chaturNA.n vibhAvasvabhAvAnA.n svarUpakathanadvAreN pa.nchamabhAvasvarUpAkhyAnametat.h .
karmaNA.n kShaye bhavaH kShAyikabhAvaH . karmaNA.n kShayopashame bhavaH kShAyopashamikabhAvaH . karmaNAmudaye bhavaH audayikabhAvaH . karmaNAmupashame bhavaH aupashamik bhAvaH . sakalakarmopAdhi- vinirmukta : pariNAme bhavaH pAriNAmikabhAvaH . eShu pa.nchasu tAvadaupashamikabhAvo dvividhaH, kShAyikabhAvashcha navavidhaH, kShAyopashamikabhAvo.aShTAdashabhedaH, audayikabhAv ekavi.nshatibhedaH, pAriNAmikabhAvastribhedaH . athaupashamikabhAvasya upashamasamyaktvam upashamachAritram cha . kShAyikabhAvasya kShAyikasamyaktva.n, yathAkhyAtachAritra.n, kevalaj~nAna.n kevaladarshana.n cha, antarAy-
gAthA : 41 anvayArtha : — [na kShAyikabhAvasthAnAni ] jIvako kShAyikabhAvake sthAn nahI.n hai.n, [na kShayopashamasvabhAvasthAnAni vA ] kShayopashamasvabhAvake sthAn nahI.n hai.n, [audayikabhAvasthAnAni ] audayikabhAvake sthAn nahI.n hai.n [vA ] athavA [na upashamasvabhAvasthAnAni ] upashamasvabhAvake sthAn nahI.n hai.n .
TIkA : — chAr vibhAvasvabhAvo.nke svarUpakathan dvArA pa.nchamabhAvake svarUpakA yah kathan hai .
1karmo.nkA kShay honepar jo bhAv ho vah kShAyikabhAv hai . karmo.nkA kShayopasham honepar jo bhAv ho vah kShAyopashamikabhAv hai . karmo.nkA uday honepar jo bhAv ho vah audayikabhAv hai . karmo.nkA upasham honepar jo bhAv ho vah aupashamikabhAv hai . sakal karmopAdhise vimukta aisA, pariNAmase jo bhAv ho vah pAriNAmikabhAv hai .
in pA.Nch bhAvo.nme.n, aupashamikabhAvake do bhed hai.n, kShAyikabhAvake nau bhed hai.n, kShAyopashamikabhAvake aThArah bhed hai.n, audayikabhAvake ikkIs bhed hai.n, pAriNAmikabhAvake tIn bhed hai.n .
ab, aupashamikabhAvake do bhed isaprakAr hai.n : upashamasamyaktva aur upashamachAritra .
kShAyikabhAvake nau bhed isaprakAr hai.n : kShAyikasamyaktva, yathAkhyAtachAritra, kevalaj~nAn
1karmo.nkA kShay honepar = karmo.nke kShayame.n; karmakShayake sadbhAvame.n . [vyavahArase karmakShayakI apekShA jIvake