sthitaH sa.ntiShThati . yathoShNasvarUpasyAgneH svarUpamagniH ki.n jAnAti, tathaiv j~nAnaj~neyavikalpA- bhAvAt.h so.ayamAtmAtmani tiShThati . ha.nho prAthamikashiShya agnivadayamAtmA kimachetanaH . ki.n bahunA . tamAtmAna.n j~nAna.n na jAnAti ched devadattarahitaparashuvat.h ida.n hi nArthakriyAkAri, at ev AtmanaH sakAshAd vyatirikta.n bhavati . tanna khalu sammata.n svabhAvavAdinAmiti .
vah (viparIt vitarka — prAthamik shiShyakA abhiprAy ) kisaprakAr hai ? (vah isaprakAr hai : — ) ‘pUrvoktasvarUp (j~nAnasvarUp ) AtmAko AtmA vAstavame.n jAnatA nahI.n hai, svarUpame.n avasthit rahatA hai ( – AtmAme.n mAtra sthit rahatA hai ) . jisaprakAr uShNatAsvarUp agnike svarUpako (arthAt agniko ) kyA agni jAnatI hai ? (nahI.n hI jAnatI . ) usIprakAr j~nAnaj~ney sambandhI vikalpake abhAvase yah AtmA AtmAme.n (mAtra ) sthit rahatA hai ( – AtmAko jAnatA nahI.n hai ) .’
(uparokta vitarkakA uttar : — ) ‘he prAthamik shiShya ! agnikI bhA.Nti kyA yah AtmA achetan hai (ki jisase vah apaneko na jAne ) ? adhik kyA kahA jAye ? (sa.nkShepame.n, ) yadi us AtmAko j~nAn na jAne to vah j~nAn, devadatta rahit kulhA.DIkI bhA.Nti, ❃
(arthAt j~nAn aur AtmAkI sarvathA bhinnatA to ) vAstavame.n svabhAvavAdiyo.nko sa.nmat nahI.n hai . (isaliye nirNay kar ki j~nAn AtmAko jAnatA hai . )’
isIprakAr (AchAryavar ) shrI guNabhadrasvAmIne (AtmAnushAsaname.n 174ve.n shlok dvArA ) kahA hai ki : —
‘‘[shlokArtha : — ] AtmA j~nAnasvabhAv hai; svabhAvakI prApti vah achyuti ❃ arthakriyAkArI = prayojanabhUt kriyA karanevAlA . (jisaprakAr devadattake binA akelI kulhA.DI