Page -18 of 256
PDF/HTML Page 22 of 296
single page version
कुन्द-प्रभा-प्रणयि-कीर्ति-विभूषिताशः ।
श्चक्रे श्रुतस्य भरते प्रयतः प्रतिष्ठाम् ।।
artha — kundapuShpanI prabhA dharanArI jemanI kIrti vaDe dishAo
र्बाह्येपि संव्यञ्जयितुं यतीशः ।
चचार मन्ये चतुरंगुलं सः ।।
Page -17 of 256
PDF/HTML Page 23 of 296
single page version
artha — yatIshvar (shrI kundakundasvAmI) rajasthAnane -bhUmitaLane-
chhun ke, teoshrI andaramAn tem ja bahAramAn rajathI ( potAnun ) atyant
aspRuShTapaNun vyakta karatA hatA ( – andaramAn teo rAgAdik maLathI aspRuShTa
artha — (mahAvidehakShetranA vartamAn tIrthankaradev) shrI sImandharasvAmI
na Apyo hot to munijano sAchA mArgane kem jANat ?
he kundakundAdi AchAryo ! tamArAn vachano paN svarUpAnusandhAnane viShe
bhaktithI namaskAr karun chhun.
Page -15 of 256
PDF/HTML Page 25 of 296
single page version
shrutapravAh chAlyo, tene jhIlIne — tadrUp pariNamIne param pAvan
pArameshvarI vidyAnAn anupam ratna samAn shrI samayasArAdi sarvottam
paramAgamomAn sangRuhIt karyo.
antarchakShuthI nihALanAr, vItarAg-sarvagnapraNIt mokShamArganA yathArtha gnAtA, amogh
upadeShTA, mahAn samarthak ane prachArak, paramapUjya sadgurudev shrI
kAnajIsvAmIe sabhA samakSha sansAratApavinAshak, upashAntarasapUrNa, apUrva
pravachano dvArA A paramAgamonAn anrta UnDAn rahasyo kholavA mAnDyAn.
Page -14 of 256
PDF/HTML Page 26 of 296
single page version
panchAstikAyasangrahanI sanskRit TIkAnun ghaNun UnDun avagAhan karI, AchAryadevanA
hArda sudhI pahonchI, pUrvApar yathArtha sambandh vichArI, atyant sAvadhAnI ne ati
parishram pUrvak Ape sAngopAng sundar, saraL ane pUrepUro bhAvavAhI anuvAd
gurjar girAmAn karyo, ane adhyAtmajignAsu samAjane adhyAtmanidhAnanI
aNamol bheT ApI. AvI pravachanabhaktivatsalatA ane anupam
adhyAtmasAhityasevA bhAratanA dhArmik itihAsamAn chirasmaraNIy raheshe. te
dvArA jainasAhityasRuShTimAn Ape sonagaDhane ujjvaL banAvyun chhe. jainashAsananI
AvI mahAn sevA mATe Apane anek koTi dhanyavAd ghaTe chhe.
samavasaraN-stuti tathA anya keTalAnk adhyAtma kAvyonI paN Ape rachanA karI
chhe. shAstranA gambhIr artho ukelavAnI vilakShaN kushAgrabuddhi, shAstrokta sUkShma
adhyAtma viShayone shabda-bhAvagambhIratA jALavIne, saras ane sugrAhyapaNe
anuvAdamAn rajU karavAnI vishiShTa kaLA, vAnchatAn ja adhyAtma pratye ruchi jAgRut
kare evI adhyAtmarasabharI lekhanashailI, kAvyamAn paN adhyAtma utAravAnI
khAs shakti vagere visheShatAo ApanI adhyAtmarasikatA prasiddha kare chhe.
tathA vishiShTa kShayopashamavant pratibhAsampanna vidvAn chho. vaLI Ape jainashAstronun
UnDun chintan-manan-avadhAraN karyun chhe. Am chhatAn ApanI AtmagnAn-
Page -13 of 256
PDF/HTML Page 27 of 296
single page version
parAyaNatAnI sAthe AtmahitasAdhanA paN Ap karI rahyA chho te atyant
prashansanIy ane anukaraNIy chhe.
Ashray taLe A gahan shAstrono anuvAd Ape paramAgam pratyenI bhaktithI
ane gurudevanI preraNAthI prerAIne, nij kalyAN arthe, bhavabhayathI DaratAn DaratAn
karyo chhe. Avun ajoD kArya karavA chhatAn Ape koI paN jAtanA badalAnI
AshA rAkhI nathI, eTalun ja nahi paN atyAgrah karavA chhatAn kAI paN
badalo svIkAravAnI ke abhinandanapatra levAnI paN Ape anichchhA ja darshAvI
chhe. tethI amAre Apano upakAr mAnIne ja santoSh karavo paDe chhe. ApanI
shrutabhakti nispRuhatAne lIdhe visheSh shobhI UThe chhe.
‘ratnachatuShTay’nA anuvAdanA phaLamAn Apane ‘anant chatuShTay’nI prApti
Page -12 of 256
PDF/HTML Page 28 of 296
single page version
prashamamUrti bhagavatI pUjya bahenashrI champAbenanA vaDIl bandhu, pravachanasAr paramAgamanA sthAyI prakAshan-puraskartA panDitaratna shrI himmatabhAie—ke jemane bhagavatkundakundAchAryapraNIt paramAgamonA gujarAtI anuvAd tathA tenA upodghAtathI vyakta thatA temanA adhyAtmarasabhInA UnDA AtmArthathI prabhAvit thaine paramakRupALu pUjya sadgurudev shrI kAnajIsvAmIe ati prasannatAthI ‘nikaT mokShagAmI’ tarIke birudAvyA chhe ane pUjya bahenashrInA svAnubhavavibhUShit nirmaL gnAnamAn jemanA viShe ‘nikaT bhavya’tAno tathA bhUt, bhaviShya ane vartamAnanA ‘vishiShTa puruSh’paNAno tathA jAtismaraNagnAnamAn ‘jainand’ athavA ‘jayand’ nAmanA dhArmik guNovALA bhAi tarIke samyak pratibhAs antarathI Avyo chhe evA A pUrvanA sanskArI, asAdhAraN vyaktitvanA dhArak, UnDA AtmArthIe—nij AtmAnA prayojan arthe bhagavatkundakundAchAryanAn panchaparamAgamono—mUL prAkRit gAthAono gujarAtI harigIt chhandamAn tathA sanskRit TIkAono gujarAtI bhAShAmAn—sIdho, saraL ane bhAvavAhI anuvAd karIne samagra mumukShu samAj upar mahAn mahAn upakAr karyo chhe. te anuvAdonI sharuAt pahelAn temaNe je ‘upodghAt’ lakhyA chhe te ghaNA ja tattvagambhIr, adhyAtmarasabharapUr, paramAgamonA hArdane spaShTapaNe prakAshanAr, UnDA ane AtmArthaprerak chhe. temanA jIvanamAn paramAgamo sahajapaNe vaNAi gayA hovAthI teo vAramvAr kahe chhe ke—‘AtmaprAptino puruShArtha karavAno rasto prApta karavo hoy to pravachanasAr, samayasAr Adi panchaparamAgamano—mUL shAstrano —UnDANathI abhyAs karavo joie.’—e emanun hRuday chhe.
kundakundabhAratInA panotA putra shrI himmatabhAi adhyAtmarasik, vidvAn ane UnDA Adarsha AtmArthI hovA uparAnt gambhIr, vairAgyashALI, shAnt, UnDA tattvachintak ane vivekI sajjan chhe, tathA kavi paN chhe. temaNe panchaparamAgamonA gujarAtI anuvAd uparAnt pUjya gurudev shrI kAnajIsvAmInun jIvanacharitra, samayasAr-stuti, sImandharajin-stuti, jinavANI- stuti, samavasaraN-stuti, sadgurudev-stuti, mAnastambh-stuti, pUjya gurudevashrI ane pUjya bahenashrI champAben viShe adhyAtma tem ja tattvarasathI taraboL sumadhur kAvyo vagere gadyapadyAtmak anek rachanAo karI chhe. AvAn anek adhyAtmarasapUrNa kAvyo rachavAnI
Page -11 of 256
PDF/HTML Page 29 of 296
single page version
AshcharyakArI kavitvashakti temanAmAn sahaj rahelI chhe. A bhavya rachanAo dvArA samagra mumukShu jagat khUb khUb upakRut thayel chhe. A mATe shrI himmatabhAino jeTalo upakRutabhAvabhIno AbhAr mAnavAmAn Ave teTalo ochho chhe. panchaparamAgam jevAn pavitra shAstrono anuvAd temaNe sampUrNa nispRuhabhAve nijakalyAN arthe karyo chhe. A mahAn lokottar kArya karavAnun param saubhAgya maLyun te mATe teo kharekhar ghaNA ja abhinandanIy chhe.
jemanI antapariNati nirantar shuddhAtma-abhimukh pragati karI rahI chhe evA A, pUjya gurudevashrI ane pUjya bahenashrI champAbenanA mahAn kRupApAtra, UnDA Adarsha AtmArthI panDitaratna shrI himmatalAl jeThAlAl shAhano—pUjya gurudevashrI ane pUjya bhagavatI bahenashrInI upakArachhAyAtaLe—ApaNane amUlya satsamAgam prApta thayo chhe te ApaNun mahAn param saubhAgya chhe. vartamAn jemanI antarang dashA AtmasAkShAtkAranA puruShArtha taraph satat DhaLI rahI chhe evA A ‘nikaT mokShagAmI’ ane ‘nikaT bhavI’ne ApaNA saunAn shat shat hArdik abhivAdan.
AvA anek sadguNonA dhArak, ApaNA AdaraNIy panDitaratna shrI himmatalAl jeThAlAl shAh pratye upakRutabhAvabhIno ahobhAv vyakta karavAnun saubhAgya prApta thayun te badal ame dhanyatA anubhavIe chhIe. mAgashar vad 8, vi. san. 2058,
bhagavatkundakund-‘AchAryapadArohaN’ din
Page -10 of 256
PDF/HTML Page 30 of 296
single page version
vyavahAranayanun shraddhAn chhoDI nishchayanayanun shraddhAn karavun yogya chhe. vyavahAranay svadravya-paradravyane vA temanA bhAvone vA kAraN-kAryAdikane koIne koImAn meLavI nirUpaN kare chhe, mATe evA ja shraddhAnathI mithyAtva chhe, tethI teno tyAg karavo. tathA nishchayanay temane ja yathAvat nirUpaN kare chhe, koIne koImAn meLavato nathI, mATe evA ja shraddhAnathI samyaktva thAy chhe, tethI tenun shraddhAn karavun.
prashna — jo em chhe, to jinamArgamAn banne nayone grahaN karavAnun kahyun chhe — e kevI rIte?
uttara — jinamArgamAn kyAnk to nishchayanayanI mukhyatAthI vyAkhyAn chhe, tene to ‘satyArtha Am ja chhe’ em jANavun; tathA kyAnk vyavahAranayanI mukhyatAthI vyAkhyAn chhe, tene ‘Am chhe nahi, nimittAdinI apekShAe upachAr karyo chhe’ em jANavun. A pramANe jANavAnun nAm ja banne nayonun grahaN chhe. parantu banne nayonA vyAkhyAnane samAn satyArtha jANI ‘Am paN chhe ane Am paN chhe’ em bhramarUp pravartavA vaDe to banne nayone grahaN karavAnun kahyun nathI.
prashna — jo vyavahAranay asatyArtha chhe, to teno upadesh jinamArgamAn shA mATe Apyo? ek nishchayanayanun ja nirUpaN karavun hatun?
artha — jem anAryane – malechchhane malechchhabhAShA vinA artha grahaN karAvavAnun shakya nathI, tem vyavahAr vinA paramArthano upadesh ashakya chhe. tethI vyavahArano upadesh chhe.
vaLI A ja sUtranI vyAkhyAmAn em kahyun chhe ke — ‘व्यवहारनयो नानुसर्तव्यः’ arthAt nishchayane angIkAr karAvavA mATe vyavahAr vaDe upadesh devAmAn Ave chhe, parantu vyavahAranay chhe te angIkAr karavA yogya nathI.
prashna — (1) vyavahAr vinA nishchayano upadesh na thAy — e kevI rIte? tathA (2) vyavahAranayane angIkAr na karavo — e kevI rIte?
Page -9 of 256
PDF/HTML Page 31 of 296
single page version
uttara — (1) nishchayanayathI to AtmA paradravyathI bhinna, svabhAvothI abhinna svayamsiddha vastu chhe. tene jeo na oLakhe, temane em ja kahyA karIe to teo samaje nahi. tethI temane samajAvavA, vyavahAranayathI sharIrAdik paradravyonI sApekShatA vaDe nar-nArak- pRithvIkAyAdirUp jIvanA bhed karyA, tyAre ‘manuShya jIv chhe’, ‘nArakI jIv chhe’ ityAdi prakArathI temane jIvanI oLakhAN thaI; athavA abhed vastumAn bhed upajAvI gnAn-darshanAdi guN- paryAyarUp jIvanA bhed karyA, tyAre ‘jANanAro jIv chhe’, ‘dekhanAro jIv chhe’ ityAdi prakArathI temane jIvanI oLakhAN thaI. vaLI nishchayathI to vItarAgabhAv mokShamArga chhe; paN tene jeo na oLakhe, temane em ja kahyA karIe to teo samaje nahi; tethI temane samajAvavA, vyavahAranayathI tattvArthashraddhAn-gnAnapUrvak paradravyanun nimitta maTADavAnI sApekShatA vaDe vrat-shIl- sanyamAdirUp vItarAgabhAvanA visheSho darshAvyA, tyAre temane vItarAgabhAvanI oLakhAN thaI. A ja pramANe, anyatra paN vyavahAr vinA nishchayano upadesh na thavAnun samajavun.
(2) ahIn vyavahArathI nar-nArakAdi paryAyane ja jIv kahyo. tethI kAI te paryAyane ja jIv na mAnI levo. paryAy to jIv-pudgalanA sanyogarUp chhe. tyAn nishchayathI jIvadravya judun chhe; tene ja jIv mAnavo. jIvanA sanyogathI sharIrAdikane paN jIv kahyAn te kahevAmAtra ja chhe. paramArthe sharIrAdik jIv thatAn nathI. Avun ja shraddhAn karavun. bIjun, abhed AtmAmAn gnAn-darshanAdi bhed karyA tethI kAI temane bhedarUp ja na mAnI levA; bhed to samajAvavA mATe chhe. nishchayathI AtmA abhed ja chhe; tene ja jIvavastu mAnavI. sangnA-sankhyAdi bhed kahyA te kahevAmAtra ja chhe; paramArthe teo judA judA chhe nahi. Avun ja shraddhAn karavun. vaLI, paradravyanun nimitta maTADavAnI apekShAe vrat-shIl-sanyamAdikane mokShamArga kahyo tethI kAI temane ja mokShamArga na mAnI levA; kAraN ke paradravyanAn grahaN-tyAg AtmAne hoy to AtmA paradravyano kartA-hartA thaI jAy, paN koI dravya koI dravyane AdhIn chhe nahi. AtmA to potAnA bhAv je rAgAdik chhe temane chhoDI vItarAgI thAy chhe, mATe nishchayathI vItarAgabhAv ja mokShamArga chhe. vItarAgabhAvone ane vratAdikane kadAchit kAryakAraNapaNun chhe tethI vratAdikane mokShamArga kahyA paN te kahevAmAtra ja chhe. paramArthe bAhyakriyA mokShamArga nathI. Avun ja shraddhAn karavun. A ja pramANe, anyatra paN vyavahAranayane angIkAr na karavAnun samajI levun.
prashna — vyavahAranay parane upadesh karavAmAn ja kAryakArI chhe ke potAnun paN prayojan sAdhe chhe?
Page -8 of 256
PDF/HTML Page 32 of 296
single page version
vyavahAramArga vaDe vastuno nishchay kare. tethI nIchalI dashAmAn potAne paN vyavahAranay kAryakArI chhe. parantu vyavahArane upachAramAtra mAnI tenA dvArA vastunun shraddhAn barAbar karavAmAn Ave to te kAryakArI thAy, ane jo nishchayanI mAphak vyavahAr paN satyabhUt mAnI ‘vastu Am ja chhe’ evun shraddhAn karavAmAn Ave to te UlaTo akAryakArI thaI jAy. e ja puruShArthasiddhyupAyamAn kahyun chhe —
artha — munirAj, agnAnIne samajAvavA mATe asatyArtha je vyavahAranay tene upadeshe chhe. je kevaL vyavahArane ja samaje chhe, tene to upadesh ja devo yogya nathI. jevI rIte je sAchA sinhane na samaje tene to bilADun ja sinh chhe, tevI rIte je nishchayane na samaje tene to vyavahAr ja nishchayapaNAne pAme chhe.
Page -7 of 256
PDF/HTML Page 33 of 296
single page version
nishchayavyavahArAbhAs-avalambIonun nirUpaN
have, nishchay-vyavahAr banne nayonA AbhAsane avalambe chhe evA mithyAdraShTionun nirUpaN karIe chhIe —
koI jIvo em mAne chhe ke jinamatamAn nishchay ane vyavahAr be nay kahyA chhe mATe amAre te banneno angIkAr karavo. Am vichArI, je pramANe kevaLanishchayAbhAsanA avalambIonun kathan karyun hatun te pramANe to teo nishchayano angIkAr kare chhe ane je pramANe kevaLavyavahArAbhAsanA avalambIonun kathan karyun hatun te pramANe vyavahArano angIkAr kare chhe. joke e pramANe angIkAr karavAmAn banne nayomAn paraspar virodh chhe, topaN kare shun? banne nayonun sAchun svarUp to bhAsyun nathI ane jinamatamAn be nay kahyA chhe temAnthI koIne chhoDyo paN jato nathI, tethI bhramapUrvak banne nayonun sAdhan sAdhe chhe. te jIvo paN mithyAdraShTi jANavA.
parantu jin-AgnA mAnI nishchay-vyavahArarUp be prakAranA mokShamArga mAne chhe. have mokShamArga to kAI be nathI, mokShamArganun nirUpaN be prakArathI chhe. jyAn sAchA mokShamArgane mokShamArga nirUpaN karyo chhe te nishchayamokShamArga chhe, ane jyAn mokShamArga to chhe nahi parantu mokShamArganun nimitta chhe vA sahachArI chhe, tene upachArathI mokShamArga kahIe te vyavahAr- mokShamArga chhe; kAraN ke nishchay-vyavahAranun sarvatra evun ja lakShaN chhe. sAchun nirUpaN te nishchay, upachAr nirUpaN te vyavahAr. mATe nirUpaNanI apekShAe be prakAre mokShamArga jANavo. parantu ek nishchayamokShamArga chhe tathA ek vyavahAramokShamArga chhe em be mokShamArga mAnavA mithyA chhe.
vaLI teo nishchay-vyavahAr bannene upAdey mAne chhe. te paN bhram chhe, kAraN ke nishchay ane vyavahAranun svarUp to paraspar virodh sahit chhe...
Page 0 of 256
PDF/HTML Page 40 of 296
single page version
भव्यजीवमनःप्रतिबोधकारकं, पुण्यप्रकाशकं, पापप्रणाशकमिदं
शास्त्रं श्रीपंचास्तिकायसंग्रहनामधेयं, अस्य मूलग्रन्थकर्तारः
श्रीसर्वज्ञदेवास्तदुत्तरग्रन्थकर्तारः श्रीगणधरदेवाः प्रतिगणधर-
देवास्तेषां वचनानुसारमासाद्य आचार्यश्रीकुन्दकुन्दाचार्यदेव-
विरचितं, श्रोतारः सावधानतया शृण्वन्तु