Page -28 of 264
PDF/HTML Page 1 of 293
single page version
Page -27 of 264
PDF/HTML Page 2 of 293
single page version
ശ്രീ ദിഗമ്ബര ജൈന സ്വാഘ്യായമന്ദിര ട്രസ്ട,
സോനഗഢ – ൩൬൪൨൫൦ [സൌരാഷ്ട്ര]
മുദ്രകഃ
ജ്ഞാനചന്ദ ജൈന,
കഹാന മുദ്രണാലയ, സോനഗഢ – ൩൬൪൨൫൦ [സൌരാഷ്ട്ര]
Page -25 of 264
PDF/HTML Page 4 of 293
single page version
Page -24 of 264
PDF/HTML Page 5 of 293
single page version
അത്യന്ത ഭക്തിഭാവ
അനുവാദകഃ
Page -23 of 264
PDF/HTML Page 6 of 293
single page version
ജ്ഞാനീ സുകാനീ മളയാ ബിനാ ഏ നാവ പണ താരേ നഹീം;
ആ കാളമാം ശുദ്ധാത്മജ്ഞാനീ സുകാനീ ബഹു ബഹു ദോഹ്യലോ,
മുജ പുണ്യരാശി ഫളയോ അഹോ! ഗുരു ക്ഹാന തും നാവിക മളയോ.
ബാഹ്യാംതര വിഭവോ താരാ, താരേ നാവ മുമുക്ഷുനാം.
അനേ ജ്ഞപ്തിമാംഹീ ദരവ–ഗുണ–പര്യായ വിലസേ;
നിജാലംബീഭാവേ പരിണതി സ്വരൂപേ ജഈ ഭളേ,
നിമിത്തോ വഹേവാരോ ചിദഘന വിഷേ കാംഈ ന മളേ.
ജേ വജ്രേ സുമുമുക്ഷു സത്ത്വ ഝളകേ; പരദ്രവ്യ നാതോ തൂടേ;
–രാഗദ്വേഷ രുചേ ന, ജംപ ന വളേ ഭാവേംദ്രിമാം–അംശമാം,
ടംകോത്കീര്ണ അകംപ ജ്ഞാന മഹിമാ ഹൃദയേ രഹേ സര്വദാ.
കരുണാ അകാരണ സമുദ്ര! തനേ നമും ഹും;
ഹേ ജ്ഞാനപോഷക സുമേഘ! തനേ നമും ഹും,
ആ ദാസനാ ജീവനശില്പീ! തനേ നമും ഹും.
Page -22 of 264
PDF/HTML Page 7 of 293
single page version
ജിനവരകീ സാക്ഷാത വന്ദനാ ഏവം ദേശനാ ശ്രവണസേ പുഷ്ടകര, ഉസേ ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവനേ സമയസാരാദി
പരമാഗമരൂപ ഭാജനമേം സംഗ്രഹിത കര ആധ്യാത്മതത്ചപ്രേമീ ജഗത പര മഹാന ഉപകാര കിയാ ഹൈ.
യേ പാചോം പരമാഗമ ഹമാരേ ട്രസ്ട ദ്വാരാ ഗുജരാതീ ഏവം ഹിന്ദീ ഭാഷാമേം അനേക ബാര പ്രസിദ്ധ ഹോ ചുകേ ഹൈം.
ടീകാകാര ശ്രീമദ്–അമൃതചന്ദ്രാചാര്യദേവകീ ‘സമയവ്യാഖ്യാ’ നാമക ടീകാ സഹിത ‘പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ’ കേ
ശ്രീ ഹിമ്മതലാല ജേഠാലാല ശാഹ കൃത ഗുജരാതീ അനുവാദകേ ഹിന്ദീ രൂപാന്തരകാ യഹ പംചമ സംസ്കരണ
ആധ്യാത്മവിദ്യാപ്രേമീ ജിജ്ഞാസുഓംകേ ഹാഥമേം പ്രസ്തുത കരതേ ഹുഏ ആനന്ദ അനുഭൂത ഹോതാ ഹൈ.
ശ്രീ കുന്ദകുന്ദഭാരതീകേ അനന്യ പരമ ഭക്ത, ആധ്യാത്മയുഗപ്രവര്തക, പരമോപകാരീ പൂജ്യ സദ്ഗുരുദേവ ശ്രീ
കിയാ ഹൈ. വാസ്തവമേം ഇസ ശതാദ്ബീമേം ആധ്യാത്മരുചികേ നവയുഗകാ പ്രവര്തന കര മുുമുുക്ഷുസമാജ പര ഉന്ഹോംനേ
അസാധാരണ മഹാന ഉപകാര കിയാ ഹൈ. ഇസ ഭൌതിക വിഷമ യുഗമേം, ഭാരതവര്ഷ ഏവം വിദേശോംമേം ഭീ,
ആധ്യാത്മകേ പ്രചാരകാ ജോ ആന്ദോലന പ്രവര്തതാ ഹൈ വഹ പൂജ്യ ഗുരുദേവശ്രീകേ ചമത്കാരീ പ്രഭാവനായോഗകാ ഹീ
സുന്ദര ഫല ഹൈ.
പൂജ്യ ഗുരുദേവശ്രീകേ പുനീത പ്രതാപസേ ഹീ ജൈന ആധ്യാത്മശ്രുതകേ അനേക പരമാഗമരത്ന മുമുക്ഷുജഗതകോ
ഗുജരാതീ ഗദ്യപദ്യാനുവാദ ഭീ, ശ്രീ സമയസാര ആദികേ ഗുജരാതീ ഗദ്യപദ്യാനുവാദകീ ഭാ തി, പ്രശമമൂര്തി പൂജ്യ
ബഹിനശ്രീ ചമ്പാബേനകേ ഭാഈ ആധ്യാത്മതത്ത്വരസിക, വിദ്വദ്വര, ആദരണീയ പം൦ ശ്രീ ഹിമ്മതലാല ജേഠാലാല
ശാഹനേ, പൂജ്യ ഗുരുദേവ ദ്വാരാ ദിയേ ഗയേ ശുദ്ധാത്മദര്ശീ ഉപദേശാമൃതബോധ ദ്വാരാ ശാസ്ത്രോംകേ ഗഹന ഭാവോംകോ
ഖോലനേകീ സൂഝ പ്രാപ്ത കര, ആധ്യാത്മ– ജിനവാണീകീ അഗാധ ഭക്തിസേ സരല ഭാഷാമേം – ആബാലവൃദ്ധഗ്രാഹ്യ,
രോചക ഏവം സുന്ദര ഢംഗസേ – കര ദിയാ ഹൈ. അനുവാദക മഹാനുഭവ ആധ്യാത്മരസിക വിദ്വാന ഹോനേകേ
അതിരിക്ത ഗമ്ഭീര, വൈരാഗ്യശാലീ, ശാന്ത ഏവം വിവേകശീല സജ്ജന ഹൈ, തഥാ ഉനമേം ആധ്യാത്മരസ സ്യന്ദീ
മധുര കവിത്വ ഭീ ഹൈ. വേ ബഹുത വര്ഷോ തക പൂജ്യ ഗുരുദേവകേ സമാഗമമേം രഹേ ഹൈം, ഔര പൂജ്യ ഗുരുദേവകേ
ആധ്യാത്മപ്രവചനോംകേ ഗഹന മനന ദ്വാരാ ഉന്ഹോംനേ അപനീ ആത്മാര്ഥിതാ കീ ബഹുത പുഷ്ടി കീ ഹൈ. തത്ത്ചാര്ഥകേ മൂല
രഹസ്യോം പര ഉനകാ മനന അതി ഗഹന ഹൈ. ശാസ്ത്രകാര ഏവം ടീകാകാര ആചാര്യഭഗവന്തോംകേ ഹൃദയകേ ഗഹന
ഭാവോംകീ ഗമ്ഭീരതാകോ യഥാവത് സുരക്ഷിത രഖകര ഉന്ഹോംനേ യഹ ശദ്ബശഃ ഗുജരാതീ അനുവാദ കിയാ ഹൈ;
തദുപരാന്ത മൂല ഗാഥാസുത്രോംകാ ഭാവപൂര്ണ മധുര ഗുജരാതീ പദ്യാനുവാദ ഭീ
Page -21 of 264
PDF/HTML Page 8 of 293
single page version
ഉന്ഹോംനേ സ്പഷ്ടതാ കീ ഹൈ.
ഗുരുദേവശ്രീകീ പ്രേരണാ ഝേലകര അത്യന്ത പരിശ്രമപൂര്വക ഐസാ സുന്ദര അനുവാദ കര ദേനേകേ ബദലേമേം സംസ്ഥാ
ഉനകാ ജിതനാ ഉപകാര മാനേ ഉതനാ കമ ഹൈ. യഹ അനുവാദ അമൂല്യ ഹൈ, ക്യോംകി മാത്ര, കുന്ദകുന്ദഭാരതീ
ഏവം ഗുരുദേവകേ പ്രതി പരമ ഭക്തിസേ പ്രേരിത ഹോകര അപനീ ആധ്യാത്മരസികതാ ദ്വാരാ കിയേ ഗയേ ഇസ
അനുവാദകാ മുല്യ കൈസേ ആ കാ ജായേ? ഇസ അനുവാദകേ മഹാന കാര്യകേ ബദലേമേം ഉനകോ അഭിനന്ദനകേ രൂപമേം
കുഛ കീമതീ ഭേംട ദേനേകീ സംസ്ഥാകോ അതീവ ഉത്കംഠാ ഥീ, ഔര ഉസേ സ്വീകാര കരനേകേ ലിയേ ഉനകോ
ബാരമ്ബാര ആഗ്രഹയുക്ത അനുരോധഭീ കിയാ ഗയാ ഥാ, പരന്തു ഉന്ഹോംനേ ഉസേ സ്വീകാര കരനേകേ ലിയേ സ്പഷ്ട
ഇനകാര കര ദിയാ ഥാ. ഉനകീ യഹ നിസ്പൃഹതാ ഭീ അത്യംന്ത പ്രശംസനീയ ഹൈ. പഹലേ പ്രവചനസാരകേ
അനുവാദകേ സമയ ജബ ഉനകോ ഭേംടകീ സ്വീകൃതികേ ലിയേ അനുരോധ കിയാ ഗയാ ഥാ തബ ഉന്ഹോംനേ
വൈരാഗ്യപൂര്വക ഐസാ പ്രത്യുത്തര ദിയാ ഥാ കി ‘‘മേരാ ആത്മാ ഇസ സംസാര പരിഭ്രമണസേ ഛൂടേ ഇതനാ ഹീ പര്യാപ്ത,
––ദൂസരാ മുഝേ കുഛ ബദലാ നഹീം ചാഹിയേ’’. ഉപോദ്ഘാതമേം ഭീ അപനീ ഭാവനാ വ്യക്ത കരതേ ഹുഏ വേ ലിഖതേ
ഹൈം കിഃ ‘‘ യഹ അനുവാദ മൈനേ ശ്രീപംചാസ്തികായസംഗ്രഹ പ്രതി ഭക്തിസേ ഔര പൂജ്യ ഗുരുദേവകീ പ്രേരണാസേ പ്രേരിത
ഹോകര, നിജ കല്യാണകേ ലിയേ, ഭവഭയസേ ഡരതേ ഡരതേ കിയാ ഹൈ’’.
ശാസ്ത്രഭംഡാര’ ഈഡര, തഥാ ‘ഭാംഡാരകര ഓരിഏന്ടല രീസര്ച ഇന്സ്ടിട്യൂട’ പൂനാകീ ഓരസേ ഹമേം പാംഡുലേഖ
മിലേ ഥേ, തദര്ഥ ഉന ദോനോം സംസ്ഥാഓംകേ പ്രതി ഭീ കൃതജ്ഞതാ വ്യക്ത കരതേ ഹൈം. ശ്രീ മഗനാലാലജീ ജൈനനേ ശ്രീ
പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ കേ ഗുജരാതീ അനുവാദ കേ ഗദ്യാംശ കാ ഹന്ദീ രൂപാന്തര, ബ്ര൦ ശ്രീ ചന്ദൂലാലഭാഈനേ പ്രസ്തുത
സംസ്കരണ കാ ‘പ്രൂഫ’ സംശോധന തഥാ ‘കഹാന മുദ്രണാലയ’ കേ മാലിക ശ്രീ ജ്ഞാനചന്ദജീ ജൈനനേ
ഉത്സാഹപൂര്വക ഇസ സംസ്കരണ കാ സുന്ദര മുദ്രണ കര ദയാ ഹൈ, തദര്ഥ ഉനകേ പ്രതി ഭീ കൃതജ്ഞതാ വ്യക്ത കരതേ
ഹൈം.
മുമുക്ഷു ജീവ അതി ബഹുമാനപൂര്വക സദ്ഗുരുഗമ സേ ഇസ പരമാഗമ കാ അഭ്യാസ കരകേ ഉസകേ ഗഹന
ഭാവോംകോ ആത്മസാത് കരേം ഔര ശാസ്ത്രകേ താത്പര്യഭൂത വീതരാഗഭാവകോ പ്രാപ്ത കരേം–––യഹീ ഭാവനാ.
Page -20 of 264
PDF/HTML Page 9 of 293
single page version
കുന്ദ–പ്രഭാ–പ്രണയി–കീര്തി–വിഭൂഷിതാശഃ .
യശ്ചാരു–ചാരണ–കരാമ്ബുജചഞ്ചരീക–
ശ്ചക്രേ ശ്രുതസ്യ ഭരതേ പ്രയതഃ പ്രതിഷ്ഠാമ് ..
ഹസ്തകമലോംകേ ഭ്രമര ഥേ ഔര ജിന പവിത്രാത്മാനേ ഭരതക്ഷേത്രമേം ശ്രുതകീ പ്രതിഷ്ഠാ കീ ഹൈ, വേ
വിഭു കുന്ദകുന്ദ ഇസ പൃഥ്വീപര കിസകേ ദ്വാരാ വംദ്യ നഹീം ഹൈം?
ര്ബാഹ്യേപി സംവ്യഞ്ജയിതും യതീശഃ .
രജഃപദം ഭൂമിതലം വിഹായ
ചചാര മന്യേ ചതുരംഗുലം സഃ ..
Page -19 of 264
PDF/HTML Page 10 of 293
single page version
തഥാ ബാഹ്യമേം രജസേ അപനാ അത്യന്ത അസ്പൃഷ്ടപനാ വ്യക്ത കരതേ ഥേ. [–അംതരംഗമേം
രാഗാദിക മലസേ ഔര ബാഹ്യമേം ധൂലസേ അസ്പൃഷ്ട ഥേ.]
ണ വിബോഹഇ തോ സമണാ കഹം സുമഗ്ഗം പയാണംതി..
തോ മുനിജന സച്ചേമാര്ഗകോ കൈസേ ജാനതേ?
Page -18 of 264
PDF/HTML Page 11 of 293
single page version
ദ്വാരാ പ്രഗട കര രഹേ ഥേ. ഉനകേ നിര്വാണകേ പശ്ചാത് പാ ച ശ്രുതകേവലീ ഹുഏ, ജിനമേം അന്തിമ ശ്രുതകേവലീ ശ്രീ
ഭദ്രബാഹുസ്വാമീ ഥേ. വഹാ തക തോ ദ്വാദശാംഗശാസ്ത്രകീ പ്രരൂപണാസേ നിശ്ചയവ്യവഹാരാത്മക മോക്ഷമാര്ഗ യഥാര്ഥ–
രൂപമേം പ്രവര്തമാന രഹാ. തത്പശ്ചാത് കാലദോഷസേ ക്രമശഃ അംഗോകേ ജ്ഞാനകീ വ്യുച്ഛിത്തി ഹോതീ ഗഈ. ഇസ
പ്രകാര അപാര ജ്ഞാനസിംധുകാ ബഹുഭാഗ വിച്ഛേദകോ പ്രാപ്ത ഹോനേകേ പശ്ചാത് ദൂസരേ ഭദ്രബാഹുസ്വാമീ ആചാര്യകീ
പരിപാടീമേം ദോ സമര്ഥ മുനിവര ഹുഏ– ഏക ശ്രീ ധരസേനാചാര്യ ഔര ദൂസരേ ശ്രീ ഗുണധരാചാര്യ. ഉനസേ പ്രാപ്ത
ജ്ഞാനകേ ദ്വാരാ ഉനകീ പരംപരാമേം ഹോനേവാലേ ആചാര്യോനേ ശാസ്ത്രോംകീ രചനാ കീ ഔര വീര ഭഗവാനകേ ഉപദേശകാ
പ്രവാഹ അച്ഛിന്ന രഖാ.
ശ്രീ ധരസേനാചാര്യനേ ആഗ്രായണീപൂര്വകേ പംചമ വസ്തു അധികാരകേ മഹാകര്മപ്രകൃതി നാമക ചതുര്ഥ പ്രാഭൃതകാ
ജയധവല, ഗോമ്മടസാര, ലബ്ധിസാര, ക്ഷപണാസാര ആദി ശാസ്ത്രോംകീ രചനാ കീ. ഇസ പ്രകാര പ്രഥമ
ശ്രുതസ്കംധകീ ഉത്പത്തി ഹുഈ. ഉസമേം മുഖ്യതഃ ജീവ ഔര കര്മകേ സംയോഗസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലീ ആത്മാകീ
സംസാരപര്യായകാ –ഗുണസ്ഥാന, മാര്ഗണാസ്ഥാന ആദികാ –വര്ണന ഹൈ, പര്യായാര്ഥിക നയകോ പ്രധാന കരകേ കഥന
ഹൈ. ഇസ നയകോ അശുദ്ധദ്രവ്യാര്ഥിക ഭീ കഹതേ ഹൈ ഔര അധ്യാത്മഭാഷാമേം അശുദ്ധനിശ്ചയനയ അഥവാ വ്യവഹാര കഹാ
ജാതാ ഹൈ.
ശ്രീ ഗുണധരാചാര്യകോ ജ്ഞാനപ്രവാദപൂര്വകേ ദശമ വസ്തുകേ തൃതീയ പ്രാഭൃതകാ ജ്ഞാന ഥാ. ഉസ ജ്ഞാനമേംസേ
ചലേ ആനേവാലാ ജ്ഞാന ആചാര്യ – പരമ്പരാ ദ്വാരാ ഭഗവാന കുംദകുംദാചാര്യദേവകോ പ്രാപ്ത ഹുആ. ഉന്ഹോംനേ
പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ, പ്രവചനസാര, സമയസാര, നിയമസാര, അഷ്ടപാഹുഡ ആദി ശാസ്ത്രോംകീ രചനാ കീ. ഇസ
പ്രകാര ദ്വിതീയ ശ്രുതസ്കംധകീ ഉത്പത്തി ഹുഈ. ഉസമേം മുഖ്യതയാ ജ്ഞാനകീ പ്രധാനതാപൂര്വക ശുദ്ധദ്രവ്യാര്ഥിക നയസേ
കഥന ഹൈ, ആത്മാകേ ശുദ്ധ സ്വരൂപകാ വര്ണന ഹൈ.
Page -17 of 264
PDF/HTML Page 12 of 293
single page version
ജൈനധര്മോസ്തു മംഗലംമ്..’– യഹ ശ്ലോക പ്രത്യേക ദിഗമ്ബര ജൈന ശാസ്ത്രപഠനകേ പ്രാരമ്ഭമേം മംഗലാചരണരൂപസേ
ബോലതാ ഹൈ. ഇസസേ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ കി സര്വജ്ഞ ഭഗവാന ശ്രീ മഹാവീരസ്വാമീ ഔര ഗണധര ഭഗവാന ശ്രീ
ഗൌതമസ്വാമീകേ പശ്ചാത് തുര്ത ഹീ ഭഗവാന കുംദകുംദാചാര്യകാ സ്ഥാന ആതാ ഹൈ. ദിഗമ്ബര ജൈന സാധു അപനേകോ
കുംദകുംദാചാര്യകീ പരമ്പരാകാ കഹലാനേമേം ഗൌരവ മാനതേ ഹൈം. ഭഗവാന കുംദകുംദാചാര്യദേവകേ ശാസ്ത്ര സാക്ഷാത്
ഗണധരദേവകേ വചനോം ജിതനേ ഹീ പ്രമാണഭൂത മാനേ ജാതേ ഹൈം. ഉനകേ പശ്ചാത് ഹോനേവാലേ ഗ്രംഥകാര ആചാര്യ അപനേ
കിസീ കഥനകോ സിദ്ധ കരനേകേ ലിയേ കുംദകുംദാചാര്യദേവകേ ശാസ്ത്രോംകാ പ്രമാണ ദേതേ ഹൈം ജിസസേ വഹ കഥന
നിര്വിവാദ സിദ്ധ ഹോ ജാതാ ഹൈ. ഉനകേ പശ്ചാത് ലിഖേ ഗയേ ഗ്രംഥോംമേം ഉനകേ ശാസ്ത്രോംമേംസേ ബഹുത അവതരണ ലിഏ
ഗയേ ഹൈം. വാസ്തവമേം ഭഗവാന കുംദകുംദാചാര്യനേ അപനേ പരമാഗമോംമേം തീര്ഥംകരദേവോം ദ്വാരാ പ്രരൂപിത ഉത്തമോത്തമ
സിദ്ധാംതോംകോ സുരക്ഷിത കരകേ മോക്ഷമാര്ഗകോ സ്ഥിര രഖാ ഹൈ. വി൦ സം൦ ൯൯൦ മേം ഹോനേവാലേ ശ്രീ ദേവസേനാചാര്യവര
അപനേ ദര്ശനസാര നാമക ഗ്രംഥമേം കഹതേ ഹൈം കി
പ്രാപ്ത ഥീ, ജിന്ഹോംനേ പൂര്വ വിദേഹമേം ജാകര സീമംധരഭഗവാനകീ വംദനാ കീ ഥീ ഔര ഉനസേ പ്രാപ്ത ഹുഏ
ശ്രുതജ്ഞാനകേ ദ്വാരാ ജിന്ഹോംനേ ഭാരതവര്ഷകേ ഭവ്യ ജീവോംകോ പ്രതിബോധിത കിയാ ഹൈ ഐസേ ജോ
ജിനചന്ദ്രസുരിഭട്ടാരകകേ പട്ടകേ ആഭരണരൂപ കലികാലസര്വജ്ഞ
ഷട്പ്രാഭൃതകീ ശ്രീ ശ്രുതസാഗരസൂരികൃത ടീകാകേ അംതമേം ലിഖാ ഹൈ.
ഹൈ.
൧ ഭഗവാന കുംദകുംദാചാര്യദേവകേ വിദേഹ ഗമന സമ്ബന്ധീ ഏക ഉല്ലേഖ
൨ ശിലാലേഖോംകേ ലിയേ ദേഖിയേ ആഗേ ‘ഭഗവാന ശ്രീ കുംദകുംദാചാര്യദേവ സമ്ബന്ധീ ഉല്ലേഖ’.
Page -16 of 264
PDF/HTML Page 13 of 293
single page version
അനേക ആത്മാര്ഥിയോംകോ ആത്മജീവന പ്രദാന കര രഹേ ഹൈം. ഉനകേ സമയസാര, പ്രവചനസാര, നിയമസാര ഔര
പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ നാമക ഉത്തമോത്തമ പരമാഗമോംമേം ഹജാരോം ശാസ്ത്രോംകാ സാര ആജാതാ ഹൈ. ഭഗവാന
കുന്ദകുന്ദാചാര്യകേ പശ്ചാത് ലിഖേ ഗയേ അനേക ഗ്രംഥോംകേ ബീജ ഇന പരമാഗമോംമേം വിദ്യമാന ഹൈം ഐസാ സൂക്ഷ്മ ദ്രഷ്ടിസേ
അഭ്യാസ കരനേ പര ജ്ഞാത ഹോതാ ഹൈ. ശ്രീ സമയസാര ഇസ ഭരതക്ഷേത്രകാ സര്വോത്കൃഷ്ട പരമാഗമ ഹൈ. ഉസമേം നവ
തത്ത്വോംകാ ശുദ്ധനയകീ ദ്രഷ്ടിസേ നിരൂപണ കരകേ ജീവകാ ശുദ്ധ സ്വരൂപ സര്വ പ്രകാരസേ–ആഗമ, യുക്തി, അനുഭവ
ഔര പരമ്പരാസേ–അതി വിസ്താരപൂര്വക സമഝായാ ഹൈ. ശ്രീ പ്രവചനസാരമേം ഉസകേ നാമാനുസാര ജിനപ്രവചനകാ
സാര സംഗൃഹിത കിയാ ഹൈ തഥാ ഉസേ ജ്ഞാനതത്ത്വ, ജ്ഞേയതത്ത്വ ഔര ചരണാനുയോഗകേ തീന അധികാരോംമേം വിഭാജിത
കര ദിയാ ഹൈ. ശ്രീ നിയമസാരമേം മോക്ഷമാര്ഗകാ സ്പഷ്ട സത്യാര്ഥ നിരൂപണ ഹൈ. ജിസ പ്രകാര സമയസാരമേം
ശുദ്ധനയസേ നവ തത്ത്വോംംകാ നിരൂപണ കിയാ ഹൈ ഉസീ പ്രകാര നിയമസാരമേം മുഖ്യതഃ ശുദ്ധനയസേ ജീവ, അജീവ,
ശുദ്ധഭാവ, പ്രതിക്രമണ, പ്രത്യാഖ്യാന, ആലോചനാ, പ്രായശ്ചിത, സമാധി, ഭക്തി, ആവശ്യക, ശുദ്ധോപയോഗ
ആദികാ വര്ണന ഹൈ. ശ്രീ പംചാസ്തികായസംഗ്രഹമേം കാല സഹിത പാ ച അസ്തികായോംകാ
വസ്തുതത്ത്വകാ സാര ഇസ പ്രകാര ഹൈഃ–
നിത്യ ഹൈ. പ്രത്യേക വസ്തു പ്രതിക്ഷണ അപനേമേം അപനാ കാര്യ കരതീ ഹോനേ പര ഭീ അര്ഥാത് നവീന ദശാഐം–
അവസ്ഥായേം–പര്യായേം ധാരണ കരതീ ഹൈം തഥാപി വേ പര്യായേം ഐസീ മര്യാദാമേം രഹകര ഹോതീ ഹൈം കി വസ്തു അപനീ
ജാതികോ നഹീം ഛോഡതീ അര്ഥാത് ഉസകീ ശക്തിയോംമേംസേ ഏക ഭീ കമ–അധിക നഹീം ഹോതീ. വസ്തുഓംകീ [–
ദ്രവ്യോംകീ] ഭിന്നഭിന്ന ശക്തിയോംകീ അപേക്ഷാസേ ഉനകീ [–ദ്രവ്യോംകീ] ഛഹ ജാതിയാ ഹൈഃ ജീവദ്രവ്യ, പുദ്ഗലദ്രവ്യ,
ധര്മദ്രവ്യ, അധര്മദ്രവ്യ, ആകാശദ്രവ്യ ഔര കാലദ്രവ്യ. ജിസമേം സദാ ജ്ഞാന, ദര്ശന, ചാരിത്ര, സുഖ ആദി
അനംത ഗുണ [–ശക്തിയാ ] ഹോ വഹ ജീവദ്രവ്യ ഹൈ; ജിസമേം സദാ വര്ണ, ഗംധ, രസ, സ്പര്ശ ആദി അനംത ഗുണ ഹോ
വഹ പുദ്ഗലദ്രവ്യ ഹൈ; ശേഷ ചാര ദ്രവ്യോംകേ വിശിഷ്ട ഗുണ അനുക്രമസേ ഗതിഹേതുത്വ, സ്ഥിതിഹേതുത്വ, അവഗാഹഹേതുത്വ
തഥാ വര്തനാഹേതുത്വ ഹൈേ. ഇന ഛഹ ദ്രവ്യോംമേംസേ പ്രഥമ പാ ച ദ്രവ്യ സത് ഹോനേസേ തഥാ ശക്തി അഥവാ വ്യക്തി–
അപേക്ഷാസേ വിശാല ക്ഷേത്രവാലേ ഹോനേസേ ‘അസ്തികായ’ ഹൈ; കാലദ്രവ്യ ‘അസ്തി’ ഹൈ ‘കായ’ നഹീം ഹൈ.
അന്യ ദ്രവ്യോംസേ ബിലകുല സ്വതംത്ര ഹൈം; വേ പരമാര്ഥതഃ കഭീ ഏക ദൂസരേസേ മിലതേ നഹീം ഹൈം, ഭിന്ന ഹീ രഹതേ ഹൈം.
ദേവ, മനുഷ്യ, തിര്യംഞ്ച, നാരക, ഏകേന്ദ്രിയ, ദ്വീന്ദ്രിയ, ആദി ജീവോംമേം ജീവ–പുദ്ഗല മാനോ മില ഗയേ
ഹോം ഐസാ ലഗതാ ഹൈം കിന്തു വാസ്തവമേം ഐസാ നഹീം ഹൈ. വേ ബിലകുല പൃഥക ഹൈം. സര്വ ജീവ അനന്ത
ജ്ഞാനസുഖകീ നിധി ഹൈ
തഥാപി, പര ദ്വാരാ ഉന്ഹേം കുഛ സുഖദുഃഖ നഹീം ഹോതാ തഥാപി, സംസാരീ അജ്ഞാനീ ജീവ അനാദി കാലസേ
സ്വതഃ അജ്ഞാനപര്യായരൂപ പരിണമിത ഹോകര അപനേ ജ്ഞാനാനംദസ്വഭാവകോ, പരിപൂര്ണതാകോ, സ്വാതംക്ര്യകോ ഏവം
Page -15 of 264
PDF/HTML Page 14 of 293
single page version
കരതാ രഹതാ ഹൈ; ജീവകേ ഐസേ ഭാവോംകേ നിമിത്തസേ പുദ്ഗല സ്വതഃ ജ്ഞാനാവരണാദികര്മപര്യായരൂപ പരിണമിത
ഹോകര ജീവകേ സാഥ സംയോഗമേം ആതേ ഹൈം ഔര ഇസലിയേ അനാദി കാലസേ ജീവകോ പൌദ്ഗലിക ദേഹകാ സംയോഗ
ഹോതാ രഹതാ ഹൈ. പരംതു ജീവ ഔര ദേഹകേ സംയോഗമേം ഭീ ജീവ ഔര പുദ്ഗല ബിലകുല പൃഥക് ഹൈം തഥാ ഉനകേ
കാര്യ ഭീ ഏക ദൂസരേസേ ബിലകുല ഭിന്ന ഏവം നിരപേക്ഷ ഹൈം–– ഐസാ ജിനേംദ്രോംനേ ദേഖാ ഹൈ, സമ്യഗ്ജ്ഞാനിയോനേ ജാനാ
ഹൈ ഔര അനുമാനഗമ്യ ഭീ ഹൈ. ജീവ കേവല ഭ്രാംതികേ കാരണ ഹീ ദേഹകീ ദശാസേ തഥാ ഇഷ്ട–അനിഷ്ട പര
പദാര്ഥോംസേ അപനേ കോ സുഖീ ദുഃഖീ മാനതാ ഹൈ. വാസ്തവമേം അപനേ സുഖഗുണകീ വികാരീ പര്യായരൂപ പരിണമിത
ഹോകര വഹ അനാദി കാലസേ ദുഃഖീ ഹോ രഹാ ഹൈ.
നിമിത്തസേ ശുഭാശുഭ പുദ്ഗലകര്മോംകാ ആസ്രവണ ഏവം ബംധന തഥാ ഉനകാ രുകനാ, ഖിരനാ ഔര സര്വഥാ ഛൂടനാ
ഹോതാ ഹൈ. ഇന ഭാവോംകോ സമഝാനേകേ ലിയേ ജിനേന്ദ്രഭഗവംതോഅനേ നവ പദാര്ഥോഹകാ ഉപദേശ ദിയാ ഹൈ. ഇന നവ
പദാര്ഥോംകോ സമ്യക്രൂപസേ സമഝനേപര, ജീവകോ ക്യാ ഹിതരൂപ ഹൈ, ക്യാ അഹിതരൂപ ഹൈ, ശാശ്വത പരമ ഹിത
പ്രഗട കരനേകേ ലിയേ ജീവകോ ക്യാ കരനാ ചാഹിയേ, പര പദാര്ഥോംകേ സാഥ അപനാ ക്യാ സമ്ബന്ധ ഹൈ–ഇത്യാദി
ബാതേ യഥാര്ഥരൂപസേ സമഝമേം ആതീ ഹൈ ഔര അപനാ സുഖ അപനേമേം ഹീ ജാനകര, അപനീ സര്വ പര്യായോമേം ഭീ
ജ്ഞാനാനംദസ്വഭാവീ നിജ ജീവദ്രവ്യസാമാന്യ സദാ ഏകരൂപ ജാനകര, തേ അനാദി–അപ്രാപ്ത ഐസേ കല്യാണബീജ
സമ്യഗ്ദര്ശനകോ തഥാ സമ്യഗ്ജ്ഞാനകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ. ഉനകീ പ്രാപ്തി ഹോനേപര ജീവ അപനേകോ ദ്രവ്യ–അപേക്ഷാസേ
കൃതകൃത്യ മാനതാ ഹൈ ഔര ഉസ കൃതകൃത്യ ദ്രവ്യകാ പരിപൂര്ണ ആശ്രയ കരനേസേ ഹീ ശാശ്വത സുഖകീ പ്രാപ്തി–
മോക്ഷ–ഹോതീ ഹൈ ഐസാ സമഝതാ ഹൈ.
ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യകേ മധ്യമ ആലമ്ബനരൂപ ആംശിക ശുദ്ധി ഹോതീ ഹൈ വഹ കര്മോംകേ അടകനേ ഖിരനേമേം നിമിത്ത ഹോതീ
ഹൈ ഔര ജോ അശുദ്ധിരൂപ അംശ ഹോതാ ഹൈ വഹ ശ്രാവകകേ ദേശവ്രതാദിരൂപസേ തഥാ മുനികേ മഹാവ്രതാദിരൂപസേ
ദേഖാഈ ദേതാ ഹൈ, ജോ കര്മബംധകാ നിമിത്ത ഹോതാ ഹൈ. അനുക്രമസേ വഹ ജീവ ജ്ഞാനാനംദസ്വഭാവീ
ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യകാ അതി ഉഗ്രരൂപസേ അവലംബന കരകേ, സര്വ വികല്പോംസേ ഛൂടകര, സര്വ രാഗദ്വേഷ രഹിത ഹോകര,
കേവലജ്ഞാനകോ പ്രാപ്ത കരകേ, ആയുഷ്യ പൂര്ണ ഹോനേ പര ദേഹാദിസംയോഗസേ വിമുക്ത ഹോകര, സദാകാല പരിപൂര്ണ
ജ്ഞാനദര്ശനരൂപസേ ഔര അതീന്ദ്രിയ അനന്ത അവ്യാബാധ ആനംദരൂപസേ രഹതാ ഹൈ.
പ്രകാര ജീവ അനാദികാലീന ഭംയകര ദുഃഖസേ ഛൂട നഹീം സകതാ. ജബ തക ജീവ വസ്തുസ്വരൂപകോ നഹീം
സമഝ പാതാ തബ തക അന്യ ലാഖ പ്രയത്നോംസേ ഭീ മോക്ഷകാ ഉപായ ഉസകേ ഹാഥ നഹീം ലാഗതാ. ഇസലിയേ
ഇസ ശാസ്ത്രമേം സര്വ പ്രഥമ പംചാസ്തികായ ഔര നവ പദാര്ഥകാ സ്വരൂപ സമഝായാ ഗയാ ഹൈ ജിസസേ കി ജീവ
വസ്തുസ്വരൂപകോ സമഝകര മോക്ഷമാര്ഗകേ മൂലഭൂത സമ്യഗ്ദര്ശനകോ പ്രാപ്ത ഹോ.
Page -14 of 264
PDF/HTML Page 15 of 293
single page version
യഹ അതി പ്രിയ അധികാര ഹൈ. ഇസ അധികാരകാ രസാസ്വാദന കരതേ ഹുഏ മാനോം ഉന്ഹേം തൃപ്തി ഹീ നഹീം ഹോതീ.
ഇസമേം മുഖ്യതഃ വീതരാഗ ചാരിത്രകാ–സ്വസമയകാ–ശുദ്ധമുനിദശാകാ–പാരമാര്ഥിക മോക്ഷമാര്ഗകാ ഭാവവാഹീ മധുര
പ്രതിപാദന ഹൈ, തഥാ മുനികോ സരാഗ ചാരിത്രകീ ദശാമേം ആംശിക ശുദ്ധികേ സാഥ സാഥ കൈസേ ശുഭ ഭാവോംകാ
സുമേല അവശ്യ ഹോതാ ഹീ ഹൈ ഉസകാ ഭീ സ്പഷ്ട നിര്ദേശ ഹൈ. ജിനകേ ഹൃദയമേം വീതരാഗതാകീ ഭാവനാ കാ മംഥന
ഹോതാ രഹതാ ഹൈ ഐസേ ശാസ്ത്രകാര ഔര ടീകാകാര മുനീംദ്രോംനേ ഇസ അധികാരമേം മാനോം ശാംത വീതരാഗ രസകീ
സരിതാ പ്രവാഹിത കീ ഹൈ. ധീര ഗമ്ഭീര ഗതിസേ ബഹതീ ഹുഈ ഉസ ശാംതരസകീ അധ്യാത്മഗംഗാമേം സ്നാന കരനേസേ
തത്ത്വജിജ്ഞാസു ഭാവുക ജീവ ശീതലതാഭീഭൂത ഹോതേ ഹൈം ഔര ഉനകാ ഹൃദയ ശാംത–ശാംത ഹോകര മുനിയോംകീ
ആത്മാനുഭവമൂലക സഹജശുദ്ധ ഉദാസീന ദശാകേ പ്രതി ബഹുമാനപൂര്വക നമിത ഹോ ജാതാ ഹൈ. ഇസ അധികാര പര
മനന കരനേസേ സുപാത്ര മുമുക്ഷു ജീവോം കോ സമഝമേം ആതാ ഹൈ കി ‘ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യകേ ആശ്രയസേ സഹജ ദശാകാ
അംശ പ്രഗട കിയേ ബിനാ മോക്ഷകേ ഉപായകാ അംശ ഭീ പ്രാപ്ത നഹീം ഹോതാ.
ഇതനീ അപാര ഗഹരാഈ ഹൈ കി ഉസേ മാപതേ ഹുഏ അപനീ ഹീ ശക്തികാ മാപ നികല ആതാ ഹൈ. ഇന സാരഗംഭീര
ശാസ്ത്രോംകേ രചയിതാ പരമ കൃപാലു അചാര്യഭഗവാനകീ കോഈ പരമ അലൌകിക സാമര്ഥ്യ ഹൈ. പരമ അദ്ഭൂത
സാതിശയ അംതര്ബാഹ്യ യോഗോംകേ ബിനാ ഇന ശാസ്ത്രോംകീ രചനാ ശകയ നഹീം ഹൈ. ഇന ശാസ്ത്രോംകീ വാണീ തരതേ ഹുഏ
പുരുഷകീ വാണീ ഹൈ ഐസാ ഹമ സ്പഷ്ടജാനതേ ഹൈം. ഇനകീ പ്രത്യേക ഗാഥാ ഛഠ്ഠേ–സാതവേം ഗുണസ്ഥാനമേം ഝുലനേവാലേ
മഹാമുനീകേ ആത്മാനുഭവമേംസേ പ്രഗട ഹുഈ ഹൈ. ഇന ശാസ്ത്രോംകേ രചയിതാ ഭഗവാന കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവ
മഹാവിദേഹക്ഷേത്രമേം സര്വജ്ഞ വീതരാഗ ശ്രീ സീമംധരഭഗവാനകേ സമവസരണമേം ഗയേ ഥേ ഔര വേ വഹാ ആഠ ദിന തക
രഹേ ഥേ യഹ ബാത യഥാതഥ്യ ഹൈ, അക്ഷരശഃ സത്യ ഹൈ, പ്രമാണസിദ്ധ ഹൈ. ഉന പരമോപകാരീ ആചാര്യഭഗവാന ദ്വാരാ
രചേ ഗയേ സമയസാരാദി ശാസ്ത്രോംമേം തീര്ഥംകരദേവകീ ഊ
ഹൈം; ഉന്ഹോംനേ സമയസാരകീ തഥാ പ്രവചനസാരകീ ടീകാ ഭീ ലിഖീ ഹൈ ഔര തത്ത്വാര്ഥസാര, പുരുഷാര്ഥസിദ്ധയുപായ
ആദി സ്വതംത്ര ഗ്രംഥ ഭീ രചേ ഹൈം. ഉനകീ ടീകാഓം ജൈസീ ടീകാ അഭീ തക അന്യ കിസീ ജൈന ഗ്രംഥകീ നഹീം
ലിഖീ ഗയീ ഹൈ. ഉനകീ ടീകാഐം പഢനേവാലേ ഉനകീ അധ്യാത്മരസികതാ, ആത്മാനുഭവ, പ്രഖര വിദ്വത്താ,
വസ്തുസ്വരൂപകീ ന്യായസേ സിദ്ധ കരനേകീ അസാധാരണ ശക്തി, ജിനശാസനകാ സാതിശയ അഗാധ ജ്ഞാന,
നിശ്ചയ–വ്യവഹാരകാ സംധിബദ്ധ നിരൂപണ കരനേകീ വിരല ശക്തി ഏവം ഉത്തമ കാവ്യശക്തികീ സമ്പൂണര പ്രതീതി
ഹോ ജാതീ ഹൈ. അതി സംക്ഷേപമേം ഗംഭീര രഹസ്യ ഭര ദേനേകീ ഉനകീ ശക്തി വിദ്വാനോംകോ ആശ്ചര്യചകിത കര ദേതീ
ഹൈ. ഉനകീ ദൈവീ ടീകാഐം ശ്രുതകേവലീകേ വചന സമാന ഹൈം. ജിസ പ്രകാര മൂല ശാസ്ത്രകാരനകേ ശാസ്ത്ര അനുഭവ–
യുക്തി ആദി സമസ്ത സമൃദ്ധിസേ സമൃദ്ധ ഹൈം ഉസീ പ്രകാര ടീകാകാരകീ ടീകാഐം ഭീ ഉ
കിയാ ഹൈ ഔര ശ്രീ അമൃതചംദ്രാചാര്യദേനേ വ–മാനോം വേ കുന്ദകുന്ദഭഗവാനകേ ഹൃദയമേം പ്രവിഷ്ട ഹോ ഗയേ ഹോം
Page -13 of 264
PDF/HTML Page 16 of 293
single page version
ശ്രീ അമൃതചംദ്രാചാര്യദേവകേ രചേ ഹുഏ കാവ്യ ഭീ അധ്യാത്മരസ ഏവം ആത്മാനുഭവകീ മസ്തീസേ ഭരപൂര ഹൈ. ശ്രീ
സമയസാരകീ ടീകാമേം ആനേവാലേ കാവ്യോംം
അധ്യാത്മരസികോംകേ ഹൃദ്തംത്രീകോ ഝംകൃത കര ദേതേ ഹൈം. അധ്യാത്മകവികേ രൂപമേംശ്രീ അമൃതചംദ്രാചാര്യദേവകാ സ്ഥാന
അദ്വിതീയ ഹൈ.
സംസ്കൃത ടീകാ ലിഖീ ഹൈ. ശ്രീ പാംഡേ ഹേമരാജജീനേ സമയവ്യാഖ്യാകാ ഭാവാര്ഥ
മംഡല ദ്വാരാ പ്രകാശിത ഹിംദീ പംചാസ്തികായമേം മൂല ഗാഥാഐം, ദോനോം സംസ്കൃത ടീകാഐം ഔര ശ്രീ ഹേമരാജജീകൃത
ബാലാവബോധഭാഷാടീകാ
ഗുജരാതീ പദ്യാനുവാദ, സംസ്കൃത സമയവ്യാഖ്യാ ടീകാ ഔര ഉസ ഗാഥാ–ടീകാകാ അക്ഷരശഃ ഗുജരാതീ അനുവാദ
പ്രകാശിത കിയാ ഗയാ ഹൈ, ജിസകാ യഹ ഹിന്ദീ അനുവാദ ഹൈ. ജഹാ വിശേഷ
അനേക സ്ഥാനോംപര ശ്രീ ജയസേനാചാര്യദേവകൃത താത്പര്യവൃത്തി അതിശയ ഉപയോഗീ ഹുഈ ഹൈ; കുഛ സ്ഥാനോംപര തോ
താത്പര്യവൃത്തികേ കിസീ കിസീ ഭാഗകാ അക്ഷരശഃ അനുവാദ ഹീ ‘ഭാവാര്ഥ’ അഥവാ ടിപ്പണീ രൂപമേം കിയാ ഹൈ. ശ്രീ
ഹേമരാജജീകൃത ബാലാവബോധഭാഷാടീകാകാ ആധാര ഭീ കിസീ സ്ഥാനപര ലിയാ ഹൈ. ശ്രീ പരമശ്രുതപ്രഭാവക
മംഡല ദ്വാരാ പ്രകാശിത പംചാസ്തികായമേം ഛപീഹുഈ സംസ്കൃത ടീകാകാ ഹസ്തലിഖിത പ്രതിയോംകേ സാഥ മിലാന
കരനേപര ഉസമേം കഹീം അല്പ അശുദ്ധിയാ ദിഖാഈ ദീ വേ ഇസമേം സുധാരലീ ഗഈ ഹൈം.
ശക്തി മുഝേ പൂജ്യപാദ സദ്ഗുരുദേവസേ ഹീ പ്രാപ്ത ഹുഈ ഹൈ. പരമോപകാരീ സദ്ഗുരുദേവകേ പവിത്ര ജീവനകേ പ്രത്യക്ഷ
പരിചയ ബിനാ തഥാ ഉനകേ ആധ്യാത്മിക ഉപദേശകേ ബിനാ ഇസ പാമരകോ ജിനവാണീകേ പ്രതി ലേശ ഭീ ഭക്തി
യാ ശ്രദ്ധാ കഹാ സേ പ്രഗട ഹോതീ? ഭഗവാന കുംദകുംദാചാര്യദേവ ഔര ഉനകേ ശാസ്ത്രോംകീ ലേശ ഭീ മഹിമാ കഹാ സേ
ആതീ ഔര ഉന ശാസ്ത്രോകാ അര്ഥ സമഝനേകീ ലേശ ഭീ ശക്തി കഹാ സേ പ്രാപ്ത ഹോതീ? ഇസ പ്രകാര അനുവാദകീ
സമസ്ത ശക്തികാ മൂല ശ്രീ സദ്ഗുരുദേവ ഹീ ഹോനേസേ വാസ്തവമേം തോ സദ്ഗുരുദേവകീ അമൃതവാണീകാ സ്ത്രോത ഹീ
––ഉനകേ ദ്വാരാ പ്രാപ്ത അനമോല ഉപദേശ ഹീ–യഥാസമയ ഇസ അനുവാദരൂപമേം പരിണമിത ഹുആ ഹൈ. ജിനകേ
ശക്തിസിംചന തഥാ ഛത്രഛായാസേ മൈനേ ഇസ ഗഹന ശാസ്ത്രകാ അനുവാദകാ സാഹസ കിയാ ഥാ ഔര ജിനകീ
കൃപാസേ വഹ നിര്വിധ്ന സമാപ്ത ഹുആ ഹൈ ഉന പരമപൂജ്യ പരമോപകാരീ സദ്ഗുരുദേവ
Page -12 of 264
PDF/HTML Page 17 of 293
single page version
പംചാസ്തികായസംഗ്രഹമേം ഉപദേശിത വീതരാഗവിജ്ഞാനകേ പ്രതി ബഹുമാന വൃദ്ധികേ വിശിഷ്ട നിമിത്ത ഹുഏ ഹൈം, ഐസീ
പരമ പൂജ്യ ബഹിനശ്രീകേ ചരണകമമേം യഹ ഹൃദയ നമന കരതാ ഹൈ.
വ്യവസായോംമേംസേ സമയ നികാലകര സമസ്ത അനുവാദകീ സുക്ഷ്മതാസേ ജാ ചകീ ഹൈ, യഥോചിത സൂചനായേം ദീ ഹൈ
ഔര അനുവാദമേം ആനേവാലീ ഛോടീ–ബഡീ കഠിനാഈയോംകാ അപനേ വിശാല ശാസ്ത്രജ്ഞാനസേ നിരാകരണ കിയാ ഹൈ.
ഉനകീ സൂചനാഏ മേരേ ലിയേ അതി ഉപയോഗീ സിദ്ധ ഹുഈ ഹൈ. ബ്രമ്ഹചാരീ ഭാഈശ്രീ ചംദുലാലഭാഈനേ സമസ്ത
അനുവാദകോ അതി സൂക്ഷ്മതാസേ ജാ ചകര ഉപയോഗീ സൂചനാഐം ദീ ഹൈ, ബഹുത പരീശ്രമപൂര്വക ഹസ്തലിഖിത
പ്രതിയോംകേ ആധാരസേ സംസ്കൃത ടീകാ സുധാരീ ഹൈ, അനുക്രമണികാ, ഗാഥാസൂചീ, ശുദ്ധിപത്ര ആദി തൈയാര കിയേ
ഹൈം, തഥാ അത്യംത സാവധാനീസേ ‘പ്രൂഫ’ സംശോധന കിയാ ഹൈ––ഇസ പ്രകാര അതി പരിശ്രമ ഏവം സാവധാനീപൂര്വക
സര്വതോമുഖീ സഹായതാ കീ ഹൈേ. ദോനോം സജ്ജനോംകീ സഹായതാകേ ലിയേ മൈം ഉനകാ അംതഃകരണപൂര്വക ആഭാര
മാനതാ ഹൂ . ഉനകീ ഹാര്ദിക സഹായതാകേ ബിനാ ഇസ അനുവാദമേം അനേക ത്രുടിയാ രഹ ജാതീ. ജിന– ജിന
ടീകാഓം തഥാ ശാസ്ത്രോംകാ മൈനേ ആധാര ലിയാ ഹൈ ഉന സബകേ രചയിതാഓംകാ ഭീ മൈം ഋണീ ഹൂ .
യഹ അനുവാദ മൈനേ പംചാസ്തികായസംഗ്രഹകേ പ്രതി ഭക്തി ഏവം ഗുരുദേവകീ പ്രേരണാസേ പ്രേരിത ഹോകര,
സാവധാനീ രഖീ ഹൈ കി ശാസ്ത്രകേ മൂല ആശയോംമേം കോഈ പരിവര്തന ന ഹോ ജായേ. തഥാപി അല്പജ്ഞതാകേ കാരണ
ഇസമേം കഹീ ആശയ–പരിവര്തനഥയോ ഹുആ ഹോ യാ ഭൂലോ രഹ ഗഈ ഹോ തോ ഉസകേ ലിയേ മൈം ശാസ്ത്രകാര ശ്രീ
കുന്ദകുന്ദാചാര്യ–ഭഗവാന, ടീകാകാര ശ്രീ അമൃതചംദ്രാചാര്യദേവ, പരമകൃപാലു ശ്രീ സദ്ഗുരുദേവ ഏവം മുമുക്ഷു
പാഠകോംസേ ഹാര്ദിക ക്ഷമാ യാചനാ കരതാ ഹൂ .
നിര്വാണകോ പ്രാപ്ത ഹോ. ഇസകേ ആശയകോ സമ്യക് പ്രകാരസേ സമഝനേകേ ലിയേ നിമ്നോക്ത ബാതോംകോ ലക്ഷമേം
രഖനാ ആവശ്യക ഹൈഃ– ഇസ ശാസ്ത്രമേം കതിപയ കഥന സ്വാശ്രിത നിശ്ചയനയകേ ഹൈം
കരനാ ചഹിയേ ഔര വ്യവഹാരകഥനോംകാ അഭൂതാര്ഥ സമഝകര ഉനകാ സച്ചാ ആശയ ക്യാ ഹൈ വഹ നികാലനാ
ചാഹിയേ. യദി ഐസാ ന കിയാ ജായഗാ തോ വിപരീത സമഝ ഹോനേസേ മഹാ അനര്ഥ ഹോഗാ. ‘പ്രത്യേക ദ്രവ്യ
സ്വതംത്ര ഹൈ. വഹ അപനേ ഹീ ഗുണപര്യായോംകോ തഥാ ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യകോ കരതാ ഹൈ. പരദ്രവ്യകാ വഹ ഗ്രഹണ–
ത്യാഗ നഹീം കര സകതാ തഥാ പരദ്രവ്യ വാസ്തവമേം ഉസേ കുഛ ലാഭ–ഹാനി യാ സഹായ നഹീം കര സകതാ .
––ജീവകീ ശുദ്ധ പര്യായ സംവര–നിര്ജരാ–മോക്ഷകേ കാരണഭൂത ഹൈ ഔര അശുദ്ധ പര്യായ ആസ്രവ–ബംധകേ
കാരണഭൂത ഹൈ.’– ഐസേ മൂലഭൂത സിദ്ധാംതോംകോ കഹീം ബാധാ ന പഹു ചേ ഇസ പ്രകാര സദൈവ ശാസ്ത്രകേ കഥനോംകാ
അര്ഥ കരനാ ചാഹിയേ. പുനശ്ച ഇസ ശാസ്ത്രമേം കുഛ പരമപ്രയോജനഭൂത ഭാവോംകാ നിരൂപണ അതി സംക്ഷേപമേം ഹീ കിയാ
ഗയാ ഹൈ
Page -11 of 264
PDF/HTML Page 18 of 293
single page version
അഭ്യാസ ദ്വാരാ കീ ജാവേ തോ മുമുക്ഷുഓംകോ ഇസ ശാസ്ത്രകേ ആശയ സമഝനേമേം വിശേഷ സുഗമതാ ഹോഗീ.
ആചാര്യഭഗവാനനേ സമ്യഗ്ജ്ഞാനകീ പ്രസിദ്ധികേ ഹേതുസേ തഥാ മാര്ഗകീ പ്രഭാവനാകേ ഹേതുസേ യഹ പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ
ശാസ്ത്ര കഹാ ഹൈ. ഹമ ഇസകാ അധ്യയന കരകേ, സര്വ ദ്രവ്യോംകീ സ്വതംത്രതാ സമഝകരകേ, നവ പദാര്ഥോകോ യഥാര്ഥ
സമഝ കരകേ, ചൈതന്യഗുണമയ ജീവദ്രവ്യസാമാന്യകാ ആശ്രയ കരകേ, സമ്യഗ്ദര്ശന–സമ്യഗ്ജ്ഞാന പ്രഗടാ കരകേ,
മാര്ഗകോ പ്രാപ്ത കരകേ, ഭവഭ്രമണകേ ദുഃഖോംകാ അന്ത പ്രാപ്ത കരേം യഹീ ഭാവനാ ഹൈ. ശ്രീ അമൃതചംദ്രാചാര്യദേവനേ
പംചാസ്തികായസംഗ്രഹകേ സമ്യക് അവബോധകേ ഫലകാ നിമ്നോക്ത ശബ്ദോമേം വര്ണന കിയാ ഹൈഃ–‘ജോ പുരുഷ വാസ്തവമേം
വസ്തുത്ത്വകാ കഥന കരനേവാലേ ഇസ ‘പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ’ കോ അര്ഥതഃ അര്ഥീരൂപസേ ജാനകര, ഇസീമേം കഹേ ഹുഏ
ജീവാസ്തികായമേം അംതര്ഗത അപനേകോ
സ്വരൂപവികാര ആരോപിത ഹൈ ഐസാ അപനേകോേ
വര്തത പരമാണുകീ ഭാ തി ഭാവീ ബംധസേ പരാങ്മുഖ വര്തതാ ഹുആ, പൂര്വ ബംധസേ ഛൂടതാ ഹുആ, അഗ്നിതപ്ത ജലകീ
ദുഃസ്ഥിതി സമാന ജോ ദുഃഖ ഉസസേ പരിമുക്ത ഹോതാ ഹൈ.’
കാര്തിക കൃഷ്ണാ ൪,
Page -10 of 264
PDF/HTML Page 19 of 293
single page version
ഹൈ, അതഃ ഐസേ ഹീ ശ്രദ്ധാന സേ മിഥ്യാത്വ ഹൈ; ഇസലിയേ ഉസകാ ത്യാഗ കരനാ. തഥാ നിശ്ചയനയ ഉന്ഹീംോ
യഥാവത് നിരൂപണ കരതാ ഹൈ, കിസീ കോ കിസീ മേം നഹീം മിലാതാ, അതഃ ഐസേ ഹീ ശ്രദ്ധാനസേ സമ്യക്ത്വ ഹോതാ
ഹൈ, ഇസലിയേ ഉസകാ ശ്രദ്ധാന കരനാ.
നിമിത്താദികീ അപേക്ഷാസേ ഉപചാര കിയാ ഹൈ’ ഐസാ ജാനനാ. ഇസ പ്രകാര ജാനനേകാ നാമ ഹീ ദോനോം നയോംകാ
ഗ്രഹണ ഹൈ. പരന്തു ദോനോം നയോംകേ വ്യാഖ്യാനകോ സമാന സത്യാര്ഥ ജാനകര ‘ഐസാ ഭീ ഹൈ ഔര ഐസാ ഭീ ഹൈ ’
ഐസാ ഭ്രമരൂപ പ്രവര്തനേസേ തോ ദോനോം നയോംകാ ഗ്രഹണ കരനാ നഹീം കഹാ ഹൈ.
തഹ വവഹാരേണ വിണാ പരമത്ഥുവഏസണമസക്കം..
കരനേ യോഗ്യ നഹീം ഹൈ.
Page -9 of 264
PDF/HTML Page 20 of 293
single page version
വ്യവഹാരനയസേ ശരീരാദിക പരദ്രവ്യോംകീ സാപേക്ഷതാ ദ്വാരാ നര–നാരക–പൃഥ്വീകായാദിരൂപ ജീവകേ ഭേദ കിയേ,
തബ ‘മനുഷ്യ ജീവ ഹൈ,’ നാരകീ ജീവ ഹൈ’ ഇത്യാദി പ്രകാരസേ ഉന്ഹേം ജീവകീ പഹിചാന ഹുഈ; അഥവാ അഭേദ
വസ്തുമേം ഭേദ ഉത്പന്ന കരകേ ജ്ഞാന–ദര്ശനാദി ഗുണപര്യായരൂപ ജീവകേ ഭേദ കിയേ, തബ ‘ജാനനേവാലാ ജീവ ഹൈ,’
‘ദേഖനേവാലാ ജീവ ഹൈ’ ഇത്യാദി പ്രകാരസേ ഉന്ഹേംം ജീവകീ പഹിചാന ഹുഈ. ഔര നിശ്ചയസേ തോ വീതരാഗഭാവ
മോക്ഷമാര്ഗ ഹൈ; കിന്തു ഉസേ ജോ നഹീം ജാനതേ, ഉനസേേ ഐസാ ഹീ കഹതേ രഹേം തോ വേ നഹീം സമഝേംഗേ ; ഇസലിയേ
ഉന്ഹേം സമഝാനേകേ ലിയേ, വ്യവഹാരനയസേ തത്ത്വാര്ഥശ്രദ്ധാന ജ്ഞാനപൂര്വക പരദ്രവ്യകാ നിമിത്ത മിടാനേകീ സാപേക്ഷതാ
ദ്വാരാ വ്രത–ശീല–സംയമാദിരൂപ വീതരാഗഭാവകേ വിശേഷ ദര്ശായേ, തബ ഉന്ഹേം വീതരാഗഭാവകീ പഹിചാന ഹുഈ.
ഇസീ പ്രകാര, അന്യത്ര ഭീ വ്യവഹാര ബിനാ നിശ്ചയകാ ഉപദേശ ന ഹോനാ സമഝനാ.
ഉസീകോ ജീവ മാനനാ. ജീവകേ സംയോഗസേ ശരീരാദികകോ ഭീ ജീവ കഹാ വഹ കഥനമാത്ര ഹീ ഹൈ. പരമാര്ഥസേ
ശരീരാദിക ജീവ നഹീം ഹോതേ. ഐസാ ഹീ ശ്രദ്ധാന കരനാ. ഡൂസരഭ, അഭേദ ആത്മാമേം ജ്ഞാന–ദര്ശനാദി ഭേദ
കിയേ ഇസലിയേ കഹീം ഉന്ഹേം ഭേദരൂപ ഹീ ന മാന ലേനാ; ഭേദ തോ സമഝാനേകേ ലിയേ ഹൈ. നിശ്ചയസേ ആത്മാ
അഭേദ ഹീ ഹൈ; ഉസീകോ ജീവവസ്തു മാനനാ. സംജ്ഞാ–സംഖ്യാദി ഭേദ കഹേ വേ കഥനമാത്ര ഹീ ഹൈ ; പരമാഥസേ വേ
പൃഥക– പൃഥക നഹീം ഹൈം. ഐസാ ഹീ ശ്രദ്ധാന കരനാ. പുനശ്ച, പരദ്രവ്യകാ നിമിത്ത മിടാനേകീ അപേക്ഷാസേ വ്രത–
ശീല–സംയമാദികകോ മോക്ഷമാര്ഗ കഹാ ഇസലിയേ കഹീം ഉന്ഹീംകോ മോക്ഷമാര്ഗ ന മാന ലേനാ; ക്യോംകി പരദ്രവ്യകേ
ഗ്രഹണ–ത്യാഗ ആത്മാകോ ഹോ തോ ആത്മാ പരദ്രവ്യകാ കര്താ–ഹര്താ ഹോ ജായേ, കിന്തു കോഈ ദ്രവ്യ കിസീ ദ്രവ്യകേ
ആധീന നഹീം ഹൈം. ആത്മാ തോ അപനേ ഭാവ ജോ രാഗാദിക ഹൈ ഉന്ഹേം ഛോഡകര വീതരാഗീ ഹോതാ ഹൈ, ഇസലിയേ
നിശ്ചയസേ വീതരാഗഭാവ ഹീ മോക്ഷമാര്ഗ ഹൈ. വീതരാഗഭാവോംകോ ഔര വ്രതാദികകോ കദാചിത് കാര്യകാരണപനാ ഹൈ
ഇസലിയേ വ്രതാദികകോ മോക്ഷമാര്ഗ കഹാ കിന്തു വഹ കഥനമാത്ര ഹീ ഹൈ. പരമാര്ഥസേ ബാഹ്യക്രിയാ മോക്ഷമാര്ഗ നഹീം
ഹൈ. ഐസാ ഹീ ശ്രദ്ധാന കരനാ. ഇസീ പ്രകാര, അന്യത്ര ഭീ വ്യവഹാരനയകോ അംഗീകാര ന കരനേകാ സമഝ
ലേനാ.