ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਵਰ੍ਣਪਂਚਕਂ, ਰਸਪਂਚਕਂ, ਗਨ੍ਧਦ੍ਵਿਤਯਂ, ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਸ਼੍ਟਕਂ, ਸ੍ਤ੍ਰੀਪੁਂਨਪੁਂਸਕਾਦਿਵਿਜਾਤੀਯ- ਵਿਭਾਵਵ੍ਯਂਜਨਪਰ੍ਯਾਯਾਃ, ਕੁਬ੍ਜਾਦਿਸਂਸ੍ਥਾਨਾਨਿ, ਵਜ੍ਰਰ੍ਸ਼ਭਨਾਰਾਚਾਦਿਸਂਹਨਨਾਨਿ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਮੇਵ, ਨ ਜੀਵਾਨਾਮ੍ . ਸਂਸਾਰਾਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਸਂਸਾਰਿਣੋ ਜੀਵਸ੍ਯ ਸ੍ਥਾਵਰਨਾਮਕਰ੍ਮਸਂਯੁਕ੍ਤ ਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਫਲਚੇਤਨਾ ਭਵਤਿ, ਤ੍ਰਸਨਾਮਕਰ੍ਮਸਨਾਥਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਯੁਤਕਰ੍ਮਫਲਚੇਤਨਾ ਭਵਤਿ . ਕਾਰ੍ਯਪਰਮਾਤ੍ਮਨਃ ਕਾਰਣ- ਪਰਮਾਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨਾ ਭਵਤਿ . ਅਤ ਏਵ ਕਾਰ੍ਯਸਮਯਸਾਰਸ੍ਯ ਵਾ ਕਾਰਣਸਮਯਸਾਰਸ੍ਯ ਵਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨਾ ਸਹਜਫਲਰੂਪਾ ਭਵਤਿ . ਅਤਃ ਸਹਜਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨਾਤ੍ਮਾਨਂ ਨਿਜਕਾਰਣਪਰਮਾਤ੍ਮਾਨਂ ਸਂਸਾਰਾਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਮੁਕ੍ਤਾਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਵਾ ਸਰ੍ਵਦੈਕਰੂਪਤ੍ਵਾਦੁਪਾਦੇਯਮਿਤਿ ਹੇ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯ ਤ੍ਵਂ ਜਾਨੀਹਿ ਇਤਿ .
ਤਥਾ ਚੋਕ੍ਤ ਮੇਕਤ੍ਵਸਪ੍ਤਤੌ —
ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਸਤ੍ਤੇਰ੍ਭਵਤਿ ਵਿਕ੍ਰੁਤਿਃ ਸਾਪਿ ਭਿਨ੍ਨਾ ਤਥੈਵ .
ਭਿਨ੍ਨਂ ਭਿਨ੍ਨਂ ਨਿਜਗੁਣਕਲਾਲਂਕ੍ਰੁਤਂ ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍ ..’’
ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਪਾਁਚ ਵਰ੍ਣ, ਪਾਁਚ ਰਸ, ਦੋ ਗਂਧ, ਆਠ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਸ੍ਤ੍ਰੀ - ਪੁਰੁਸ਼ - ਨਪੁਂਸਕਾਦਿ ਵਿਜਾਤੀਯ ਵਿਭਾਵਵ੍ਯਂਜਨਪਰ੍ਯਾਯੇਂ, ਕੁਬ੍ਜਾਦਿ ਸਂਸ੍ਥਾਨ, ਵਜ੍ਰਰ੍ਸ਼ਭਨਾਰਾਚਾਦਿ ਸਂਹਨਨ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਹੀ ਹੈਂ, ਜੀਵੋਂਕੋ ਨਹੀਂ ਹੈਂ . ਸਂਸਾਰ - ਦਸ਼ਾਮੇਂ ਸ੍ਥਾਵਰਨਾਮਕਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤ ਸਂਸਾਰੀ ਜੀਵਕੋ ਕਰ੍ਮਫਲਚੇਤਨਾ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਤ੍ਰਸਨਾਮਕਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤ ਸਂਸਾਰੀ ਜੀਵਕੋ ਕਾਰ੍ਯ ਸਹਿਤ ਕਰ੍ਮਫਲਚੇਤਨਾ ਹੋਤੀ ਹੈ . ਕਾਰ੍ਯਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਔਰ ਕਾਰਣਪਰਮਾਤ੍ਮਾਕੋ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨਾ ਹੋਤੀ ਹੈ . ਇਸੀਸੇ ਕਾਰ੍ਯਸਮਯਸਾਰ ਅਥਵਾ ਕਾਰਣਸਮਯਸਾਰਕੋ ਸਹਜਫਲਰੂਪ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨਾ ਹੋਤੀ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ, ਸਹਜਸ਼ੁਦ੍ਧ - ਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨਾਸ੍ਵਰੂਪ ਨਿਜ ਕਾਰਣਪਰਮਾਤ੍ਮਾ ਸਂਸਾਰਾਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਯਾ ਮੁਕ੍ਤਾਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਸਰ੍ਵਦਾ ਏਕਰੂਪ ਹੋਨੇਸੇ ਉਪਾਦੇਯ ਹੈ ਐਸਾ, ਹੇ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯ ! ਤੂ ਜਾਨ .
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਏਕਤ੍ਵਸਪ੍ਤਤਿਮੇਂ (ਸ਼੍ਰੀਪਦ੍ਮਨਨ੍ਦੀ - ਆਚਾਰ੍ਯਦੇਵਕ੍ਰੁਤ ਪਦ੍ਮਨਨ੍ਦਿਪਂਚਵਿਂਸ਼ਤਿਕਾ ਨਾਮਕ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮੇਂ ਏਕਤ੍ਵਸਪ੍ਤਤਿ ਨਾਮਕ ਅਧਿਕਾਰਮੇਂ ੭੯ਵੇਂ ਸ਼੍ਲੋਕ ਦ੍ਵਾਰਾ) ਕਹਾ ਹੈ ਕਿ : —
‘‘[ਸ਼੍ਲੋੇਕਾਰ੍ਥ : — ] ਮੇਰਾ ਐਸਾ ਮਂਤਵ੍ਯ ਹੈ ਕਿ — ਆਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਹੈ ਔਰ ਉਸਕੇ ਪੀਛੇ – ਪੀਛੇ ਜਾਨੇਵਾਲਾ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਹੈ; ਆਤ੍ਮਾ ਔਰ ਕਰ੍ਮਕੀ ਅਤਿ ਨਿਕਟਤਾਸੇ ਜੋ ਵਿਕ੍ਰੁਤਿ ਹੋਤੀ ਹੈ ਵਹ ਭੀ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ (ਆਤ੍ਮਾਸੇ) ਭਿਨ੍ਨ ਹੈ; ਔਰ ਕਾਲ – ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਾਦਿ ਜੋ ਹੈਂ ਵੇ ਭੀ (ਆਤ੍ਮਾਸੇ) ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਹੈਂ . ਨਿਜ ਨਿਜ ਗੁਣਕਲਾਸੇ ਅਲਂਕ੍ਰੁਤ ਯਹ ਸਬ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ - ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਹੈਂ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਪਨੇ - ਅਪਨੇ ਗੁਣੋਂ
੯੮ ]