kāraṇakāryaparamāṇudravyasvarūpākhyānametat .
pr̥uthivyaptejovāyavo dhātavashchatvāraḥ; teṣhān yo hetuḥ sa kāraṇaparamāṇuḥ . sa ev jaghanya- paramāṇuḥ snigdharūkṣhaguṇānāmānantyābhāvāt samaviṣhamabandhayorayogya ityarthaḥ . snigdharūkṣhaguṇā- nāmanantatvasyopari dvābhyām chaturbhiḥ samabandhaḥ tribhiḥ pañchabhirviṣhamabandhaḥ . ayamutkr̥uṣhṭa- paramāṇuḥ . galatān pudgaladravyāṇām anto‘vasānastasmin sthito yaḥ sa kāryaparamāṇuḥ . aṇavashchaturbhedāḥ kāryakāraṇajaghanyotkr̥uṣhṭabhedaiḥ . tasya paramāṇudravyasya svarūpasthitatvāt vibhāvābhāvāt paramasvabhāv iti .
tathā choktan pravachanasāre — hue avibhāgī antim anshako) [kāryaparamāṇuḥ ] kāryaparamāṇu [gnātavya: ] jānanā . ṭīkā : — yah, kāraṇaparamāṇudravya aur kāryaparamāṇudravyake svarūpakā kathan hai .
pr̥ithvī, jal, tej aur vāyu yah chār dhātuen̐ hain; unakā jo hetu hai vah kāraṇaparamāṇu hai . vahī (paramāṇu), ek guṇ snigdhatā yā rūkṣhatā honese, sam yā viṣham bandhake ayogya aisā jaghanya paramāṇu hai — aisā artha hai . ek guṇ snigdhatā yā rūkṣhatāke ū par, do guṇavālekā aur chār guṇavālekā ❃samabandha hotā hai tathā tīn guṇavālekā aur pān̐ch guṇavālekā ❃viṣhamabandha hotā hai, — yah utkr̥uṣhṭa paramāṇu hai . galate arthāt pr̥uthak hote pudgaladravyoṅke antamen — avasānamen (antim dashāmen) sthit vah kāryaparamāṇu hai (arthāt skandha khaṇḍit hote - hote jo chhoṭese chhoṭā avibhāg bhāg rahatā hai vah kāryaparamāṇu hai ) . (isaprakār) aṇuoṅke ( – paramāṇuoṅke) chār bhed hain : kārya, kāraṇ, jaghanya aur utkr̥uṣhṭa . vah paramāṇudravya svarūpamen sthit honese use vibhāvakā abhāv hai, isaliye (use) param svabhāv hai .
isīprakār (shrīmadbhagavatkundakundāchāryadevapraṇīt) shrī pravachanasāramen (165vīn tathā ❃samabandha arthāt sam saṅkhyāke guṇavāle paramāṇuoṅkā bandha aur viṣhamabandha arthāt viṣham saṅkhyāke guṇavāle paramāṇuoṅkā bandha . yahān̐ (ṭīkāmen) samabandha aur viṣhamabandhakā ek – ek udāharaṇ diyā hai tadanusār
166vīn gāthā dvārā) kahā hai ki : —