Show bookmarks Hide bookmarks

अत्र भावगुणपर्यायाः प्रज्ञापिताः ।

भावा हि जीवादयः षट् पदार्थाः । तेषां गुणाः पर्यायाश्च प्रसिद्धाः । तथापि जीवस्य वक्ष्यमाणोदाहरणप्रसिद्धयर्थमभिधीयन्ते । गुणा हि जीवस्य ज्ञानानुभूतिलक्षणा शुद्धचेतना, कार्यानुभूतिलक्षणा कर्मफलानुभूतिलक्षणा चाशुद्धचेतना, चैतन्यानुविधायिपरिणामलक्षणः सविकल्पनिर्विकल्परूपः शुद्धाशुद्धतया सकलविकलतां दधानो द्वेधोपयोगश्च । पर्याया-

anvayArtha — [जीवाद्याः] jIvAdi (dravyo) te [भावाः] ‘bhAvo’ chhe. [जीवगुणाः] jIvanA guNo [चेतना च उपयोगः] chetanA tathA upayog chhe [च] ane [जीवस्य पर्यायाः] jIvanA paryAyo [सुरनरनारकतिर्यञ्चः] dev-manuShya-nArak-tiryancharUp [बहवः] ghaNA chhe.

TIkA — ahIn bhAvo (dravyo), guNo ane paryAyo jaNAvyA chhe.

jIvAdi chha padArtho te ‘bhAvo’ chhe. temanA guNo ane paryAyo prasiddha chhe, topaN ¹AgaL (havenI gAthAmAn) je udAharaN kahevAnun chhe tenI prasiddhi arthe jIvanA guNo ane paryAyo kahevAmAn Ave chhe —

jIvanA guNo ²gnAnAnubhUtisvarUp shuddhachetanA tathA kAryAnubhUtisvarUp ne karma- phaLAnubhUtisvarUp ashuddhachetanA chhe ane ³chaitanyAnuvidhAyI-pariNAmasvarUp, savikalpa- nirvikalparUp, shuddhatA-ashuddhatAne lIdhe sakaLatA-vikaLatA dharato, be prakArano upayog chhe

34

1. havenI gAthAmAn jIvanI vAt udAharaN tarIke levAnI chhe; mATe te udAharaNane prasiddha (jANItun) karavA mATe ahIn jIvanA guNo ane paryAyo kahevAmAn AvyA chhe.

2. shuddhachetanA gnAnanI anubhUtisvarUp chhe ane ashuddhachetanA karmanI tem ja karmaphaLanI anubhUti- svarUp chhe.

3. chaitanya-anuvidhAyI pariNAm arthAt chaitanyane anusarato pariNAm te upayog chhe. savikalpa upayogane gnAn ane nirvikalpa upayogane darshan kahevAmAn Ave chhe. gnAnopayoganA bhedomAnthI mAtra kevaLagnAn
ja shuddha hovAthI sakaL (akhanD, paripUrNa) chhe ane bIjA badhA ashuddha hovAthI vikaL (khanDit, apUrNa) chhe; darshanopayoganA bhedomAnthI mAtra kevaLadarshan ja shuddha hovAthI sakaL chhe ane bIjA badhA ashuddha hovAthI vikaL chhe.