కాలాదిశుద్ధామూర్తాచేతనద్రవ్యాణాం స్వభావగుణపర్యాయాఖ్యానమేతత్ .
ఇహ హి ముఖ్యకాలద్రవ్యం జీవపుద్గలధర్మాధర్మాకాశానాం పర్యాయపరిణతిహేతుత్వాత్ పరి- వర్తనలిఙ్గమిత్యుక్త మ్ . అథ ధర్మాధర్మాకాశకాలానాం స్వజాతీయవిజాతీయబంధసమ్బన్ధాభావాత్ విభావగుణపర్యాయాః న భవంతి, అపి తు స్వభావగుణపర్యాయా భవంతీత్యర్థః . తే గుణపర్యాయాః పూర్వం ప్రతిపాదితాః, అత ఏవాత్ర సంక్షేపతః సూచితా ఇతి .
వివరణమతిరమ్యం భవ్యకర్ణామృతం యత్ .
భవతు భవవిముక్త్యై సర్వదా భవ్యజన్తోః ..౫౦..
గాథా : ౩౩ అన్వయార్థ : — [జీవాదిద్రవ్యాణామ్ ] జీవాది ద్రవ్యోంకో [పరివర్తన- కారణమ్ ] పరివర్తనకా కారణ ( – వర్తనాకా నిమిత్త) [కాలః భవేత్ ] కాల హై . [ధర్మాది- చతుర్ణాం ] ధర్మాది చార ద్రవ్యోంకో [స్వభావగుణపర్యాయాః ] స్వభావగుణపర్యాయేం [భవన్తి ] హోతే హైం .
టీకా : — యహ, కాలాది శుద్ధ అమూర్త అచేతన ద్రవ్యోంకే స్వభావగుణపర్యాయోంకా కథన హై .
ముఖ్యకాలద్రవ్య, జీవ, పుద్గల, ధర్మ, అధర్మ ఔర ఆకాశకీ ( – పాఁచ అస్తికాయోంకీ) పర్యాయపరిణతికా హేతు హోనేసే ఉసకా లింగ పరివర్తన హై (అర్థాత్ కాలద్రవ్యకా లక్షణ వర్తనాహేతుత్వ హై) ఐసా యహాఁ కహా హై .
అబ (దూసరీ బాత యహ కి), ధర్మ, అధర్మ, ఆకాశ ఔర కాలకో స్వజాతీయ యా విజాతీయ బన్ధకా సమ్బన్ధ న హోనేసే ఉన్హేం విభావగుణపర్యాయేం నహీం హోతీం, పరన్తు స్వభావగుణపర్యాయేం హోతీం హైం — ఐసా అర్థ హై . ఉన స్వభావగుణపర్యాయోంకా పహలే ప్రతిపాదన కియా గయా హై ఇసీలియే యహాఁ సంక్షేపసే సూచన కియా గయా హై .
[అబ ౩౩ వీం గాథాకీ టీకా పూర్ణ కరతే హుఏ టీకాకార మునిరాజ శ్లోక కహతే హైం :]
[శ్లోేకార్థ : — ] ఇసప్రకార భవ్యోంకే కర్ణోంకో అమృత ఐసా జో ఛహ ద్రవ్యోంకా అతి
౭౦ ]