Padmanandi Panchvinshati-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Shree Padmanandi-Panchvinshati; 1. Dharmopadeshamrut; Gatha: 1-3 (1. Dharmopadeshamrut); Shlok: 4-25 (1. Dharmopadeshamrut).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 2 of 21

 

Page -5 of 378
PDF/HTML Page 21 of 404
single page version

background image
manuṣhyarūpī vr̥ukṣhane pāmīne amr̥ut-phaḷ grahaṇ karavun yogya chhe ..................... 38 ...................260
yogīonun nirdoṣh man agnānāndhakārane naṣhṭa kare chhe ............................... 39 ...................260
yogī kyāre siddha thāy chhe ............................................................... 40 ...................261
ātmasvarūpano vichār ...................................................................... 41-60 ...... 261-266
nishchay pañchāshat rachavāno ullekh ....................................................... 61 ................ 267
chittamān ātmatattva sthit hotān indranī sampadānun prayojan rahetun nathī ........ 62 ...................267
12. braÙcharyarakṣhāvarti
122
268277
kāmavijetā yatione namaskār ........................................................... 1 .....................268
brahmacharya ane brahmachārīonun svarūp .................................................... 2 .....................268
jo brahmacharyanī bābatamān svapnamān koī doṣh utpanna hoy to paṇ
rātri vibhāgānusār munie tenun prāyashchitta karavun joīe ................ 3 .....................269
brahmacharyanī rakṣhā mananā sanyamathī ja thāy chhe ....................................... 4 .....................269
bāhya ane abhyantar brahmacharyanun svarūp ane temanun kārya ......................... 5 .................... 270
potānā vratonī vidhinā rakṣhaṇ māṭe munie strī mātrano
parityāg karavo joīe ............................................................ 6..................... 270
strīnī vārtā paṇ munidharmane naṣhṭa karanār chhe ........................................ 7 .................... 270
rāgapūrvak strīmukhanun avalokan ane smaraṇ pratiṣhṭhā, yash ane
tap ādine naṣhṭa karanār chhe ...................................................... 8-9 ................. 271
munine koī paṇ strīnī prāptinī sambhāvanā na rahevāthī tadviṣhayak
anurāg chhoḍavo ja joīe ....................................................... 10 .................. 272
shrāvak strīrūp gr̥uhathī gr̥uhastha ane muni tenā parityāgathī
brahmachārī (aṇagār) thāy chhe .................................................... 11 .................. 272
strīnun asthir saundarya mūrkha manuṣhyone ja ānandajanak thāy chhe ................. 12-14............. 273
strīnun sharīr ghr̥uṇāspad chhe.................................................................. 15 .................. 274
strīnā viṣhayamān anurāgavardhak kāvya rachanār kavi kevī rīte
prashansanīy kahevāy? ................................................................. 16-17 ......274-275
jo paradhanarūp strīnī abhilāṣhā na karanār gr̥uhastha dev kahevāy chhe
to muni kem devono dev na hoy? ............................................ 18 .................. 275
sukh ane sukhābhās ....................................................................... 19 .................. 275
strīno parityāg karanār sādhuone puṇyātmā manuṣhyo paṇ namaskār kare chhe 20 ...................276
tapanun anuṣhṭhān manuṣhya paryāyamān ja sambhav chhe ..................................... 21 ...................276
viṣhay
shlok
pr̥uṣhṭhāṅk

Page -4 of 378
PDF/HTML Page 22 of 404
single page version

background image
granthakār dvārā kāmaroganī nāshakabattī (brahmacharyarakṣhābattī)nā sevananī preraṇā 22 .................. 277
13. ´ṣhabh stotra
161
278296
nābhirājanā putra r̥̄uṣhabh jinendra jayavant ho........................................ 1 .................... 278
r̥̄uṣhabh jinendranā darshanādi puṇyātmā jīvo dvārā ja karavāmān āve chhe ...... 2 .................... 278
jinadarshananun māhātmya ....................................................................... 3 .................... 278
jinendranī stuti karavī asambhav chhe ..................................................... 4 .................... 279
jinanā nāmasmaraṇathī paṇ abhīṣhṭa lakṣhmī prāpta thāy chhe ....................... 5 .................... 279
r̥̄uṣhabh jinendra sarvārthasiddhimānthī avatīrṇa thatān tenun

saubhāgya naṣhṭa thaī gayun hatun ..................................................... 6..................... 279
pr̥ithvīnī ‘vasumatī’ nāmanī sārthakatā .................................................... 7 .................... 280
putravatī strīomān marudevīnī shreṣhṭhatā ................................................... 8 .................... 280
indranā nirnimeṣh sahasra netronī saphaḷatā ............................................. 9 .................... 280
sūrya ādi jyotiṣhī merunī pradakṣhiṇā karyā kare chhe................................ 10 .................. 281
meru upar janmābhiṣhek ..................................................................... 11-12............. 281
kalpavr̥ukṣho naṣhṭa thaī jatān temanun kārya ek r̥̄uṣhabhajinendre ja pūrṇa karyun ........ 13 .................. 281
pr̥ithvīnī romāñchakatā ......................................................................... 14 .................. 282
r̥̄uṣhabhajinendranī viraktatā ane pr̥ithvīno parityāg ................................. 15-16 ......282-283
dhyānamān avasthit r̥̄uṣhabh jinendranī shobhā ......................................... 17-18............. 283
ghātichatuṣhkano kṣhay ane kevaḷagnānanī utpatti ........................................ 19 .................. 284
ghātichatuṣhkanā abhāvamān aghāti chatuṣhkanī avasthā ................................ 20 .................. 284
samavasaraṇ ane tyān sthit jinendranī shobhā ....................................... 21-22............. 284
āṭh prātihāryonī shobhā.................................................................. 23-30......285-287
jinavāṇīno mahimā ........................................................................ 31-34......288-289
nayono prabhāv................................................................................ 35 .................. 289
jinendranī stutimān br̥uhaspati ādi paṇ asamartha chhe ............................. 36 .................. 289
prabhu dvārā prakāshit pathanā pathik nirupadrav mokṣhano lābh kare chhe............ 37 .................. 289
mokṣhanidhi sāme anya sarva nidhio tuchchha chhe ...................................... 38 .................. 290
jinendrokta dharmanī anya dharma karatān visheṣhatā ....................................... 39-40............. 290
jinanā nakh-kesh na vadhavāmān granthakāranī kalpanā .................................. 41 .................. 291
traṇe lokanā jano ane indranun netra dvārā jinendradarshan ............................ 42-43............. 291
devo dvārā prabhucharaṇonī nīche suvarṇakamaḷonī rachanā ............................... 44 .................. 292
viṣhay
shlok
pr̥uṣhṭhāṅk

Page -3 of 378
PDF/HTML Page 23 of 404
single page version

background image
mr̥uge chandra (mr̥ugāṅk)no āshray kem līdho? .......................................... 45 .................. 292
kamaḷā kamaḷamān nahi paṇ jinacharaṇomān rahe chhe ................................... 46 .................. 292
jinendranā dveṣhīono aparādh potāno chhe ............................................ 47 .................. 292
jinendranī stuti ane namaskārano prabhāv ............................................. 48-50............. 293
brahmā viṣhṇu ādi nām āpanā ja chhe .............................................. 51 .................. 293
jinendrano mahimā ........................................................................... 52-57......294-295
jinendranī stuti shakya nathī .............................................................. 58-59.... 295-296
stutinā ante jinacharaṇonā prasādanī prārthanā ........................................ 60 ...................296
14. jinadarshanastavan
134
297305
( jinadarshanano mahimā)
15. shrutadevatā stuti
131
306316
sarasvatīnā charaṇ kamaḷ jayavant ho ................................................... 1 .....................306
sarasvatīnā prasādathī tenā stavananī pratignā ane potānī asamarthatā ........ 2-4 .......... 306-307
sarasvatīnī dīpakathī visheṣhatā ............................................................ 5 .................... 307
sarasvatīnā mārganī visheṣhatā ............................................................. 6..................... 308
sarasvatīnā prabhāvathī mokṣhapad paṇ shīghra prāpta thaī jāy chhe .................. 7 .................... 308
sarasvatī vinā gnānanī prāpti sambhav nathī .......................................... 8-9 ............... 309
sarasvatī vinā prāpta manuṣhya paryāy emane em ja nāsh pāme chhe ......... 10 .................. 309
sarasvatīnī prasannatā vinā tattvanishchay thato nathī ................................. 11 ................ 309
mokṣhapad sarasvatīnā āshrayathī ja prāpta thāy chhe .................................. 12-13............. 310
sarasvatīno anya paṇ mahimā .......................................................... 14-28......310-315
kāvya rachanāmān sarasvatīno prasād ja kām kare chhe ................................ 29 ...................316
sarasvatīnun ā stotra bhaṇavānun phaḷ .................................................... 30 ...................316
sarasvatīnā stavanamān asamartha hovāthī kṣhamā yāchanā ............................. 31 ...................316
16. svayambhūstuti
124
317324
( r̥̄uṣhabhādi mahāvīrānta tīrthaṅkaronun guṇakīrtan)
17. suprabhātāṣhṭak
18
325329
ghātikarmono nāsh karīne sthir suprabhātane prāpta karanār jinendrone namaskār 1 .................... 325
jinendranā suprabhātanā stavananī pratignā ............................................... 2 .................... 325
arhant parameṣhṭhīnā suprabhātanun svarūp ane tenī stuti ............................ 3-8 .......... 326-329
viṣhay
shlok
pr̥uṣhṭhāṅk

Page -2 of 378
PDF/HTML Page 24 of 404
single page version

background image
18. shāntināth stotra
19
330334
traṇ chhatrādirūp āṭh prātihāryonā āshrayathī bhagavān
( shāntināth tīrthaṅkaranī stuti) ................................................... 1-8 ..........330-333
je stuti indrādi paṇ karī shakatā nathī te men bhaktivash karī chhe............. 9 .................... 334
19. jinapūjāṣhṭak
110
335339
jaḷ, chandanādi āṭh dravyo vaḍe pūjā ane tenā phaḷano ullekh ................ 1-8 ..........335-338
puppāñjali āpavī ........................................................................... 9 .................... 338
vītarāgajinanī pūjā kevaḷ ātmakalyāṇ māṭe karavāmān āve chhe .............. 10 .................. 338
20. karuṇāṣhṭak
18
340342
( potānī upar dayā karīne janmaparamparāthī mukta karavānī prārthanā)
21. kriyākānMchūlikā
18
343350
doṣhoe jinendramān sthān na pāmīne jāṇe garvathī ja temane chhoḍī dīdhā .... 1 .................... 343
stuti karavānī asamarthatā pragaṭ karīne bhaktinī pramukhatā ane tenun phaḷ ... 2-7 ..........343-345
ratnatrayanī yāchanā ........................................................................... 8 .....................346
āpanā charaṇ-kamaḷ pāmīne hun kr̥utārtha thaī gayo .................................. 9 .....................346
abhimān ke pramādavash thaīne je ratnatray ādi viṣhayamān

aparādh thayo chhe te mithyā ho ................................................. 10 .................. 347
man, vachan, kāyā ane kr̥ut, kārit, anumodanāthī je prāṇīone
pīḍā thaī chhe te mithyā ho ...................................................... 11 .................. 347
man, vachan ane kāyā dvārā upārjit mārun karma āpanā
pād smaraṇathī nāshane prāpta thāv............................................... 12 .................. 347
sarvagnanun vachan pramāṇ chhe .................................................................. 13 .................. 348
man, vachan ane kāyānī vikaḷatāthī je stutimān nyūnatā
thaī chhe tene he vāṇī! tun kṣhamā kar ........................................... 14 .................. 348
ā abhīṣhṭa phaḷ āpanār kriyākāṇḍarūp kalpavr̥ukṣhanun ek patra chhe ............... 15 .................. 349
kriyākāṇḍ sambandhī ā chūlikā bhaṇavāthī apūrṇa kriyā pūrṇa thāy chhe ........... 16 .................. 349
jin bhagavānanā sharaṇamān javāthī sansār naṣhṭa thāy chhe.......................... 17 .................. 349
men āpanī pāse ā vāchāḷatā kevaḷ bhaktivash karī chhe ....................... 18 .................. 350
22. ekatvadashak
111
351353
paramajyotinā kathananī pratignā .......................................................... 1 .................... 351
viṣhay
shlok
pr̥uṣhṭhāṅk

Page -1 of 378
PDF/HTML Page 25 of 404
single page version

background image
je ātmatattvane jāṇe chhe te bījāonā svayam ārādhya banī jāy chhe ...... 2 .................... 351
ekatvanā gnātā anek karmothī paṇ ḍaratā nathī ..................................... 3 .................... 351
chaitanyanī ekatānun gnān durlabh chhe, paṇ muktidātā te ja chhe .................. 4 .................... 352
je yathārtha sukh mokṣhamān chhe te sansāramān asambhav chhe ............................. 5 .................... 352
gurunā upadeshathī amane mokṣhapad ja priy chhe ....................................... 6..................... 352
asthir svargasukh mohodayarūp viṣhathī vyāpya chhe................................... 7 .................... 352
ā lokamān je ātmonmukh rahe chhe te paralokamān paṇ tevā rahe chhe ......... 8 .................... 352
vītarāg mārge pravr̥utta yogīne mokṣhasukhanī prāptimān koī paṇ

bādhak thaī shakatun nathī ............................................................. 9 .................... 353
ā bhāvanā padanā chintanathī mokṣha prāpta thāy chhe................................ 10 .................. 353
dharma rahetān mr̥utyuno bhay raheto nathī .................................................. 11 .................. 353
23. paramārthavinshati
120
354364
ātmānun advait jayavant ho ............................................................... 1 .................... 354
anantachatuṣhṭayarūp svasthatānī vandanā ..................................................... 2 .................... 354
ekatvanī sthiti māṭe thanārī buddhi paṇ ānandajanak hoy chhe.................. 3 .................... 355
advait taraph jhukāv thatān iṣhṭāniṣhṭa buddhi naṣhṭa thaī jāy chhe ..................... 4 .................... 355
hun chaitanyasvarūp chhun, karmajanit krodhādi bhinna chhe................................... 5 .................. 356
jo ekatvamān man sanlagna hoy to tīvra tap na hovā chhatān

paṇ abhīṣhṭasiddha thāy chhe ......................................................... 6......................356
karmo sāthe ekamek hovā chhatān paṇ hun te paramajyotisvarūp ja chhun .......... 7 .....................356
lakṣhmīnā madathī unmatta rājāono saṅg mr̥utyuthī paṇ bhayānak hoy chhe .... 8 .................... 357
hr̥udayamān guruvachane jāgr̥ut rahetān āpattimān khed thato nathī..................... 9 .................... 358
guru dvārā prakāshit path par chālavāthī nirvāṇapur prāpta thāy chhe ............ 10 .................. 358
karmane ātmāthī bhinna samajanārāone sukhaduḥkhano vikalpa ja thato nathī.. 11 .................. 358
dev ane jinapratimā ādinun ārādhan vyavahāramārgamān ja thāy chhe ......... 12 .................. 359
jo mukti taraph buddhi lāgī gaī to pachhī koī game eṭalun kaṣhṭa

de, teno tene bhay raheto nathī................................................... 13 ...................360
sarvashaktimān ātmāprabhu sansārane naṣhṭa karīne samān dekhe chhe ............... 14 ...................360
ātmānī ekatāne jāṇanār pāpathī lipta thato nathī ............................ 15 ...................361
gurunā pādaprasādathī nirgranthatā prāpta karī līdhā pachhī indriyasukh
duḥkharūp ja pratīt thāy chhe....................................................... 16 ...................361
viṣhay
shlok
pr̥uṣhṭhāṅk

Page 0 of 378
PDF/HTML Page 26 of 404
single page version

background image
nirgranthatājanya ānand sāme indriyasukhanun smaraṇ paṇ thatun nathī .............. 17 ...................361
mohanā nimitte thanārī mokṣhanī paṇ abhilāṣhā siddhimān bādhak thāy chhe . 18 ...................362
chidrūpanā chintanamān bījī to shun, sharīr sāthe paṇ prīti rahelī nathī...... 19 ...................362
shuddhanayathī tattva anirvachanīy chhe ........................................................ 20 ...................363
24. sharīrāṣhṭak
18
365-369
( sharīranā svabhāvanun nirūpaṇ)
25. snānāṣhṭak
18
370374
maḷ-mūtrādithī paripūrṇa sharīr sadā ashuchi ane ātmā svabhāvathī
pavitra chhe, māṭe banne prakāre snān vyartha chhe................................. 1-2 ................. 370
satpuruṣhonun snān vivek chhe je mithyātvādirūp abhyantar maḷane naṣhṭa kare chhe 3 .................. 371
samīchīn paramātmārūp tīrthomān snān karavun te ja shreṣhṭha chhe .................... 4 .................... 372
jemaṇe gnānarūp samudra joyo nathī teo ja gaṅgā ādi
tīrthābhāsomān snān kare chhe....................................................... 5 .................... 372
manuṣhya sharīrane shuddha karī shakanār koīpaṇ tīrtha sambhav nathī ................... 6..................... 372
kapūrādino lep karavā chhatān paṇ sharīr svabhāvathī durgandha ja chhoḍe chhe ....... 7 .................... 373
bhavya jīv ā snānāṣhṭak sāmbhaḷīne sukhī thāv ................................... 8 .................... 373
26. braÙcharyāṣhṭak
19
375378
maithun sansāravr̥uddhinun kāraṇ chhe ............................................................. 1 .................... 375
maithunakarmamān pashuo rat rahevāthī tene pashukarma kahevāmān āve chhe ............. 2 .................... 375
jo maithun potānī strī sāthe paṇ sārun hoy to teno
parvomān tyāg shā māṭe karavāmān āvat? .................................... 3 .....................376
apavitra maithunasukhamān vivekī jīvane anurāg thato nathī ........................ 4 .....................376
apavitra maithun anurāganun kāraṇ moh chhe ........................................... 5 .....................376
maithun sanyamano ghātak chhe.................................................................. 6..................... 377
maithunamān pravr̥utti pāpanā kāraṇe thāy chhe............................................... 7 .................... 377
viṣhayasukh viṣh sadrash chhe ................................................................. 8 .................... 377
ā brahmacharyāṣhṭakanun nirūpaṇ mumukṣhu jīvo māṭe karavāmān āvyun chhe ............. 9 .................... 378
viṣhay
shlok
pr̥uṣhṭhāṅk

Page 1 of 378
PDF/HTML Page 27 of 404
single page version

background image
om
।। namaḥ siddhebhyoḥ ।।
shrīmad padmanandi virachit
padmanandi-pañchavinshati:
1. dharmopadeshāmr̥utam
(स्रग्धरा)
कायोत्सर्गायताङ्गो जयति जिनपतिर्नाभिसूनुर्महात्मा
मध्याह्ने यस्य भास्वानुपरि परिगतो राजति स्मोग्रमूर्तिः
चक्रं कर्मेन्धनानामतिबहु दहतो दूरमौदास्यवात -
स्फू र्जत्सद्धयानवह्नेरिव रुचिरतरः प्रोद्गतो विस्फु लिङ्गः ।।।।
anuvād : kāyotsarganā nimitte jemanun sharīr lambāyelun chhe evā
nābhirāyanā putra mahātmā ādināth jinendra jayavant ho, jemanā upar prāpta thayel
madhyāhnano tejasvī sūrya evo shobhe chhe jāṇe karmarūpī indhananā samūhane atishayapaṇe
bāḷanār ane udāsīnatārūp vāyunā nimitte pragaṭ thayel samīchīn dhyānarūpī
agninī tejasvī chinagārī ja utpanna thaī hoy.
visheṣhārtha : bhagavān ādināth jinendranī dhyānāvasthāmān temanī upar je madhyāhna
kāḷano tejasvī sūrya āvato hato te viṣhayamān granthakār utprekṣhā kare chhe ke te sūrya na hato



Page 2 of 378
PDF/HTML Page 28 of 404
single page version

background image
paṇ jāṇe ke samatābhāvathī āṭh karmarūpī indhanane jalāvavā māṭe ichchhuk thaīne bhagavān
ādināth jinendra dvārā karavāmān āvel dhyānarūpī agnino taṇakho ja utpanna thayo hato. 1.
(शार्दूलविक्रीडित)
नो किंचित्करकार्यमस्ति गमनप्राप्यं न किंचिद् द्रशो-
द्रर्श्यं यस्य न कर्णयोः किमपि हि श्रोतव्यमप्यस्ति न
तेनालम्बितपाणिरुज्झितगतिर्नासाग्रद्रष्टी रहः
संप्राप्तोऽतिनिराकुलो विजयते ध्यानैकतानो जिनः ।।।।
anuvād : hāthathī karavā yogya koī paṇ kārya bākī na rahevāthī jemaṇe
potānā banne hāth nīche laṭakāvī dīdhā hatā, gaman karīne meḷavavā yogya kāī paṇ
kārya na rahevāthī je gamanarahit thaī gayā hatā. āṅkho vaḍe jovā yogya koī paṇ
vastu na rahevāthī jeo potānī draṣhṭi nākanī aṇī upar ṭheravatā hatā, tathā kānane
sāmbhaḷavā yogya kāī paṇ bākī na rahevāthī je ākuḷatā rahit thaīne ekānta
sthānamān rahyā hatā; evā te dhyānamān ekāgrachitta thayelā jin bhagavān jayavant ho.
visheṣhārtha : anya samasta padārtho taraphathī chintā khaseḍīne koī ek ja padārtha taraph tene
niyamit karavī, tene dhyān kahevāmān āve chhe. ā dhyān kyāṅk ekānt sthānamān ja karī shakāy chhe.
jo ukta dhyān kāyotsargavaḍe karavāmān āve to temān banne hāth nīche laṭakatā rākhī draṣhṭi nākanī
aṇī upar rākhavāmān āve chhe. ā dhyānanī avasthā lakṣhamān rākhīne ja ahīn em kahevāmān āvyun
chhe ke te vakhate jin bhagavānane na hāth vaḍe karavā yogya kāī kārya bākī kahyun hatun, na gaman vaḍe
prāpta karavā yogya dhanādinī abhilāṣhā sheṣh hatī na koī paṇ drashya temanī āṅkhone ruchikar bākī
rahyun hatun ane na koī gīt ādi paṇ temanā kānane mugdha kare evun bākī rahyun hatun. 2.
(शार्दूलविक्रीडित)
रागो यस्य न विद्यते क्कचिदपि प्रध्वस्तसंगग्रहात्
अस्त्रादेः परिवर्जनान्न च बुधैर्द्वैषोऽपि संभाव्यते
तस्मात्साम्यमथात्मबोधनमतो जातः क्षयः कर्मणा-
मानन्दादिगुणाश्रयस्तु नियतं सोऽर्हन्सदा पातु वः
।।।।
anuvād : je arihant parameṣhṭhīne parigraharūpī pishāch rahit thaī javāne

Page 3 of 378
PDF/HTML Page 29 of 404
single page version

background image
līdhe koī paṇ indriy viṣhayamān rāg nathī, trishūḷ ādi āyudh rahit hovāne
līdhe ukta arihant parameṣhṭhīne vidvāno dvārā dveṣhanī paṇ sambhāvanā karī shakātī nathī.
tethī rāg-dveṣh rahit thaī javāne līdhe temane samatābhāv pragaṭyo chhe, ane ā
samatābhāv pragaṭavāthī temane ātmagnān tathā tenāthī temane karmono viyog thayo chhe.
māṭe karmonā kṣhayathī je arihant parameṣhṭhī anant sukh ādi guṇono āshray pāmyā
chhe. te arihant parameṣhṭhī sarvadā tamārī rakṣhā karo. 3.
(शार्दूलविक्रीडित)
इन्द्रस्य प्रणतस्य शेखरशिखारत्नार्कभासा नख-
श्रेणीतेक्षणबिम्बशुम्भदलिभृद्दूरोल्लसत्पाटलम्
श्रीसद्माङ्घ्रियुगं जिनस्य दधदप्यम्भोजसाम्यं रज-
स्त्यक्तं जाड्यहरं परं भवतु नश्चेतोऽर्पितं शर्मणे
।।।।
anuvād : je jin bhagavānanā shreṣhṭha banne charaṇ namaskār karatī vakhate
namelā indranā mugaṭanī kalagīmān jaḍelā ratnarūpī sūryanā prakāshathī kāīk dhavalatā
sahit lāl varṇanā chhe tathā je nakhomān paḍatā indranā netronā pratibimbarūp bhramarone
dhāraṇ kare chhe, je shobhānā sthānarūp chhe tethī je kamaḷanī upamā dhāraṇ karavā chhatān
paṇ dhūḷanā sansarga vinānā hoīne jaḍatāne (agnānane) haranār chhe; te banne charaṇo
amārā chittamān sthir thaine sukhanā kāraṇ thāv.
visheṣhārtha : ahīn jinabhagavānanā charaṇone kamaḷanī upamā āpatān em batāvyun chhe
ke jem kamaḷ pāṭal (kāīk saphed sāthe lāl) varṇanun hoy chhe tem jin bhagavānanā charaṇomān
jyāre indra namaskār karatā hatā tyāre tenā mukuṭamān jaḍelā ratnanī chhāyā tenā upar paḍatī hatī
tethī te paṇ kamaḷanī jem pāṭal varṇanā thaī jatā hatā. jo kamaḷamān bhamarā rahe chhe to jin
bhagavānanā paganā nakhomān paṇ namaskār karatā indranā netra pratibimbarūp bhamarā vidyamān hatā.
kamaḷ jo shrī (lakṣhmī)nun sthān manāy chhe to te jin charaṇ paṇ shrī (shobhā)nun sthān hatā. ām
kamaḷanī upamā dhāraṇ karavā chhatān paṇ jinacharaṇomān tenāthī kāīk adhik visheṣhatā hatī. jem
ke
kamaḷ to raj arthāt parāg sahit hoy chhe paṇ jinacharaṇ te raj (dhūḷ)nā samparkathī sadā
rahit hatā. evī ja rīte kamaḷ jaḍatā (achetanapaṇun) dhāraṇ kare chhe parantu jinacharaṇ te
jaḍatā(agnān)ne naṣhṭa karanār hatā. 4.

Page 4 of 378
PDF/HTML Page 30 of 404
single page version

background image
(मालिनी)
जयति जगदधीशः शान्तिनाथो यदीयं
स्मृतमपि हि जनानां पापतापोपशान्त्यै
विबुधकुलकिरीटप्रस्फु रन्नीलरत्न-
द्युतिचलमधुपालीचुम्बितं पादपद्मम्
।।।।
anuvād : devonā samūhonā mukuṭomān prakāshamān nīlaratnonī kāntirūpī
chañchaḷ bhamarāonī paṅktithī sparshāyelā je shāntināth jinendranā charaṇakamaḷ smaraṇ
karavā mātrathī ja lokonā pāparūp santāpane dūr kare chhe te lokanā adhināyak bhagavān
shāntināth jinendra jayavant ho. 5.
(मालिनी)
स जयति जिनदेवः सर्वविद्विश्वनाथो
वितथवचनहेतुक्रोधलोभाद्विमुक्त :
शिवपुरपथपान्थप्राणिपाथेयमुच्चै-
र्जनितपरमशर्मा येन धर्मोऽभ्यधायि
।।।।
anuvād : je jin bhagavān asatya bhāṣhaṇanā kāraṇarūp krodh ane lobh
ādithī rahit chhe ane jeṇe mokṣhapurīnā mārge chālatā musāpharone nāstārūp tem
ja uttam sukh utpanna karanār evā dharmano upadesh āpyo chhe te samasta padārthone
jāṇanār traṇ lokanā adhipati jinadev jayavant ho. 6.
(शार्दूलविक्रीडित)
धर्मो जीवदया गृहस्थशमिनोर्भेदाद्विधा च त्रयं
रत्नानां परमं तथा दशविधोत्कृष्टक्षमादिस्ततः
मोहोद्भूतविकल्पजालरहिता वागसङ्गोज्झिता
शुद्धानन्दमयात्मनः परिणतिर्धर्माख्यया गीयते
।।।।
anuvād : prāṇīo upar dayābhāv rākhavo te dharmanun svarūp chhe. te dharma

Page 5 of 378
PDF/HTML Page 31 of 404
single page version

background image
gr̥uhastha (shrāvak) ane muninā bhedathī be prakārano chhe. te ja dharma samyagdarshan,
samyaggnān ane samyakchāritrarūp utkr̥uṣhṭa ratnatrayanā bhedathī traṇ prakārano tathā uttam
kṣhamā, uttam mārdav ādinā bhedathī das prakārano paṇ chhe. parantu nishchayathī to mohanā
nimitte utpanna thatān mānasik vikalpothī tathā vachan ane sharīranā sansargathī paṇ
rahit je shuddha ānandarūp ātmānī pariṇati thāy chhe tene ja ‘dharma’ nāme kahevāmān
āve chhe.
visheṣhārtha : prāṇīo upar dayābhāv rākhavo, ratnatray dhāraṇ karavā, tathā uttam kṣhamādi
dash dharmonun paripālan karavun; e badhun vyavahāradharmanun svarūp chhe. nishchayadharma to shuddha ānandamay
ātmānī pariṇatine ja kahevāmān āve chhe. 7.
(शार्दूलविक्रीडित)
आद्या सद्व्रतसंचयस्य जननी सौख्यस्य सत्संपदां
मूलं धर्मंतरोरनश्वरपदारोहैकनिःश्रेणिका
कार्या सद्भिरिहाङ्गिषु प्रथमतो नित्यं दया धार्मिकैः
धिङ्नामाप्यपदयस्य तस्य च परं सर्वत्र शून्या दिशः
।।।।
anuvād : ahīn dharmātmā sajjanoe sauthī pahelān prāṇīonā viṣhayamān
sadāy dayā rākhavī joīe, kemake te dayā samīchīn vrato, sukh ane utkr̥uṣhṭa
sampadāonī mukhya jananī arthāt utpādak chhe; dharmarūpī vr̥ukṣhanun mūḷ chhe, tathā avinashvar
pad arthāt mokṣha mahelamān chaḍavānī apūrva nisaraṇīnun kām kare chhe. nirday puruṣhanun
nām levun paṇ nindya chhe, tenā māṭe badhe dishāo shūnya jevī chhe.
visheṣhārtha : jevī rīte mūḷ vinā vr̥ukṣhanī sthiti ṭakatī nathī tevī ja rīte prāṇīdayā
vinā dharmanī sthiti paṇ rahī shakatī nathī. tethī te dharmarūpī vr̥ukṣhanā mūḷ samān chhe. e sivāy
prāṇīdayā thatān ja uttam vrat, sukh ane samīchīn sampadāo tathā ante mokṣha paṇ prāpta thāy chhe;
māṭe ja dharmātmāonun e pratham kartavya chhe ke te samasta prāṇīdhārīo pratye dayābhāv rākhe. je
prāṇī nirdayatāthī jīvaghātanī pravr̥utti kare chhe tenun nām levun paṇ kharāb samajavāmān āve chhe. tene
kyāy paṇ sukh sāmagrī prāpta thavānī nathī. tethī satpuruṣhone ā pahelo upadesh chhe ke temaṇe samasta
prāṇīo pratye dayāyukta ācharaṇ karavun. 8.

Page 6 of 378
PDF/HTML Page 32 of 404
single page version

background image
(शार्दूलविक्रीडित)
संसारे भ्रमतश्चिरं तनुभृतः के के न पित्रादयो
जातास्तद्वधमाश्रितेन खलु ते सर्वें भवन्त्याहताः
पुंसात्मापि हतो यदत्र निहतो जन्मान्तरेषु ध्रुवम्
हन्तारं प्रतिहन्ति हन्त बहुशः संस्कारतो नु क्रुधः
।।।।
anuvād : sansāramān chirakāḷathī paribhramaṇ karanār prāṇīne kyā kyā jīv
pitā, mātā, bhāī ādi nathī thayā? tethī te jīvonā ghātamān pravartato prāṇī
nishchayathī te badhāne māre chhe. āshcharya to e chhe ke te pote potāno paṇ ghāt kare
chhe. ā bhavamān je bījā dvārā marāyo chhe te nishchayathī anya bhavamān krodhanī vāsanāthī
potānā te ghātakano anekavār ghāt kare chhe, e khedanī vāt chhe.
visheṣhārtha : janma-maraṇanun nām sansār chhe. ā sansāramān paribhramaṇ karatān prāṇīne
bhinna-bhinna bhavomān ghaṇākharā jīvo mātā-pitā ādi sambandho pāmyā chhe. tethī je prāṇī nirday
thaīne te jīvono ghāt kare chhe te potānā mātā-pitā ādino ja ghāt kare chhe. bījun to shun kahīe,
krodhī jīv ātmaghāt paṇ karī bese chhe. ā krodhanī vāsanāthī ā janmamān koī anya prāṇī dvārā
marāyelo jīv potānā te ghātakano janmāntaromān anekavār ghāt kare chhe. tethī ahīn em upadesh
āpavāmān āvyo chhe ke je krodh anek pāpono janak chhe teno parityāg karīne jīvadayāmān pravr̥utta
thavun joīe. 9.
(शार्दूलविक्रीडित)
त्रैलोक्यप्रभुभावतो ऽपि सरुजो ऽप्येकं निजं जीवितं
प्रेयस्तेन बिना स कस्य भवितेत्याकांक्षतः प्राणिनः
निःशेषव्रतशीलनिर्मलगुणाधारात्ततो निश्चितं
जन्तोर्जीवितदानतस्त्रिभुवने सर्वप्रदानं लघु
।।१०।।
anuvād : rogī prāṇīne paṇ traṇe lokanī prabhutānī apekṣhāe ek mātra
potānun jīvan ja priy hoy chhe. kāraṇ e chhe ke te vichāre chhe ke jīvan naṣhṭa
thaī gayā pachhī te traṇe lokonī prabhutā bhalā kone prāpta thavānī? nishchayathī te
jīvanadān samasta vrat, shīl ane anya anya nirmaḷ guṇonā ādhārabhūt chhe tethī

Page 7 of 378
PDF/HTML Page 33 of 404
single page version

background image
ja lokamān jīvane jīvanadānanī apekṣhāe anya samasta sampatti ādinun dān paṇ
tuchchha manāy chhe.
visheṣhārtha : prāṇono ghāt karavāmān āvatān jo koīne traṇ lokanun prabhutva paṇ prāpta
thatun hoy to te tene nahi chāhe, parantu potānā jīvananī ja apekṣhā karashe. kāraṇ ke te samaje
chhe ke jīvanano ghāt thayā pachhī chhevaṭe tene bhogavashe koṇ? te sivāy vrat, shīl, sanyam ane
tap ādino ādhār ukta jīvanadān ja chhe tethī bījā badhā dānonī apekṣhāe jīvanadān ne
ja shreṣhṭha gaṇavāmān āvyun chhe. 10.
(शार्दूलविक्रीडित)
स्वर्गायाव्रतिनाऽपि सार्द्रमनसः श्रेयस्करी केवला
सर्वप्राणिदया तया तु रहितः पापस्तपस्थोऽपि वा
तद्दानं बहु दीयतां तपसि वा चेतश्चिरं धीयतां
ध्यानं वा क्रियतां जना न सफलं किंचिद्दयावर्जितम्
।।११।।
anuvād : jenun chitta dayāthī bhiñjāyelun chhe te jo vratarahit hoy topaṇ
tenī kalyāṇ kāriṇī ek mātra sarvaprāṇīdayā svarganī prāptinun nimitta thāy chhe.
enāthī ulṭun ukta prāṇīdayāthī rahit prāṇī tapamān sthit hovā chhatān paṇ pāpiṣhṭha
manāy chhe. tethī he bhavya prāṇīo! bhale tame ghaṇun dān dyo, bhale lāmbo samay
chittane tapamān lagāḍo athavā bhale dhyān paṇ karo, parantu dayā vinā te badhun niṣhphaḷ
jashe. 11.
(शार्दूलविक्रीडित)
सन्तः सर्वसुरासुरेन्द्रमहितं मुक्तेः परं कारणं
रत्नानां दधति त्रयं त्रिभुवनप्रद्योति काये सति
वृत्तिस्तस्य यदन्नतः परमया भक्त्यार्पिताज्जायते
तेषां सद्गृहमेधिनां गुणवतां धर्मो न कस्य प्रियः
।।१२।।
anuvād : je ratnatray (samyagdarshan, samyaggnān ane samyakchāritra) sarva
surendro ane asurendro dvārā pūjya chhe, mokṣhanun advitīy kāraṇ chhe ane traṇe lokane

Page 8 of 378
PDF/HTML Page 34 of 404
single page version

background image
prakāshit karanār chhe tene munio sharīr hoy tyāre ja dhāraṇ kare chhe. te sharīranī
sthiti utkr̥uṣhṭa bhaktithī āpavāmān āvel je sadgr̥uhasthonā annathī rahe chhe te
guṇavān sadgr̥uhastho (shrāvako)no dharma bhalā kone priy na lāge? arthāt sarvane priy
lāge. 12.
(स्रग्धरा)
आराध्यन्ते जिनेन्द्रा गुरुषु च विनतिर्धार्मिकैः प्रीतिरुच्चैः
पात्रेभ्यो दानमापन्निहतजनकृते तच्च कारुण्यबुद्धया
तत्त्वाभ्यासः स्वकीयव्रतरतिरमलं दर्शनं यत्र पूज्यं
तद्गार्हस्थ्यं बुधानामितरदिह पुनर्दुःखदो मोहपाशः
।।१३।।
anuvād : je gr̥uhastha avasthāmān jinendronī ārādhanā karāy chhe, nirgranth
guruonā viṣhayamān vinayayukta vyavahār karāy chhe, dharmātmā puruṣho pratye atishay
vātsalya bhāv rākhavāmān āve chhe, pātrone dān āpavāmān āve chhe, te dān
āpattithī pīḍit prāṇīone paṇ dayābuddhithī āpavāmān āve chhe, tattvonun parishīlan
karavāmān āve chhe, potānā vrato pratye arthāt gr̥uhastha dharma pratye prem rākhavāmān āve
chhe, tathā nirmaḷ samyagdarshan dhāraṇ karavāmān āve chhe te gr̥uhastha avasthā vidvānone
pūjya chhe. ane tenāthī viparīt gr̥uhastha avasthā ahīn lokamān duḥkhadāyak mohajāḷ
ja chhe. 13.
(शार्दूलविक्रीडित)
आदौ दर्शनमुन्नतं व्रतमितः सामायिकं प्रोषध
स्त्यागश्चैव सचित्तवस्तुनि दिवाभुक्तं तथा ब्रह्म च
नारभ्भो न परिग्रहोऽननुमतिर्नोिद्रष्टमेकादश
स्थानानीति गृहिव्रते व्यसनितात्यागस्तदाद्यः स्मृतः ।।१४।।
anuvād : sarva unnatine prāpta thayelun samyagdarshan, tyār pachhī vrat, tyār
pachhī kram pramāṇe sāmāyik, proṣhadhopavās, sachitta vastuno tyāg, divase bhojan karavun
arthāt rātribhojananano tyāg, tyār pachhī brahmacharya dhāraṇ karavun, ārambh na karavo,
parigrah na rākhavo, gr̥uhasthanā kāryomān sammati na āpavī, uddiṣhṭa bhojan grahaṇ na

Page 9 of 378
PDF/HTML Page 35 of 404
single page version

background image
karavun; ā rīte ā shrāvakadharmamān agiyār pratimāo kahevāmān āvī chhe. te badhānī
sharūātamān jūgār vagere vyasanono tyāg kahevāmān āvyo chhe.
visheṣhārtha : sakaḷ chāritra ane vikaḷ chāritranā bhedathī chāritra be prakāranun chhe. emān
sakaḷ chāritra munione ane vikaḷ chāritra shrāvakone hoy chhe. temān shrāvakonī nīche pramāṇe
agiyār shreṇīo (pratimāo) chhe. darshan, vrat, sāmāyik, prauṣhadhopavās, sachittatyāg,
divābhukti, brahmacharya, ārambhatyāg, parigrah tyāg, anumati tyāg, ane uddiṣhṭa tyāg. (1)
vishuddha samyagdarshan sāthe sansār, sharīr ane indriyanā viṣhayabhogothī virakta thaīne pākṣhik
shrāvakanā āchār sanmukh thavun tenun nām darshan pratimā chhe. (2) māyā, mithyātva ane nidānarūp
traṇ shalyathī rahit thaīne atichār rahit pāñch aṇuvrat ane sāt shīlavratone dhāraṇ karavā te
vrat pratimā kahevāy chhe. (3) niyamit samay sudhī hinsādi pāñche pāpono pūrṇarīte tyāg karīne
anitya, asharaṇ ādi bhāvanāono tathā sansār ane mokṣhanā svarūp ādino vichār karavo, tene
sāmāyik kahe chhe. trījī pratimādhārī shrāvak te savāre, bapore ane sāñje niyamit rūpe kare chhe.
(4) pratyek āṭham ane chaudashe soḷ pahor sudhī chār prakāranā bhojan (ashan, pān, khādya ane
leh)nā parityāganun nām prauṣhadhopavās chhe. ahīn proṣhadh shabdano artha ekāshan ane upavāsano
artha sarva prakāranā bhojanano parityāg chhe. jem ke
- jo āṭhamane divase proṣhadhopavās karavāno hoy
to sātamanā divase ekāshan karīne āṭhame upavās karavo joīe ane tyār pachhī nome paṇ
ekāshan ja karavun joīe. proṣhadhopavāsanā samaye hinsādi pāp sahit sharīrashrr̥uṅgārādino paṇ tyāg
karavo anivārya hoy chhe. (5) je vanaspatio nigodanā jīvathī vyāpta hoy tenā tyāgane
sachittatyāg kahevāmān āve chhe. (6) rātre bhojanano parityāg karīne divase ja bhojan karavāno
niyam karavo, e divābhuktipratimā kahevāy chhe. keṭalāk āchāryonā abhiprāy pramāṇe divase
maithunanā parityāgane divābhukti (chhaṭhī pratimā) kahe chhe. (7) sharīranā svabhāvano vichār karīne
kāmabhogathī virakat thavānun nām brahmacharya pratimā chhe. (8) kr̥uṣhi ane vepār ādi ārambhanā
parityāgane ārambhatyāg pratimā kahe chhe. (9) dhan
- dhānyādirūp das prakāranā bāhya parigrahamān
mamatvabuddhi chhoḍīne santoṣhano anubhav karavo, tene parigrahatyāgapratimā kahe chhe. (10) ārambh
parigrah ane ā lok sambandhī anya kāryonā viṣhayamān sammati na devānun nām anumatityāg chhe.
(11) gr̥uhavās chhoḍīne bhikṣhāvr̥uttithī bhojan karatān uddiṣhṭa bhojanano tyāg karavo tene uddiṣhṭatyāg
kahevāmān āve chhe. ā pratimāomān pūrvanī pratimāono nirvāh thatān ja āgaḷanī pratimāmān
paripūrṇatā thāy chhe, anyathā nahīn. 14.
(शार्दूलविक्रीडित)
यत्प्रोक्तं प्रतिमाभिराभिरभितो विस्तारिभिः सूरिभिः
ज्ञातव्यं तदुपासकाध्ययनतो गेहिव्रतं विस्तरात्

Page 10 of 378
PDF/HTML Page 36 of 404
single page version

background image
तत्रापि व्यसनोज्झनं यदि तदप्यासूत्र्यते ऽत्रैव यत्
तन्मूलः सकलः सतां व्रतविधिर्याति प्रतिष्ठां पराम्
।।१५।।
anuvād : ā pratimāo dvārā je gr̥uhastha vrat (vikaḷ chāritra)nun ahīn
āchāryoe vistārapūrvak kathan karyun chhe tene jo adhik vistārathī jāṇavun hoy to
upāsakādhyayan aṅgamānthī jāṇavun joīe. tyān paṇ je vyasanano parityāg batāvavāmān
āvyo chhe teno nirdesh ahīn paṇ karī devāmān āvyo chhe. enun kāraṇ e chhe ke
sādhuonā samasta vrat vidhānādinī utkr̥uṣhṭa pratiṣhṭhā vyasanonā parityāg upar ja
ādhār rākhe chhe. 15.
(अनुष्टुप)
द्यूतमांससुरावेश्याखेटचौर्यपराङ्गनाः
महापापानि सप्तेति व्यसनानि त्यजेद्बुधः ।।१६।।
anuvād : jugār, māns, madya, veshyā, shikār, chorī ane parastrī; ā rīte
ā sāt mahāpāparūp vyasan chhe. buddhimān puruṣhe ā badhāno tyāg karavo joīe.
visheṣhārtha : kharāb ṭevane vyasan kahevāmān āve chhe. āvā vyasan sāt chhe1 jugār
ramavo, 2 māns bhakṣhaṇ karavun, 3 dārū pīvo, 4 veshyā sāthe sambandh rākhavo, 5 shikār karavo (mr̥ug
vagere pashuonā ghātamān ānand mānavo), 6 chorī karavī ane 7 anyanī strī pratye anurāg rākhavo.
ā sāte vyasan mahāpāp utpanna karanār chhe, tethī vivekī jīve eno parityāg avashya karavo
joīe. 16.
(मालिनी)
भवनमिदमकीर्तेश्चौर्यवेश्यादिसर्व-
व्यसनपतिरशेषापन्निधिः पापबीजम्
विषमनरकमार्गेष्वग्रयायीति मत्वा
क इह विशदबुद्धिर्द्यूतमङ्गीकरोति
।।१७।।
anuvād : ā jugār nindānun sthān chhe, chorī ane veshyā ādi anya sarva
vyasanomān mukhya chhe, samasta āpattionun sthān chhe, pāpanun kāraṇ chhe tathā duḥkhadāyak
narakanā mārgomān agragāmī chhe; ā rīte jāṇīne ahīn lokamān kyo nirmaḷ buddhino

Page 11 of 378
PDF/HTML Page 37 of 404
single page version

background image
dhārak manuṣhya uparyukta jugārano svīkār kare chhe? arthāt nathī karato. je durbuddhi
manuṣhya chhe te ja ā anek āpattionā utpādak jugārane apanāve chhe, vivekī
manuṣhya nahi. 17.
(शार्दूलविक्रीडित)
क्वाकीर्तिः क्व दरिद्रता क्व विपदः क्व क्रोधलोभादयः
चौर्यादिव्यसनं क्व च क्व नरके दुःखं मृतानां नृणाम्
चेतश्चेद्गुरुमोहतो न रमते द्यूते वदन्त्युन्नत
प्रज्ञा यद्भुवि दुर्णयेषु निखिलेष्वेतद्धुरि स्मर्यते ।।१८।।
anuvād : jo chitta mahāmohathī jugāramān ramatun na hoy to pachhī apayash
athavā nindā kyāthī thaī shake? garībāī kyān rahe? vipattio kyāthī āve? krodh ane
lobh ādi kaṣhāyo kyāthī utpanna thāy? chorī ādi anya anya vyasan kyān rahe?
tathā marīne narakomān utpanna thayel manuṣhyone duḥkh kyāthī prāpta thaī shake? (arthāt
jugārathī virakta thayel manuṣhyane uparyukta āpattiomānthī koī paṇ āpatti prāpta thatī
nathī.) ām unnat buddhivāḷā vidvāno kahe chhe. te yogya ja chhe kem ke samasta burā
vyasanomān ā jugār gāḍānī dharī (dhonsarī) samān mukhya manāy chhe. 18.
(स्नग्धरा)
बीभत्सु प्राणिघातोद्भवमशुचि कृमिस्थानमश्लाघ्यमूलं
हस्तेनाक्ष्णापि शक्यं यदिह न महतां स्प्रष्टुमालोकितुं च
तन्मांसं भक्ष्यमेतद्वचनमपि सतां गर्हितं यस्य साक्षात्
पापं तस्यात्र पुंसो भुवि भवति कियत्का गतिर्वा न विद्मः
।।१९।।
anuvād : je māns ghr̥uṇā utpanna kare chhe, mr̥ug ādi prāṇīonā ghātathī utpanna
thāy chhe, apavitra chhe, kr̥umi ādi kṣhudra jantuonun sthān chhe, jenī utpatti nindanīy chhe,
tathā mahāpuruṣh jeno hāthathī sparsha karatā nathī ane āṅkhathī jene dekhatā paṇ nathī ‘te
māns khāvā yogya chhe’ evun kahevun paṇ sajjanone māṭe nindā janak chhe. to pachhī evun
apavitra māns je puruṣh sākṣhāt khāy chhe tene ahīn lokamān keṭalun pāp thāy chhe tathā tenī
kevī hālat thāy chhe, e vāt ame jāṇatā nathī.

Page 12 of 378
PDF/HTML Page 38 of 404
single page version

background image
visheṣhārthaḥmāns pratham to mr̥ug ādi mūṅgā prāṇīonā vadhathī utpanna thāy chhe bījun
temān asaṅkhya anya tras jīv paṇ utpanna thaī jāy chhe jenī hinsā thavī anivārya chhe. ā kāraṇe
tenā bhakṣhaṇamān hinsā janit pāpanun thavun avashyambhāvī chhe. māṭe sajjan manuṣhya teno kevaḷ parityāg
ja nathī karatā, paṇ teno teo hāthathī sparsha karavo ane āṅkhe dekhavun paṇ kharāb samaje chhe.
mānsabhakṣhak jīvonī durgati anivārya chhe. 19.
(शिखरणी)
गतो ज्ञातिः कश्चिद्वहिरपि न यद्येति सहसा
शिरो हत्वा हत्वा कलुषितमना रोदिति जनः
परेषामुत्कृत्य प्रकटितमुखं खादति पलं
कले रे निर्विण्णा वयमिह भवच्चित्रचरितैः
।।२०।।
anuvād : jo koī potāno sambandhī potānā ṭhekāṇethī bahār jaīne shīghra āvato
nathī to manuṣhya manamān vyākuḷ thato thako vāramvār māthun pīṭīne rove chhe. te ja manuṣhya
anya mr̥ug ādi prāṇīonun māns kāpīne potānun mukh pahoḷun karīne khāy chhe. he kaḷi
kāḷ! ahīn ame tārī ā vichitra pravr̥uttiothī nirved pāmyā chhīe.
visheṣhārtha : jyāre potānā koī īṣhṭa sagā sambandhī kāryavash kyāy bahār jāy chhe ane
jo te samayasar gher pāchhā āvatā nathī to ā māṇas aniṣhṭanī āshaṅkāthī vyākuḷ thaīne māthun
dīvāl vagere sāthe pachhāḍīne rudan kare chhe. pāchho te ja māṇas je anya pashu-pakṣhīone mārīne
temanī mātā ādithī sadā māṭe viyog karāvīne mānsabhakṣhaṇamān anurakta thāy chhe, e ā
kaḷikāḷano ja prabhāv chhe. kāḷanī āvī pravr̥uttiothī vivekī janonun chitta virakta thāy te
svābhāvik chhe. 20
(मालिनी)
सकलपुरुषधर्मभ्रंशकार्यत्र जन्म
न्यधिकमधिकमग्रे यत्परं दुःखहेतुः
तदपि न यदि मद्यं त्यज्यते बुद्धिमद्भिः
स्वहितमिह किमन्यत्कर्म धर्माय कार्यम्
।।२१।।
anuvād : je dārū ā janmamān samasta puruṣhārtho (dharma, artha ane kām)no
nāsh karanār chhe ane pachhīnā janmamān ati duḥkhanun kāraṇ chhe te madya jo buddhimān

Page 13 of 378
PDF/HTML Page 39 of 404
single page version

background image
manuṣhya chhoḍatā nathī to pachhī ahīn lokamān dharma māṭe potāne hitakārak bījun kyun
kām karavā yogya chhe? koī nahīn. arthāt madya pīnār manuṣhya evun koī paṇ pavitra
kām karī shakato nathī je tene māṭe ātmahitakārī hoy.
visheṣhārtha : sharābī manuṣhya na to dharmakārya karī shake chhe ke na artha upārjan karī shake
chhe ane na yathechchha bhog paṇ bhogavī shake chhe. āvī rīte te ā bhavamān traṇe puruṣhārthathī rahit
thāy chhe. parabhavamān te madyajanit doṣhothī narakādi durgatiomān paḍīne asahya duḥkh paṇ bhogave
chhe. ā ja vichārathī buddhimān manuṣhya teno sadāne māṭe parityāg kare chhe. 21.
(मन्दाक्रान्ता)
आस्तामेतद्यदिह जननीं वल्लभां मन्यमाना
निन्द्याश्चेष्टा विदधति जना निस्त्रपाः पीतमद्याः
तत्राधिक्यं पथि निपतिता यत्किरत्सारमेयाद्
वक्त्रे मूत्रं मधुरमधुरं भाषमाणाः पिबन्ति ।।२२।।
anuvād : dārūḍiyo nirlajja thaīne ahīn je mātāne patnī samajīne
nindanīy cheṣhṭā (sambhog ādi) kare chhe e to dūr raho. paṇ adhik khedanī vāt
to e chhe ke mārgamān paḍelā temanā mukhamān kūtarā mūtare chhe ane teo tene atishay
madhur kahīne pīdhā kare chhe. 22.
(शार्दूलविक्रीडित)
या खादन्ति पलं पिबन्ति च सुरां जल्पन्ति मिथ्यावचः
स्निह्यन्ति द्रविणार्थमेव विदधत्यर्थप्रतिष्ठाक्षतिम्
नीचानामपि दूरवक्रमनसः पापात्मिकाः कुर्वते
लालापानमहर्निशं न नरकं वेश्या विहायापरम्
।।२३।।
anuvād : manamān atyanta kuṭilatā dhāraṇ karanārī je pāpiṣhṭha veshyāo
māns khāy chhe, sharāb pīe chhe, asatya vachan bole chhe, kevaḷ dhanaprāpti māṭe ja
sneh kare chhe. dhan ane pratiṣhṭhā e bannenoy nāsh kare chhe tathā je veshyāo nīch
puruṣhonī paṇ lāḷ pīe chhe. te veshyāo sivāy bījun koī narak nathī. arthāt
te veshyāo narakagatinī prāptinā kāraṇ chhe. 23.

Page 14 of 378
PDF/HTML Page 40 of 404
single page version

background image
(आर्या )
रजकशिलासद्रशीभिः कुर्कुरकर्परसमानचरिताभिः
गणिकाभिर्यदि संगः कृतमिह परलोकवार्ताभिः ।।२४।।
anuvād : je veshyāo dhobīnā kapaḍā dhovānī shilā samān chhe tathā jemanun
ācharaṇ kutarānā hāḍakā samān chhe evī veshyāono jo saṅg karavāmān āve to
pachhī ahīn parabhavanī vātothī bas thāv.
visheṣhārtha : jevī rīte dhobīnā patthar upar sārā kharāb badhī jātanā kapaḍā dhovāmān
āve chhe tathā jem ek hāḍakānā ṭūkaḍāne anek kūtarā kheñche chhe tevī ja rīte je veshyāo sāthe ūñch
ane nīch badhī jātanā māṇaso sambandh rākhe chhe te veshyāomān anurakta rahevāthī ā bhavamān dhan ane
pratiṣhṭhāno nāsh thāy chhe tathā parabhavamān narakādinun mahān kaṣhṭa bhogavavun paḍe chhe. tethī ā bhav ane
parabhavamān ātma
- kalyāṇ ichchhanārā satpuruṣhoe veshyā vyasanano parityāg karavo joīe. 24.
(स्रग्धरा)
या दुर्दुहैकवित्ता वनमधिवसति त्रातृसंबन्धहीना
भीतिर्यस्यां स्वभावाद्दशनधृततृणा नापराधं करोति
वध्यालं सापि यस्मिन् ननु मृगवनितामांसपिण्डप्रलोभात्
आखेटेऽस्मिन्रतानामिह किमु न किमन्यत्र नो यद्विरूपम्
।।२५।।
anuvād : je haraṇī duḥkhadāyak ek mātra sharīrarūp dhanane dhāraṇ karatī
vanamān rahe chhe, rakṣhakanā sambandh vinānī chhe arthāt jene koī rakṣhak nathī, jene
svabhāvathī ja bhay rahe chhe tathā je dāntomān ghās dhāraṇ karatī thakī arthāt ghās
thakī koīno aparādh karatī nathī; āshcharya chhe ke te paṇ mr̥uganī strī arthāt haraṇī
māns piṇḍanā lobhathī je mr̥ugayāā vyasanamān shikārīo dvārā marāy chhe te mr̥ugayā
(shikār)mān āsakta manuṣhyone ā lokamān ane paralokamān kyun pāp thatun nathī?
visheṣhārtha : e ek prāchīn paddhati chhe ke je shatru dāntataḷe ghāsanun taṇakhalun rākhīne sāme
āve tene vīr puruṣho parājit samajīne chhoḍī detā hatā, pachhī temanī upar teo shastra prahār
karatā nahi. parantu khed e vātano chhe ke shikārīo evā niraparādh mr̥ug ādi prāṇīono paṇ
ghāt kare chhe je ghāsanun bhakṣhaṇ karatān mukhamān tr̥uṇ dabāvī rahe chhe. e ja bhāv
‘दर्शनधृततृणा’
padadvārā granthakāre ahīn sūchavyo chhe. 25.