svabhAvapudgalaH paramANuH, vibhAvapudgalaH skandhaH . kAryaparamANuH kAraNaparamANuriti svabhAv- pudgalo dvidhA bhavati . ska.ndhAH ShaTprakArAH syuH, pR^ithvIjalachChAyAchaturakShaviShay- karmaprAyogyAprAyogyabhedAH . teShA.n bhedo vakShyamANasUtreShUchyate vistareNeti .
aithUlathUl thUla.n thUlasuhuma.n cha suhumathUla.n cha . suhuma.n aisuhuma.n idi dharAdiya.n hodi Chabbheya.n ..21.. bhUpavvadamAdIyA bhaNidA aithUlathUlamidi kha.ndhA .
thUlA idi viNNeyA sappIjalatellamAdIyA ..22.. paramANu vah svabhAvapudgal hai aur skandha vah vibhAvapudgal hai . svabhAvapudgal kAryaparamANu aur kAraNaparamANu aise do prakArase hai . skandho.nke Chah prakAr hai.n : (1) pR^ithvI, (2) jal, (3) ChAyA, (4) (chakShuke atirikta) chAr indriyo.nke viShayabhUt skandha, (5) karmayogya skandha aur (6) karmake ayogya skandha — aise Chah bhed hai.n . skandho.nke bhed ab kahe jAnevAle sUtro.nme.n (agalI chAr gAthAo.nme.n) vistArase kahe jAye.nge .
[ab, 20vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shrI padmaprabhamaladhAridev shlok kahate hai.n :]
[shloekArtha : — ] (pudgalapadArtha) galan dvArA (arthAt bhinna ho jAnese) ‘paramANu’ kahalAtA hai aur pUraN dvArA (arthAt sa.nyukta honese) ‘skandha’ nAmako prApta hotA hai . is padArthake binA lokayAtrA nahI.n ho sakatI .37.
50 ]