ih hi pa.nchamavratasvarUpamukta m .
sakalaparigrahaparityAgalakShaNanijakAraNaparamAtmasvarUpAvasthitAnA.n paramasa.nyaminA.n param- jinayogIshvarANA.n sadaiv nishchayavyavahArAtmakachAruchAritrabhara.n vahatA.n, bAhyAbhyantarachaturvi.nshati- parigrahaparityAg ev para.nparayA pa.nchamagatihetubhUta.n pa.nchamavratamiti .
tathA chokta.n samayasAre — (arthAt jis bhAvanAme.n parakI apekShA nahI.n hai aisI shuddha nirAlamban bhAvanA sahit) [sarveShA.n granthAnA.n tyAgaH ] sarva parigraho.nkA tyAg (sarvaparigrahatyAgasambandhI shubhabhAv) vah, [chAritrabhara.n vahataH ] 2chAritrabhar vahan karanevAleko [pa.nchamavratam iti bhaNitam ] pA.NchavA.N vrat kahA hai . TIkA : — yahA.N (is gAthAme.n) pA.Nchave.n vratakA svarUp kahA gayA hai .
sakal parigrahake parityAgasvarUp nij kAraNaparamAtmAke svarUpame.n avasthit (sthir hue) paramasa.nyamiyo.nko — param jinayogIshvaro.nko — sadaiv nishchayavyavahArAtmak sundar chAritrabhar vahan karanevAlo.nko, bAhya - abhya.ntar chauvIs prakArake parigrahakA parityAg hI 3paramparAse pa.nchamagatike hetubhUt aisA pA.NchavA.N vrat hai .
isIprakAr (shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt) shrI samayasArame.n (208vI.n gAthA dvArA) kahA hai ki : —
2 – chAritrabhar = chAritrakA bhAr; chAritrasamUh; chAritrakI atishayatA .
3 – shubhopayogarUp vyavahAravrat shuddhopayogakA hetu hai aur shuddhopayog mokShakA hetu hai aisA ginakar yahA.N
upachArase vyavahAravratako mokShakA paramparAhetu kahA hai . vAstavame.n to shubhopayogI muniko muniyogya
shuddhapariNati hI (shuddhAtmadravyakA avalamban karatI hai isaliye) visheSh shuddhirUp shuddhopayogakA hetu
hotI hai aur vah shuddhopayog mokShakA hetu hotA hai . isaprakAr is shuddhapariNatime.n rahe hue mokShake
paramparAhetupanekA Arop usake sAth rahanevAle shubhopayogame.n karake vyavahAravratako mokShakA paramparAhetu
kahA jAtA hai . jahA.N shuddhapariNati hI na ho vahA.N vartate hue shubhopayogame.n mokShake paramparAhetupanekA
Arop bhI nahI.n kiyA jA sakatA, kyo.nki jahA.N mokShakA yathArtha paramparAhetu pragaT hI nahI.n huA hai —
vidyamAn hI nahI.n hai vahA.N shubhopayogame.n Arop kisakA kiyA jAye ?