च द्रव्यमिति । अत्र सर्वथात्वनिषेधकोऽनेकान्तद्योतकः कथंचिदर्थे स्याच्छब्दो निपातः । तत्र स्वद्रव्यक्षेत्रकालभावैरादिष्टमस्ति द्रव्यं, परद्रव्यक्षेत्रकालभावैरादिष्टं नास्ति द्रव्यं, स्वद्रव्य- क्षेत्रकालभावैः परद्रव्यक्षेत्रकालभावैश्च क्रमेणादिष्टमस्ति च नास्ति च द्रव्यं, स्वद्रव्य- क्षेत्रकालभावैः परद्रव्यक्षेत्रकालभावैश्च युगपदादिष्टमवक्त व्यं द्रव्यं, स्वद्रव्यक्षेत्रकालभावै- र्युगपत्स्वपरद्रव्यक्षेत्रकालभावैश्चादिष्टमस्ति चावक्त व्यं च द्रव्यं, परद्रव्यक्षेत्रकालभावैर्युगपत्स्व- परद्रव्यक्षेत्रकालभावैश्चादिष्टं नास्ति चावक्त व्यं च द्रव्यं, स्वद्रव्यक्षेत्रकालभावैः परद्रव्यक्षेत्रकाल- भावैश्च युगपत्स्वपरद्रव्यक्षेत्रकालभावैश्चादिष्टमस्ति च नास्ति चावक्त व्यं च द्रव्यमिति
न चैतदनुपपन्नम्, सर्वस्य वस्तुनः स्वरूपादिना अशून्यत्वात्, पररूपादिना शून्यत्वात्,
ahīn (saptabhaṅgīmān) sarvathāpaṇāno niṣhedhak, anekāntano dyotak ‘*syāt’ shabda ‘kathañchit’ evā arthamān avyayarūpe vaparāyo chhe. tyān — (1) dravya svadravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve kahevāmān āvatān ‘asti’ chhe; (2) dravya paradravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve kahevāmān āvatān ‘nāsti’ chhe; (3) dravya svadravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve ane paradravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve kramathī kahevāmān āvatān ‘asti ane nāsti’ chhe; (4) dravya svadravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve ane paradravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve yugapad kahevāmān āvatān ‘1avaktavya’ chhe; (5) dravya svadravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve ane yugapad svaparadravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve kahevāmān āvatān ‘asti ane avaktavya’ chhe; (6) dravya paradravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve ane yugapad svaparadravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve kahevāmān āvatān ‘nāsti ane avaktavya’ chhe; (7) dravya svadravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve, paradravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve ane yugapad svaparadravya-kṣhetra-kāḷ-bhāve kahevāmān āvatān ‘asti, nāsti ane avaktavya’ chhe. — ā (uparokta vāt) ayogya nathī, kāraṇ ke sarva vastu (1) svarūpādithī ‘2ashūnya’ chhe, (2) pararūpādithī ‘3shūnya’ chhe, (3) bannethī (svarūpādithī ane pararūpādithī) ‘ashūnya ane shūnya’ chhe, (4) bannethī (svarūpādithī ane pararūpādithī) ekīsāthe ‘avāchya’ chhe, bhaṅgonā sanyogathī kathan karatān (5) ‘ashūnya ane avāchya’
*syāt=kathañchit; koī prakāre; koī apekṣhāe. (‘syāt’ shabda sarvathāpaṇāne niṣhedhe chhe ane anekāntane prakāshe chhe — darshāve chhe.)
1. avaktavya=kahī shakāy nahi evun; avāchya. (ekīsāthe svachatuṣhṭay tem ja parachatuṣhṭayanī apekṣhāthī dravya kathanamān āvī shakatun nathī tethī ‘avaktavya’ chhe.)
2. ashūnya=shūnya nahi evun; hayāt; sat.
3. shūnya=nahi hayāt evun; asat.