परमाणूनां जात्यन्तरत्वनिरासोऽयम् ।
परमाणोर्हि मूर्तत्वनिबन्धनभूताः स्पर्शरसगन्धवर्णा आदेशमात्रेणैव भिद्यन्ते; वस्तुतस्तु यथा तस्य स एव प्रदेश आदिः, स एव मध्यः, स एवान्तः इति, एवं द्रव्यगुणयोरविभक्त प्रदेशत्वात् य एव परमाणोः प्रदेशः, स एव स्पर्शस्य, स एव रसस्य, स एव गन्धस्य, स एव रूपस्येति । ततः क्वचित्परमाणौ गन्धगुणे, क्वचित् गन्धरसगुणयोः, क्वचित् गन्धरसरूपगुणेषु अपकृष्यमाणेषु तदविभक्त प्रदेशः परमाणुरेव विनश्यतीति । न तदपकर्षो युक्त : । ततः पृथिव्यप्तेजोवायुरूपस्य धातुचतुष्कस्यैक एव
anvayārthaḥ — [ यः तु ] je [ आदेशमात्रमूर्त्तः ] ādeshamātrathī mūrta chhe (arthāt mātra bhedavivakṣhāthī mūrtatvavāḷo kahevāy chhe) ane [ धातुचतुष्कस्य कारणं ] je (pr̥ithvī ādi) chār dhātuonun kāraṇ chhe [ सः] te [ परमाणुः ज्ञेयः ] paramāṇu jāṇavo — [ परिणामगुणः ] ke je pariṇāmaguṇavāḷo chhe ane [ स्वयम् अशब्दः ] svayam ashabda chhe.
ṭīkāḥ — paramāṇuo bhinna bhinna jātinā hovānun ā khaṇḍan chhe.
mūrtatvanā kāraṇabhūt sparsha-ras-gandh-varṇano, paramāṇuthī *ādeshamātra vaḍe ja bhed karavāmān āve chhe; vastutaḥ to jevī rīte paramāṇuno te ja pradesh ādi chhe, te ja pradesh madhya chhe ane te ja pradesh ant chhe, tevī rīte dravya ane guṇanā abhinna pradesh hovāthī, je paramāṇuno pradesh chhe, te ja sparshano chhe, te ja rasano chhe, te ja gandhano chhe, te ja rūpano chhe. tethī koī paramāṇumān gandhaguṇ ochho hoy, koī paramāṇumān gandhaguṇ ane rasaguṇ ochhā hoy, koī paramāṇumān gandhaguṇ, rasaguṇ ane rūpaguṇ ochhā hoy, to te guṇathī abhinna pradeshavāḷo paramāṇu ja vināsh pāme. māṭe te guṇanī ochhap yukta (
abhinna pradeshavāḷo paramāṇu ja nāsh pāme; māṭe badhā paramāṇuo samān guṇavāḷā ja chhe, eṭale ke teo bhinna bhinna jātinā nathī.] tethī pr̥ithvī, pāṇī, agni ane vāyurūp chār dhātuonun, pariṇāmane līdhe, ek ja paramāṇu kāraṇ chhe (arthāt
*ādesh = kathan. [mātra bhedakathan dvārā ja paramāṇuthī sparsha-ras-gandh-varṇano bhed pāḍavāmān āve chhe, paramārthe to paramāṇuthī sparsha-ras-gandh-varṇano abhed chhe.]