न्नित्यः । एकेन प्रदेशेन तदविभक्त वृत्तीनां स्पर्शादिगुणानामवकाशदानान्नानवकाशः । પરિણમે છે; એ રીતે શબ્દ નિયતપણે (અવશ્ય) ૧ઉત્પાદ્ય છે; તેથી તે ૨સ્કંધજન્ય છે. ૭૯.
અન્વયાર્થઃ — [ प्रदेशतः ] પ્રદેશ દ્વારા [ नित्यः ] પરમાણુ નિત્ય છે, [ न अनवकाशः ] અનવકાશ નથી, [ न सावकाशः ] સાવકાશ નથી, [ स्कन्धानाम् भेत्ता ] સ્કંધોનો તોડનાર [ अपि च कर्ता ] તેમ જ કરનાર છે તથા [ कालसंख्यायाः प्रविभक्ता ] કાળ ને સંખ્યાનો વિભાગનાર છે (અર્થાત્ કાળનો ભાગ પાડે છે અને સંખ્યાનું માપ કરે છે).
જે પરમાણુ છે, તે ખરેખર એક પ્રદેશ વડે — કે જે રૂપાદિગુણસામાન્યવાળો છે તેના વડે — સદાય અવિનાશી હોવાથી નિત્ય છે; તે ખરેખર એક પ્રદેશ વડે તેનાથી ( – પ્રદેશથી) અભિન્ન અસ્તિત્વવાળા સ્પર્શાદિગુણોને અવકાશ દેતો હોવાને લીધે ૧. ઉત્પાદ્ય = ઉત્પન્ન કરાવા યોગ્ય; જેની ઉત્પત્તિમાં અન્ય કોઈ નિમિત્ત હોય છે એવો. ૨. સ્કંધજન્ય = સ્કંધો વડે ઉત્પન્ન થાય એવો; જેની ઉત્પત્તિમાં સ્કંધો નિમિત્ત હોય છે એવો. [
છતાં પવન-ગળું-તાળવું-જીભ-હોઠ, ઘંટ-મોગરી વગેરે મહાસ્કંધોનું અથડાવું તે બહિરંગકારણસામગ્રી
છે અર્થાત્ શબ્દરૂપ પરિણમનમાં તે મહાસ્કંધો નિમિત્તભૂત છે તેથી તે અપેક્ષાએ (નિમિત્ત-