కహానజైనశాస్త్రమాలా ]జీవ అధికార[ ౨౩ శుద్ధనిశ్చయేన సహజజ్ఞానాదిపరమస్వభావగుణానామాధారభూతత్వాత్కారణశుద్ధజీవః . అయం చేతనః . అస్య చేతనగుణాః . అయమమూర్తః . అస్యామూర్తగుణాః . అయం శుద్ధః . అస్య శుద్ధగుణాః . అయమశుద్ధః . అస్యాశుద్ధగుణాః . పర్యాయశ్చ . తథా గలనపూరణస్వభావసనాథః పుద్గలః . శ్వేతాదివర్ణాధారో మూర్తః . అస్య హి మూర్తగుణాః . అయమచేతనః . అస్యాచేతనగుణాః . స్వభావవిభావగతిక్రియాపరిణతానాం జీవపుద్గలానాం స్వభావవిభావగతిహేతుః ధర్మః . స్వభావవిభావస్థితిక్రియాపరిణతానాం తేషాం స్థితిహేతురధర్మః . పంచానామవకాశదాన- చేతన హై; ఇసకే( – జీవకే ) చేతన గుణ హైం . యహ అమూర్త హై; ఇసకే అమూర్త గుణ హైం . యహ శుద్ధ హై; ఇసకే శుద్ధ గుణ హైం . యహ అశుద్ధ హై; ఇసకే అశుద్ధ గుణ హైం . పర్యాయ భీ ఇసీప్రకార హై .
ఔర, జో గలన - పూరణస్వభావ సహిత హై (అర్థాత్ పృథక్ హోనే ఔర ఏకత్రిత హోనేకే స్వభావవాలా హై ) వహ పుద్గల హై . యహ (పుద్గల) శ్వేతాది వర్ణోంకే ఆధారభూత మూర్త హై; ఇసకే మూర్త గుణ హైం . యహ అచేతన హై; ఇసకే అచేతన గుణ హైం .
౧స్వభావగతిక్రియారూప ఔర విభావగతిక్రియారూప పరిణత జీవ - పుద్గలోంకో స్వభావగతికా ఔర విభావగతికా నిమిత్త సో ధర్మ హై .
౨స్వభావస్థితిక్రియారూప ఔర విభావస్థితిక్రియారూప పరిణత జీవ-పుద్గలోంకో
అర్థాత్ కారణ-అపేక్షాసే శుద్ధ అర్థాత్ శక్తి-అపేక్షాసే శుద్ధ . కార్యశుద్ధ అర్థాత్ కార్య-అపేక్షాసే శుద్ధ
అర్థాత్ వ్యక్తి-అపేక్షాసే శుద్ధ .]
౧ చౌదహవేం గుణస్థానకే అన్తమేం జీవ ఊ ర్ధ్వగమనస్వభావసే లోకాన్తమేం జాతా హై వహ జీవకీ స్వభావగతిక్రియా
హై ఔర సంసారావస్థామేం కర్మకే నిమిత్తసే గమన కరతా హై వహ జీవకీ విభావగతిక్రియా హై . ఏక పృథక్
పరమాణు గతి కరతా హై వహ పుద్గలకీ స్వభావగతిక్రియా హై ఔర పుద్గలస్కన్ధ గమన కరతా హై వహ పుద్గలకీ
(స్కన్ధకే ప్రత్యేక పరమాణుకీ) విభావగతిక్రియా హై . ఇస స్వాభావిక తథా వైభావిక గతిక్రియామేం ధర్మద్రవ్య
నిమిత్తమాత్ర హై .
౨- సిద్ధదశామేం జీవ స్థిర రహతా హై వహ జీవకీ స్వాభావిక స్థితిక్రియా హై ఔర సంసారదశామేం స్థిర రహతా హై
వహ జీవకీ వైభావిక స్థితిక్రియా హై . అకేలా పరమాణు స్థిర రహతా హై వహ పుద్గలకీ స్వాభావిక
స్థితిక్రియా హై ఔర స్కన్ధ స్థిర రహతా హై వహ పుద్గలకీ (స్కన్ధకే ప్రత్యేక పరమాణుకీ) వైభావిక
స్థితిక్రియా హై . ఇన జీవ-పుద్గలకీ స్వాభావిక తథా వైభావిక స్థితిక్రియామేం అధర్మద్రవ్య నిమిత్తమాత్ర హై .