Panchastikay Sangrah-Gujarati (English transliteration). Gatha: 81.

< Previous Page   Next Page >


Page 124 of 256
PDF/HTML Page 164 of 296

 

4
panchAstikAyasangrah
[ bhagavAnashrIkundakund-
पूर्विकायाः क्षेत्रसंख्यायाः, एकेन प्रदेशेनैकाकाशप्रदेशातिवर्तितद्गतिपरिणामावच्छिन्न-
समयपूर्विकायाः कालसंख्यायाः, एकेन प्रदेशेन तद्विवर्तिजघन्यवर्णादिभावावबोधपूर्विकाया
भावसंख्यायाः प्रविभागकरणात् प्रविभक्ता संख्याया अपीति ।।८०।।
एयरसवण्णगंधं दोफासं सद्दकारणमसद्दं ।
खंधंतरिदं दव्वं परमाणुं तं वियाणाहि ।।८१।।
एकरसवर्णगन्धं द्विस्पर्शं शब्दकारणमशब्दम् ।
स्कन्धान्तरितं द्रव्यं परमाणुं तं विजानीहि ।।८१।।

परमाणुद्रव्ये गुणपर्यायवृत्तिप्ररूपणमेतत् ।

सर्वत्रापि परमाणौ रसवर्णगन्धस्पर्शाः सहभुवो गुणाः । ते च क्रमप्रवृत्तैस्तत्र स्व- पर्यायैर्वर्तन्ते । तथाहि — पञ्चानां रसपर्यायाणामन्यतमेनैकेनैक दा रसो वर्तते । पञ्चानां वर्ण- AkAshapradeshane atikramanArA tenA gatipariNAmanA jeTalI maryAdAvALA ‘1samay’thI mAnDIne (be samay, traN samay, asankhya samay ityAdi) kALasankhyAnA vibhAg kare chhe, ane (4) te ek pradesh vaDe tenAmAn vivartan pAmatA ( – palaTAtA, pariNamatA) jaghanya varNAdibhAvane jANanArA gnAnathI mAnDIne bhAvasankhyAnA vibhAg kare chhe. 80.

ek ja varaN-ras-gandh ne be sparshayut paramANu chhe,
te shabdahetu, ashabda chhe, ne skandhamAn paN dravya chhe. 81.

anvayArtha — [ तं परमाणुं ] te paramANu [ एकरसवर्णगन्धं ] ek rasavALo, ek varNavALo, ek gandhavALo tathA [ द्विस्पर्शं ] be sparshavALo chhe, [ शब्दकारणम् ] shabdanun kAraN chhe, [ अशब्दम् ] ashabda chhe ane [ स्कन्धान्तरितं ] skandhanI andar hoy topaN [ द्रव्यं ] (paripUrNa svatantra) dravya chhe em [ विजानीहि ] jANo.

TIkA — A, paramANudravyamAn guN-paryAy vartavAnun (guN ane paryAy hovAnun) kathan chhe.

sarvatra paramANumAn ras-varNa-gandh-sparsha sahabhAvI guNo hoy chhe; ane te guNo temAn kramavartI nij paryAyo sahit varte chhe. te A pramANe — pAnch rasaparyAyomAnthI ek vakhate

12

1. paramANune ek AkAshapradeshethI bIjA anantar AkAshapradeshe (mandagatithI) jatAn je vakhat lAge tene ‘samay’ kahevAmAn Ave chhe.