atra sahajaj~nAna.n shuddhAntastattvaparamatattvavyApakatvAt.h svarUpapratyakSham . kevalaj~nAna.n sakalapratyakSham . ‘rUpiShvavadheH’ iti vachanAdavadhij~nAna.n vikalapratyakSham . tadanantabhAgavastva.nsh- grAhakatvAnmanaHparyayaj~nAna.n cha vikalapratyakSham . matishrutaj~nAnadvitayamapi paramArthataH parokSha.n vyavahArataH pratyakSha.n cha bhavati .
ki.n cha ukte Shu j~nAneShu sAkShAnmokShamUlameka.n nijaparamatattvaniShThasahajaj~nAnamev . api cha pAriNAmikabhAvasvabhAven bhavyasya paramasvabhAvatvAt.h sahajaj~nAnAdaparamupAdeya.n na samasti .
anen sahajachidvilAsarUpeN sadA sahajaparamavItarAgasharmAmR^iten apratihatanirA- manaHparyayaj~nAn do prakArakA hai . paramabhAvame.n sthit samyagdR^iShTiko 1yah chAr samyagj~nAn hote hai.n . mithyAdarshan ho vahA.N matij~nAn, shrutaj~nAn aur avadhij~nAn ‘kumatij~nAn,’ ‘kushrutaj~nAn’ tathA ‘vibha.ngaj~nAn’ — aise nAmA.ntaro.nko (anya nAmo.nko) prApta hote hai.n .
yahA.N (U par kahe hue j~nAno.nme.n) sahajaj~nAn, shuddha antaHtattvarUp paramatattvame.n vyApak honese, 2svarUpapratyakSha hai . kevalaj~nAn sakalapratyakSha (sampUrNapratyakSha) hai . ‘rUpiShvavadheH (avadhij~nAnakA viShay – sambandha rUpI dravyo.nme.n hai )’ aisA (AgamakA) vachan honese avadhij~nAn vikalapratyakSha (ekadeshapratyakSha) hai . usake anantave.n bhAgame.n vastuke a.nshakA grAhak ( – j~nAtA) honese manaHparyayaj~nAn bhI vikalapratyakSha hai . matij~nAn aur shrutaj~nAn dono.n paramArthase parokSha hai.n aur vyavahArase pratyakSha hai.n .
aur visheSh yah hai ki — ukta (U par kahe hue) j~nAno.nme.n sAkShAt mokShakA mUl nijaparamatattvame.n sthit aisA ek sahajaj~nAn hI hai; tathA sahajaj~nAn (usake) pAriNAmikabhAvarUp svabhAvake kAraN bhavyakA paramasvabhAv honese, sahajaj~nAnake atirikta anya kuCh upAdey nahI.n hai .
is sahajachidvilAsarUp (1) sadA sahaj param vItarAg sukhAmR^it, (2) apratihat nirAvaraN param chitshaktikA rUp, (3) sadA antarmukh aisA svasvarUpame.n avichal sthitirUp sahaj param chAritra, aur (4) trikAl avichChinna (aTUT) honese sadA nikaT aisI param chaitanyarUpakI shraddhA — is svabhAv-
jIvo.nko hotA hai . manaHparyayaj~nAn kinhI.n-kinhI.n munivaro.nko — vishiShTasa.nyamadharo.nko — hotA hai .
1sumatij~nAn aur sushrutaj~nAn sarva samyagdR^iShTi jIvo.nko hote hai.n . suavadhij~nAn kinhI.n-kinhI.n samyagdR^iShTi
2svarUpapratyakSha = svarUpase pratyakSha; svarUp-apekShAse pratyakSha; svabhAvase pratyakSha .