परमाणुव्याख्येयम् ।
उक्तानां स्कन्धरूपपर्यायाणां योऽन्त्यो भेदः स परमाणुः । स तु पुनर्विभागा- भावादविभागी, निर्विभागैकप्रदेशत्वादेकः, मूर्तद्रव्यत्वेन सदाप्यविनश्वरत्वान्नित्यः, अनादि- निधनरूपादिपरिणामोत्पन्नत्वान्मूर्तिभवः, रूपादिपरिणामोत्पन्नत्वेऽपि शब्दस्य परमाणु- गुणत्वाभावात्पुद्गलस्कन्धपर्यायत्वेन वक्ष्यमाणत्वाच्चाशब्दो निश्चीयत इति ।।७७।।
अन्वयार्थः — [ सर्वेषां स्क न्धानां ] सर्व स्कंधोनो [ यः अन्त्यः ] जे अंतिम भाग [ तं ] तेने [ परमाणुम् विजानीहि ] परमाणु जाणो. [ सः] ते [ अविभागी ] अविभागी, [ एकः ] एक, [ शाश्वतः ] शाश्वत, [ मूर्तिभवः ] मूर्तिप्रभव (मूर्तपणे ऊपजनारो) अने [ अशब्दः ] अशब्द छे.
टीकाः — आ, परमाणुनी व्याख्या छे.
पूर्वोक्त स्कंधरूप पर्यायोनो जे अंतिम भेद (नानामां नानो भाग) ते परमाणु छे. अने ते तो, विभागना अभावने लीधे अविभागी छे; निर्विभाग-एकप्रदेशवाळो होवाथी एक छे; मूर्तद्रव्यपणे सदाय अविनाशी होवाथी नित्य छे; अनादि-अनंत रूपादिना परिणामे ऊपजतो होवाथी *मूर्तिप्रभव छे; अने रूपादिना परिणामे ऊपजता होवा छतां पण अशब्द छे एम निश्चित छे, कारण के शब्द परमाणुनो गुण नथी तथा तेनुं (शब्दनुं) हवे पछी (७९मी गाथामां) पुद्गलस्कंधपर्यायपणे कथन छे. ७७.
११
*मूर्तिप्रभव=मूर्तपणारूपे ऊपजनारो अर्थात् रूप-गंध-रस-स्पर्शना परिणामरूपे जेनो उत्पाद थाय छे एवो. (मूर्ति=मूर्तपणुं)