કર્તૃત્વભોક્તૃત્વપ્રકારકથનમિદમ્ .
આસન્નગતાનુપચરિતાસદ્ભૂતવ્યવહારનયાદ્ દ્રવ્યકર્મણાં કર્તા તત્ફલરૂપાણાં સુખદુઃખાનાં ભોક્તા ચ, આત્મા હિ અશુદ્ધનિશ્ચયનયેન સકલમોહરાગદ્વેષાદિભાવકર્મણાં કર્તા ભોક્તા ચ, અનુપચરિતાસદ્ભૂતવ્યવહારેણ નોકર્મણાં કર્તા, ઉપચરિતાસદ્ભૂતવ્યવહારેણ ઘટપટશકટાદીનાં કર્તા . ઇત્યશુદ્ધજીવસ્વરૂપમુક્ત મ્ .
પરમગુરુપદાબ્જદ્વન્દ્વસેવાપ્રસાદાત્ .
ગાથા : ૧૮ અન્વયાર્થ : — [આત્મા ] આત્મા [પુદ્ગલકર્મણઃ ] પુદ્ગલ- કર્મકા [કર્તા ભોક્તા ] કર્તા - ભોક્તા [વ્યવહારાત્ ] વ્યવહારસે [ભવતિ ] હૈ [તુ ] ઔર [આત્મા ] આત્મા [કર્મજભાવેન ] કર્મજનિત ભાવકા [કર્તા ભોક્તા ] કર્તા - ભોક્તા [નિશ્ચયતઃ ] (અશુદ્ધ) નિશ્ચયસે હૈ .
ટીકા : — યહ, કર્તૃત્વ - ભોક્તૃત્વકે પ્રકારકા કથન હૈ .
આત્મા નિકટવર્તી અનુપચરિત અસદ્ભૂત વ્યવહારનયસે દ્રવ્યકર્મકા કર્તા ઔર ઉસકે ફલરૂપ સુખદુઃખકા ભોક્તા હૈ, અશુદ્ધ નિશ્ચયનયસે સમસ્ત મોહરાગદ્વેષાદિ ભાવકર્મકા કર્તા ઔર ભોક્તા હૈ, અનુપચરિત અસદ્ભૂત વ્યવહારસે (દેહાદિ) નોકર્મકા કર્તા હૈ, ઉપચરિત અસદ્ભૂત વ્યવહારસે ઘટ - પટ - શકટાદિકા (ઘડા, વસ્ત્ર, બૈલગાડી ઇત્યાદિકા) કર્તા હૈ . ઇસપ્રકાર અશુદ્ધ જીવકા સ્વરૂપ કહા .
[અબ ૧૮ વીં ગાથાકી ટીકા પૂર્ણ કરતે હુએ ટીકાકાર મુનિરાજ છહ શ્લોક કહતે હૈં :]
[શ્લોેકાર્થ : — ] સકલ મોહરાગદ્વેષવાલા જો કોઈ પુરુષ પરમ ગુરુકે ચરણકમલયુગલકી સેવાકે પ્રસાદસે નિર્વિકલ્પ સહજ સમયસારકો જાનતા હૈ, વહ પુરુષ