Niyamsar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 64 of 388
PDF/HTML Page 91 of 415

 

niyamasAr
[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-

yuktAnA.n sa.nsAriNA.n vibhAvagatikriyAhetushcha . yathodaka.n pAThInAnA.n gamanakAraNa.n tathA teShA.n jIvapudgalAnA.n gamanakAraNa.n sa dharmaH . so.ayamamUrtaH aShTasparshanavinirmukta : varNarasapa.nchakaga.ndh- dvitayavinirmukta shcha agurukalaghutvAdiguNAdhAraH lokamAtrAkAraH akhaNDaikapadArthaH . sahabhuvoH guNAH, kramavartinaH paryAyAshcheti vachanAdasya gatihetordharmadravyasya shuddhaguNAH shuddhaparyAyA bhavanti . adharmadravyasya sthitiheturvisheShaguNaH . asyaiv tasya dharmAstikAyasya guNaparyAyAH sarve bhavanti . AkAshasyAvakAshadAnalakShaNamev visheShaguNaH . itare dharmAdharmayorguNAH svasyApi sadrashA ityarthaH . lokAkAshadharmAdharmANA.n samAnapramANatve sati na hyalokAkAshasya hrasvatvamiti . hai.naise ayogI bhagavAnako svabhAvagatikriyArUpase pariNamit hone par

svabhAvagatikriyAkA hetu dharma hai . aur Chah 1apakramase yukta aise sa.nsAriyo.nko vah (dharma)

vibhAvagatikriyAkA hetu hai . jisaprakAr pAnI maChaliyo.nko gamanakA kAraN hai, usIprakAr

vah dharma un jIv - pudgalo.nko gamanakA kAraN (nimitta) hai . vah dharma amUrta, ATh sparsha rahit, tathA pA.Nch varNa, pA.Nch ras aur do ga.ndh rahit, agurulaghutvAdi guNo.nke AdhArabhUt, lokamAtra AkAravAlA (lokapramAN AkAravAlA), akhaNDa ek padArtha hai . ‘‘sahabhAvI guN hai.n aur kramavartI paryAye.n hai.n’’ aisA (shAstrakA) vachan honese gatike hetubhUt is dharmadravyako shuddha guN aur shuddha paryAye.n hotI hai.n .

adharmadravyakA visheShaguN sthitihetutva hai . is adharmadravyake (sheSh) guN-paryAyo.n jaise us dharmAstikAyake (sheSh) sarva guN - paryAy hote hai.n .

AkAshakA, avakAshadAnarUp lakShaN hI visheShaguN hai . dharma aur adharmake sheSh guN AkAshake sheSh guNo.n jaise bhI hai.n .

isaprakAr (is gAthAkA) artha hai .

(yahA.N aisA dhyAname.n rakhanA ki) lokAkAsh, dharma aur adharma samAn pramANavAle honese kahI.n alokAkAshako nyUnatAChoTApan nahI.n hai (alokAkAsh to ananta hai) .

[ab 30vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok kahate hai.n : ] svabhAvagatikriyA tathA vibhAvagatikriyAkA artha pR^iShTha23 par dekhe.n .

64 ]

1apakramakA artha dekho pR^iShTha 63me.n phu TanoT .