धर्मस्वरूपाख्यानमेतत् ।
धर्मो हि स्पर्शरसगन्धवर्णानामत्यन्ताभावादमूर्तस्वभावः । तत एव चाशब्दः । सकललोकाकाशाभिव्याप्यावस्थितत्वाल्लोकावगाढः । अयुतसिद्धप्रदेशत्वात् स्पृष्टः । स्वभावादेव सर्वतो विस्तृतत्वात्पृथुलः । निश्चयनयेनैकप्रदेशोऽपि व्यवहारनयेनासंख्यातप्रदेश इति ।।८३।।
हवे धर्मद्रव्यास्तिकाय अने अधर्मद्रव्यास्तिकायनुं व्याख्यान छे.
अन्वयार्थः — [ धर्मास्तिकायः ] धर्मास्तिकाय [ अस्पर्शः ] अस्पर्श, [ अरसः ] अरस, [ अवर्णगन्धः ] अगंध, अवर्ण अने [ अशब्दः ] अशब्द छे; [ लोकावगाढः ] लोकव्यापक छे; [ स्पृष्टः ] अखंड, [ पृथुलः ] विशाळ अने [ असंख्यातप्रदेशः ] असंख्यातप्रदेशी छे.
टीकाः — आ, धर्मना (धर्मास्तिकायना) स्वरूपनुं कथन छे.
स्पर्श, रस, गंध अने वर्णनो अत्यंत अभाव होवाथी धर्म (धर्मास्तिकाय) खरेखर अमूर्तस्वभाववाळो छे; अने तेथी ज अशब्द छे; समस्त लोकाकाशमां व्यापीने रहेलो होवाथी लोकव्यापक छे; १अयुतसिद्ध प्रदेशवाळो होवाथी अखंड छे; स्वभावथी ज सर्वतः विस्तृत होवाथी विशाळ छे; निश्चयनये २एकप्रदेशी होवा छतां व्यवहारनये असंख्यातप्रदेशी छे. ८३.
१. युतसिद्ध = जोडायेल; संयोगसिद्ध. [धर्मास्तिकायने विषे जुदा जुदा प्रदेशोनो संयोग थयेलो छे एम नथी, तेथी तेमां वच्चे व्यवधान – अंतर – अवकाश नथी; माटे धर्मास्तिकाय अखंड छे.]
२. एकप्रदेशी = अविभाज्य-एकक्षेत्रवाळो. (निश्चयनये धर्मास्तिकाय अविभाज्य-एकपदार्थ होवाथी अविभाज्य-एकक्षेत्रवाळो छे.)