ଚତୁର୍ଗତିସ୍ଵରୂପନିରୂପଣାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .
ମନୋରପତ୍ଯାନି ମନୁଷ୍ଯାଃ . ତେ ଦ୍ଵିଵିଧାଃ, କର୍ମଭୂମିଜା ଭୋଗଭୂମିଜାଶ୍ଚେତି . ତତ୍ର କର୍ମଭୂମିଜାଶ୍ଚ ଦ୍ଵିଵିଧାଃ, ଆର୍ଯା ମ୍ଲେଚ୍ଛାଶ୍ଚେତି . ଆର୍ଯାଃ ପୁଣ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରଵର୍ତିନଃ . ମ୍ଲେଚ୍ଛାଃ ପାପକ୍ଷେତ୍ରଵର୍ତିନଃ . ଭୋଗଭୂମିଜାଶ୍ଚାର୍ଯନାମଧେଯଧରା ଜଘନ୍ଯମଧ୍ଯମୋତ୍ତମକ୍ଷେତ୍ରଵର୍ତିନଃ ଏକଦ୍ଵିତ୍ରି-
ଗାଥା : ୧୬-୧୭ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ମାନୁଷାଃ ଦ୍ଵିଵିକଲ୍ପାଃ] ମନୁଷ୍ଯୋଂକେ ଦୋ ଭେଦ ହୈଂ : [କର୍ମମହୀଭୋଗଭୂମିସଂଜାତାଃ ] କର୍ମଭୂମିମେଂ ଜନ୍ମେ ହୁଏ ଔର ଭୋଗଭୂମିମେଂ ଜନ୍ମେ ହୁଏ; [ପୃଥ୍ଵୀଭେଦେନ ] ପୃଥ୍ଵୀକେ ଭେଦସେ [ନାରକାଃ ] ନାରକ [ସପ୍ତଵିଧାଃ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯାଃ ] ସାତ ପ୍ରକାରକେ ଜାନନା; [ତିର୍ଯଂଞ୍ଚଃ ] ତିର୍ଯଂଚୋଂକେ [ଚତୁର୍ଦଶଭେଦାଃ ] ଚୌଦହଭେଦ [ଭଣିତାଃ ] କହେ ହୈଂ; [ସୁରଗଣାଃ ] ଦେଵସମୂହୋଂକେ [ଚତୁର୍ଭେଦାଃ ] ଚାର ଭେଦ ହୈଂ . [ଏତେଷାଂ ଵିସ୍ତାରଃ ] ଇନକା ଵିସ୍ତାର [ଲୋକଵିଭାଗେଷୁ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯଃ ] ଲୋକଵିଭାଗମେଂସେ ଜାନ ଲେନା .
ଟୀକା* : — ଯହ, ଚାର ଗତିକେ ସ୍ଵରୂପନିରୂପଣରୂପ କଥନ ହୈ .
❃
ମନୁକୀ ସନ୍ତାନ ଵହ ମନୁଷ୍ଯ ହୈଂ . ଵେ ଦୋ ପ୍ରକାରକେ ହୈଂ : କର୍ମଭୂମିଜ ଔର ଭୋଗଭୂମିଜ . ଉନମେଂ କର୍ମଭୂମିଜ ମନୁଷ୍ଯ ଭୀ ଦୋ ପ୍ରକାରକେ ହୈଂ : ଆର୍ଯ ଔର ମ୍ଲେଚ୍ଛ . ପୁଣ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହନେଵାଲେ ଵେ ଆର୍ଯ ହୈଂ ଔର ପାପକ୍ଷେତ୍ରମେଂ ରହନେଵାଲେ ଵେ ମ୍ଲେଚ୍ଛ ହୈଂ . ଭୋଗଭୂମିଜ ❃
ଲାଲିତ – ପାଲିତ କରତେ ହୈଂ ଇସଲିଯେ ଵେ ମନୁଷ୍ଯୋଂକେ ପିତା ସମାନ ହୈଂ . କୁଲକରକୋ ମନୁ କହା ଜାତା ହୈ .
୪୦ ]