ಮೋಕ್ಷಪ್ರಾಭೃತಕೀ ಟೀಕಾ ಸಮಾಪ್ತ ಹುಈೈ .’’ ಐಸಾ ಷಟ್ಪ್ರಾಭೃತಕೀ ಶ್ರೃತಸಾಗರಸೂರಿಕೃತ ಟೀಕಾಕೇ ಅಂತಮೇಂ ಲಿಖಾ ಹೈ . ಭಗವಾನ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವಕೀ ಮಹತ್ತಾ ಬತಲಾನೇವಾಲೇ ಐಸೇ ಅನೇಕಾನೇಕ ಉಲ್ಲೇಖ ಜೈನ ಸಾಹಿತ್ಯಮೇಂ ಮಿಲತೇ ಹೈಂ; ೧ಶಿಲಾಲೇಖ ಭೀ ಅನೇಕ ಹೈಂ . ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಹಮನೇ ದೇಖಾ ಕಿ ಸನಾತನ ಜೈನ ಸಮ್ಪ್ರದಾಯಮೇಂ ಕಲಿಕಾಲಸರ್ವಜ್ಞ ಭಗವಾನ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವಕಾ ಸ್ಥಾನ ಅದ್ವಿತೀಯ ಹೈ .

ಭಗವಾನ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವಕೇ ರಚೇ ಹುಏ ಅನೇಕ ಶಾಸ್ತ್ರ ಹೈಂ, ಜಿನಮೇಂ ಸೇ ಕುಛ ವರ್ತಮಾನಮೇಂ ವಿದ್ಯಮಾನ ಹೈ . ತ್ರಿಲೋಕನಾಥ ಸರ್ವಜ್ಞದೇವಕೇ ಮುಖಸೇ ಪ್ರವಾಹಿತ ಶ್ರೃತಾಮೃತಕೀ ಸರಿತಾಮೇಂಸೇ ಭರೇ ಹುಏ ವೇ ಅಮೃತಭಾಜನ ಆಜ ಭೀ ಅನೇಕ ಆತ್ಮಾರ್ಥಿಯೋಂಕೋ ಆತ್ಮಜೀವನ ಪ್ರದಾನ ಕರತೇ ಹೈಂ . ಉನಕೇ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹ, ಪ್ರವಚನಸಾರ, ಸಮಯಸಾರ ಔರ ನಿಯಮಸಾರ ನಾಮಕ ಉತ್ತಮೋತ್ತಮ ಪರಮಾಗಮೋಂಮೇಂ ಹಜಾರೋಂ ಶಾಸ್ತ್ರೋಂಕಾ ಸಾರ ಆ ಜಾತಾ ಹೈ . ಭಗವಾನ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯಕೇ ಪಶ್ಚಾತ್ ಲಿಖೇ ಗಯೇ ಅನೇಕ ಗ್ರನ್ಥೋಂಕೇ ಬೀಜ ಇನ ಪರಮಾಗಮೋಂಮೇಂ ವಿದ್ಯಮಾನ ಹೈಂ ಐಸಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಸೇ ಅಧ್ಯಯನ ಕರನೇ ಪರ ಜ್ಞಾತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹಮೇಂ ಛಹ ದ್ರವ್ಯ ಔರ ನವ ತತ್ತ್ವೋಂಕೇ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಕಥನ ಸಂಕ್ಷೇಪಮೇಂ ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ . ಶ್ರೀ ಪ್ರವಚನಸಾರಮೇಂ ಉಸಕೇ ನಾಮಕೇ ಅನುಸಾರ ಜಿನಪ್ರವಚನಕಾ ಸಾರ ಸಂಗ್ರಹೀತ ಹೈ ಔರ ಉಸೇ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವ, ಜ್ಞೇಯತತ್ತ್ವ ತಥಾ ಚರಣಾನುಯೋಗಕೇ ತೀನ ಅಧಿಕಾರೋಂಮೇಂ ವಿಭಾಜಿತ ಕಿಯಾ ಹೈ . ಶ್ರೀ ಸಮಯಸಾರ ಇಸ ಭರತಕ್ಷೇತ್ರಕಾ ಸರ್ವೋತ್ಕೃಷ್ಟ ಪರಮಾಗಮ ಹೈ . ಉಸಮೇಂ ನವತತ್ತ್ವೋಂಕಾ ಶುದ್ಧನಯಕೀ ದೃಷ್ಟಿಸೇ ನಿರೂಪಣ ಕರಕೇ ಜೀವಕಾ ಶುದ್ಧ ಸ್ವರೂಪ ಸರ್ವ ಓರಸೇ – ಆಗಮ, ಯುಕ್ತಿ, ಅನುಭವ ಏವಂ ಪರಮ್ಪರಾಸೇ – ಅತಿ ವಿಸ್ತಾರಪೂರ್ವಕ ಸಮಝಾಯಾ ಹೈ . ಶ್ರೀ ನಿಯಮಸಾರಮೇಂ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಕಾ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸತ್ಯಾರ್ಥ ನಿರೂಪಣ ಹೈ . ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಸಮಯಸಾರಮೇಂ ಶುದ್ಧನಯಸೇ ನವತತ್ತ್ವೋಂಕಾ ನಿರೂಪಣ ಕಿಯಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ನಿಯಮಸಾರಮೇಂ ಮುಖ್ಯತಃ ಶುದ್ಧನಯಸೇ ಜೀವ, ಅಜೀವ, ಶುದ್ಧಭಾವ, ಪ್ರತಿಕ್ರಮಣ, ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾನ, ಆಲೋಚನಾ, ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ, ಸಮಾಧಿ, ಭಕ್ತಿ, ಆವಶ್ಯಕ, ಶುದ್ಧೋಪಯೋಗ ಆದಿಕಾ ವರ್ಣನ ಹೈ . ಶ್ರೀ ನಿಯಮಸಾರ ಭರತಕ್ಷೇತ್ರಕೇ ಉತ್ತಮೋತ್ತಮ ಶಾಸ್ತ್ರೋಂಮೇಂಸೇ ಏಕ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಪ್ರಾಭೃತತ್ರಯಕೀ ತುಲನಾಮೇಂ ಉಸಕೀ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಅತ್ಯನ್ತ ಅಲ್ಪ ಹೈ . ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಶೀತಲಪ್ರಸಾದಜೀನೇ ವಿ೦ ಸಮ್ವತ್ ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯಕೇ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹ, ಪ್ರವಚನಸಾರ ಔರ ಸಮಯಸಾರ — ಯಹ ತೀನ ರತ್ನ ಹೀ ಅಧಿಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹೈಂ . ಖೇದಕೀ ಬಾತ ಹೈ ಕಿ ಉನ್ಹೀಂ ಜೈಸಾ ಬಲ್ಕಿ ಕುಛ ಅಂಶೋಂಮೇಂ ಉನಸೇ ಭೀ ವಿಶೇಷ ಜೋ ನಿಯಮಸಾರರತ್ನ ಹೈ, ಉಸಕೀ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಇತನೀ ಅಲ್ಪ ಹೈ ಕಿ ಕೋಈ ಕೋಈ ತೋ ಉಸಕಾ ನಾಮ ಭೀ ನಹೀಂ ಜಾನತೇ .’’

ಯಹ ನಿಯಮಸಾರ ಪರಮಾಗಮ ಮುಖ್ಯತಃ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಕೇ ನಿರುಪಚಾರ ನಿರೂಪಣಕಾ ಅನುಪಮ ಗ್ರಂಥ ಹೈ . ‘‘ನಿಯಮ’’ ಅರ್ಥಾತ್ ಜೋ ಅವಶ್ಯ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೋ, ಅರ್ಥಾತ್ ರತ್ನತ್ರಯ . ‘‘ನಿಯಮಸಾರ’’ ಅರ್ಥಾತ್ ನಿಯಮಕಾ ಸಾರ ಅರ್ಥಾತ್ ಶುದ್ಧ ರತ್ನತ್ರಯ . ಉಸ ಶುದ್ಧ ರತ್ನತ್ರಯಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಪರಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವಕೇ ಆಶ್ರಯಸೇ ಹೀ ಹೋತೀ ಹೈ .

೧೯೭೨ ಮೇಂ ಹಿನ್ದೀ ನಿಯಮಸಾರಕೀ ಭೂಮಿಕಾಮೇಂ ಠೀಕ ಹೀ ಲಿಖಾ ಹೈ ಕಿ — ‘‘ಆಜ ತಕ ಶ್ರೀ

೧ ಶಿಲಾಲೇಖೋಂಕೇ ಲಿಏ ದೇಖಿಯೇ ಪೃಷ್ಠ-೧೬ .