ଅତ୍ର ପ୍ରକୃତିସ୍ଥିତ୍ଯନୁଭାଗପ୍ରଦେଶବନ୍ଧୋଦଯସ୍ଥାନନିଚଯୋ ଜୀଵସ୍ଯ ନ ସମସ୍ତୀତ୍ଯୁକ୍ତ ମ୍ .
ନିତ୍ଯନିରୁପରାଗସ୍ଵରୂପସ୍ଯ ନିରଂଜନନିଜପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସ୍ଯ ନ ଖଲୁ ଜଘନ୍ଯମଧ୍ଯମୋତ୍କୃଷ୍ଟଦ୍ରଵ୍ଯ- କର୍ମସ୍ଥିତିବଂଧସ୍ଥାନାନି . ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦ୍ଯଷ୍ଟଵିଧକର୍ମଣାଂ ତତ୍ତଦ୍ଯୋଗ୍ଯପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଵାକାରଃ ପ୍ରକୃତିବନ୍ଧଃ, ତସ୍ଯ ସ୍ଥାନାନି ନ ଭଵନ୍ତି . ଅଶୁଦ୍ଧାନ୍ତସ୍ତତ୍ତ୍ଵକର୍ମପୁଦ୍ଗଲଯୋଃ ପରସ୍ପରପ୍ରଦେଶାନୁପ୍ରଵେଶଃ ପ୍ରଦେଶବନ୍ଧଃ, ଅସ୍ଯ ବଂଧସ୍ଯ ସ୍ଥାନାନି ଵା ନ ଭଵନ୍ତି . ଶୁଭାଶୁଭକର୍ମଣାଂ ନିର୍ଜରାସମଯେ ସୁଖଦୁଃଖଫଲ- ପ୍ରଦାନଶକ୍ତି ଯୁକ୍ତୋ ହ୍ଯନୁଭାଗବନ୍ଧଃ, ଅସ୍ଯ ସ୍ଥାନାନାଂ ଵା ନ ଚାଵକାଶଃ . ନ ଚ ଦ୍ରଵ୍ଯଭାଵକର୍ମୋଦଯ- ସ୍ଥାନାନାମପ୍ଯଵକାଶୋଽସ୍ତି ଇତି .
ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୀଅମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରିଭିଃ —
ସ୍ଫୁ ଟମୁପରିତରନ୍ତୋଽପ୍ଯେତ୍ଯ ଯତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାମ୍ .
ଟୀକା : — ଯହାଁ (ଇସ ଗାଥାମେଂ) ପ୍ରକୃତିବନ୍ଧ, ସ୍ଥିତିବନ୍ଧ, ଅନୁଭାଗବନ୍ଧ ଔର ପ୍ରଦେଶବନ୍ଧକେ ସ୍ଥାନୋଂକା ତଥା ଉଦଯକେ ସ୍ଥାନୋଂକା ସମୂହ ଜୀଵକୋ ନହୀଂ ହୈ ଐସା କହା ହୈ .
ସଦା ❃ନିରୁପରାଗ ଜିସକା ସ୍ଵରୂପ ହୈ ଐସେ ନିରଂଜନ (ନିର୍ଦୋଷ) ନିଜ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୋ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମକେ ଜଘନ୍ଯ, ମଧ୍ଯମ ଯା ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ସ୍ଥିତିବଂଧକେ ସ୍ଥାନ ନହୀଂ ହୈଂ . ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି ଅଷ୍ଟଵିଧ କର୍ମୋଂମେଂ ଉସ - ଉସ କର୍ମକେ ଯୋଗ୍ଯ ଐସା ଜୋ ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯକା ସ୍ଵ - ଆକାର ଵହ ପ୍ରକୃତିବନ୍ଧ ହୈ; ଉସକେ ସ୍ଥାନ (ନିରଂଜନ ନିଜ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୋ) ନହୀଂ ହୈଂ . ଅଶୁଦ୍ଧ ଅନ୍ତଃତତ୍ତ୍ଵକେ ( – ଅଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାକେ) ଔର କର୍ମପୁଦ୍ଗଲକେ ପ୍ରଦେଶୋଂକା ପରସ୍ପର ପ୍ରଵେଶ ଵହ ପ୍ରଦେଶବନ୍ଧ ହୈ; ଇସ ବନ୍ଧକେ ସ୍ଥାନ ଭୀ (ନିରଂଜନ ନିଜ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୋ) ନହୀଂ ହୈଂ . ଶୁଭାଶୁଭ କର୍ମକୀ ନିର୍ଜରାକେ ସମଯ ସୁଖଦୁଃଖରୂପ ଫଲ ଦେନେକୀ ଶକ୍ତିଵାଲା ଵହ ଅନୁଭାଗବନ୍ଧ ହୈ; ଇସକେ ସ୍ଥାନୋଂକା ଭୀ ଅଵକାଶ (ନିରଂଜନ ନିଜ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵମେଂ) ନହୀଂ ହୈ . ଔର ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମ ତଥା ଭାଵକର୍ମକେ ଉଦଯକେ ସ୍ଥାନୋଂକା ଭୀ ଅଵକାଶ (ନିରଂଜନ ନିଜ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵମେଂ) ନହୀଂ ହୈ .
ଇସପ୍ରକାର (ଆଚାର୍ଯଦେଵ) ଶ୍ରୀମଦ୍ ଅମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରିନେ (ଶ୍ରୀ ସମଯସାରକୀ ଆତ୍ମଖ୍ଯାତି ନାମକ ଟୀକାମେଂ ୧୧ଵେଂ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା) କହା ହୈ କି : —
‘‘[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜଗତ ମୋହରହିତ ହୋକର ସର୍ଵ ଓରସେ ପ୍ରକାଶମାନ ଐସେ ଉସ ସମ୍ଯକ୍ ❃ନିରୁପରାଗ = ଉପରାଗ ରହିତ . [ଉପରାଗ = କିସୀ ପଦାର୍ଥମେଂ, ଅନ୍ଯ ଉପାଧିକୀ ସମୀପତାକେ ନିମିତ୍ତସେ ହୋନେଵାଲା