Page 172 of 264
PDF/HTML Page 201 of 293
single page version

೧೭೨

ನಿಶ್ಚೀಯತೇ, ತೇನ ಪ್ರಕಾರೇಣೈಕೇನ್ದ್ರಿಯಾಣಾಮಪಿ, ಉಭಯೇಷಾಮಪಿ ಬುದ್ಧಿಪೂರ್ವಕವ್ಯಾಪಾರಾದರ್ಶನಸ್ಯ ಸಮಾನ–ತ್ವಾದಿತಿ.. ೧೧೩..

ದ್ವೀನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಕಾರಸೂಚನೇಯಮ್. -----------------------------------------------------------------------------

ಅಂಡೇಮೇಂ ರಹೇ ಹುಏ, ಗರ್ಭಮೇಂ ರಹೇ ಹುಏ ಔರ ಮೂರ್ಛಾ ಪಾಏ ಹುಏ [ಪ್ರಾಣಿಯೋಂಂ] ಕೇ ಜೀವತ್ವಕಾ, ಉನ್ಹೇಂ ಬುದ್ಧಿಪೂರ್ವಕ ವ್ಯಾಪಾರ ನಹೀಂ ದೇಖಾ ಜಾತಾ ತಥಾಪಿ, ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ನಿಶ್ಚಯ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಏಕೇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ಜೀವತ್ವಕಾ ಭೀ ನಿಶ್ಚಯ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ದೋನೋಂಮೇಂ ಬುದ್ಧಿಪೂರ್ವಕ ವ್ಯಾಪಾರಕಾ ಅದರ್ಶನ ಸಮಾನ ಹೈ.

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಗರ್ಭಸ್ಥಾದಿ ಪ್ರಾಣಿಯೋಂಮೇಂ, ಈಹಾಪೂರ್ವಕ ವ್ಯವಹಾರಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ಜೀವತ್ವ ಹೈ ಹೀ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಏಕೇನ್ದ್ರಿಯೋಂಮೇಂ ಭೀ, ಈಹಾಪೂರ್ವಕ ವ್ಯವಹಾರಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ಜೀವತ್ವ ಹೈ ಹೀ ಐಸಾ ಆಗಮ, ಅನುಮಾನ ಇತ್ಯಾದಿಸೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಕಿಯಾ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೈ.

ಯಹಾಂ ಐಸಾ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಗ್ರಹಣ ಕರನಾ ಕಿ–ಜೀವ ಪರಮಾರ್ಥೇಸೇ ಸ್ವಾಧೀನ ಅನನ್ತ ಜ್ಞಾನ ಔರ ಸೌಖ್ಯ ಸಹಿತ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಅಜ್ಞಾನ ದ್ವಾರಾ ಪರಾಧೀನ ಇನ್ದ್ರಿಯಸುಖಮೇಂ ಆಸಕ್ತ ಹೋಕರ ಜೋ ಕರ್ಮ ಬನ್ಧ ಕರತಾ ಹೈ ಉಸಕೇ ನಿಮಿತ್ತಸೇ ಅಪನೇಕೋ ಏಕೇನ್ದ್ರಿಯ ಔರ ದುಃಖೀ ಕರತಾ ಹೈ.. ೧೧೩..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಶಂಬೂಕಮಾತೃವಾಹಾಃ] ಶಂಬೂಕ, ಮಾತೃವಾಹ, [ಶಙ್ಖಾಃ] ಶಂಖ, [ಶುಕ್ತಯಃ] ಸೀಪ [ಚ] ಔರ [ಅಪಾದಕಾಃ ಕೃಮಯಃ] ಪಗ ರಹಿತ ಕೃಮಿ–[ಯೇ] ಜೋ ಕಿ [ರಸಂ ಸ್ಪರ್ಶಂ] ರಸ ಔರ ಸ್ಪರ್ಶಕೋ [ಜಾನನ್ತಿ] ಜಾನತೇ ಹೈಂ [ತೇ] ವೇ–[ದ್ವೀನ್ದ್ರಿಯಾಃ ಜೀವಾಃ] ದ್ವೀನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವ ಹೈಂ.

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ದ್ವೀನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವೋಂಕೇ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಸೂಚನಾ ಹೈ. -------------------------------------------------------------------------- ಅದರ್ಶನ = ದ್ರಷ್ಟಿಗೋಚರ ನಹೀಂ ಹೋನಾ.

Page 173 of 264
PDF/HTML Page 202 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ

ಏತೇ ಸ್ಪರ್ಶನರಸನೇನ್ದ್ರಿಯಾವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾತ್ ಶೇಷೇನ್ದ್ರಿಯಾವರಣೋದಯೇ ನೋಇನ್ದ್ರಿಯಾವರಣೋದಯೇ ಚ ಸತಿ ಸ್ಪರ್ಶರಸಯೋಃ ಪರಿಚ್ಛೇತ್ತಾರೋ ದ್ವೀನ್ದ್ರಿಯಾ ಅಮನಸೋ ಭವಂತೀತಿ.. ೧೧೪..

ತ್ರೀನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಕಾರಸೂಚನೇಯಮ್.

ಏತೇ ಸ್ಪರ್ಶನರಸನಘ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಾವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾತ್ ಶೇಷೇಂದ್ರಿಯಾವರಣೋದಯೇ ನೋಇಂದ್ರಿಯಾವರಣೋದಯೇ ಚ ಸತಿ ಸ್ಪರ್ಶರಸಗಂಧಾನಾಂ ಪರಿಚ್ಛೇತ್ತಾರಸ್ತ್ರೀನ್ದ್ರಿಯಾ ಅಮನಸೋ ಭವಂತೀತಿ.. ೧೧೫.. -----------------------------------------------------------------------------

ಸ್ಪರ್ಶನೇನ್ದ್ರಿಯ ಔರ ರಸನೇನ್ದ್ರಿಯಕೇ [–ಇನ ದೋ ಭಾವೇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ] ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಕೇ ಕಾರಣ ತಥಾ ಶೇಷ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ [–ತೀನ ಭಾವೇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ] ಆವರಣಕಾ ಉದಯ ತಥಾ ಮನಕೇ [–ಭಾವಮನಕೇ] ಆವರಣಕಾ ಉದಯ ಹೋನೇಸೇ ಸ್ಪರ್ಶ ಔರ ರಸಕೋ ಜಾನನೇವಾಲೇ ಯಹ [ಶಂಬೂಕ ಆದಿ] ಜೀವ ಮನರಹಿತ ದ್ವೀನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವ ಹೈಂ.. ೧೧೪..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಯುಕಾಕುಂಭೀಮತ್ಕುಣಪಿಪೀಲಿಕಾಃ] ಜೂ, ಕುಂಭೀ, ಖಟಮಲ, ಚೀಂಟೀ ಔರ [ವೃಶ್ಚಿಕಾದಯಃ] ಬಿಚ್ಛೂ ಆದಿ [ಕೀಟಾಃ] ಜನ್ತು [ರಸಂ ಸ್ಪರ್ಶಂ ಗಂಧಂ] ರಸ, ಸ್ಪರ್ಶ ಔರ ಗಂಧಕೋ [ಜಾನನ್ತಿ] ಜಾನತೇ ಹೈಂ; [ತ್ರೀಂದ್ರಿಯಾಃ ಜೀವಾಃ] ವೇ ತ್ರೀನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವ ಹೈಂ.

ಸ್ಪರ್ಶನೇನ್ದ್ರಿಯ, ರಸನೇನ್ದ್ರಿಯ ಔರ ಘ್ರಾಣೇನ್ದ್ರಿಯಕೇ ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಕೇ ಕಾರಣ ತಥಾ ಶೇಷ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ಆವರಣಕಾ ಉದಯ ತಥಾ ಮನಕೇ ಆವರಣಕಾ ಉದಯ ಹೋನೇಸೇ ಸ್ಪರ್ಶ, ರಸ ಔರ ಗನ್ಧಕೋ ಜಾನನೇವಾಲೇ ಯಹ [ಜೂ ಆದಿ] ಜೀವ ಮನರಹಿತ ತ್ರೀನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವ ಹೈಂ.. ೧೧೫.. --------------------------------------------------------------------------

Page 174 of 264
PDF/HTML Page 203 of 293
single page version

೧೭೪

ಚತುರಿನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಕಾರಸೂಚನೇಯಮ್. ಏತೇ ಸ್ಪರ್ಶನರಸನಘ್ರಾಣಚಕ್ಷುರಿನ್ದ್ರಿಯಾವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾತ್ ಶ್ರೋತ್ರೇನ್ದ್ರಿಯಾವರಣೋದಯೇ ನೋಇನ್ದ್ರಿಯಾ–ವರಣೋದಯೇ ಚ ಸತಿ ಸ್ಪರ್ಶರಸಗಂಧವರ್ಣಾನಾಂ ಪರಿಚ್ಛೇತ್ತಾರಶ್ಚತುರಿನ್ದ್ರಿಯಾ ಅಮನಸೋ ಭವಂತೀತಿ.. ೧೧೬..

-----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಪುನಃ] ಪುನಶ್ಚ [ಉದ್ದಂಶಮಶಕಮಕ್ಷಿಕಾಮಧುಕರೀಭ್ರಮರಾಃ] ಡಾಂಸ, ಮಚ್ಛರ, ಮಕ್ಖೀ, ಮಧುಮಕ್ಖೀ, ಭಂವರಾ ಔರ [ಪತಙ್ಗಾದ್ಯಾಃ ತೇ] ಪತಂಗೇ ಆದಿ ಜೀವ [ರೂಪಂ] ರೂಪ, [ರಸಂ] ರಸ, [ಗಂಧಂ] ಗನ್ಧ [ಚ] ಔರ [ಸ್ಪರ್ಶಂ] ಸ್ಪರ್ಶಕೋ [ವಿಜಾನನ್ತಿ] ವಜಾನತೇ ಹೈಂ. [ವೇ ಚತುರಿನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವ ಹೈಂ.]

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಚತುರಿನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವೋಂಕೇ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಸೂಚನಾ ಹೈ.

ಸ್ಪರ್ಶನೇನ್ದ್ರಿಯ, ರಸನೇನ್ದ್ರಿಯ, ಘ್ರಾಣೇನ್ದ್ರಿಯ ಔರ ಚಕ್ಷುರಿನ್ದ್ರಿಯಕೇ ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಕೇ ಕಾರಣ ತಥಾ ಶ್ರೋತ್ರೇನ್ದ್ರಿಯಕೇ ಆವರಣಕಾ ಉದಯ ತಥಾ ಮನಕೇ ಆವರಣಕಾ ಉದಯ ಹೋನೇಸೇ ಸ್ಪರ್ಶ, ರಸ, ಗನ್ಧ ಔರ ವರ್ಣಕೋ ಜಾನನೇವಾಲೇ ಯಹ [ಡಾಂಸ ಆದಿ] ಜೀವ ಮನರಹಿತ ಚತುರಿನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವ ಹೈಂ.. ೧೧೬.. --------------------------------------------------------------------------

Page 175 of 264
PDF/HTML Page 204 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ

ಪಞ್ಚೇನ್ದ್ರಿಯಪ್ರಕಾರಸೂಚನೇಯಮ್. ಅಥ ಸ್ಪರ್ಶನರಸನಘ್ರಾಣಚಕ್ಷುಃಶ್ರೋತ್ರೇನ್ದ್ರಿಯಾವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾತ್ ನೋಇನ್ದ್ರಿಯಾವರಣೋದಯೇ ಸತಿ ಸ್ಪರ್ಶ– ರಸಗಂಧವರ್ಣಶಬ್ದಾನಾಂ ಪರಿಚ್ಛೇತ್ತಾರಃ ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯಾ ಅಮನಸ್ಕಾಃ. ಕೇಚಿತ್ತು ನೋಇನ್ದ್ರಿಯಾವರಣಸ್ಯಾಪಿ ಕ್ಷಯೋಪ–ಶಮಾತ್ ಸಮನಸ್ಕಾಶ್ಚ ಭವನ್ತಿ. ತತ್ರ ದೇವಮನುಷ್ಯನಾರಕಾಃ ಸಮನಸ್ಕಾ ಏವ, ತಿರ್ಯಂಚ ಉಭಯಜಾತೀಯಾ ಇತಿ..೧೧೭..

-----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ವರ್ಣರಸಸ್ಪರ್ಶಗಂಧಶಬ್ದಜ್ಞಾಃ] ವರ್ಣ, ರಸ, ಸ್ಪರ್ಶ, ಗನ್ಧ ಔರ ಶಬ್ದಕೋ ಜಾನನೇವಾಲೇ ಂ[ಸುರನರನಾರಕತಿರ್ಯಂಞ್ಚಃ] ದೇವ–ಮನುಷ್ಯ–ನಾರಕ–ತಿರ್ಯಂಚ–[ಜಲಚರಸ್ಥಲಚರಖಚರಾಃ] ಜೋ ಜಲಚರ, ಸ್ಥಲಚರ, ಖೇಚರ ಹೋತೇ ಹೈಂ ವೇ –[ಬಲಿನಃ ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯಾಃ ಜೀವಾಃ] ಬಲವಾನ ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವ ಹೈಂ.

ಸ್ಪರ್ಶನೇನ್ದ್ರಿಯ, ರಸನೇನ್ದ್ರಿಯ, ಘ್ರಾಣೇನ್ದ್ರಿಯ, ಚಕ್ಷುರಿನ್ದ್ರಿಯ ಔರ ಶ್ರೋತ್ರೇನ್ದ್ರಿಯಕೇ ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಕೇ ಕಾರಣ, ಮನಕೇ ಆವರಣಕಾ ಉದಯ ಹೋನೇಸೇ, ಸ್ಪರ್ಶ, ರಸ, ಗನ್ಧ, ವರ್ಣ ಔರ ಶಬ್ದಕೋ ಜಾನನೇವಾಲೇ ಜೀವ ಮನರಹಿತ ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವ ಹೈಂ; ಕತಿಪಯ [ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವ] ತೋ, ಉನ್ಹೇಂ ಮನಕೇ ಆವರಣಕಾ ಭೀ ಕ್ಷಯೋಪಶಮ ಹೋನೇಸೇ, ಮನಸಹಿತ [ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯ ಜೀವ] ಹೋತೇ ಹೈಂ.

ಉನಮೇಂ, ದೇವ, ಮನುಷ್ಯ ಔರ ನಾರಕೀ ಮನಸಹಿತ ಹೀ ಹೋತೇ ಹೈಂ; ತಿರ್ಯಂಚ ದೋನೋಂ ಜಾತಿಕೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಮನರಹಿತ ತಥಾ ಮನಸಹಿತ] ಹೋತೇ ಹೈಂ.. ೧೧೭..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ದೇವಾಃ ಚತುರ್ಣಿಕಾಯಾಃ] ದೇವೋಂಕೇ ಚಾರ ನಿಕಾಯ ಹೈಂ, [ಮನುಜಾಃ ಕರ್ಮಭೋಗ– --------------------------------------------------------------------------

Page 176 of 264
PDF/HTML Page 205 of 293
single page version

೧೭೬

ಇನ್ದ್ರಿಯಭೇದೇನೋಕ್ತಾನಾಂ ಜೀವಾನಾಂ ಚತುರ್ಗತಿಸಂಬಂಧತ್ವೇನೋಪಸಂಹಾರೋಽಯಮ್. ದೇವಗತಿನಾಮ್ನೋ ದೇವಾಯುಷಶ್ಚೋದಯಾದ್ದೇವಾಃ, ತೇ ಚ ಭವನವಾಸಿವ್ಯಂತರಜ್ಯೋತಿಷ್ಕವೈಮಾನಿಕನಿಕಾಯ–ಭೇದಾಚ್ಚತುರ್ಧಾ. ಮನುಷ್ಯಗತಿನಾಮ್ನೋ ಮನುಷ್ಯಾಯುಷಶ್ಚ ಉದಯಾನ್ಮನುಷ್ಯಾಃ. ತೇ ಕರ್ಮಭೋಗಭೂಮಿಜಭೇದಾತ್ ದ್ವೇಧಾ. ತಿರ್ಯಗ್ಗತಿನಾಮ್ನಸ್ತಿರ್ಯಗಾಯುಷಶ್ಚ ಉದಯಾತ್ತಿರ್ಯಞ್ಚಃ. ತೇ ಪೃಥಿವೀಶಮ್ಬೂಕಯೂಕೋದ್ದಂಶಜಲಚರೋರಗಪಕ್ಷಿಪರಿಸರ್ಪ– ಚತುಷ್ಪದಾದಿಭೇದಾದನೇಕಧಾ. ನರಕಗತಿನಾಮ್ನೋ ನರಕಾಯುಷಶ್ಚ ಉದಯಾನ್ನಾರಕಾಃ. ತೇ ರತ್ನಶರ್ಕರಾವಾಲುಕಾ– ಪಙ್ಕಧೂಮತಮೋಮಹಾತಮಃಪ್ರಭಾಭೂಮಿಜಭೇದಾತ್ಸಪ್ತಧಾ. ತತ್ರ ದೇವಮನುಷ್ಯನಾರಕಾಃ ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯಾ ಏವ. ತಿರ್ಯಂಚಸ್ತು ಕೇಚಿತ್ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯಾಃ, ಕೇಚಿದೇಕ–ದ್ವಿ–ತ್ರಿ–ಚತುರಿನ್ದ್ರಿಯಾ ಅಪೀತಿ.. ೧೧೮.. ----------------------------------------------------------------------------- ಭೂಮಿಜಾಃ] ಮನುಷ್ಯ ಕರ್ಮಭೂಮಿಜ ಔರ ಭೋಗಭೂಮಿಜ ಐಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ, [ತಿರ್ಯಞ್ಚಃ ಬಹುಪ್ರಕಾರಾಃ] ತಿರ್ಯಂಚ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ [ಪುನಃ] ಔರ [ನಾರಕಾಃ ಪೃಥಿವೀಭೇದಗತಾಃ] ನಾರಕೋಂಕೇ ಭೇದ ಉನಕೀ ಪೃಥ್ವಿಯೋಂಕೇ ಭೇದ ಜಿತನೇ ಹೈಂ.

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ಭೇದಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಕಹೇ ಗಯೇ ಜೀವೋಂಕಾ ಚತುರ್ಗತಿಸಮ್ಬನ್ಧ ದರ್ಶಾತೇ ಹುಏ ಉಪಸಂಹಾರ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಯಹಾಂ ಏಕೇನ್ದ್ರಿಯ–ದ್ವೀನ್ದ್ರಿಯಾದಿರೂಪ ಜೀವಭೇದೋಂಕಾ ಚಾರ ಗತಿಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧ ದರ್ಶಾಕರ ಜೀವಭೇದೋಂ ಉಪಸಂಹಾರ ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ].

ದೇವಗತಿನಾಮ ಔರ ದೇವಾಯುಕೇ ಉದಯಸೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ದೇವಗತಿನಾಮಕರ್ಮ ಔರ ದೇವಾಯುಕರ್ಮಕೇ ಉದಯಕೇ ನಿಮಿತ್ತಸೇ] ದೇವ ಹೋತೇ ಹೈಂ; ವೇ ಭವನವಾಸೀ, ವ್ಯಂತರ, ಜ್ಯೋತಿಷ್ಕ ಔರ ವೈಮಾನಿಕ ಐಸೇ ೧ನಿಕಾಯಭೇದೋಂಕೇ ಕಾರಣ ಚಾರ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ. ಮನುಷ್ಯಗತಿನಾಮ ಔರ ಮನುಷ್ಯಾಯುಕೇ ಉದಯಸೇ ಮನುಷ್ಯ ಹೋತೇ ಹೈಂ; ವೇ ಕರ್ಮಭೂಮಿಜ ಔರ ಭೋಗಭೂಮಿಜ ಐಸೇ ಭೇದೋಂಕೇ ಕಾರಣ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ. ತಿರ್ಯಂಚಗತಿನಾಮ ಔರ ತಿರ್ಯಂಚಾಯುಕೇ ಉದಯಸೇ ತಿರ್ಯಂಚ ಹೋತೇ ಹೈಂ; ವೇ ಪೃಥ್ವೀ, ಶಂಬೂಕ, ಜೂಂ, ಡಾಂಸ, ಜಲಚರ, ಉರಗ, ಪಕ್ಷೀ, ಪರಿಸರ್ಪ, ಚತುಷ್ಪಾದ [ಚೌಪಾಯೇ] ಇತ್ಯಾದಿ ಭೇದೋಂಕೇ ಕಾರಣ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ. ನರಕಗತಿನಾಮ ಔರ ನರಕಾಯುಕೇ ಉದಯಸೇ ನಾರಕ ಹೋತೇ ಹೈಂ; ವೇ ೨ರತ್ನಪ್ರಭಾಭೂಮಿಜ, ಶರ್ಕರಾಪ್ರಭಾಭೂಮಿಜ, ಬಾಲುಕಾಪ್ರಭಾಭೂಮಿಜ, ಪಂಕಪ್ರಭಾಭೂಮಿಜ, ಧೂಮಪ್ರಭಾಭೂಮಿಜ, ತಮಃಪ್ರಭಾಭೂಮಿಜ ಔರ ಮಹಾತಮಃಪ್ರಭಾಭೂಮಿಜ ಐಸೇ ಭೇದೋಂಕೇ ಕಾರಣ ಸಾತ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ.

ಉನಮೇಂ, ದೇವ, ಮನುಷ್ಯ ಔರ ನಾರಕೀ ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯ ಹೀ ಹೋತೇ ಹೈಂ. ತಿರ್ಯಂಚ ತೋ ಕತಿಪಯ -------------------------------------------------------------------------- ೧. ನಿಕಾಯ = ಸಮೂಹ ೨. ರತ್ನಪ್ರಭಾಭೂಮಿಜ = ರತ್ನಪ್ರಭಾ ನಾಮಕೀ ಭೂಮಿಮೇಂ [–ಪ್ರಥಮ ನರಕಮೇಂ] ಉತ್ಪನ್ನ .

Page 177 of 264
PDF/HTML Page 206 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ

ಗತ್ಯಾಯುರ್ನಾಮೋದಯನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾದ್ದೇವತ್ವಾದೀನಾಮನಾತ್ಮಸ್ವಭಾವತ್ವೋದ್ಯೋತನಮೇತತ್.

ಕ್ಷೀಯತೇ ಹಿ ಕ್ರಮೇಣಾರಬ್ಧಫಲೋ ಗತಿನಾಮವಿಶೇಷ ಆಯುರ್ವಿಶೇಷಶ್ಚ ಜೀವಾನಾಮ್. ಏವಮಪಿ ತೇಷಾಂ ಗತ್ಯಂತರಸ್ಯಾಯುರಂತರಸ್ಯ ಚ ಕಷಾಯಾನುರಂಜಿತಾ ಯೋಗಪ್ರವೃತ್ತಿರ್ಲೇಶ್ಯಾ ಭವತಿ ಬೀಜಂ, ತತಸ್ತದುಚಿತಮೇವ ----------------------------------------------------------------------------- ಪಂಚೇನ್ದ್ರಿಯ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಔರ ಕತಿಪಯ ಏಕೇನ್ದ್ರಿಯ, ದ್ವೀನ್ದ್ರಿಯ, ತ್ರೀನ್ದ್ರಿಯ ಔರ ಚತುರಿನ್ದ್ರಿಯ ಭೀ ಹೋತೇ ಹೈಂ.

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಯಹಾಂ ಐಸಾ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಗ್ರಹಣ ಕರನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಕಿ ಚಾರ ಗತಿಸೇ ವಿಲಕ್ಷಣ, ಸ್ವಾತ್ಮೋಪಲಬ್ಧಿ ಜಿಸಕಾ ಲಕ್ಷಣ ಹೈ ಐಸೀ ಜೋ ಸಿದ್ಧಗತಿ ಉಸಕೀ ಭಾವನಾಸೇ ರಹಿತ ಜೀವ ಅಥವಾ ಸಿದ್ಧಸದ್ರಶ ನಿಜಶುದ್ಧಾತ್ಮಾಕೀ ಭಾವನಾಸೇ ರಹಿತ ಜೀವ ಜೋ ಚತುರ್ಗತಿನಾಮಕರ್ಮ ಉಪಾರ್ಜಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ ಉಸಕೇ ಉದಯವಶ ವೇ ದೇವಾದಿ ಗತಿಯೋಂಮೇಂ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೇ ಹೈಂ.. ೧೧೮..

ಕ್ಷೀಣ ಹೋನೇಸೇ [ತೇ ಅಪಿ] ಜೀವ [ಸ್ವಲೇಶ್ಯಾವಶಾತ್] ಅಪನೀ ಲೇಶ್ಯಾಕೇ ವಶ [ಖಲು] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಅನ್ಯಾಂ ಗತಿಮ್ ಆಯುಷ್ಕಂ ಚ] ಅನ್ಯ ಗತಿ ಔರ ಆಯುಷ್ಯ [ಪ್ರಾಪ್ನುವನ್ತಿ] ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೇ ಹೈಂ.

ಅನಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಭೂತ ಹೈಂ [ಅರ್ಥಾತ್ ದೇವತ್ವ, ಮನುಷ್ಯತ್ವ, ತಿರ್ಯಂಚತ್ವ ಔರ ನಾರಕತ್ವ ಆತ್ಮಾಕಾ ಸ್ವಭಾವ ನಹೀಂ ಹೈ] ಐಸಾ ದರ್ಶಾಯಾ ಗಯಾ ಹೈ.

ಜೀವೋಂಕೋ, ಜಿಸಕಾ ಫಲ ಪ್ರಾರಮ್ಭ ಹೋಜಾತಾ ಹೈ ಐಸಾ ಅಮುಕ ಗತಿನಾಮಕರ್ಮ ಔರ ಅಮುಕ ಆಯುಷಕರ್ಮ ಕ್ರಮಶಃ ಕ್ಷಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ. ಐಸಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಉನ್ಹೇಂ ಕಷಾಯ–ಅನುರಂಜಿತ ಯೋಗಪ್ರವೃತ್ತಿರೂಪ ಲೇಶ್ಯಾ ಅನ್ಯ -------------------------------------------------------------------------- ಕಷಾಯ–ಅನುರಂಜಿತ =ಕಷಾಯರಂಜಿತ; ಕಷಾಯಸೇ ರಂಗೀ ಹುಈ. [ಕಷಾಯಸೇ ಅನುರಂಜಿತ ಯೋಗಪ್ರವೃತ್ತಿ ಸೋ ಲೇಶ್ಯಾ ಹೈ.]

Page 178 of 264
PDF/HTML Page 207 of 293
single page version

೧೭೮

ಗತ್ಯಂತರಮಾಯುರಂತರಂಚ ತೇ ಪ್ರಾಪ್ನುವನ್ತಿ. ಏವಂ ಕ್ಷೀಣಾಕ್ಷೀಣಾಭ್ಯಾಮಪಿ ಪುನಃ ಪುನರ್ನವೀಭೂತಾಭ್ಯಾಂ ಗತಿನಾಮಾಯುಃಕರ್ಮಭ್ಯಾಮನಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಭೂತಾಭ್ಯಾಮಪಿ ಚಿರಮನುಗಮ್ಯಮಾನಾಃ ಸಂಸರಂತ್ಯಾತ್ಮಾನಮಚೇತಯಮಾನಾ ಜೀವಾ ಇತಿ.. ೧೧೯..

----------------------------------------------------------------------------- ಗತಿ ಔರ ಅನ್ಯ ಆಯುಷಕಾ ಬೀಜ ಹೋತೀ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಲೇಶ್ಯಾ ಅನ್ಯ ಗತಿನಾಮಕರ್ಮ ಔರ ಅನ್ಯ ಆಯುಷಕರ್ಮಕಾ ಕಾರಣ ಹೋತೀ ಹೈ], ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕೇ ಉಚಿತ ಹೀ ಅನ್ಯ ಗತಿ ತಥಾ ಅನ್ಯ ಆಯುಷ ವೇ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತೇ ಹೈಂ. ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಕ್ಷೀಣ–ಅಕ್ಷೀಣಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಪುನಃ–ಪುನಃ ನವೀನ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋೇವಾಲೇ ಗತಿನಾಮಕರ್ಮ ಔರ ಆಯುಷಕರ್ಮ [ಪ್ರವಾಹರೂಪಸೇ] ಯದ್ಯಪಿೇ ವೇ ಅನಾತ್ಮಸ್ವಭಾವಭೂತ ಹೈಂ ತಥಾಪಿ–ಚಿರಕಾಲ [ಜೀವೋಂಕೇ] ಸಾಥ ಸಾಥ ರಹತೇ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ, ಆತ್ಮಾಕೋ ನಹೀಂ ಚೇತನೇವಾಲೇ ಜೀವ ಸಂಸರಣ ಕರತೇ ಹೈಂ [ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮಾಕಾ ಅನುಭವ ನಹೀಂ ಕರನೇವಾಲೇ ಜೀವ ಸಂಸಾರಮೇಂ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕರತೇ ಹೈಂ].

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಜೀವೋಂಕೋ ದೇವತ್ವಾದಿಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿಮೇಂ ಪೌದ್ಗಲಿಕ ಕರ್ಮ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ ದೇವತ್ವಾದಿ ಜೀವಕಾ ಸ್ವಭಾವ ನಹೀಂ ಹೈ.

[ಪುನಶ್ಚ, ದೇವ ಮರಕರ ದೇವ ಹೀ ಹೋತಾ ರಹೇ ಔರ ಮನುಷ್ಯ ಮರಕರ ಮನುಷ್ಯ ಹೀ ಹೋತಾ ರಹೇ ಇಸ ಮಾನ್ಯತಾಕಾ ಭೀ ಯಹಾಂ ನಿಷೇಧ ಹುಆ. ಜೀವೋಂಕೋ ಅಪನೀ ಲೇಶ್ಯಾಕೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೀ ಗತಿನಾಮಕರ್ಮ ಔರ ಆಯುಷಕರ್ಮಕಾ ಬನ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸಕೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೀ ಅನ್ಯ ಗತಿ–ಆಯುಷ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೀ ಹೈ] .. ೧೧೯..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಏತೇ ಜೀವನಿಕಾಯಾಃ] ಯಹ [ಪೂರ್ವೋಕ್ತ] ಜೀವನಿಕಾಯ [ದೇಹಪ್ರವೀಚಾರಮಾಶ್ರಿತಾಃ] ದೇಹಮೇಂ ವರ್ತನೇವಾಲೇ ಅರ್ಥಾತ್ ದೇಹಸಹಿತ [ಭಣಿತಾಃ] ಕಹೇ ಗಯೇ ಹೈಂ; [ದೇಹವಿಹೀನಾಃ ಸಿದ್ಧಾಃ] ದೇಹರಹಿತ ಐಸೇ ಸಿದ್ಧ ಹೈಂ. -------------------------------------------------------------------------- ಪಹಲೇಕೇ ಕರ್ಮ ಕ್ಷೀಣ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಔರ ಬಾದಕೇ ಅಕ್ಷೀಣರೂಪಸೇ ವರ್ತತೇ ಹೈಂ.

Page 179 of 264
PDF/HTML Page 208 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ

ಉಕ್ತಜೀವಪ್ರಪಂಚೋಪಸಂಹಾರೋಽಯಮ್.

ಏತೇ ಹ್ಯುಕ್ತಪ್ರಕಾರಾಃ ಸರ್ವೇ ಸಂಸಾರಿಣೋ ದೇಹಪ್ರವೀಚಾರಾಃ, ಅದೇಹಪ್ರವೀಚಾರಾ ಭಗವಂತಃ ಸಿದ್ಧಾಃ ಶುದ್ಧಾ ಜೀವಾಃ. ತತ್ರ ದೇಹಪ್ರವೀಚಾರತ್ವಾದೇಕಪ್ರಕಾರತ್ವೇಽಪಿ ಸಂಸಾರಿಣೋ ದ್ವಿಪ್ರಕಾರಾಃ ಭವ್ಯಾ ಅಭವ್ಯಾಶ್ಚ. ತೇ ಶುದ್ಧ– ಸ್ವರೂಪೋಪಲಮ್ಭಶಕ್ತಿಸದ್ಭಾವಾಸದ್ಭಾವಾಭ್ಯಾಂ ಪಾಚ್ಯಾಪಾಚ್ಯಮುದ್ಗವದಭಿಧೀಯಂತ ಇತಿ.. ೧೨೦..

----------------------------------------------------------------------------- [ಸಂಸಾರಿಣಾಃ] ಸಂಸಾರೀ [ಭವ್ಯಾಃ ಅಭವ್ಯಾಃ ಚ] ಭವ್ಯ ಔರ ಅಭವ್ಯ ಐಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ.

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ ಉಕ್ತ [–ಪಹಲೇ ಕಹೇ ಗಯೇ] ಜೀವವಿಸ್ತಾರಕಾ ಉಪಸಂಹಾರ ಹೈ.

ಜಿನಕೇ ಪ್ರಕಾರ [ಪಹಲೇ] ಕಹೇ ಗಯೇ ಐಸೇ ಯಹ ಸಮಸ್ತ ಸಂಸಾರೀ ದೇಹಮೇಂ ವರ್ತನೇವಾಲೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ದೇಹಸಹಿತ] ಹೈಂ; ದೇಹಮೇಂ ನಹೀಂ ವರ್ತನೇವಾಲೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ದೇಹರಹಿತ] ಐಸೇ ಸಿದ್ಧಭಗವನ್ತ ಹೈಂ– ಜೋ ಕಿ ಶುದ್ಧ ಜೀವ ಹೈ. ವಹಾಂ, ದೇಹಮೇಂ ವರ್ತನೇಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಸಂಸಾರೀ ಜೀವೋಂಕಾ ಏಕ ಪ್ರಕಾರ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ವೇ ಭವ್ಯ ಔರ ಅಭವ್ಯ ಐಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಹೈಂ. ‘೧ಪಾಚ್ಯ’ ಔರ ‘೨ಅಪಾಚ್ಯ’ ಮೂಂಗಕೀ ಭಾಂತಿ, ಜಿನಮೇಂ ಶುದ್ಧ ಸ್ವರೂಪಕೀ ೩ಉಪಲಬ್ಧಿಕೀ ಶಕ್ತಿಕಾ ಸದ್ಭಾವ ಹೈ ಉನ್ಹೇಂ ‘ಭವ್ಯ’ ಔರ ಜಿನಮೇಂ ಶುದ್ಧ ಸ್ವರೂಪಕೀ ಉಪಲಬ್ಧಿಕೀ ಶಕ್ತಿಕಾ ಅಸದ್ಭಾವ ಹೈ ಉನ್ಹೇಂ ‘ಅಭವ್ಯ’ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈಂ .. ೧೨೦..

ಪೃಥ್ವೀಕಾಯಿಕಾದಿ ‘ಜೀವೋಂ’ಮೇಂ] ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ ಜೀವ ನಹೀಂ ಹೈ ಔರ [ಷಟ್ಪ್ರಕಾರಾಃ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಾಃ ಕಾಯಾಃ ಪುನಃ] ಛಹ -------------------------------------------------------------------------- ೧. ಪಾಚ್ಯ = ಪಕನೇಯೋಗ್ಯ; ರಂಧನೇಯೋಗ್ಯ; ಸೀಝನೇ ಯೋಗ್ಯ; ಕೋರಾ ನ ಹೋ ಐಸಾ. ೨. ಅಪಾಚ್ಯ = ನಹೀಂ ಪಕನೇಯೋಗ್ಯ; ರಂಧನೇ–ಸೀಝನೇಕೀ ಯೋಗ್ಯತಾ ರಹಿತ; ಕೋರಾ. ೩. ಉಪಲಬ್ಧಿ = ಪ್ರಾಪ್ತಿ; ಅನುಭವ.

Page 180 of 264
PDF/HTML Page 209 of 293
single page version

೧೮೦

ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವೈಕಾಂತಪ್ರತಿಪತ್ತಿನಿರಾಸೋಽಯಮ್.

ಯ ಇಮೇ ಏಕೇನ್ದ್ರಿಯಾದಯಃ ಪೃಥಿವೀಕಾಯಿಕಾದಯಶ್ಚಾನಾದಿಜೀವಪುದ್ಗಲಪರಸ್ಪರಾವಗಾಹಮವಲೋಕ್ಯ ವ್ಯ– ವಹಾರನಯೇನ ಜೀವಪ್ರಾಧಾನ್ಯಾಞ್ಜೀವಾ ಇತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಪ್ಯಂತೇ. ನಿಶ್ಚಯನಯೇನ ತೇಷು ಸ್ಪರ್ಶನಾದೀನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ ಪೃಥಿವ್ಯಾದಯಶ್ಚ ಕಾಯಾಃ ಜೀವಲಕ್ಷಣಭೂತಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಾಭಾವಾನ್ನ ಜೀವಾ ಭವಂತೀತಿ. ತೇಷ್ವೇವ ಯತ್ಸ್ವಪರಪರಿಚ್ಛಿತ್ತಿರೂಪೇಣ ಪ್ರಕಾಶಮಾನಂ ಜ್ಞಾನಂ ತದೇವ ಗುಣಗುಣಿನೋಃ ಕಥಞ್ಚಿದಭೇದಾಜ್ಜೀವತ್ವೇನ ಪ್ರರೂಪ್ಯತ ಇತಿ.. ೧೨೧..

----------------------------------------------------------------------------- ಪ್ರಕಾರಕೀ ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತ ಕಾಯೇಂ ಭೀ ಜೀವ ನಹೀಂ ಹೈ; [ತೇಷು] ಉನಮೇಂ [ಯದ್ ಜ್ಞಾನಂ ಭವತಿ] ಜೋ ಜ್ಞಾನ ಹೈ [ತತ್ ಜೀವಃ] ವಹ ಜೀವ ಹೈ [ಇತಿ ಚ ಪ್ರರೂಪಯನ್ತಿ] ಐಸೀ [ಜ್ಞಾನೀ] ಪ್ರರೂಪಣಾ ಕರತೇ ಹೈಂ.

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ವ್ಯವಹಾರಜೀವತ್ವಕೇ ಏಕಾನ್ತಕೀ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಕಾ ಖಣ್ಡನ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಜಿಸೇ ಮಾತ್ರ ವ್ಯವಹಾರನಯಸೇ ಜೀವ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಉಸಕಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಜೀವರೂಪಸೇ ಸ್ವೀಕಾರ ಕರನಾ ಉಚಿತ ನಹೀಂ ಹೈ ಐಸಾ ಯಹಾಂ ಸಮಝಾಯಾ ಹೈ].

ಯಹ ಜೋ ಏಕೇನ್ದ್ರಿಯಾದಿ ತಥಾ ಪೃಥ್ವೀಕಾಯಿಕಾದಿ, ‘ಜೀವ’ ಕಹೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ, ಅನಾದಿ ಜೀವ –ಪುದ್ಗಲಕಾ ಪರಸ್ಪರ ಅವಗಾಹ ದೇಖಕರ ವ್ಯವಹಾರನಯಸೇ ಜೀವಕೇ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯ ದ್ವಾರಾ [–ಜೀವಕೋ ಮುಖ್ಯತಾ ದೇಕರ] ‘ಜೀವ’ ಕಹೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ. ನಿಶ್ಚಯನಯಸೇ ಉನಮೇಂ ಸ್ಪರ್ಶನಾದಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ ತಥಾ ಪೃಥ್ವೀ–ಆದಿ ಕಾಯೇಂ, ಜೀವಕೇ ಲಕ್ಷಣಭೂತ ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಕೇ ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ, ಜೀವ ನಹೀಂ ಹೈಂ; ಉನ್ಹೀಂಮೇಂ ಜೋ ಸ್ವಪರಕೋ ಜ್ಞಪ್ತಿರೂಪಸೇ ಪ್ರಕಾಶಮಾನ ಜ್ಞಾನ ಹೈ ವಹೀ, ಗುಣ–ಗುಣೀಕೇ ಕಥಂಚಿತ್ ಅಭೇದಕೇ ಕಾರಣ, ಜೀವರೂಪಸೇ ಪ್ರರೂಪಿತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ.. ೧೨೧..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಜೀವಃ] ಜೀವ [ಸರ್ವಂ ಜಾನಾತಿ ಪಶ್ಯತಿ] ಸಬ ಜಾನತಾ ಹೈ ಔರ ದೇಖತಾ ಹೈ, [ಸೌಖ್ಯಮ್ ಇಚ್ಛತಿ] ಸುಖಕೀ ಇಚ್ಛಾ ಕರತಾ ಹೈ, [ದುಃಖಾತ್ ಬಿಭೇತಿ] ದುಃಖಸೇ ಡರತಾ ಹೈ, [ಹಿತಮ್ ಅಹಿತಮ್ ಕರೋತಿ] -------------------------------------------------------------------------- ಪ್ರತಿಪತ್ತಿ = ಸ್ವೀಕೃತಿ; ಮಾನ್ಯತಾ.

Page 181 of 264
PDF/HTML Page 210 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ

ಅನ್ಯಾಸಾಧಾರಣಜೀವಕಾರ್ಯಖ್ಯಾಪನಮೇತತ್.

ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವತ್ವಾತ್ಕರ್ತೃಸ್ಥಾಯಾಃ ಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಜ್ಞಪ್ತೇರ್ದ್ರಶೇಶ್ಚ ಜೀವ ಏವ ಕರ್ತಾ, ನ ತತ್ಸಂಬನ್ಧಃ ಪುದ್ಗಲೋ, ಯಥಾಕಾಶಾದಿ. ಸುಖಾಭಿಲಾಷಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ದುಃಖೋದ್ವೇಗಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಸ್ವಸಂವೇದಿತಹಿತಾಹಿತನಿರ್ವಿರ್ತನಕ್ರಿಯಾಯಾಶ್ಚ ಚೈತನ್ಯವಿವರ್ತರೂಪಸಙ್ಕಲ್ಪಪ್ರಭವತ್ವಾತ್ಸ ಏವ ಕರ್ತಾ, ನಾನ್ಯಃ. ಶುಭಾಶುಭಾಕರ್ಮಫಲಭೂತಾಯಾ ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟ– ವಿಷಯೋಪಭೋಗಕ್ರಿಯಾಯಾಶ್ಚ ಸುಖದುಃಖಸ್ವರೂಪಸ್ವಪರಿಣಾಮಕ್ರಿಯಾಯಾ ಇವ ಸ ಏವ ಕರ್ತಾ, ನಾನ್ಯಃ. ಏತೇನಾಸಾಧಾರಣಕಾರ್ಯಾನುಮೇಯತ್ವಂ ಪುದ್ಗಲವ್ಯತಿರಿಕ್ತಸ್ಯಾತ್ಮನೋ ದ್ಯೋತಿತಮಿತಿ.. ೧೨೨.. ----------------------------------------------------------------------------- ಹಿತ–ಅಹಿತಕೋ [ಶುಭ–ಅಶುಭ ಭಾವೋಂಕೋ] ಕರತಾ ಹೈ [ವಾ] ಔರ [ತಯೋಃ ಫಲಂ ಭುಂಕ್ತೇ] ಉನಕೇ ಫಲಕೋ ಭೋಗತಾ ಹೈ.

ಐಸೇ ಜೋ ಜೀವಕೇ ಕಾರ್ಯ ವೇ ಯಹಾಂ ದರ್ಶಾಯೇ ಹೈಂ].

ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಪನೇಕೇ ಕಾರಣ, ಕರ್ತೃಸ್ಥಿತ [ಕರ್ತಾಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೀ] ಕ್ರಿಯಾಕಾ–ಜ್ಞಪ್ತಿ ತಥಾ ದ್ರಶಿಕಾ–ಜೀವ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ಉಸಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ರಹಾ ಹುಆ ಪುದ್ಗಲ ಉಸಕಾ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ, ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಆಕಾಶಾದಿ ನಹೀಂ ಹೈ ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ. [ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಜಾನನೇ ಔರ ದೇಖನೇ ಕೀ ಕ್ರಿಯಾಕಾ ಜೀವ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ಜಹಾಂ ಜೀವ ಹೈ ವಹಾಂ ಚಾರ ಅರೂಪೀ ಅಚೇತನ ದ್ರವ್ಯ ಭೀ ಹೈಂ ತಥಾಪಿ ವೇ ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಜಾನನೇ ಔರ ದೇಖನೇ ಕೀ ಕ್ರಿಯಾಕೇ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಜೀವಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ರಹೇ ಹುಏ ಕರ್ಮ–ನೋಕರ್ಮರೂಪ ಪುದ್ಗಲ ಭೀ ಉಸ ಕ್ರಿಯಾಕೇ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ.] ಚೈತನ್ಯಕೇ ವಿವರ್ತರೂಪ [–ಪರಿವರ್ತನರೂಪ] ಸಂಕಲ್ಪಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ [ಜೀವಮೇಂ] ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ, ಸುಖಕೀ ಅಭಿಲಾಷಾರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಕಾ, ದುಃಖಕೇ ಉದ್ವೇಗರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಕಾ ತಥಾ ಸ್ವಸಂವೇದಿತ ಹಿತ–ಅಹಿತಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಕಾ [–ಅಪನೇಸೇ ಸಂಚೇತನ ಕಿಯೇ ಜಾನೇವಾಲೇ ಶುಭ–ಅಶುಭ ಭಾವೋಂಕೋ ರಚನೇರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಕಾ] ಜೀವ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ಅನ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ. ಶುಭಾಶುಭ ಕರ್ಮಕೇ ಫಲಭೂತ ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟವಿಷಯೋಪಭೋಗಕ್ರಿಯಾಕಾ, ಸುಖ– ದುಃಖಸ್ವರೂಪ ಸ್ವಪರಿಣಾಮಕ್ರಿಯಾಕೀ ಭಾಂತಿ, ಜೀವ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ಅನ್ಯ ನಹೀಂ.

ಇಸಸೇ ಐಸಾ ಸಮಝಾಯಾ ಕಿ [ಉಪರೋಕ್ತ] ಅಸಾಧಾರಣ ಕಾರ್ಯೋಂ ದ್ವಾರಾ ಪುದ್ಗಲಸೇ ಭಿನ್ನ ಐಸಾ ಆತ್ಮಾ ಅನುಮೇಯ [–ಅನುಮಾನ ಕರ ಸಕನೇ ಯೋಗ್ಯ] ಹೈ. -------------------------------------------------------------------------- ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟ ವಿಷಯ ಜಿಸಮೇಂ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಐಸೇ ಸುಖದುಃಖಪರಿಣಾಮೋಂಕೇ ಉಪಭೋಗರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಕೋ ಜೀವ ಕರತಾ ಹೈ

Page 182 of 264
PDF/HTML Page 211 of 293
single page version

೧೮೨

ಜೀವಾಜೀವವ್ಯಾಖಯೋಪಸಂಹಾರೋಪಕ್ಷೇಪಸೂಚನೇಯಮ್. -----------------------------------------------------------------------------

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಶರೀರ, ಇನ್ದ್ರಿಯ, ಮನ, ಕರ್ಮ ಆದಿ ಪುದ್ಗಲ ಯಾ ಅನ್ಯ ಕೋಈ ಅಚೇತನ ದ್ರವ್ಯ ಕದಾಪಿ ಜಾನತೇ ನಹೀಂ ಹೈ, ದೇಖತೇ ನಹೀಂ ಹೈ, ಸುಖಕೀ ಇಚ್ಛಾ ನಹೀಂ ಕರತೇ, ದುಃಖಸೇ ಡರತೇ ನಹೀಂ ಹೈ, ಹಿತ–ಅಹಿತಮೇಂ ಪ್ರವರ್ತತೇ ನಹೀಂ ಹೈ ಯಾ ಉನಕೇ ಫಲಕೋ ನಹೀಂ ಭೋಗತೇ; ಇಸಲಿಯೇ ಜೋ ಜಾನತಾ ಹೈ ಔರ ದೇಖತಾ ಹೈ, ಸುಖಕೀ ಇಚ್ಛಾ ಕರತಾ ಹೈ, ದುಃಖಸೇ ಭಯಭೀತ ಹೋತಾ ಹೈ, ಶುಭ–ಅಶುಭ ಭಾವೋಂಮೇಂ ಪ್ರವರ್ತತಾ ಹೈ ಔರ ಉನಕೇ ಫಲಕೋ ಭೋಗತಾ ಹೈ, ವಹ, ಅಚೇತನ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ಸಾಥ ರಹನೇ ಪರ ಭೀ ಸರ್ವ ಅಚೇತನ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೀ ಕ್ರಿಯಾಓಂಸೇ ಬಿಲಕುಲ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಕ್ರಿಯಾಏಂ ಕರನೇವಾಲಾ, ಏಕ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪದಾರ್ಥ ಹೈ. ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜೀವ ನಾಮಕಾ ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವೀ ಪದಾರ್ಥವಿಶೇಷ–ಕಿ ಜಿಸಕಾ ಜ್ಞಾನೀ ಸ್ವಯಂ ಸ್ಪಷ್ಟ ಅನುಭವ ಕರತೇ ಹೈಂ ವಹ–ಅಪನೀ ಅಸಾಧಾರಣ ಕ್ರಿಯಾಓಂ ದ್ವಾರಾ ಅನುಮೇಯ ಭೀ ಹೈ.. ೧೨೨..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಏವಮ್] ಇಸಪ್ರಕಾರ [ಅನ್ಯೈಃ ಅಪಿ ಬಹುಕೈಃ ಪರ್ಯಾಯೈಃ] ಅನ್ಯ ಭೀ ಬಹುತ ಪರ್ಯಾಯೋಂಂ ದ್ವಾರಾ [ಜೀವಮ್ ಅಭಿಗಮ್ಯ] ಜೀವಕೋ ಜಾನಕರ [ಜ್ಞಾನಾಂತರಿತೈಃ ಲಿಙ್ಗೈಃ] ಜ್ಞಾನಸೇ ಅನ್ಯ ಐಸೇ [ಜಡ] ಲಿಂಗೋಂಂ ದ್ವಾರಾ [ಅಜೀವಮ್ ಅಭಿಗಚ್ಛತು] ಅಜೀವ ಜಾನೋ.

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಜೀವ–ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕೇ ಉಪಸಂಹಾರಕೀ ಔರ ಅಜೀವ–ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕೇ ಪ್ರಾರಮ್ಭಕೀ ಸೂಚನಾ ಹೈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 183 of 264
PDF/HTML Page 212 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ

ಪ್ರಪಞ್ಚಿತವಿವಿತ್ರವಿಕಲ್ಪರೂಪೈಃ, ನಿಶ್ಚಯನಯೇನ ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಪರಿಣತಿಸಂಪಾದಿತವಿಶ್ವರೂಪತ್ವಾತ್ಕದಾಚಿದಶುದ್ಧೈಃ ಕದಾಚಿತ್ತದಭಾವಾಚ್ಛುದ್ಧೈಶ್ಚೈತನ್ಯವಿವರ್ತಗ್ರನ್ಥಿರೂಪೈರ್ಬಹುಭಿಃ ಪರ್ಯಾಯೈಃ ಜೀವಮಧಿಗಚ್ಛೇತ್. ಅಧಿಗಮ್ಯ ಚೈವಮಚೈತನ್ಯ– ಸ್ವಭಾವತ್ವಾತ್ ಜ್ಞಾನಾದರ್ಥಾಂತರಭೂತೈರಿತಃ ಪ್ರಪಂಚ್ಯಮಾನೈರ್ಲಿಙ್ಗೈರ್ಜೀವಸಂಬದ್ಧಮಸಂಬದ್ಧಂ ವಾ ಸ್ವತೋ ಭೇದಬುದ್ಧಿ–ಪ್ರಸಿದ್ಧಯ ರ್ಥಮಜೀವಮಧಿಗಚ್ಛೇದಿತಿ.. ೧೨೩..

-----------------------------------------------------------------------------

ಇಸಪ್ರಕಾರ ಇಸ ನಿರ್ದೇಶಕೇ ಅನುಸಾರ [ಅರ್ಥಾತ್ ಉಪರ ಸಂಕ್ಷೇಪಮೇಂ ಸಮಝಾಯೇ ಅನುಸಾರ], [೧] ವ್ಯವಹಾರನಯಸೇ ೧ಕರ್ಮಗ್ರಂಥಪ್ರತಿಪಾದಿತ ಜೀವಸ್ಥಾನ–ಗುಣಸ್ಥಾನ–ಮಾರ್ಗಣಾಸ್ಥಾನ ಇತ್ಯಾದಿ ದ್ವಾರಾ ೨ಪ್ರಪಂಚಿತ ವಿಚಿತ್ರ ಭೇದರೂಪ ಬಹು ಪರ್ಯಾಯೋಂ ದ್ವಾರಾ, ತಥಾ [೨] ನಿಶ್ಚಯನಯಸೇ ಮೋಹರಾಗ–ದ್ವೇಷಪರಿಣತಿಸಂಪ್ರಾಪ್ತ ೩ವಿಶ್ವರೂಪತಾಕೇ ಕಾರಣ ಕದಾಚಿತ್ ಅಶುದ್ಧ [ಐಸೀ] ಔರ ಕದಾಚಿತ್ ಉಸಕೇ [–ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಪರಿಣತಿಕೇ] ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಶುದ್ಧ ಐಸೀ ೪ಚೈತನ್ಯವಿವರ್ತಗ್ರನ್ಥಿರೂಪ ಬಹು ಪರ್ಯಾಯೋಂ ದ್ವಾರಾ, ಜೀವಕೋ ಜಾನೋ. ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜೀವಕೋ ಜಾನಕರ, ಅಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಕೇ ಕಾರಣ, ೫ಜ್ಞಾನಸೇ ಅರ್ಥಾಂತರಭೂತ ಐಸೇ, ಯಹಾಂಸೇ [ಅಬಕೀ ಗಾಥಾಓಂಮೇಂ] ಕಹೇ ಜಾನೇವಾಲೇ ಲಿಂಗೋಂಂ ದ್ವಾರಾ, ೬ಜೀವ– ಸಮ್ಬದ್ಧ ಯಾ ಜೀವ–ಅಸಮ್ಬದ್ಧ ಅಜೀವಕೋ, ಅಪನೇಸೇ ಭೇದಬುದ್ಧಿಕೀ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಕೇ ಲಿಯೇ ಜಾನೋ.. ೧೨೩..

ಇಸಪ್ರಕಾರ ಜೀವಪದಾರ್ಥಕಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಸಮಾಪ್ತ ಹುಆ. -------------------------------------------------------------------------- ೧. ಕರ್ಮಗ್ರಂಥಪ್ರತಿಪಾದಿತ = ಗೋಮ್ಮಟಸಾರಾದಿ ಕರ್ಮಪದ್ಧತಿಕೇ ಗ್ರನ್ಥೋಮೇಂ ಪ್ರರೂಪಿತ –ನಿರೂಪಿತ . ೨. ಪ್ರಪಂಚಿತ = ವಿಸ್ತಾರಪೂರ್ವಕ ಕಹೀ ಗಈ. ೩. ಮೋಹರಾಗದ್ವೇಷಪರಿಣತಿಕೇ ಕಾರಣಾ ಜೀವಕೋ ವಿಶ್ವರೂಪತಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಅನೇಕರೂಪತಾ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೀ ಹೈ. ೪. ಗ್ರನ್ಥಿ = ಗಾಂಠ. [ಜೀವಕೀ ಕದಾಚಿತ್ ಅಶುದ್ಧ ಔರ ಕದಾಚಿತ್ ಶುದ್ಧ ಐಸೀ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಚೈತನ್ಯವಿವರ್ತಕೀ–ಚೈತನ್ಯಪರಿಣಮನಕೀ–

೫. ಜ್ಞಾನಸೇ ಅರ್ಥಾಂನ್ತರಭೂತ = ಜ್ಞಾನಸೇ ಅನ್ಯವಸ್ತುಭೂತ; ಜ್ಞಾನಸೇ ಅನ್ಯ ಅರ್ಥಾತ್ ಜಡ಼಼. [ಅಜೀವಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಅಚೈತನ್ಯ ಹೋನೇಕೇ

೬. ಜೀವಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬದ್ಧ ಯಾ ಜೀವ ಸಾಥ ಅಸಮ್ಬದ್ಧ ಐಸೇ ಅಜೀವಕೋ ಜಾನನೇಕಾ ಪ್ರಯೋಜನ ಯಹ ಹೈ ಕಿ ಸಮಸ್ತ ಅಜೀವ

Page 184 of 264
PDF/HTML Page 213 of 293
single page version

೧೮೪

ಅಥ ಅಜೀವಪದಾರ್ಥವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್.

ಆಕಾಶಾದೀನಾಮೇವಾಜೀವತ್ವೇ ಹೇತೂಪನ್ಯಾಸೋಽಯಮ್.

ಆಕಾಶಕಾಲಪುದ್ಗಲಧರ್ಮಾಧರ್ಮೇಷು ಚೈತನ್ಯವಿಶೇಷರೂಪಾ ಜೀವಗುಣಾ ನೋ ವಿದ್ಯಂತೇ, ಆಕಾಶಾದೀನಾಂ ತೇಷಾಮಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯತ್ವಾತ್. ಅಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯಞ್ಚಾಕಾಶಾದೀನಾಮೇವ, ಜೀವಸ್ಯೈವ ಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯಾ– ದಿತಿ.. ೧೨೪..

-----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಆಕಾಶಕಾಲಪುದ್ಗಲಧರ್ಮಾಧರ್ಮೇಷು] ಆಕಾಶ, ಕಾಲ, ಪುದ್ಗಲ, ಧರ್ಮ ಔರ ಅಧರ್ಮಮೇಂ [ಜೀವಗುಣಾಃ ನ ಸನ್ತಿ] ಜೀವಕೇ ಗುಣ ನಹೀಂ ಹೈ; [ಕ್ಯೋಂಕಿ] [ತೇಷಾಮ್ ಅಚೇತನತ್ವಂ ಭಣಿತಮ್] ಉನ್ಹೇಂ ಅಚೇತನಪನಾ ಕಹಾ ಹೈ, [ಜೀವಸ್ಯ ಚೇತನತಾ] ಜೀವಕೋ ಚೇತನತಾ ಕಹೀ ಹೈ.

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಆಕಾಶಾದಿಕಾ ಹೀ ಅಜೀವಪನಾ ದರ್ಶಾನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಹೇತುಕಾ ಕಥನ ಹೈ.

ಆಕಾಶ, ಕಾಲ, ಪುದ್ಗಲ, ಧರ್ಮ ಔರ ಅಧರ್ಮಮೇಂ ಚೈತನ್ಯವಿಶೇಷೋಂರೂಪ ಜೀವಗುಣ ವಿದ್ಯಮಾನ ನಹೀಂ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉನ ಆಕಾಶಾದಿಕೋ ಅಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಹೈ. ಔರ ಅಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಆಕಾಶಾದಿಕೋ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಜೀವಕೋ ಹೀ ಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಹೈ.. ೧೨೪.. --------------------------------------------------------------------------

Page 185 of 264
PDF/HTML Page 214 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ

ಆಕಾಶಾದೀನಾಮಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯೇ ಪುನರನುಮಾನಮೇತತ್. ಸುಖದುಃಖಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಹಿತಪರಿಕರ್ಮಣೋಽಹಿತಭೀರುತ್ವಸ್ಯ ಚೇತಿ ಚೈತನ್ಯವಿಶೇಷಾಣಾಂ ನಿತ್ಯಮನುಪಲಬ್ಧೇರ– ವಿದ್ಯಮಾನಚೈತನ್ಯಸಾಮಾನ್ಯಾ ಏವಾಕಾಶಾದಯೋಽಜೀವಾ ಇತಿ.. ೧೨೫.. -----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಸುಖದುಃಖಜ್ಞಾನಂ ವಾ] ಸುಖದುಃಖಕಾ ಜ್ಞಾನ [ಹಿತಪರಿಕರ್ಮ] ಹಿತಕಾ ಉದ್ಯಮ [ಚ] ಔರ [ಅಹಿತಭೀರುತ್ವಮ್] ಅಹಿತಕಾ ಭಯ– [ಯಸ್ಯ ನಿತ್ಯಂ ನ ವಿದ್ಯತೇ] ಯಹ ಜಿಸೇ ಸದೈವ ನಹೀಂ ಹೋತೇ, [ತಮ್] ಉಸೇ [ಶ್ರಮಣಾಃ] ಶ್ರಮಣ [ಅಜೀವಮ್ ಬ್ರುವನ್ತಿ] ಅಜೀವ ಕಹತೇ ಹೈಂ.

ಅನುಪಲಬ್ಧಿ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಯಹ ಚೈತನ್ಯವಿಶೇಷ ಆಕಾಶಾದಿಕೋ ಕಿಸೀ ಕಾಲ ನಹೀಂ ದೇಖೇ ಜಾತೇ], ಇಸಲಿಯೇ [ಐಸಾ ನಿಶ್ಚಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ] ಆಕಾಶಾದಿ ಅಜೀವೋಂಕೋ ಚೈತನ್ಯಸಾಮಾನ್ಯ ವಿದ್ಯಮಾನ ನಹೀಂ ಹೈ.

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಜಿಸೇ ಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಹೋ ಉಸೇ ಚೇತನತ್ವವಿಶೇಷ ಹೋನಾ ಹೀ ಚಾಹಿಏ. ಜಿಸೇ ಚೇತನತ್ವವಿಶೇಷ ನ ಹೋ ಉಸೇ ಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೋತಾ. ಅಬ, ಆಕಾಶಾದಿ ಪಾಂಚ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ ಸುಖದುಃಖಕಾ ಸಂಚೇತನ, ಹಿತ ಕೇ ಲಿಏ ಪ್ರಯತ್ನ ಔರ ಅಹಿತಕೇ ಲಿಏ ಭೀತಿ–ಯಹ ಚೇತನತ್ವವಿಶೇಷ ಕಭೀ ದೇಖೇ ನಹೀಂ ಜಾತೇ; ಇಸಲಿಯೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ ಆಕಾಶಾದಿಕೋ ಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ, ಅರ್ಥಾತ್ ಅಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಹೀ ಹೈ.. ೧೨೫.. -------------------------------------------------------------------------- ಹಿತ ಔರ ಅಹಿತಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ಆಚಾರ್ಯವರ ಶ್ರೀ ಜಯಸೇನಾಚಾರ್ಯದೇವಕೃತ ತಾತ್ಪರ್ಯವೃತ್ತಿ ನಾಮಕ ಟೀಕಾಮೇಂ ನಿಮ್ನೋಕ್ತಾನುಸಾರ

Page 186 of 264
PDF/HTML Page 215 of 293
single page version

೧೮೬

-----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಸಂಸ್ಥಾನಾನಿ] [ಸಮಚತುರಸ್ರಾದಿ] ಸಂಸ್ಥಾನ, [ಸಂಘಾತಾಃ] [ಔದಾರಿಕ ಶರೀರ ಸಮ್ಬನ್ಧೀ] ಸಂಘಾತ, [ವರ್ಣರಸಸ್ಪರ್ಶಗಂಧಶಬ್ದಾಃ ಚ] ವರ್ಣ, ರಸ, ಸ್ಪರ್ಶ, ಗನ್ಧ ಔರ ಶಬ್ದ–[ಬಹವಃ ಗುಣಾಃ ಪರ್ಯಾಯಾಃ ಚ] ಐಸೇ ಜೋ ಬಹು ಗುಣ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ, [ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಪ್ರಭವಾಃ ಭವನ್ತಿ] ವೇ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೈ.

[ಅರಸಮ್ ಅರೂಪಮ್ ಅಗಂಧಮ್] ಜೋ ಅರಸ, ಅರೂಪ ತಥಾ ಅಗನ್ಧ ಹೈ, [ಅವ್ಯಕ್ತಮ್] ಅವ್ಯಕ್ತ ಹೈ, [ಅಶಬ್ದಮ್] ಅಶಬ್ದ ಹೈ, [ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟಸಂಸ್ಥಾನಮ್] ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟಸಂಸ್ಥಾನ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಜಿಸಕಾ ಕೋಈ ಸಂಸ್ಥಾನ ನಹೀಂ ಕಹಾ ಐಸಾ ಹೈ], [ಚೇತನಾಗುಣಮ್] ಚೇತನಾಗುಣವಾಲಾ ಹೈ ಔರ [ಅಲಿಙ್ಗಗ್ರಹಣಮ್] ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಅಗ್ರಾಹ್ಯ ಹೈ, [ಜೀವಂ ಜಾನೀಹಿ] ಉಸೇ ಜೀವ ಜಾನೋ.

ಟೀಕಾಃ– ಜೀವ–ಪುದ್ಗಲಕೇ ಸಂಯೋಗಮೇಂ ಭೀ, ಉನಕೇ ಭೇದಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಯಹ ಕಥನ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಜೀವ ಔರ ಪುದ್ಗಲಕೇ ಸಂಯೋಗಮೇಂ ಭೀ, ಜಿಸಕೇ ದ್ವಾರಾ ಉನಕಾ ಭೇದ ಜಾನಾ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೈ ಐಸೇ ಉನಕೇ ಭಿನ್ನ– ಭಿನ್ನ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಯಹ ಕಥನ ಹೈ]. --------------------------------------------------------------------------

Page 187 of 264
PDF/HTML Page 216 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ

ಜೀವಪುದ್ಗಲಯೋಃ ಸಂಯೋಗೇಽಪಿ ಭೇದನಿಬಂಧನಸ್ವರೂಪಾಖ್ಯಾನಮೇತತ್.

ಯತ್ಖಲು ಶರೀರಶರೀರಿಸಂಯೋಗೇ ಸ್ಪರ್ಶರಸಗಂಧವರ್ಣಗುಣತ್ವಾತ್ಸಶಬ್ದತ್ವಾತ್ಸಂಸ್ಥಾನಸಙ್ಗಾತಾದಿಪರ್ಯಾಯ– ಪರಿಣತತ್ವಾಚ್ಚ ಇನ್ದ್ರಿಯಗ್ರಹಣಯೋಗ್ಯಂ, ತತ್ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಮ್. ಯತ್ಪುನರಸ್ಪರ್ಶರಸಗಂಧವರ್ಣಗುಣತ್ವಾದಶಬ್ದತ್ವಾದ– ನಿರ್ದಿಷ್ಟಸಂಸ್ಥಾನತ್ವಾದವ್ಯಕ್ತತ್ವಾದಿಪರ್ಯಾಯೈಃ ಪರಿಣತತ್ವಾಚ್ಚ ನೇನ್ದ್ರಿಯಗ್ರಹಣಯೋಗ್ಯಂ, ತಚ್ಚೇತನಾ– ಗುಣತ್ವಾತ್ ರೂಪಿಭ್ಯೋಽರೂಪಿಭ್ಯಶ್ಚಾಜೀವೇಭ್ಯೋ ವಿಶಿಷ್ಟಂ ಜೀವದ್ರವ್ಯಮ್. ಏವಮಿಹ ಜೀವಾಜೀವಯೋರ್ವಾಸ್ತವೋ ಭೇದಃ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಿನಾಂ ಮಾರ್ಗಪ್ರಸಿದ್ಧಯರ್ಥಂ ಪ್ರತಿಪಾದಿತ ಇತಿ.. ೧೨೬–೧೨೭..

-----------------------------------------------------------------------------

ಕಾರಣ, ಸಶಬ್ದ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ತಥಾ ಸಂಸ್ಥಾನ–ಸಂಘಾತಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೋಂರೂಪಸೇ ಪರಿಣತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಇನ್ದ್ರಿಯಗ್ರಹಣಯೋಗ್ಯ ಹೈ, ವಹ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯ ಹೈೇ; ಔರ [೨] ಜೋ ಸ್ಪರ್ಶ–ರಸ–ಗನ್ಧ–ವರ್ಣಗುಣ ರಹಿತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ, ಅಶಬ್ದ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ, ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟಸಂಸ್ಥಾನ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ತಥಾ ೨ಅವ್ಯಕ್ತತ್ವಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೋಂರೂಪಸೇ ಪರಿಣತ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಇನ್ದ್ರಿಯಗ್ರಹಣಯೋಗ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ, ವಹ, ಚೇತನಾಗುಣಮಯಪನೇಕೇ ಕಾರಣ ರೂಪೀ ತಥಾ ಅರೂಪೀ ಅಜೀವೋಂಸೇ ೩ವಿಶಿಷ್ಟ [ಭಿನ್ನ] ಐಸಾ ಜೀವದ್ರವ್ಯ ಹೈ.

ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಯಹಾಂ ಜೀವ ಔರ ಅಜೀವಕಾ ವಾಸ್ತವಿಕ ಭೇದ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನೀಯೋಂಕೇ ಮಾರ್ಗಕೀ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಕೇ ಹೇತು ಪ್ರತಿಪಾದಿತ ಕಿಯಾ ಗಯಾ.

ಹೈ ಔರ ಅಪನೇಕೋ ಶರೀರಾದಿರೂಪ ಮಾನತೇ ಹೈಂ. ಉನ್ಹೇಂ ಜೀವದ್ರವ್ಯ ತಥಾ ಅಜೀವದ್ರವ್ಯಕಾ ಯಥಾರ್ಥ ಭೇದ ದರ್ಶಾಕರ ಮುಕ್ತಿಕಾ ಮಾರ್ಗ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರಾನೇಕೇ ಹೇತು ಯಹಾಂ ಜಡ ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯಕೇ ಔರ ಚೇತನ ಜೀವದ್ರವ್ಯಕೇ ವೀತರಾಗಸರ್ವಜ್ಞಕಥಿತ ಲಕ್ಷಣ ಕಹೇ ಗಏ. ಜೋ ಜೀವ ಉನ ಲಕ್ಷಣೋಂಕೋ ಜಾನಕರ, ಅಪನೇಕೋ ಏಕ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಸ್ವತಂತ್ರ ದ್ರವ್ಯರೂಪಸೇ ಪಹಿಚಾನಕರ, ಭೇದವಿಜ್ಞಾನೀ ಅನುಭವೀ ಹೋತಾ ಹೈ, ವಹ ನಿಜಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಲೀನ ಹೋಕರ ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಕೋ ಸಾಧಕರ ಶಾಶ್ವತ ನಿರಾಕುಲ ಸುಖಕಾ ಭೋಕ್ತಾ ಹೋತಾ ಹೈ.] ೧೨೬–೧೨೭..

ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಅಜೀವಪದಾರ್ಥಕಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಸಮಾಪ್ತ ಹುಆ. -------------------------------------------------------------------------- ೧. ಶರೀರೀ = ದೇಹೀ; ಶರೀರವಾಲಾ [ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮಾ]. ೨. ಅವ್ಯಕ್ತತ್ವಾದಿ = ಅವ್ಯಕ್ತತ್ವ ಆದಿ; ಅಪ್ರಕಟತ್ವ ಆದಿೇ. ೩. ವಿಶಿಷ್ಟ = ಭಿನ್ನ; ವಿಲಕ್ಷಣ; ಖಾಸ ಪ್ರಕಾರಕಾ.

Page 188 of 264
PDF/HTML Page 217 of 293
single page version

೧೮೮

ಉಕ್ತೌ ಮೂಲಪದಾರ್ಥೌ. ಅಥ ಸಂಯೋಗಪರಿಣಾಮನಿರ್ವೃತ್ತೇತರಸಪ್ತಪದಾರ್ಥಾನಾಮುಪೋದ್ಧಾತಾರ್ಥಂ ಜೀವಪುದ್ಗಲ– ಕರ್ಮಚಕ್ರಮನುವರ್ಣ್ಯತೇ–

-----------------------------------------------------------------------------

ದೋ ಮೂಲಪದಾರ್ಥ ಕಹೇ ಗಏ ಅಬ [ಉನಕೇ] ಸಂಯೋಗಪರಿಣಾಮಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಅನ್ಯ ಸಾತ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ಉಪೋದ್ಘಾತಕೇ ಹೇತು ಜೀವಕರ್ಮ ಔರ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಕೇ ಚಕ್ರಕಾ ವರ್ಣನ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 189 of 264
PDF/HTML Page 218 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ

ಇಹ ಹಿ ಸಂಸಾರಿಣೋ ಜೀವಾದನಾದಿಬಂಧನೋಪಾಧಿವಶೇನ ಸ್ನಿಗ್ಧಃ ಪರಿಣಾಮೋ ಭವತಿ. ಪರಿಣಾಮಾತ್ಪುನಃ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕಂ ಕರ್ಮ. ಕರ್ಮಣೋ ನಾರಕಾದಿಗತಿಷು ಗತಿಃ. ಗತ್ಯಧಿಗಮನಾ–ದ್ದೇಹಃ. ದೇಹಾದಿನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ. ಇನ್ದ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ವಿಷಯಗ್ರಹಣಮ್. ವಿಷಯಗ್ರಹಣಾದ್ರಾಗದ್ವೇಷೌ. ರಾಗದ್ವೇಷಾಭ್ಯಾಂ ಪುನಃ ಸ್ನಿಗ್ಧಃ ಪರಿಣಾಮಃ. ಪರಿಣಾಮಾತ್ಪುನಃ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕಂ ಕರ್ಮ. ಕರ್ಮಣಃ ಪುನರ್ನಾರಕಾದಿಗತಿಷು ಗತಿಃ. ಗತ್ಯಧಿಗಮನಾತ್ಪುನರ್ದೇಹಃ. ದೇಹಾತ್ಪುನರಿನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ. ಇನ್ದ್ರಿಯೇಭ್ಯಃ ಪುನರ್ವಿಷಯಗ್ರಹಣಮ್. ವಿಷಯಗ್ರಹಣಾತ್ಪುನಾ ರಾಗದ್ವೇಷೌ. ರಾಗದ್ವೇಷಾಭ್ಯಾಂ ಪುನರಪಿ ಸ್ನಿಗ್ಧಃ ಪರಿಣಾಮಃ. ಏವಮಿದಮನ್ಯೋನ್ಯಕಾರ್ಯಕಾರಣಭೂತಜೀವಪುದ್ಗಲ–ಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕಂ ಕರ್ಮಜಾಲಂ ಸಂಸಾರಚಕ್ರೇ ಜೀವಸ್ಯಾನಾದ್ಯನಿಧನಂ ಅನಾದಿಸನಿಧನಂ ವಾ ಚಕ್ರವತ್ಪರಿವರ್ತತೇ. ತದತ್ರ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮನಿಮಿತ್ತೋ ಜೀವಪರಿಣಾಮೋ ಜೀವಪರಿಣಾಮನಿಮಿತ್ತಃ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಶ್ಚ ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣ–ಪದಾರ್ಥಬೀಜತ್ವೇನ ಸಂಪ್ರಧಾರಣೀಯ ಇತಿ.. ೧೨೮–೧೩೦.. -----------------------------------------------------------------------------

ಪರಿಣಾಮಃ ಭವತಿ] ಉಸಸೇ ಪರಿಣಾಮ ಹೋತಾ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಉಸೇ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಪರಿಣಾಮ ಹೋತಾ ಹೈ], [ಪರಿಣಾಮಾತ್ ಕರ್ಮ] ಪರಿಣಾಮಸೇ ಕರ್ಮ ಔರ [ಕರ್ಮಣಃ] ಕರ್ಮಸೇ [ಗತಿಷು ಗತಿಃ ಭವತಿ] ಗತಿಯೋಂಮೇಂ ಗಮನ ಹೋತಾ ಹೈ.

[ಗತಿಮ್ ಅಧಿಗತಸ್ಯ ದೇಹಃ] ಗತಿಪ್ರಾಪ್ತಕೋ ದೇಹ ಹೋತೀ ಹೈ, [ದೇಹಾತ್ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ ಜಾಯಂತೇ] ದೇಹಥೀ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ ಹೋತೀ ಹೈ, [ತೈಃ ತು ವಿಷಯಗ್ರಹಣಂ] ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ವಿಷಯಗ್ರಹಣ ಔರ [ತತಃ ರಾಗಃ ವಾ ದ್ವೇಷಃ ವಾ] ವಿಷಯಗ್ರಹಣಸೇ ರಾಗ ಅಥವಾ ದ್ವೇಷ ಹೋತಾ ಹೈ.

[ಏವಂ ಭಾವಃ] ಐಸೇ ಭಾವ, [ಸಂಸಾರಚಕ್ರವಾಲೇ] ಸಂಸಾರಚಕ್ರಮೇಂ [ಜೀವಸ್ಯ] ಜೀವಕೋ [ಅನಾದಿನಿಧನಃ ಸನಿಧನಃ ವಾ] ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ ಅಥವಾ ಅನಾದಿ–ಸಾನ್ತ [ಜಾಯತೇ] ಹೋತೇ ರಹತೇ ಹೈಂ–[ಇತಿ ಜಿನವರೈಃ ಭಣಿತಃ] ಐಸಾ ಜಿನವರೋಂನೇ ಕಹಾ ಹೈ.

ಪರಿಣಾಮಸೇ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಕರ್ಮ, ಕರ್ಮಸೇ ನರಕಾದಿ ಗತಿಯೋಂಮೇಂ ಗಮನ, ಗತಿಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿಸೇ ದೇಹ, ದೇಹಸೇ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ವಿಷಯಗ್ರಹಣ, ವಿಷಯಗ್ರಹಣಸೇ ರಾಗದ್ವೇಷ, ರಾಗದ್ವೇಷಸೇ ಫಿರ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಪರಿಣಾಮ, ಪರಿಣಾಮಸೇ ಫಿರ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಕರ್ಮ, ಕರ್ಮಸೇ ಫಿರ ನರಕಾದಿ ಗತಿಯೋಂಮೇಂ ಗಮನ, ಗತಿಕೀ ಪ್ರಾಪ್ತಿಸೇ ಫಿರ ದೇಹ, ದೇಹಸೇ ಫಿರ ಇನ್ದ್ರಿಯಾಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂಸೇ ಫಿರ ವಿಷಯಗ್ರಹಣ, ವಿಷಯಗ್ರಹಣಸೇ ಫಿರ ರಾಗದ್ವೇಷ, ರಾಗದ್ವೇಷಸೇ ಫಿರ ಪುನಃ ಸ್ನಿಗ್ಧ ಪರಿಣಾಮ. ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಯಹ ಅನ್ಯೋನ್ಯ ೧ಕಾರ್ಯಕಾರಣಭೂತ ಜೀವಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಔರ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಕರ್ಮಜಾಲ ಸಂಸಾರಚಕ್ರಮೇಂ ಜೀವಕೋ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತರೂಪಸೇ ಅಥವಾ ಅನಾದಿ–ಸಾನ್ತರೂಪಸೇ ಚಕ್ರಕೀ ಭಾಂತಿ ಪುನಃ– ಪುನಃ ಹೋತೇ ರಹತೇ ಹೈಂ. -------------------------------------------------------------------------- ೧. ಕಾರ್ಯ ಅರ್ಥಾತ್ ನೈಮಿತ್ತಿಕ, ಔರ ಕಾರಣ ಅರ್ಥಾತ್ ನಿಮಿತ್ತ. [ಜೀವಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಕರ್ಮ ಔರ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ ಕರ್ಮ

Page 190 of 264
PDF/HTML Page 219 of 293
single page version

೧೯೦

ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಯಹಾಂ [ಐಸಾ ಕಹಾ ಕಿ], ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮ ಜಿನಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ ಐಸೇ ಜೀವಪರಿಣಾಮ ಔರ ಜೀವಪರಿಣಾಮ ಜಿನಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ ಐಸೇ ಪುದ್ಗಲಪರಿಣಾಮ ಅಬ ಆಗೇ ಕಹೇ ಜಾನೇವಾಲೇ [ಪುಣ್ಯಾದಿ ಸಾತ] ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ಬೀಜರೂಪ ಅವಧಾರನಾ.

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಜೀವ ಔರ ಪುದ್ಗಲಕೋ ಪರಸ್ಪರ ನಿಮಿತ್ತ–ನೈಮಿತ್ತಿಕರೂಪಸೇ ಪರಿಣಾಮ ಹೋತಾ ಹೈ. ಉಸ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಕಾರಣ ಪುಣ್ಯಾದಿ ಪದಾರ್ಥ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ಜಿನಕಾ ವರ್ಣನ ಅಗಲೀ ಗಾಥಾಓಂಮೇಂ ಕಿಯಾ ಜಾಏಗಾ.

ಪ್ರಶ್ನಃ– ಪುಣ್ಯಾದಿ ಸಾತ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ಪ್ರಯೋಜನ ಜೀವ ಔರ ಅಜೀವ ಇನ ದೋ ಸೇ ಹೀ ಪೂರಾ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವೇ ಜೀವ ಔರ ಅಜೀವಕೀ ಹೀ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ. ತೋ ಫಿರ ವೇ ಸಾತ ಪದಾರ್ಥ ಕಿಸಲಿಏ ಕಹೇ ಜಾ ರಹೇ ಹೈಂ?

ಉತ್ತರಃ– ಭವ್ಯೋಂಕೋ ಹೇಯ ತತ್ತ್ವ ಔರ ಉಪಾದೇಯ ತತ್ತ್ವ [ಅರ್ಥಾತ್ ಹೇಯ ಔರ ಉಪಾದೇಯ ತತ್ತ್ವೋಂಕಾ ಸ್ವರೂಪ ತಥಾ ಉನಕೇ ಕಾರಣ] ದರ್ಶಾನೇಕೇ ಹೇತು ಉನಕಾ ಕಥನ ಹೈ. ದುಃಖ ವಹ ಹೇಯ ತತ್ತ್ವ ಹೈ, ಉನಕಾ ಕಾರಣ ಸಂಸಾರ ಹೈ, ಸಂಸಾರಕಾ ಕಾರಣ ಆಸ್ರವ ಔರ ಬನ್ಧ ದೋ ಹೈಂ [ಅಥವಾ ವಿಸ್ತಾರಪೂರ್ವಕ ಕಹೇ ತೋ ಪುಣ್ಯ, ಪಾಪ, ಆಸ್ರವ ಔರ ಬನ್ಧ ಚಾರ ಹೈಂ] ಔರ ಉನಕಾ ಕಾರಣ ಮಿಥ್ಯಾದರ್ಶನ–ಜ್ಞಾನ–ಚಾರಿತ್ರ ಹೈ. ಸುಖ ವಹ ಉಪಾದೇಯ ತತ್ತ್ವ ಹೈ, ಉಸಕಾ ಕಾರಣ ಮೋಕ್ಷ ಹೈ, ಮೋಕ್ಷಕಾ ಕಾರಣ ಸಂವರ ಔರ ನಿರ್ಜರಾ ಹೈ ಔರ ಉನಕಾ ಕಾರಣ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನ–ಜ್ಞಾನ–ಚಾರಿತ್ರ ಹೈ. ಯಹ ಪ್ರಯೋಜನಭೂತ ಬಾತ ಭವ್ಯ ಜೀವೋಂಕೋ ಪ್ರಗಟರೂಪಸೇ ದರ್ಶಾನೇಕೇ ಹೇತು ಪುಣ್ಯಾದಿ ೧ಸಾತ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ಕಥನ ಹೈ.. ೧೨೮– ೧೩೦.. -------------------------------------------------------------------------- ೧. ಅಜ್ಞಾನೀ ಔರ ಜ್ಞಾನೀ ಜೀವ ಪುಣ್ಯಾದಿ ಸಾತ ಪದಾರ್ಥೋಂಮೇಸೇಂ ಕಿನ–ಕಿನ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ಕರ್ತಾ ಹೈಂ ತತ್ಸಮ್ಬನ್ಧೀ ಆಚಾರ್ಯವರ ಶ್ರೀ

Page 191 of 264
PDF/HTML Page 220 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ

ಅಥ ಪುಣ್ಯಪಾಪಪದಾರ್ಥವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್.

-----------------------------------------------------------------------------

ಅಬ ಪುಣ್ಯ–ಪಾಪಪದಾರ್ಥಕಾ ವ್ಯಖ್ಯಾನ ಹೈ.

ಅಥವಾ [ಚಿತ್ತಪ್ರಸಾದಃ] ಚಿತ್ತಪ್ರಸನ್ನತಾ [ವಿದ್ಯತೇ] ಹೈ, [ತಸ್ಯ] ಉಸೇೇ [ಶುಭಃ ವಾ ಅಶುಭಃ ವಾ] ಶುಭ ಅಥವಾ ಅಶುಭ [ಪರಿಣಾಮಃ] ಪರಿಣಾಮ [ಭವತಿ] ಹೈ. -------------------------------------------------------------------------

ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಜ್ಞಾನಚಾರಿತ್ರ ಹೀ ಸಂಸಾರವಿಚ್ಛೇದಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ಹೈಂ, ಪರನ್ತು ಜಬ ವಹ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನ–ಜ್ಞಾನ–ಚಾರಿತ್ರ ಅಪೂರ್ಣದಶಾಮೇಂ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಉಸಕೇ ಸಾಥ ಅನಿಚ್ಛಿತವೃತ್ತಿಸೇ ವರ್ತತೇ ಹುಏ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪುಣ್ಯಮೇಂ ಸಂಸಾರವಿಚ್ಛೇದಕೇ ಕಾರಣಪನೇಕಾ ಆರೋಪ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ. ವಹ ಆರೋಪ ಭೀ ವಾಸ್ತವಿಕ ಕಾರಣಕೇ–ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಾದಿಕೇ –ಅಸ್ತಿತ್ವಮೇಂ ಹೀ ಹೋ ಸಕತಾ ಹೈ.]