ચતુર્ગતિસ્વરૂપનિરૂપણાખ્યાનમેતત્ .
મનોરપત્યાનિ મનુષ્યાઃ . તે દ્વિવિધાઃ, કર્મભૂમિજા ભોગભૂમિજાશ્ચેતિ . તત્ર કર્મભૂમિજાશ્ચ દ્વિવિધાઃ, આર્યા મ્લેચ્છાશ્ચેતિ . આર્યાઃ પુણ્યક્ષેત્રવર્તિનઃ . મ્લેચ્છાઃ પાપક્ષેત્રવર્તિનઃ . ભોગભૂમિજાશ્ચાર્યનામધેયધરા જઘન્યમધ્યમોત્તમક્ષેત્રવર્તિનઃ એકદ્વિત્રિ-
ગાથા : ૧૬-૧૭ અન્વયાર્થ : — [માનુષાઃ દ્વિવિકલ્પાઃ] મનુષ્યોંકે દો ભેદ હૈં : [કર્મમહીભોગભૂમિસંજાતાઃ ] કર્મભૂમિમેં જન્મે હુએ ઔર ભોગભૂમિમેં જન્મે હુએ; [પૃથ્વીભેદેન ] પૃથ્વીકે ભેદસે [નારકાઃ ] નારક [સપ્તવિધાઃ જ્ઞાતવ્યાઃ ] સાત પ્રકારકે જાનના; [તિર્યંઞ્ચઃ ] તિર્યંચોંકે [ચતુર્દશભેદાઃ ] ચૌદહભેદ [ભણિતાઃ ] કહે હૈં; [સુરગણાઃ ] દેવસમૂહોંકે [ચતુર્ભેદાઃ ] ચાર ભેદ હૈં . [એતેષાં વિસ્તારઃ ] ઇનકા વિસ્તાર [લોકવિભાગેષુ જ્ઞાતવ્યઃ ] લોકવિભાગમેંસે જાન લેના .
ટીકા* : — યહ, ચાર ગતિકે સ્વરૂપનિરૂપણરૂપ કથન હૈ .
❃
મનુકી સન્તાન વહ મનુષ્ય હૈં . વે દો પ્રકારકે હૈં : કર્મભૂમિજ ઔર ભોગભૂમિજ . ઉનમેં કર્મભૂમિજ મનુષ્ય ભી દો પ્રકારકે હૈં : આર્ય ઔર મ્લેચ્છ . પુણ્યક્ષેત્રમેં રહનેવાલે વે આર્ય હૈં ઔર પાપક્ષેત્રમેં રહનેવાલે વે મ્લેચ્છ હૈં . ભોગભૂમિજ ❃
લાલિત – પાલિત કરતે હૈં ઇસલિયે વે મનુષ્યોંકે પિતા સમાન હૈં . કુલકરકો મનુ કહા જાતા હૈ .
૪૦ ]