Panch Stotra-Gujarati (English transliteration). Kalyan-Kalpdrum-Ekibhav Stotra; Vishapahar Stotra.

Page 53 of 105
PDF/HTML Page 61 of 113
single page version

ॐ

shrImad vAdirAj – AchArya – vinirmit

kalyAN – kalpadrum – ekIbhAv stotra

(मन्दाकन्ता)

एकीभावं गत इव मया यः स्वयं कर्मबन्धो

घोरं दुःखं भव – भव – गतो दुर्निवारः करोति ।

तस्याप्यस्य त्वयि जिनरवे भक्तिरुन्मुक्तये चेज

जेतुं शक्यो भवति न तया कोऽपरस्तापहेतुः ।।१।।

jo ati ekIbhAv bhayo mAno anivArI,

so muj karma prabadh karat bhavabhav dukh bhArI;

tAhi tihArI bhakti jagataravi jo niravArai,

to ab aur kalesh kaun so nAhin vidArai. 1.

artha : — he jinasUrya! A je karmabandh mArI sAthe svayam ekapaNAne

prApta thayo hoy tevo thaI rahyo chhe, ne durnivAr chhe ane je pratyek bhavamAn
sAthe jaIne ghor dukho Ape chhe tene paN jo ApanI bhakti dUr karI
shake chhe to bIjun evun kaShTanun karyun kAraN chhe ke jene te bhakti jItI na
shake? arthAt koI paN nathI – jinabhaktinA prasAdathI badhA kaShTo ane

santAponun sahaj ja nivAraN thaI jAy chhe. 1.

ज्योतीरूपं दुरित – निवह – ध्वान्त – विध्वंस – हेतुं

त्वामेवाहुर्जिनवर चिरं तत्त्वविद्याभियुक्ताः ।

चेतोवासे भवसि च मम स्फारमुद्भासमानम्-

तस्मिन्नंहः कथमिव तमो वस्तुतो वस्तुमीष्टे ।।२।।

Page 54 of 105
PDF/HTML Page 62 of 113
single page version

54 ][ panchastotra

tum jin jotisvarUp duritaandhiyArinivArI,

so gaNesh gurU kahain tattvavidyAdhanadhArI;

mere chitagharamAhin basau tejomay yAvat,

pApatimir avakAsh tahAn so kyonkari pAvat. 2.

artha : — he jinavar! dIrgha tattvagnAnIo Apane evA jyotirUp

banAve chhe ke je pAp – samUharUp andhakAranA vinAshanA hetu chhe. jo Ap

mArA hRuday – mandiramAn khUb prakAshit thaI rahyA chhe to pachhI temAn pAparUpI

andhakAr vAstavamAn kevI rIte TakI shake? jo pAp TakI shakatun na hoy to
pApanun phaL evun dukh paN rahI shake nahi. 2.

आनन्दाश्रु – स्नपितवदनं गद्गदं चाभिजल्पन्

यश्चायेत त्वयि दृढमनाः स्तोत्रमन्त्रैः भवन्तम् ।

तस्याभ्यस्तादपि च सुचिरं देह – वल्मीकमध्यान् –

निष्कास्यन्ते विविध – विषम – व्याधयो काद्रवेयाः ।।३।।

Anand AnsUvadan dhoy tumason chit sAnai,

gadagad suraso suyashamantra paDhi pUjA ThAnain;

tAke bahuvidh vyAdhi vyAl chirakAl nivAsI,

bhAjain thAnak chhoD dehabAmbaI ke vAsI. 3.

artha : — he jinendradev! ApamAn chittanI sthiratA karIne je

bhaktajan AnandanA ashruothI jenun mukh dhovAyun chhe te gadagad svare
stotra – mantro dvArA ApanI pUjA kare chhe tenA sharIrarUpI rAphaDAmAnthI judI

judI jAtanA viSham rogarUp sarpo bahAr nIkaLI jAy chhe ke je temAn
chirakALathI rahevAnA abhyAsI hatA. 3.

प्रागेवेह त्रिदिव – भवनादेष्यता भव्य – पुण्यात्

पृथ्वी – चक्रं कनकमयतां देव निन्ये त्वयेदम् ।

Page 55 of 105
PDF/HTML Page 63 of 113
single page version

kalyAN-kalpadrum-ekIbhAv stotra ][ 55

ध्यान – द्वारं मम रुचिकरं स्वान्तगेहं प्रविष्टस्

तत् किं चित्रं जिन वपुरिदं यत्सुवर्णीकरोषि ।।४।।

divitain AvanahAr bhaye bhavibhAg udayabal,

pahalehI sur Ay kanakamay kIy mahItal;

managRuhadhyAnaduvAr Ay nivaso jaganAmI,

jo suvaran tan karo kaun yah acharaj svAmI. 4.

artha : — he jinadev! bhavyajIvonA puNyaprabhAvathI devalokamAnthI

ahIn ApanA padhAravAnA (chha mahinA) agAuthI ja devo dvArA karavAmAn
AvatI ratno AdinI vRuShTithI A bhUmanDaL suvarNamay banyun hatun. have
jyAre Ap dhyAnarUpI dvAravALA mArA ruchikar antakaraNamAn pravesh pAmyA
chho to he dev! Ap mArA A (koDhanA rogathI gherAyelA) sharIrane
suvarNamay banAvI do emAn kaI AshcharyanI vAt chhe? koI paN AshcharyanI
vAt nathI. 4.

लोकस्यैकस्त्वमसि भगवन् निर्निमित्तेन वन्धुसू

त्वय्येवासौ सकल – विषया शक्तिरप्रत्यनीका ।

भक्ति – स्फीतां चिरमधिवसन्मामिकां चित्त – शय्यां

मय्युत्पन्नं कथमिव ततः क्लेश – यूथं सहेथाः ।।५।।

prabhu sab jagake vinA hetu bAndhav upakArI,

nirAvaran sarvagna shakti jinarAj tihArI;

bhaktirachit mamachitta sej nit vAs karoge,

mere dukhasantAp dekh kim dhIr dharoge. 5.

artha : — he bhagavAn! Ap lokanA advitIy kAraN visheSh

vinAnAn bandhu chho ane ApamAn ja sarva padArthone jANanArI jene koI
pratipakShI nathI evI shakti chhe, Ap mArI bhaktithI samRuddha evI
chittarUpI shayyAmAn chirakALathI nivAs karo chho tethI mArAmAn utpanna thatA

Page 56 of 105
PDF/HTML Page 64 of 113
single page version

56 ][ panchastotra

ke thanArA dukhasamUhane Ap kevI rIte sahan karI shako? sahan karI
shakatA nathI. 5.

जन्माटव्यां कथमपि मया देव दीर्घं भ्रमित्वा

प्राप्तैयेयं तव नयकथा – स्फार – पियूष – वापी ।

तस्यां मध्ये हिमकर – हिमव्यूह – शीते नितान्तं

निर्मग्नं मां न जहति कथं दुःख – दावोपतापः ।।६।।

bhavavanamen chirakAl bhramyo kachhu kahiy na joI,

tum dhutikathApiyUShavApikA bhAgan pAI;

shashi tuShAr ghanasAr hAr shItal nahin jA sam,

karat nhaun tAmAhin kayo na bhavatAp bujhai mam. 6.

artha : — he jinadev! bhavavanamAn dIrghakALaparyant bhramaN karyAn pachhI

ApanI A nayakathA – vArtArUp udAr amRutarasathI pUrNa vistIrNa vAv koI

paN rIte – mahA kaShTathI – mane prApta thaI chhe. te chandramA ane himapUnj samAn

shItaL vAyamAn hun pUrNapaNe nimagna thaI gayo chhun, evI sthitimAn dukharUpI
dAvAnaLano AtAp mane kem nahi chhoDe? chhoDashe ja, mArA upar dukhano
koI prabhAv rahI shakashe nahi. 6.

पाद – न्यासादपि च पुनतो यात्रया ते त्रिलोकीं

हेमाभासो भवति सुरभिः श्रीनिवासश्व पद्मः ।

सर्वाङ्गेण स्पृशति भगवंस्त्वय्यशेषं मनो मे

श्रेयः किं तत् स्वयमहरहर्यन्न मामभ्युपैति ।।७।।

shrI vihAr parivAh hot shuchirUp sakal jag,

kamalakanak AbhAv surabhi shrIvAs dharat pag;

mero man sarvang, paras prabhuko sukh pAvai,

ab so kaun kalyAn jo na din din Dhig Avai. 7.

Page 57 of 105
PDF/HTML Page 65 of 113
single page version

kalyAN-kalpadrum-ekIbhAv stotra ][ 57

artha : — he bhagavAn! ApanA vihAr dvArA traN lokane pavitra

karatAn ApanA charaNonA nikShep (mUkavA) mAtrathI kamaLo suvarNanI
AbhAsahit, sugandhit ane shrIlakShmInun nivAsasthAn thaI jAy chhe. (Am
vAt chhe tyAn) mArun sampUrNa man jo dhyAnadvArA Apano sarvAnge sparsha kare
chhe to pachhI evun kayun kalyAN chhe ke je mane svayam pratidin prApta na
thAy? – hun badhA ja shreyo prApta karavAnun pAtra chhun. 7.

पश्यन्तं त्वद्वचनममृतं भक्ति – पात्र्या पिबन्तं

कर्मारण्यात्पुरूषमसमानन्दधाम – प्रविष्टम् ।

त्वां दुर्वार – स्मर – मदहरं त्वत्प्रसादैकभूमिं

क्रूराकाशः कथमिव रुजाः कण्टका निर्लुठन्ति ।।८।।

bhavataj sukhapad base kAmamadasubhaT sanhAre,

jo tumako nirakhant sadA priyadAs tihAre;

tum vachanAmRutapAn bhaktianjulison pIvai,

tinhain bhayAnak krUrarogaripu kaise chhIvai. 8.

artha : — he jinarAj! Ap durnivAr kAmadevanA madane dUr

karanAr chho ane karmarUp (dukhadAyak) vanamAnthI nIkaLIne anupam sukhanun
sthAn je muktidhAm chhe temAn praveshI chukyA chho, Apanun Avun rUp
jonArane, ApanA vachanAmRut bhaktirUp kaTorIthI pInArane ane ApanI
kRupA – prasAdanI ek bhUmi banelA puruShane krUr AkRutivALA rogarUpI

kAnTA kevI rIte pIDit karI shake? koI paN prakAre pIDA ApI shake
nahi. 8.

पाषाणात्मा तदितरसमः केवलं रत्नमूर्तिर् –

मानस्तम्भो भवति च परस्तादृशो रत्नवर्गः ।

दृष्टि – प्राप्तो हरति स कथं मानरोगं नाराणां

प्रत्यासत्तिर्यथी न भवतस्तस्य तच्छक्ति हेतुः ।।९।।

Page 58 of 105
PDF/HTML Page 66 of 113
single page version

58 ][ panchastotra

mAnathambh pAShAn An pAShAn paTantar,

ese aur anek ratan dIkhain jag antar;

dekhat draShTipramAn mAnamad turat miTAvai,

jo tum nikaT na hoy shakti yah kayon kar pAvai. 9.

artha : — he jinadev! ApanA samavasaraNamAn sthit je mAnastambh

chhe te pAShANano chhe tethI anya pAShANo samAn chhe ane kevaL ratnapAShAN –

nirmit mUrti chhe, tevA ratno bIjA paN chhe, to pAchhI te manuShyonA
mAnarUpI rogane darshanamAtrathI ja kevI rIte dUr kare chhe, jo ApanI
samIpatAnA prabhAvathI ja temAn te shakti utpanna na thatI hoy? arthAt
ApanI samIpatAnA prabhAvathI ja tenAmAn tevI shaktino sanchAr thAy chhe
ke je bIjA pAShAN tathA ratnomAn hotI nathI, mATe Apano ja apUrva
mahimA chhe. 9.

हृद्यः प्राप्तो मरुदपि भवन्मूर्ति – शैलोपवाही

सद्यः पुंसां निरवधिरुजाधूलिबन्धं धुनोति ।

ध्यानाहूतो हृदय – कमलं यस्य तु त्वं प्रविष्टम् –

तस्याशक्यः क इह भुवने देव लोकोपकारः ।।१०।।

prabhutan parvataparas pavan uramen nivahai hai,

tAson tatachhin sakal rogaraj bAhir hvai hai;

jAke dhyAnAhUt baso uraambujamAnhIn,

kaun jagat upakArakaran samarath so nAhIn. 10.

artha : — he jinadev! ApanI mUrtirUpI parvatane aDIne vaheto

pavan paN anukULapaNe prApta thaIne manuShyonA nisIm rogarUpI dhULanA
samUhane shIghra khankherI nAkhe chhe to pachhI dhyAn dvArA bolAvAyel Ap jenA
hRudayakamaLamAn pravesh karo chho te manuShya dvArA evo kayo lokopakAr chhe ke
je A lokamAn ashakya hoy? 10.

Page 59 of 105
PDF/HTML Page 67 of 113
single page version

kalyAN-kalpadrum-ekIbhAv stotra ][ 59

जानासि त्वं मम भवभवे यच्च याद्रक् च दुःखं

जातं यस्य स्मरणमपि मे शसवन्निष्पिनष्टि ।

त्वं सर्वेशः सकृप इति च त्वामुपेतोऽस्मि भक्त्या

यत्कर्तव्यं तदिह विषये देव एव प्रमाणम् ।।११।।

janam janamake dukh sahe sab te tum jAno,

yAd kiye mujh hiye lagai Ayudhase mAnon;

tum dayAl jagapAl svAmi mai sharan gahI hai,

jo kachhu karano hoy karo paramAn vahI hai. 11.

artha : — he jinendradev! (A chaturgatirUp sansAramAn anAdikALathI

bhramaN karatA) mane bhavabhavamAn je, jeTalun ane je prakAranun dArUN dukh
prApta thayun chhe ke jenun smaraN paN mane shastra AghAtanI jem kaShTa Ape
chhe te badhun Ap jANo chho, Ap sarva rIte samartha chho, dayALu chho tethI
ja hun bhaktibhAvapUrvak ApanA sharaNamAn Avyo chhun. have A vartamAn
dukh – santApanA viShayamAn je kAI paN kartavya hoy te ja mane pramAN chhe

–

Ap je kAI paN karasho te mane mAnya chhe, men ApanA upar badhun chhoDI
dIdhun chhe. 11.

प्रापद्रैव तव नुतिपदैर्जीवकेनोपदिष्टैः

पापाचारी मरणसमये सारमेयोऽपि सौख्यम् ।

कः सन्देहो यदुपलभते वासव – श्री – प्रभुत्वं

जल्पन् जाप्यैर्मणिभिरमलैस्त्वन्नमस्कारचक्रम् ।।१२।।

maran samay tum nAm mantra jIvakatain pAyo,

pApAchArI shvAn prAn taj amar kahAyo,

jo maNimAlA ley japai tum nAm nirantar,

indrasampadA lahai kaun sanshay is antar. 12.

Page 60 of 105
PDF/HTML Page 68 of 113
single page version

60 ][ panchastotra

artha : — he jinendrabhagavAn! ek pApAchArI – AkhI jindagI

pApamAn lIn – kUtaro paN maratI vakhate jIvak dvArA kAnamAn japavAmAn

AvelA ApanA namaskAr mantranA prabhAvathI devagatinun sukh pAmyo chhe to
pachhI koI nirmaL maNinI mALAthI ApanA namaskArachakrano bhAvapUrvak jAp
karato thako marIne indranI vibhUtino svAmI bane emAn sho sandeh chhe?
arthAt emAn koI sandehano avasar nathI. 12.

शुद्धे ज्ञाने शुचिनि चरिते सत्यपि त्वय्यनीचा

भक्तिर्नाे चेदनवधिसुखावञ्चिका कुच्चिकेयम् ।

शक्योद्घाटं भवति हि कथं मुक्तिकामस्य पुंसो

मुक्ति – द्वारं परिदृढ – महामोह – मुद्रा – कपाटम् ।।१३।।

jo nar nirmal gnAn mAn shuchi chArit sAdhai,

anavadhi sukhakI sAr bhakti kUchI nahin lAdhai;

so shivavAnchhak purUSh mokShapaT kem udhArai,

moh muhar diDh karI mokShamandirake dvArai. 13.

artha : — he bhagavAn! shuddha gnAn ane nirmaL chAritra hovA chhatAn

paN jo mumukShu jIvanI ApanA pratye A UnchA prakAranI bhakti na hoy
ke je amaryAdit – anant sukh prAptinI achuk kUnchI chhe — to te muktinun

dvAr kevI rIte kholI shakashe ke je sudraDh mahAmohanI mudrA yukta tALAvALA
dvArathI bandh chhe? arthAt nahi kholI shake. 13.

प्रच्छन्नः खल्वयमद्यमयैरन्धकारैः समन्तात्

पन्था मुक्तेः स्थफु टितपदः क्लेशगर्तैरगाधैः ।

तत्कस्तेन व्रजति सुखतो देव तत्त्वावभासी

यद्यग्रेऽग्रे न भवति भवद्भारती – रत्नदीपः ।।१४।।

shivapurakero panth pApatamaso atichhAyo,

dukhasarUp bahu kUpakhAD son vikaT batAyo;

Page 61 of 105
PDF/HTML Page 69 of 113
single page version

kalyAN-kalpadrum-ekIbhAv stotra ][ 61

svAmI sukhason tahAn kaun jan mArag lAgain,

prabhu pravachan maNidIp jon ke Again Again. 14.

artha : — he jinadev! muktino A mArga badhI bAjuthI pAparUp

andhakArathI – mithyAdarshanAdirUp timirapaTalothI – AchchhAdit chhe ane bahu

UnDA kleshakArI khADAo dvArA – narak, nigodAdinA dukhothI pUrNa sthAnothI

UbaD – khAbaD viSham sthAn banel chhe; tyAn kayo manuShya sukhapUrvak te mArga

upar chAlI shake? jo yathArtha vastutattvano prakAshak ApanA vachanarUp ratna –

dIpak AgaL AgaL na chAlato hoy. bhAvArtha em chhe ke ApanI
vANIno prakAsh pAmyA vinA koI paN manuShya te muktinA mArga par
sukhapUrvak chAlavAmAn samartha thaI shake nahi. 14.

आत्मज्योतिर्निधिरनवधिर्द्रष्टुरानन्दहेतुः

कर्म – क्षोणी – पटल – पिहितो योऽनवाप्यः परेषाम् ।

हस्ते कुर्वन्त्यनतिचिरतस्तं भवद्भक्ति – भाजः

स्तोत्रैर्बन्ध – प्रकृति – परुषोद्दाम – धात्री – खनित्रैः ।।१५।।

karmapaTalabhUmAhin dabI Atamanidhi bhArI,

dekhA atisukh hoy vimukhajan nAhin udhArI;

tum sevak tatakAl tAhi nihachai kar dhArai,

thuti kudAlason khod band bhU kaThin vidAre. 15.

artha : — AtmajyotirUp nidhi amaryAditarUpe sthit chhe teno

kyAy ant nathI – gnAnAvaraNAdi karmarUp pRithvInA paDothI te AchchhAdit chhe,

jonArane Anandanun kAraN chhe – darshanamAtrathI jenA Anandano udbhav thAy chhe

ane je bIjAo dvArA – abhakta hRudayo dvArA aprApya chhe, tene ApanA

bhakto tarat ja te stotro dvArA prApta karI le chhe ke je ( prakRiti, sthiti,
anubhAg – pradesharUp) draDh bandhanaprApta kaThor ane ati ugra (karmarUp)

bhUmine khodavAmAn samartha tIkShNa kodALI samAn chhe. 15.

Page 62 of 105
PDF/HTML Page 70 of 113
single page version

62 ][ panchastotra

प्रत्युत्पन्ना नय हिमगिरेरायता चामृताब्धे -

र्या देव त्वत्पद – कमलयोः संगता भक्ति - गंगा ।

चेतस्तस्यां मम रूचिवशादाप्लुतं क्षालितांहः

कल्माषं यद्भवति किमियं देव सन्देह – भूमि ।।१६।।

shyAdvAdagiri upajai mokSha sAgar lon dhAI,

tum charaNAmbuj paras bhaktigangA sukhadAI;

mo chitta nirmal thayo nhon ruchipUrav tAmain,

ab vah ho na malIn kaun jin sanshay yAmain. 16.

artha : — he jinadev! ApanA charaNakamaLone prApta thayelI je

bhakti – gangA chhe te (syAdvAd) nayarUp himAlayamAnthI utpanna thaIne

pravAhit thaI amRutasAgararUp mokShamAn jaIne maLI chhe. temAn mArun man
svaruchithI DUbakI lagAvIne jo pAparUp melane dhoI nAkhe to emAn shun koI
sandeh karavA jevI vAt chhe? jarA paN sandeh karavA yogya vAt nathI. 16.

प्रादुर्भूत – स्थिरपद – सुख त्वामनुध्यायतो मे

त्वय्येवाहं स इति मतिरूपत्पद्यते निर्विकल्पा ।

मिथ्यैवेयं तदपि तनुते तृप्तिमभ्रेषरूषां

दोषात्मनोऽप्यनिमतफलास्त्वत्प्रसादाद्भवन्ति ।।१७।।

tum shivasukhamay pragaT karat prabhu chintan tero,

main bhagavAn samAn bhAv yon varatai mero;

yadapi jUTh hai tadapi tRupti nishchal upajAvai,

tuv prasAd sakalank jIv vAnchhit phal pAvai. 17.

artha : — sthir padanA sukhanI pragaTatA pAmel he jinendra

bhagavAn! Apanun dhyAn karatAn mane ApanA viShayamAn soऽhannI nirvikalpa

buddhi – je Ap chho tej hun chhun evI nisanshay buddhi utpanna thaI chhe. A

Page 63 of 105
PDF/HTML Page 71 of 113
single page version

kalyAN-kalpadrum-ekIbhAv stotra ][ 63

buddhi jo ke mithyA ja chhe to paN te mane achaL tRupti Ape chhe ane
te yogya chhe kAraN ke ApanA prasAdathI doShI manuShya paN abhimat phaLanI
prApti karI le chhe. 17.

मिथ्यावादं मलमपनुदन् सप्तभंगी – तरङ्गै –

र्वागम्भोदिर्भुवनमखिलं देव पर्यति यस्ते ।

तस्यावृतिं सपदि विबुधाश्चेतसैवाचलेन

व्यातन्वन्तः सुचिरममृतासे वयातृप्नुवन्मि ।।१८।।

vachan jaladhi tum dev sakal tribhuvanamen vyApai,

bhang tarangini vikathavAdamal malin uthApai;

manasumeruso mathai tAhi je samyaggnAnI

paramAmRut son tRupat hohin te chiralon prAnI. 18.

artha : — he arhan bhagavan! Apano je vachanasamudra chhe – divya -

dhvani dvArA mukhArit thayelo shrutasAgar chhe – te potAnI saptabhangAtmak

tarangodvArA mithyAvAdarUp maLane – sarvathA ekAntamay vastutattvanA kathan

vikArane – dUr karato thako AkhAy vishvamAn phelAyel chhe. je vibudhajan chhe

teo shIghra ja potAnA ekAgra chitta dvArA tenun manthan karIne je amRut –

mokShatattvane prApta kare chhe tenI bharapUr sevAthI chirakAL sudhI tRupta ane
sukhI banI rahe chhe. 18.

आहार्य्येभ्यः स्पृहयति परं यः स्वभावादहृद्यः

शस्त्र – ग्राही भवति सततं वैरिणा यश्च शक्यः ।

सर्वाङ्गेषु त्वमसि सुभगस्त्वं न शक्यः परेषां

तत्किं भूषा – वसनकुसुमैः किं च शस्त्रैरुदस्रैः ।।१९।।

jo kudev chhabihIn vasan bhUShaN abhilAkhai;

vairI son bhayabhIt hoy so Ayudh rAkhai;

tum sundar sarvAng shatru samarath nahin koI,

bhUShaN vasan gadAdi grahan kAheko hoI. 19.

Page 64 of 105
PDF/HTML Page 72 of 113
single page version

64 ][ panchastotra

artha : — je svabhAvathI amanogna hoy te shRungAronI ichchhA kare chhe

ane je shatru dvArA jItAI javA yogya hoy te bhayathI sadA shastronun grahaN
kare chhe. bhagavAn! Ap to sarvAng sundar chho, bIjAo dvArA Ap ajey
chho; to pachhI (svabhAvathI ja sundar hovAne lIdhe) vastro AbhUShaNo ane
puShponun Apane shun prayojan hoy? tathA shatruothI ajey hovAnA kAraNe
shastro – ashastrothI paN shun prayojan hoy 19.

इन्द्रः सेवां तव सुकुरुतां किं तया श्लाघनं ते

तस्यैवेयं भवलयकारी श्लाध्यतेमातनोति ।

त्वं निस्तारी जनन – जलधेः सिद्धि – कान्ता – पतिस्त्वं

त्वं लोकानां प्रभुरिति तव श्लाध्यते स्तोत्रमित्थम् ।।२०।।

surapati sevA karai kahA prabhu prabhutA terI,

so salAdhanA lahai miTai jagason jag kerI;

tum bhavajaladhi jihAj tohi shivakant uchariye,

tuhIn jagat – janapAl nAthathutikI thuti karIye. 20.

artha : — he tIrthankar bhagavAn! indra ApanI je sArI rIte –

sevA pUjA – bhakti kare chhe tenAthI Apano shun mahimA athavA prashansA

chhe? kAI paN nahi. A sevA to te indranA ja mahimA prashansAnun
kAraN bane chhe; kem ke te tenA bhavabhramaNano nAsh kare chhe.
vAstavamAn Ap sansAr-samudrathI pAr karanAr chho, siddhikAntAnA svAmI
chho ane traNe lokanA svAmI chho A jAtanun stotra ApanI prashansAnun
dyotak chhe. 20.

वृत्तिर्वाचामपरसदृशी न त्वमन्येन तुल्यः

स्तुत्युद्गाराः कथमिव ततः त्वय्यमी नः क्रमन्ते ।

भैवं भूवंस्तदपि भगवन् भक्ति – पीयूष पुष्टाम् –

ते भव्यानामभिमतफलाः पारिजाता भवन्ति ।।२१।।

Page 65 of 105
PDF/HTML Page 73 of 113
single page version

kalyAN-kalpadrum-ekIbhAv stotra ][ 65

vachan jAl jaDarUp Ap chinmUrati jhAnI,

tAtain yuti AlAp nAhin pahunchai tum tAnI;

to bhI nirphal nAhin bhaktirasabhIne vAyak,

santanako surataru samAn vAnchhit varadAyak. 21.

artha : — he bhagavan! vachanonI pravRutti aparasadrash chhe – achetan

pudgal jevI chhe ane Ap anyasam – pudgalarUp nathI tethI amArA

stutirUp vachano ApanI pAse kevI rIte pahonchI shake? na pahonchI shake;
parantu bhale na pahonche chhatAn paN bhaktirUp sudhArasathI puShTa thayelA A
stutirUp udgAr bhavyajIvone mATe abhiShTa phaL ApanAr kalpavRukSha samAn
bane chhe. 21.

कोपावेशो न तव न तव क्वापि देवप्रसादो

व्याप्तं चेतस्तव हि परमोपेक्षयैवानपेक्षम् ।

आज्ञावश्यं तदपि भुवनं सन्निधिर्वैर – हारी

क्वैंवंभूतं भुवनतिलक प्राभवं त्वत्परेषु ।।२२।।

kop kabhI nahin karo prIti kabahU nahin dhAro,

ati udAs bechAh chitta jinarAj tihAro;

tadapi An jag bahai bair tum nikaT na lahiye,

yah prabhutA jag tilak kahAn tum vin saradahiye. 22.

artha : — he tribhuvanatilak dev! Ap koInA paN upar krodh

karatA nathI ane koInA paN upar prasannatAno bhAv paN pragaT karatA
nathI. vAstavamAn Apanun chitta je koInI apekShA rAkhatun nathI te sadA param
upekShAthI – vItarAgatAthI vyApta rahe chhe. Am hovA chhatAn paN A lok

ApanI AgnAne AdhIn chhe ane Apanun sAmIpya verane dUr kare chhe –

ApanI samIp AvatAn jAtivirodhI jIvonun ver chAlyun jAy chhe, koI ek
bIjAne dveShabhAvathI jotun nathI. AvI jAtano prabhAv ApanAthI bhinna
kopAdiyukta sarAg devomAn kyAn hoy? kyAy na hoy 22.

Page 66 of 105
PDF/HTML Page 74 of 113
single page version

66 ][ panchastotra

देव स्तोतुं त्रिदिव – गणिका – मण्डली – गीतकीर्ति

तोतूर्ति त्वां सकल – विषय – ज्ञान – मूर्तिं जनो यः ।

तस्य क्षेमं न पदमटतो जातु जोहूर्ति पन्थासू –

तत्त्वग्रन्थ – स्मरण – विषये नैष भोमूर्ति मर्त्यः ।।२३।।

suratiy gAvain suyash sarvagati gnAnasvarUpI,

jo tumako thir hohin namain bhaviAnandarUpI;

tAhi chhemapur chalanavAT bAkI nahi ho hain,

shrutake sumaranamAnhi so na kabahU nar mohain. 23.

artha : — he jinadev! Ap evA gnAnanI mUrti chho ke jeNe sakaL

padArthone potAno viShay karyo chhe ane svargonI apsarAoe maLIne
ApanA khUb yashogAn karyA chhe. ApanI stuti karavA mATe je utsuk ane
udyat thAy chhe te kShemarUp mokSha taraph gaman karanAr manuShyono mArga kadI
paN kuTil ane jaTil banato nathI ane te tattvagranthonA smaraNamAn kadI
moh pAmatA nathI – tattvasamUhanA viShayamAn temane kadI koI sandeh utpanna

thato nathI. 23.

चित्त कुर्वन्निरवधि – सुख – ज्ञान – द्रद्रग्दवीर्यरूपं

देव ! त्वां यः समय – नियमादादरेण स्तवीति ।

श्रेयोमार्गं स खलु सुकृती तावता पूरयित्वा
कल्याणानां भवति विषयः पञ्चधा पञ्चितानाम् ।।२४।।

atul chatuShTayarUp tumain jo chittamain dhArai,

Adarason tihunkAlamAhin jagathuti vistAre;

so sukrat shivapanth bhaktirachanA kar pUrai!

panchakalyAnak RIddhipAy nihachai dukh chUrai. 24.

artha : — he tIrthankar jinadev! je koI bhavyaprANI Apane

Page 67 of 105
PDF/HTML Page 75 of 113
single page version

kalyAN-kalpadrum-ekIbhAv stotra ][ 67

anantasukh, anantagnAn, anant darshan ane anantavIryarUp hRudayamAn dhAraN
karato thako – dhyAto thako nishchit samayanA niyamapUrvak nitya Adar sahit

ApanI stuti kare chhe te puNyavAn puruSh eTalA mAtrathI ja kalyANamArgane
pUrNa karIne pAnch prakAranA vistRut kalyANakono pAtra bane chhe. 24.

भक्तिप्रह्व – महेन्द्र – पूजितपद त्वत्कीर्तने न क्षमाः

सूक्ष्म – ज्ञान – द्रशोऽपि संयमभृतः के हन्त मन्दा वयम् ।

अस्माभिः स्तवनच्छलेन तु परस्त्वय्यादरस्तन्यते
स्वात्माधीन – सुखैषिणां स खलु नः कल्याण – कल्पद्रुमः ।।२५।।

aho jagatapati pUjya avadhignAnI muni hArai,

tum gunakIrtanamAhin kaun ham mand vichArai;

thuti chhalason tum viShai dev Adar vistAre!

shivamukh pUranahAr kalpataru yahI hamAre. 25.

artha : — he jinendra bhagavAn! bhaktithI namrIbhUt thaIne mahAn

devendra ApanA charaNone pUje chhe, sUkShma gnAn – darshananA dhArak ane sanyamathI

bharapUr (svAmI samantabhadra jevA stutikAr) munirAj paN Apanun kIrtan
karavAmAn samartha nathI; to amArA jevA mandabuddhivALAonI to vAt ja
shI karavI? ame to stavananA bahAne ApanA pratye mArA uchcha Adarano
vistAr karyo chhe. A stavanarUp uchcha Adar amArA jevA svAtmAdhIn
sukhanA ichchhakone mATe ‘kalyAN – kalpadrum’ chhe – kalyAN pradAn karanAr

kalpavRukSha chhe. 25.

prashasti

वादिराजमनु शाब्दिक – लोको

वादिराजमनु तार्किक – सिंहः ।

वादिराजमनु काव्यकृतस्ते

वादिराजमनु भव्य सहायः ।।१।।

Page 68 of 105
PDF/HTML Page 76 of 113
single page version

68 ][ panchastotra

vAdirAj munitain anu, vaiyAkaraNI sAre,

vAdirAj munitain anu tArkik vidyAvAre;

vAdirAj munitain anu hain kAvyanake gnAtA,

vAdirAj munitain anu hain bhavijanake trAtA.

artha : — (vartamAnamAn – vAdirAjanA samayamAn) je shAbdik lok chhe –

shabdashAstranA gnAtAo (vaiyAkaraNo)no samUh chhe – te vAdirAjano anuvartI

chhe – prastut stotranA kartA vAdirAjamuni temanA agraNI chhe – je tArkik

sinhono samUh chhe, te vAdirAjano anuvartI chhe; je kAvyakartA chhe te badhA
vAdirAjanA anuvartI chhe ane je bhavyajIvonI sahAy karanArAono
samudAy chhe, te paN vAdirAjano anuvartI chhe – vAdirAj munine ja temAn

pramukh sthAn prApta chhe.

Page 69 of 105
PDF/HTML Page 77 of 113
single page version

shrI mahAkavi dhananjay rachit

viShApahAr stotra

(उपजाति)

स्वात्मस्थितः सर्वगतः समस्त –

व्यापारवेदी विनिवृत्तसंगः ।

प्रवृद्धकालोप्यजरो वरेण्यः,

पायादपायात्पुरुषः पुराणः ।।१।।

artha : — potAnA AtmasvarUpamAn sthit hovA chhatAn paN

sarvavyApak, samasta vyApAronA gnAtA hovA chhatAn paN parigraharahit,
dIrghAyu hovA chhatAn paN vRuddhAvasthA rahit, evA sarvashreShTha purAN puruSh shrI
AdinAth jinendradev bhavya jIvone sAnsArik dukhothI chhoDAvIne mokShasukh
pradAn karo. 1.

परैरचिन्त्यं युगभारमेकः,

स्तोतुं वहन्योगिभिरप्यशक्यः ।

स्तुत्योऽद्य मेऽसौ वृषभो न भानोः,

किमप्रवेशे विशति प्रदीपः ।।२।।

artha : — he prabho! Ap chakravarttI Adi dvArA achintya chho,

karmabhUminI sharUAtamAn karmabhUmino bhAr Ape ekalAe ja vahan karyo
hato, ApanI stuti karavAmAn param RIddhisampanna yogIo paN asamartha
chhe. Aj te ja shrI RUShabhanAth bhagavAnanI hun stuti karI rahyo chhun. te
barAbar chhe kemake jyAn sUryano prakAsh nathI pahonchato tyAn shun dIpak prakAsh
nathI karato? arthAt kare ja chhe. 2.

Page 70 of 105
PDF/HTML Page 78 of 113
single page version

70 ][ panchastotra

तत्याज शक्रः शकनाभिमानं,

नाहं त्यजामि स्तवनानुबंधम् ।

स्वल्पेन बोधेन ततोऽधिकार्थं,

वातायनेनेव निरूपयामि ।।३।।

artha : — he trilokanAth! indre ApanI stuti karavAnI shaktinun

abhimAn chhoDI dIdhun hatun parantu hun ApanI stuti karavAno prayatna chhoDato
nathI. jem nAnakaDA vAbArAmAnthI DokAIne tenA karatA anekagaNA moTA
padArthonun varNan karavAmAn Ave chhe tevI ja rIte hun (mArA) thoDAk gnAn
dvArA ghaNA mahAn padArthanun varNan karun chhun. 3.

त्व विश्वद्रश्व सकलैरदृश्यो,

विद्वानशेषं निखिलैरवेद्यः ।

वक्तुं कियान्कीदृशमित्यशक्यः,

स्तुतिस्ततोऽशक्तिकथा तवास्तु ।।४।।

artha : — he sarvagnadev! Ap sakaL vishvane dekho chho parantu Ap

badhAthI adrashya raho chho. Ap pUrNagnAtA chho parantu Apane koI jANatun
nathI. Ap kevaDA ane kevA chho e kahevAne koI samartha nathI mATe ApanI
stuti na karI shakavArUp je kathA chhe te ja ApanI stuti chhe. 4.

व्यापीडितं बालमिवात्मदोषै –

रुल्लाघतां लोकमवापिपस्त्वं ।

हिताहितान्वेषणमांद्यभाजः

सर्वस्य जंतोरसि बालवैद्यः ।।५।।

artha : — he jineshvar! jem bALako aNasamajaNA hovAne kAraNe

vAtAdi doShothI pIDAtA hoy chhe te samaye bALarogonA niShNAt vaidya temane
nirog kare chhe tevI ja rIte sansArI jIvo potAnA AtmAnI bhrAntirUp
rogathI atyant dukhI thaI rahyA chhe temane Ape mokShamArgarUpI nIrogatAnI

Page 71 of 105
PDF/HTML Page 79 of 113
single page version

viShApahAr stotra ][ 71

prApti karAvI chhe. hit – mokSha (AtmAnI pUrNa avasthA) ane mokShanA kAraN

(pUrNatAnI shraddhA) tathA ahit – sansAr (AtmAnI apUrNa dashA) ane

sansAranA kAraN (apUrNatAnI shraddhA) banneno nirNay karavAmAn asamartha badhA
agnAnI jIvonA Ap kharekhar bALavaidya chho. 5.

दाता न हर्ता दिवसं विवस्वा –

नद्यश्व इत्यच्युत दर्शिताशः ।

सव्याजमेवं गमयत्यशक्तः

क्षणेन दत्सेऽभिमतं नताय ।।६।।

artha : — he achyut! Ap namra manuShyane kShaNamAtramAn manovAnchhit

siddhi Apo chho. arthAt Ap samAn nij shuddhAtmAnun dhyAn karanAr
jIvone Ap kShaNavAramAn mokShadashAnI prApti karAvI dyo chho. parantu sUrya jem
Aj ane kAl em karato dishA dekhADIne divas vItAvI de chhe parantu
deto leto kAI nathI tevI ja rIte ApanA sivAy bIjun koI paN Aj
ApIsh, kAl ApIsh, ane ichchhitapad ApavAnI AshA dekhADIne samay
vItAvI de chhe kem ke te svata asamartha chhe. 6.

उपैति भक्त्या सुमुखः सुखानि,

त्वयि स्वभावाद्विमुखश्च दुःखं ।

सदावदातद्युतिरेकरूप -

स्तयोस्त्वमादर्श इवावभासि ।।७।।

artha : — he prabhuvar! ApanA pratye bhakti hovAthI samyagdraShTi

jIv svabhAvathI ja sukh pAme chhe ane ApathI vimukh mithyAdraShTi jIv
dukh pAme chhe. kevaLagnAn rUpI paramadyutine dhAraN karanAr Ap sadaiv te
banne taraph darpaNanI jem samatA svabhAv dhAraN karIne shobhAyamAn thAv
chho arthAt pujArI upar Ap prasanna thatA nathI ane nindak upar kop
karatA nathI chhatAn paN teo potapotAnA pariNAmo anusAr sukh – dukh

pAme chhe. 7.

Page 72 of 105
PDF/HTML Page 80 of 113
single page version

72 ][ panchastotra

अगाधताब्धेः स यतः पयोधि –

र्मेरोश्च तुङ्गा प्रकृति स यत्र ।

घावापृथिव्यो पृथुता तथैव,

व्याप त्वदीया भुवनान्तराणि ।।८।।

artha : — he jineshvar! samudranI UnDAI samudra sudhI ja sImit

chhe ane meru parvatanI UnchAI meru parvat sudhI ja sImit chhe ane
AkAsh tathA pRithvInI vishALatA paN temanA sudhI ja sImit chhe parantu
ApanI dhIraj, unnat prakRiti ane udAratA samasta lokAlokamAn vyApI
rahI chhe. 8.

तवानवस्था परमार्थतत्त्वं,

त्वया न गीतः पुनरागमश्च ।

दृष्टं विहाय त्वमदृष्टमैषी –

र्विरुद्धवृत्तोऽपि समञ्जसस्त्वं ।।९।।

artha : — he jinendradev! ApanA shAsanamAn paramArthatattva

(nishchayatattva) anavasthA (aniyatasthiti athavA parivartanashIlatA) chhe tathA
Ape anavasthA (parivartanashIlatA) batAvIne punarAgamanano abhAv kahyo
chhe. Ap pratyakSha phaL chhoDIne adraShTa phaL chAho chho; A pramANe Ap
viruddha AcharaN sahit hovA chhatAn paN viruddha AcharaN rahit chho, e
mahAn Ashcharya chhe. 9.

bhAvArtha : — prastut shlokamAn virodhAbhAs alankAr chhe. vastutattva

anek dharmAtmak chhe. sarvathA nityatva, ekatvAdi svarUp nathI. kem ke
dravyadraShTithI nitya ane paryAyadraShTithI anitya dharmAtmak chhe. sansArI jIvonI
apekShAe punarAgaman chhe parantu mukta jIvonI apekShAe punarAgaman nathI
kem ke sansArI jIv rAg dveSh, mohabhAvone vash thavAnA kAraNe judI judI
yoniomAn paribhramaN karyA kare chhe parantu mukta jIvomAn karmakalankano abhAv
thaI gayo chhe tethI temane punarAgaman thatun nathI. draShTaphaL chhoDIne adraShTaphaL

< Previous Page Next Page >