Niyamsar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 343 of 388
PDF/HTML Page 370 of 415

 

kahAnajainashAstramAlA ]shuddhopayog adhikAr[ 343

sthitaH sa.ntiShThati . yathoShNasvarUpasyAgneH svarUpamagniH ki.n jAnAti, tathaiv j~nAnaj~neyavikalpA- bhAvAt.h so.ayamAtmAtmani tiShThati . ha.nho prAthamikashiShya agnivadayamAtmA kimachetanaH . ki.n bahunA . tamAtmAna.n j~nAna.n na jAnAti ched devadattarahitaparashuvat.h ida.n hi nArthakriyAkAri, at ev AtmanaH sakAshAd vyatirikta.n bhavati . tanna khalu sammata.n svabhAvavAdinAmiti .

tathA chokta.n shrIguNabhadrasvAmibhiH
(anuShTubh)
‘‘j~nAnasvabhAvaH syAdAtmA svabhAvAvAptirachyutiH .
tasmAdachyutimAkA.nkShan bhAvayejj~nAnabhAvanAm ..’’

vah (viparIt vitarkaprAthamik shiShyakA abhiprAy ) kisaprakAr hai ? (vah isaprakAr hai : ) ‘pUrvoktasvarUp (j~nAnasvarUp ) AtmAko AtmA vAstavame.n jAnatA nahI.n hai, svarUpame.n avasthit rahatA hai (AtmAme.n mAtra sthit rahatA hai ) . jisaprakAr uShNatAsvarUp agnike svarUpako (arthAt agniko ) kyA agni jAnatI hai ? (nahI.n hI jAnatI . ) usIprakAr j~nAnaj~ney sambandhI vikalpake abhAvase yah AtmA AtmAme.n (mAtra ) sthit rahatA hai (AtmAko jAnatA nahI.n hai ) .

(uparokta vitarkakA uttar : ) ‘he prAthamik shiShya ! agnikI bhA.Nti kyA yah AtmA achetan hai (ki jisase vah apaneko na jAne ) ? adhik kyA kahA jAye ? (sa.nkShepame.n, ) yadi us AtmAko j~nAn na jAne to vah j~nAn, devadatta rahit kulhA.DIkI bhA.Nti,

arthakriyAkArI siddha nahI.n hogA, aur isaliye vah AtmAse bhinna siddha hogA ! vah to

(arthAt j~nAn aur AtmAkI sarvathA bhinnatA to ) vAstavame.n svabhAvavAdiyo.nko sa.nmat nahI.n hai . (isaliye nirNay kar ki j~nAn AtmAko jAnatA hai . )’

isIprakAr (AchAryavar ) shrI guNabhadrasvAmIne (AtmAnushAsaname.n 174ve.n shlok dvArA ) kahA hai ki :

‘‘[shlokArtha : ] AtmA j~nAnasvabhAv hai; svabhAvakI prApti vah achyuti arthakriyAkArI = prayojanabhUt kriyA karanevAlA . (jisaprakAr devadattake binA akelI kulhA.DI

arthakriyAkATanekI kriyAnahI.n karatI, usIprakAr yadi j~nAn AtmAko na jAnatA ho to j~nAnane bhI
arthakriyAjAnanekI kriyAnahI.n kI; isaliye jisaprakAr arthakriyAshUnya kulhA.DI devadattase bhinna hai
usIprakAr arthakriyAshUnya j~nAn AtmAse bhinna honA chAhiye ! parantu vah to spaShTarUpase viruddha hai . isaliye
j~nAn AtmAko jAnatA hI hai .