गुणा हि क्वचिदाश्रिताः । यत्राश्रितास्तर्द्दरव्यम् । तच्चेदन्यद्गुणेभ्यः । पुनरपि गुणाः क्वचिदाश्रिताः । यत्राश्रितास्तर्द्दरव्यम् । तदपि अन्यच्चेद्गुणेभ्यः । पुनरपि गुणाः क्वचिदाश्रिताः । यत्राश्रिताः तर्द्दरव्यम् । तदप्यन्यदेव गुणेभ्यः । एवं द्रव्यस्य गुणेभ्यो भेदे भवति द्रव्यानन्त्यम् । द्रव्यं हि गुणानां समुदायः । गुणाश्चेदन्ये समुदायात्, को नाम समुदायः । एवं गुणानां द्रव्याद्भेदे भवति द्रव्याभाव इति ।।४४।।
द्रव्यगुणानां स्वोचितानन्यत्वोक्ति रियम् ।
guNo kharekhar koIkanA Ashraye hoy; (teo) jenA Ashraye hoy te dravya hoy. te ( – dravya) jo guNothI anya ( – bhinna) hoy to — pharIne paN, guNo koIkanA Ashraye hoy; (teo) jenA Ashraye hoy te dravya hoy. te jo guNothI anya hoy to — pharIne paN, guNo koIkanA Ashraye hoy; (teo) jenA Ashraye hoy te dravya hoy. te paN guNothI anya ja hoy...e pramANe, jo dravyanun guNothI bhinnapaNun hoy to, dravyanun anantapaNun thAy.
kharekhar dravya eTale guNono samudAy. guNo jo samudAyathI anya hoy to samudAy kevo? (arthAt jo guNone samudAyathI bhinna mAnavAmAn Ave to samudAy kyAthi ghaTe? eTale ke dravya ja kyAthi ghaTe?) e pramANe, jo guNonun dravyathI bhinnapaNun hoy to, dravyano abhAv thAy. 44.
anvayArtha — [ द्रव्यगुणानाम् ] dravya ane guNone [ अविभक्तम् अनन्यत्वम् ] avibhaktapaNArUp ananyapaNun chhe; [ निश्चयज्ञाः हि ] nishchayanA jANanArAo [ तेषाम् ] temane [ विभक्तम् अन्यत्वम् ] vibhaktapaNArUp anyapaNun [ वा ] ke [ तद्विपरीतं ] (vibhaktapaNArUp) ananyapaNun [ न इच्छन्ति ] mAnatA nathI.
TIkA — A, dravya ane guNonA svochit ananyapaNAnun kathan chhe (arthAt dravya