అష్టాదశదోషస్వరూపాఖ్యానమేతత్ .

అసాతావేదనీయతీవ్రమందక్లేశకరీ క్షుధా . అసాతావేదనీయతీవ్రతీవ్రతరమందమందతరపీడయా సముపజాతా తృషా . ఇహలోకపరలోకాత్రాణాగుప్తిమరణవేదనాకస్మికభేదాత్ సప్తధా భవతి భయమ్ . క్రోధనస్య పుంసస్తీవ్రపరిణామో రోషః . రాగః ప్రశస్తోప్రశస్తశ్చ; దానశీలోపవాసగురుజనవైయావృత్త్యా- దిసముద్భవః ప్రశస్తరాగః, స్త్రీరాజచౌరభక్త వికథాలాపాకర్ణనకౌతూహలపరిణామో హ్యప్రశస్తరాగః . చాతుర్వర్ణ్యశ్రమణసంఘవాత్సల్యగతో మోహః ప్రశస్త ఇతరోప్రశస్త ఏవ . చిన్తనం ధర్మశుక్లరూపం టీకా : — యహ, అఠారహ దోషోంకే స్వరూపకా కథన హై .

(౧) అసాతావేదనీయ సమ్బన్ధీ తీవ్ర అథవా మంద క్లేశకీ కరనేవాలీ వహ క్షుధా హై (అర్థాత్ విశిష్ట — ఖాస ప్రకారకే — అసాతావేదనీయ కర్మకే నిమిత్తసే హోనేవాలీ జో విశిష్ట శరీర-అవస్థా ఉస పర లక్ష జాకర మోహనీయ కర్మకే నిమిత్తసే హోనేవాలా జో ఖానేకీ ఇచ్ఛారూప దుఃఖ వహ క్షుధా హై) . (౨) అసాతావేదనీయ సమ్బన్ధీ తీవ్ర, తీవ్రతర ( – అధిక తీవ్ర), మన్ద అథవా మన్దతర పీడాసే ఉత్పన్న హోనేవాలీ వహ తృషా హై (అర్థాత్ విశిష్ట అసాతావేదనీయ కర్మకే నిమిత్తసే హోనేవాలీ జో విశిష్ట శరీర-అవస్థా ఉస పర లక్ష జాక ర కరనేసే మోహనీయ కర్మకే నిమిత్తసే హోనేవాలా జో పీనేకీ ఇచ్ఛారూప దుఃఖ వహ తృషా హై) . (౩) ఇస లోకకా భయ, పరలోకకా భయ, అరక్షాభయ, అగుప్తిభయ, మరణభయ, వేదనాభయ తథా అకస్మాతభయ ఇసప్రకార భయ సాత ప్రకారకే హైం . (౪) క్రోధీ పురుషకా తీవ్ర పరిణామ వహ రోష హై . (౫) రాగ ప్రశస్త ఔర అప్రశస్త హోతా హై; దాన, శీల, ఉపవాస తథా గురుజనోంకీ వైయావృత్త్య ఆదిమేం ఉత్పన్న హోనేవాలా వహ ప్రశస్త రాగ హై ఔర స్త్రీ సమ్బన్ధీ, రాజా సమ్బన్ధీ, చోర సమ్బన్ధీ తథా భోజన సమ్బన్ధీ వికథా కహనే తథా సుననేకే కౌతూహలపరిణామ వహ అప్రశస్త రాగ హై . (౬)౧చార ప్రకారకే శ్రమణసంఘకే ప్రతి వాత్సల్య సమ్బన్ధీ మోహ వహ ప్రశస్త హై ఔర ఉససే అతిరిక్త మోహ అప్రశస్త హీ హై . (౭) ధర్మరూప తథా శుక్లరూప చిన్తన ( – చిన్తా, విచార) ప్రశస్త హై ఔర ఉసకే అతిరిక్త (ఆర్తరూప తథా రౌద్రరూప చిన్తన) అప్రశస్త హీ హై . (౮) తిర్యంచోం తథా మనుష్యోంకో వయకృత దేహవికార

౧ శ్రమణకే చార ప్రకార ఇసప్రకార హైంః — (౧) ఋషి, (౨) ముని, (౩) యతి ఔర (౪) అనగార . ఋద్ధివాలే శ్రమణ వే ఋషి హైం; అవధిజ్ఞాన, మనఃపర్యయజ్ఞాన అథవా కేవలజ్ఞానవాలే శ్రమణ వే ముని హైం; ఉపశమక అథవా
క్షపక శ్రేణీమేం ఆరూఢ శ్రమణ వే యతి హైం; ఔర సామాన్య సాధు వే అనగార హైం . — ఐసే చార ప్రకారకా శ్రమణసంఘ హై .