शब्दस्य पुद्गलस्कन्धपर्यायत्वख्यापनमेतत् ।
इह हि बाह्यश्रवणेन्द्रियावलम्बितो भावेन्द्रियपरिच्छेद्यो ध्वनिः शब्दः । स
खलु स्वरूपेणानन्तपरमाणूनामेकस्कन्धो नाम पर्यायः । बहिरङ्गसाधनीभूतमहास्कन्धेभ्यः
तथाविधपरिणामेन समुत्पद्यमानत्वात् स्कन्धप्रभवः, यतो हि परस्पराभिहतेषु महा-
स्कन्धेषु शब्दः समुपजायते । किञ्च स्वभावनिर्वृत्ताभिरेवानन्तपरमाणुमयीभिः शब्द-
योग्यवर्गणाभिरन्योन्यमनुप्रविश्य समन्ततोऽभिव्याप्य पूरितेऽपि सकले लोके यत्र यत्र बहिरङ्गकारणसामग्री समुदेति तत्र तत्र ताः शब्दत्वेन स्वयं व्यपरिणमन्त इति शब्दस्य
te (shabda) niyatapaṇe utpādya chhe.
ṭīkāḥ — shabda pudgalaskandhaparyāy chhe em ahīn darshāvyun chhe.
ā lokamān, bāhya shravaṇendriy vaḍe 1avalambit, bhāvendriy vaḍe jaṇāvāyogya evo je dhvani te shabda chhe. te (shabda) kharekhar svarūpe anant paramāṇuonā ekaskandharūp paryāy chhe. bahiraṅg sādhanabhūt ( – bāhya-kāraṇabhūt) mahāskandho dvārā tathāvidh pariṇāme (shabdapariṇāme) ūpajato hovāthī te skandhajanya chhe, kāraṇ ke mahāskandho paraspar athaḍātān shabda utpanna thāy chhe. vaḷī ā vāt visheṣh samajāvavāmān āve chheḥ — ekabījāmān praveshīne sarvatra vyāpīne rahelī evī je svabhāvaniṣhpanna ja ( – potānā svabhāvathī ja banelī), anantaparamāṇumayī shabdayogya-vargaṇāo temanāthī ākho lok bharelo hovā chhatān jyān jyān bahiraṅgakāraṇasāmagrī udit thāy chhe tyān tyān te vargaṇāo 2shabdapaṇe svayam
bhāṣhātmak shabda dvividh chhe — akṣharātmak ane anakṣharātmak. sanskr̥itaprākr̥itādibhāṣhārūp te akṣharātmak chhe ane dvīndriyādik jīvonā shabdarūp tathā (kevaḷībhagavānanā) divya dhvanirūp te anakṣharātmak chhe. abhāṣhātmak shabda paṇ dvividh chhe — prāyogik ane vaishrasik. vīṇā, ḍhol, jhāñjh, vānsaḷī vagerethī
vargaṇāo ja chhe; te vargaṇāo ja svayamev shabdapaṇe pariṇame chhe, jībh-ḍhol-megh vagere mātra nimittabhūt chhe. pt.. 16
1. shabda shravaṇendriyano viṣhay chhe tethī te mūrta chhe. keṭalāk loko māne chhe tem shabda ākāshano guṇ nathī, kāraṇ ke amūrta ākāshano amūrta guṇ indriyano viṣhay thaī shake nahi.
2. shabdanā be prakār chheḥ (1) prāyogik ane (2) vaishrasik. puruṣhādinā prayogathī utpanna thato shabda te prāyogik chhe ane meghādithī utpanna thato shabda te vaishrasik chhe.