परमाणुव्याख्येयम् ।
उक्तानां स्कन्धरूपपर्यायाणां योऽन्त्यो भेदः स परमाणुः । स तु पुनर्विभागा- भावादविभागी, निर्विभागैकप्रदेशत्वादेकः, मूर्तद्रव्यत्वेन सदाप्यविनश्वरत्वान्नित्यः, अनादि- निधनरूपादिपरिणामोत्पन्नत्वान्मूर्तिभवः, रूपादिपरिणामोत्पन्नत्वेऽपि शब्दस्य परमाणु- गुणत्वाभावात्पुद्गलस्कन्धपर्यायत्वेन वक्ष्यमाणत्वाच्चाशब्दो निश्चीयत इति ।।७७।।
anvayArtha — [ सर्वेषां स्क न्धानां ] sarva skandhono [ यः अन्त्यः ] je antim bhAg [ तं ] tene [ परमाणुम् विजानीहि ] paramANu jANo. [ सः] te [ अविभागी ] avibhAgI, [ एकः ] ek, [ शाश्वतः ] shAshvat, [ मूर्तिभवः ] mUrtiprabhav (mUrtapaNe UpajanAro) ane [ अशब्दः ] ashabda chhe.
TIkA — A, paramANunI vyAkhyA chhe.
pUrvokta skandharUp paryAyono je antim bhed (nAnAmAn nAno bhAg) te paramANu chhe. ane te to, vibhAganA abhAvane lIdhe avibhAgI chhe; nirvibhAg-ekapradeshavALo hovAthI ek chhe; mUrtadravyapaNe sadAy avinAshI hovAthI nitya chhe; anAdi-anant rUpAdinA pariNAme Upajato hovAthI *mUrtiprabhav chhe; ane rUpAdinA pariNAme UpajatA hovA chhatAn paN ashabda chhe em nishchit chhe, kAraN ke shabda paramANuno guN nathI tathA tenun (shabdanun) have pachhI (79mI gAthAmAn) pudgalaskandhaparyAyapaNe kathan chhe. 77.
11
*mUrtiprabhav=mUrtapaNArUpe UpajanAro arthAt rUp-gandh-ras-sparshanA pariNAmarUpe jeno utpAd thAy chhe evo. (mUrti=mUrtapaNun)