atra j~nAnasvarUpo jIv iti vitarkeNokta : .
ih hi j~nAna.n tAvajjIvasvarUpa.n bhavati, tato hetorakha.nDAdvaitasvabhAvanirata.n niratishayaparamabhAvanAsanAtha.n mukti su.ndarInAtha.n bahirvyAvR^ittakautUhala.n nijaparamAtmAna.n jAnAti kashchidAtmA bhavyajIv iti aya.n khalu svabhAvavAdaH . asya viparIto vitarkaH sa khalu vibhAvavAdaH prAthamikashiShyAbhiprAyaH . kathamiti chet.h, pUrvokta svarUpamAtmAna.n khalu na jAnAtyAtmA, svarUpAv-
gAthA : 170 anvayArtha : — [j~nAna.n ] j~nAn [jIvasvarUpa.n ] jIvakA svarUp hai, [tasmAt ] isaliye [AtmA ] AtmA [Atmaka.n ] AtmAko [jAnAti ] jAnatA hai; [AtmAna.n na api jAnAti ] yadi j~nAn AtmAko na jAne to [AtmanaH ] AtmAse [vyatiriktam ] vyatirikta (pR^ithak ) [bhavati ] siddha ho !
TIkA : — yahA.N (is gAthAme.n ) ‘jIv j~nAnasvarUp hai’ aisA vitarkase (dalIlase ) kahA hai .
pratham to, j~nAn vAstavame.n jIvakA svarUp hai; us hetuse, jo akhaNDa advait svabhAvame.n lIn hai, jo 1niratishay param bhAvanA sahit hai, jo muktisundarIkA nAth hai aur bAhyame.n jisane hai ) aise nij paramAtmAko koI AtmA — bhavya jIv — jAnatA hai . — aisA yah vAstavame.n svabhAvavAd hai . isase viparIt vitarka ( – vichAr ) vah vAstavame.n vibhAvavAd hai, prAthamik shiShyakA abhiprAy hai .
342 ]
2kautUhal vyAvR^itta kiyA hai (arthAt bAhya padArtho.n sambandhI kutUhalakA jisane abhAv kiyA
1-niratishay = koI dUsarA jisase ba.Dhkar nahI.n hai aisI; anuttam; shreShTha; advitIy .
2 kautUhal = utsukatA; Ashcharya; kautuk .