Panchastikay Sangrah-Hindi (Tamil transliteration). Gatha: 14-26.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 4 of 15

 

Page 32 of 264
PDF/HTML Page 61 of 293
single page version

௩௨
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
கந்தவர்ணப்ருக்தபூதபுத்கலவத்குணைர்விநா த்ரவ்யஂ ந ஸஂபவதி. ததோ த்ரவ்யகுணாநாமப்யாதேஶவஶாத்
கதஂசித்பேதேப்யேகாஸ்தித்வநியதத்வாதந்யோந்யாஜஹத்வ்ருத்தீநாஂ வஸ்துத்வேநாபேத இதி.. ௧௩..

ஸிய அத்தி ணத்தி உஹயஂ அவ்வத்தவ்வஂ புணோ ய தத்திதயஂ.
தவ்வஂ கு ஸதபஂகஂ
ஆதேஸவஸேண ஸஂபவதி.. ௧௪..
ஸ்யாதஸ்தி நாஸ்த்யுபயமவக்தவ்யஂ புநஶ்ச தத்த்ரிதயம்.
த்ரவ்யஂ கலு ஸப்தபங்கமாதேஶவஶேந ஸம்பவதி.. ௧௪..
அத்ர த்ரவ்யஸ்யாதேஶவஶேநோக்தா ஸப்தபங்கீ.
ஸ்யாதஸ்தி த்ரவ்யஂ, ஸ்யாந்நாஸ்தி த்ரவ்யஂ, ஸ்யாதஸ்தி ச நாஸ்தி ச த்ரவ்யஂ, ஸ்யாதவக்தவ்யஂ த்ரவ்யஂ, ஸ்யாதஸ்தி
சாவக்தவ்யஂ ச த்ரவ்யஂ, ஸ்யாந்நாஸ்தி சாவக்தவ்யஂ ச த்ரவ்யஂ, ஸ்யாதஸ்தி ச நாஸ்தி சாவக்தவ்யஂ ச த்ரவ்யமிதி. அத்ர
ஸர்வதாத்வநிஷேதகோ
-----------------------------------------------------------------------------

நஹீஂ ஹோதா. இஸலியே, த்ரவ்ய ஔர குணோஂகா ஆதேஶவஶாத் கதஂசித பேத ஹை ததாபி, வே ஏக அஸ்தித்வமேஂ
நியத ஹோநேகே காரண அந்யோந்யவ்ருத்தி நஹீஂ சோ஡தே இஸலிஏ வஸ்துரூபஸே உநகா பீ அபேத ஹை [அர்தாத் த்ரவ்ய
ஔர பர்யாயோஂகீ பா஁தி த்ரவ்ய ஔர குணோஂகா பீ வஸ்துரூபஸே அபேத ஹை].. ௧௩..
காதா ௧௪
அந்வயார்தஃ– [த்ரவ்யஂ] த்ரவ்ய [ஆதேஶவஶேந] ஆதேஶவஶாத் [–கதநகே வஶ] [குல] வாஸ்தவமேஂ
[ஸ்யாத் அஸ்தி] ஸ்யாத் அஸ்தி, [நாஸ்தி] ஸ்யாத் நாஸ்தி, [உபயம்] ஸ்யாத் அஸ்தி–நாஸ்தி,
[அவக்தவ்யம்] ஸ்யாத் அவக்தவ்ய [புநஃ ச] ஔர பிர [தத்த்ரிதயம்] அவக்தவ்யதாயுக்த தீந பஂகவாலா [–
ஸ்யாத் அஸ்தி–அவக்தவ்ய, ஸ்யாத் நாஸ்தி–அவக்தவ்ய ஔர ஸ்யாத் அஸ்தி–நாஸ்தி–அவக்தவ்ய] [–ஸப்ததங்கம்]
இஸப்ரகார ஸாத பஂகவாலா [ஸம்பவதி] ஹை.
டீகாஃ– யஹா஁ த்ரவ்யகே ஆதேஶகே வஶ ஸப்தபஂகீ கஹீ ஹை.
[௧] த்ரவ்ய ‘ஸ்யாத் அஸ்தி’ ஹை; [௨] த்ரவ்ய ‘ஸ்யாத் நாஸ்தி’ ஹை; [௩] த்ரவ்ய ‘ஸ்யாத் அஸ்தி ஔர
நாஸ்தி’ ஹை; [௪] த்ரவ்ய ‘ஸ்யாத் அவக்தவ்ய’ ஹைே; [௫] த்ரவ்ய ‘ஸ்யாத் அஸ்தி ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை; [௬] த்ரவ்ய
‘ஸ்யாத் நாஸ்தி ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை; [௭] த்ரவ்ய ‘ஸ்யாத் அஸ்தி, நாஸ்தி ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
சே அஸ்தி நாஸ்தி, உபய தேம அவாச்ய ஆதிக பஂக ஜே,
ஆதேஶவஶ தே ஸாத பஂகே யுக்த ஸர்வே த்ரவ்ய சே. ௧௪.

Page 33 of 264
PDF/HTML Page 62 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௩௩
நேகாந்தத்யோதகஃ கதஂசிதர்தே ஸ்யாச்சப்தோ நிபாதஃ. தத்ர ஸ்வத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைராத்ஷ்டிமஸ்தி த்ரவ்யஂ,
பரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைராதிஷ்டஂ நாஸ்தி த்ரவ்யஂ, ஸ்வத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஃ பரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்ச க்ரமேணா–
திஷ்டமஸ்தி ச நாஸ்தி ச தவ்யஂ, ஸ்வத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஃ பரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்ச யுகபதாதிஷ்டமவக்தவ்யஂ த்ரவ்யஂ,
ஸ்வத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைர்யுகபத்ஸ்வபரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்சாதிஷ்டமஸ்தி சாவக்தவ்யஂ ச த்ரவ்யஂ, சரத்ரவ்ய–
க்ஷேத்ரகாலபாவைர்யுகபத்ஸ்வபரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்சாதிஷ்டஂ நாஸ்தி சாவக்தவ்யஂ ச த்ரவ்யஂ, ஸ்வத்ரவ்யக்ஷேத்ர–காலபாவைஃ
பரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்ச யுகபத்ஸ்வபரத்ரவ்யக்ஷேத்ரகாலபாவைஶ்சாதிஷ்டமஸ்தி ச நாஸ்தி சாவக்தவ்யஂ ச த்ரவ்யமிதி. ந
சைததநுபபந்நம், ஸர்வஸ்ய வஸ்துநஃ ஸ்வரூபாதிநா அஶூந்யத்வாத், பரரூபாதிநா ஶூந்யத்வாத்,
-----------------------------------------------------------------------------
யஹா஁ [ஸப்தபஂகீமேஂ] ஸர்வதாபநேகா நிஷேதக, அநேகாந்தகா த்யோதக ‘ஸ்யாத்’ ஶப்த ‘கதஂசித்’ ஐஸே
அர்தமேஂ அவ்யயரூபஸே ப்ரயுக்த ஹுஆ ஹை. வஹா஁ –[௧] த்ரவ்ய ஸ்வத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே கதந கியா ஜாநே
பர ‘அஸ்தி’ ஹை; [௨] த்ரவ்ய பரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே கதந கியா ஜாநே பர ‘நாஸ்தி’ ஹைே; [௩] த்ரவ்ய
ஸ்வத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே ஔர பரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே க்ரமஶஃ கதந கியா ஜாநே பர ‘அஸ்தி
ஔர நாஸ்தி’ ஹை; [௪] த்ரவ்ய ஸ்வத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே ஔர பரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே யுகபத்
கதந கியா ஜாநே பர ‘
அவக்தவ்ய’ ஹை; [௫] த்ரவ்ய ஸ்வத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே ஔர யுகபத் ஸ்வபர–
த்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே கதந கியா ஜாநே பர ‘அஸ்தி ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை; [௬] த்ரவ்ய பரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–
கால–பாவஸே ஔர யுகபத் ஸ்வபரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே கதந கியா ஜாநே பர ‘நாஸ்தி ஔர
அவக்தவ்ய’ ஹை; [௭] த்ரவ்ய ஸ்வத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே, பரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே ஔர யுகபத்
ஸ்வபரத்ரவ்ய–க்ஷேத்ர–கால–பாவஸே கதந கியா ஜாநே பர ‘அஸ்தி, நாஸ்தி ஔர அவக்தவ்ய’ ஹை. – யஹ
[உபர்யுக்த பாத] அயோக்ய நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி ஸர்வ வஸ்து [௧] ஸ்வரூபாதிஸே ‘
அஶூந்ய’ ஹை, [௨]
பரரூபாதிஸே ‘ஶூந்ய’ ஹை, [௩] தோநோஂஸே [ஸ்வரூபாதிஸே ஔர பரரூபாதிஸே] ‘அஶூந்ய ஔர ஶூந்ய’ ஹை
[௪] தோநோஂஸே [ஸ்வரூபாதிஸே ஔர
--------------------------------------------------------------------------
௧ ஸ்யாத்=கதஂசித்; கிஸீ ப்ரகார; கிஸீ அபேக்ஷாஸே. [‘ஸ்யாத்’ ஶப்த ஸர்வதாபநேகா நிஷேத கரதா ஹை ஔர அநேகாந்தகோ
ப்ரகாஶித கரதா ஹை – தர்ஶாதா ஹை.]

௨. அவக்தவ்ய=ஜோ கஹா ந ஜா ஸகே; அவாச்ய. [ஏகஹீ ஸாத ஸ்வசதுஷ்டய ததா பரசதுஷ்டயகீ அபேக்ஷாஸே த்ரவ்ய கதநமேஂ
நஹீஂ ஆ ஸகதா இஸலியே ‘அவக்தவ்ய’ ஹை.]

௩. அஶூந்ய=ஜோ ஶூந்ய நஹீஂ ஹை ஐஸா; அஸ்தித்வ வாலா; ஸத்.

௪. ஶூந்ய=ஜிஸகா அஸ்தித்வ நஹீஂ ஹை ஐஸா; அஸத்.

Page 34 of 264
PDF/HTML Page 63 of 293
single page version

௩௪
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
உபாப்யாமஶூந்யஶூந்யத்வாத், ஸஹாவாச்யத்வாத், பங்கஸஂயோகார்பணாயாமஶூந்யாவாச்யத்வாத், ஶூந்யாவாச்ய–த்வாத்,
அஶூந்யஶூந்யாவாச்யத்வாச்சேதி.. ௧௪..
பாவஸ்ஸ ணத்தி ணாஸோ ணத்தி அபாவஸ்ஸ சேவ உப்பாதோ.
குணபஞ்ஜயேஸு பாவா உப்பாதவஏ பகுவ்வஂதி.. ௧௫..
பாவஸ்ய நாஸ்தி நாஶோ நாஸ்தி அபாவஸ்ய சைவ உத்பாதஃ.
குணபர்யாயேஷு பாவா உத்பாதவ்யயாந் ப்ரகுர்வந்தி.. ௧௫..
-----------------------------------------------------------------------------

பரரூபாதிஸே] ஏகஹீ ஸாத ‘அவாச்ய’ ஹை, பஂகோஂகே ஸஂயோகஸே கதந கரநே பர [௫] ‘அஶூந்ய ஔர
அவாச்ய’ ஹை, [௬] ‘ஶூந்ய ஔர அவாச்ய’ ஹை, [௭] ‘அஶூந்ய, ஶூந்ய ஔர அவாச்ய’ ஹை.
பாவார்தஃ– [௧] த்ரவ்ய ஸ்வசதுஷ்டயகீ அபேக்ஷாஸே ‘ஹை’. [௨] த்ரவ்ய பரசதுஷ்டயகீ அபேக்ஷாஸே ‘நஹீஂ ஹை’.
[௩] த்ரவ்ய க்ரமஶஃ ஸ்வசதுஷ்டயகீ ஔர பரசதுஷ்டயகீ அபேக்ஷாஸே ‘ஹை ஔர நஹீஂ ஹை’. [௪] த்ரவ்ய யுகபத்
ஸ்வசதுஷ்டயகீ ஔர பரசதுஷ்டயகீ அபேக்ஷாஸே ‘அவக்தவ்ய ஹை’. [௫] த்ரவ்ய ஸ்வசதுஷ்டயகீ ஔர யுகபத்
ஸ்வபரசதுஷ்டயகீ அபேக்ஷாஸே ‘ஹை ஔர அவக்தவ்ய ஹைே’. [௬] த்ரவ்ய பரசதுஷ்டயகீ, ஔர யுகபத்
ஸ்வபரசதுஷ்டயகீ அபேக்ஷாஸே ‘நஹீஂ ஔர அவக்தவ்ய ஹை’. [௭] த்ரவ்ய ஸ்வசதுஷ்டயகீ, பரசதுஷ்டயகீ ஔர
யுகபத் ஸ்வபரசதுஷ்டயகீ அபேக்ஷாஸே ‘ஹை, நஹீஂ ஹை ஔர அவக்தவ்ய ஹை’. – இஸப்ரகார யஹா஁ ஸப்தபஂகீ கஹீ கஈ
ஹை.. ௧௪..
காதா ௧௫
அந்வயார்தஃ– [பாவஸ்ய] பாவகா [ஸத்கா] [நாஶஃ] நாஶ [ந அஸ்தி] நஹீஂ ஹை [ச ஏவ] ததா
[அபாவஸ்ய] அபாவகா [அஸத்கா] [உத்பாதஃ] உத்பாத [ந அஸ்தி] நஹீஂ ஹை; [பாவாஃ] பாவ [ஸத்
த்ரவ்யோஂ] [குணபர்யாயஷு] குணபர்யாயோஂமேஂ [உத்பாதவ்யயாந்] உத்பாதவ்யய [ப்ரக்ருர்வந்தி] கரதே ஹைஂ.
--------------------------------------------------------------------------
ஸ்வத்ரவ்ய, ஸ்வக்ஷேத்ர, ஸ்வகால ஔர ஸ்வபாவகோ ஸ்வசதுஷ்டய கஹா ஜாதா ஹை . ஸ்வத்ரவ்ய அர்தாத் நிஜ குணபர்யாயோஂகே
ஆதாரபூத வஸ்து ஸ்வயஂ; ஸ்வக்ஷேத்ர அர்தாத வஸ்துகா நிஜ விஸ்தார அர்தாத் ஸ்வப்ரதேஶஸமூஹ; ஸ்வகால அர்தாத் வஸ்துகீ
அபநீ வர்தமாந பர்யாய; ஸ்வபாவ அர்தாத் நிஜகுண– ஸ்வஶக்தி.
நஹி ‘பாவ’ கேரோ நாஶ ஹோய, ‘அபாவ’நோ உத்பாத நா;
‘பாவோ’ கரே சே நாஶ நே உத்பாத குணபர்யாயமாஂ. ௧௫.

Page 35 of 264
PDF/HTML Page 64 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௩௫
அத்ராஸத்ப்ராதுர்பாவத்வமுத்பாதஸ்ய ஸதுச்சேதத்வஂ விகமஸ்ய நிஷித்தம்.
பாவஸ்ய ஸதோ ஹி த்ரவ்யஸ்ய ந த்ரவ்யத்வேந விநாஶஃ, அபாவஸ்யாஸதோந்யத்ரவ்யஸ்ய ந த்ரவ்யத்வேநோத்பாதஃ.
கிந்து பாவாஃ ஸந்தி த்ரவ்யாணி ஸதுச்சேதமஸதுத்பாதஂ சாந்தரேணைவ குணபர்யாயேஷு விநாஶமுத்பாதஂ சாரபந்தே. யதா
ஹி க்ருதோத்பதௌ கோரஸஸ்ய ஸதோ ந விநாஶஃ ந சாபி கோரஸவ்யதிரிக்தஸ்யார்தாந்தரஸ்யாஸதஃ உத்பாதஃ கிந்து
கோரஸஸ்யைவ ஸதுச்சேதமஸதுத்பாதஂ சாநுபலப–மாநஸ்ய ஸ்பர்ஶரஸகந்தவர்ணாதிஷு பரிணாமிஷு குணேஷு
பூர்வாவஸ்தயா விநஶ்யத்ஸூத்தராவஸ்தயா ப்ராதர்பவத்ஸு நஶ்யதி ச நவநீதபர்யாயோ கத்ருபர்யாய உத்பத்யதே, ததா
ஸர்வபாவாநாமபீதி.. ௧௫..
-----------------------------------------------------------------------------

டீகாஃ–
யஹா஁ உத்பாதமேஂ அஸத்கே ப்ராதுர்பாவகா ஔர வ்யயமேஂ ஸத்கே விநாஶகா நிஷேத கியா ஹை
[அர்தாத் உத்பாத ஹோநேஸே கஹீஂ அஸத்கீ உத்பத்தி நஹீஂ ஹோதீ ஔர வ்யய ஹோநேஸே கஹீஂ ஸத்கா விநாஶ நஹீஂ
ஹோதா ––ஐஸா இஸ காதாமேஂ கஹா ஹை].
பாவகா–ஸத் த்ரவ்யகா–த்ரவ்யரூபஸே விநாஶ நஹீஂ ஹை, அபாவகா –அஸத் அந்யத்ரவ்யகா –த்ரவ்யரூபஸே
உத்பாத நஹீஂ ஹை; பரந்து பாவ–ஸத் த்ரவ்யோஂ, ஸத்கே விநாஶ ஔர அஸத்கே உத்பாத பிநா ஹீ, குணபர்யாயோஂமேஂ
விநாஶ ஔர உத்பாத கரதே ஹைஂ. ஜிஸப்ரகார கீகீ உத்பத்திமேஂ கோரஸகா–ஸத்கா–விநாஶ நஹீஂ ஹை ததா
கோரஸஸே பிந்ந பதார்தாந்தரகா–அஸத்கா–உத்பாத நஹீஂ ஹை, கிந்து கோரஸகோ ஹீ, ஸத்கா விநாஶ ஔர
அஸத்கா உத்பாத கியே பிநா ஹீ, பூர்வ அவஸ்தாஸே விநாஶ ப்ராப்த ஹோநே வாலே ஔர உத்தர அவஸ்தாஸே உத்பந்ந
ஹோநே வாலே ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணாதிக பரிணாமீ குணோஂமேஂ மக்கநபர்யாய விநாஶகோ ப்ராப்த ஹோதீ ஹை ததா
கீபர்யாய உத்பந்ந ஹோதீ ஹை; உஸீப்ரகார ஸர்வ பாவோஂகா பீ வைஸா ஹீ ஹை [அர்தாத் ஸமஸ்த த்ரவ்யோஂகோ நவீந
பர்யாயகீ உத்பத்திமேஂ ஸத்கா விநாஶ நஹீஂ ஹை ததா அஸத்கா உத்பாத நஹீஂ ஹை, கிந்து ஸத்கா விநாஶ ஔர
அஸத்கா உத்பாத கியே பிநா ஹீ, பஹலேகீ [புராநீ] அவஸ்தாஸே விநாஶகோ ப்ராப்த ஹோநேவாலே ஔர பாதகீ
[நவீந] அவஸ்தாஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலே
பரிணாமீ குணோஂமேஂ பஹலேகீ பர்யாய விநாஶ ஔர பாதகீ பர்யாயகீ
உத்பத்தி ஹோதீ ஹை].. ௧௫..
--------------------------------------------------------------------------

பரிணாமீ=பரிணமித ஹோநேவாலே; பரிணாமவாலே. [பர்யாயார்திக நயஸே குண பரிணாமீ ஹைஂ அர்தாத் பரிணமித ஹோதே ஹைஂ.]

Page 36 of 264
PDF/HTML Page 65 of 293
single page version

௩௬
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
பாவா ஜீவாதீயா ஜீவகுணா சேதணா ய உவஓகோ.
ஸுரணரணாரயதிரியா ஜீவஸ்ஸ ய பஜ்ஜயா பஹுகா.. ௧௬..
பாவா ஜீவாத்யா ஜீவகுணாஶ்சேதநா சோபயோகஃ.
ஸுரநரநாரகதிர்யஞ்சோ ஜீவஸ்ய ச பர்யாயாஃ பஹவஃ.. ௧௬..
அத்ர பாவகுணபர்யாயாஃ ப்ரஜ்ஞாபிதாஃ.
பாவா ஹி ஜீவாதயஃ ஷட் பதார்தாஃ. தேஷாஂ குணாஃ பர்யாயாஶ்ச ப்ரஸித்தாஃ. ததாபி ஜீவஸ்ய
வக்ஷ்யமாணோதாஹரணப்ரஸித்தயதர்மபிதீயந்தே. குணா ஹி ஜீவஸ்ய ஜ்ஞாநாநுபூதிலக்ஷணா ஶுத்தசேதநா,
கார்யாநுபூதிலக்ஷணா கர்மபலாநுபூதிலக்ஷணா சாஶுத்தசேதநா, சைதந்யாநுவிதாயிபரிணாமலக்ஷணஃ ஸ–
விகல்பநிர்விகல்பரூபஃ ஶுத்தாஶுத்ததயா ஸகலவிகலதாஂ
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௧௬

அந்வயார்தஃ–
[ஜீவாத்யாஃ] ஜீவாதி [த்ரவ்ய] வே [பாவாஃ] ‘பாவ’ ஹைஂ. [ஜீவகுணாஃ] ஜீவகே குண
[சேதநா ச உபயோகஃ] சேதநா ததா உபயோக ஹைஂ [ச] ஔர [ஜீவஸ்ய பர்யாயாஃ] ஜீவகீ பர்யாயேஂ
[ஸுரநரநாரகதிர்யஞ்சஃ] தேவ–மநுஷ்ய–நாரக–திர்யஂசரூப [பஹவஃ] அநேக ஹைஂ.
டீகாஃ– யஹா பாவோஂ [த்ரவ்யோஂ], குணோஂஂ ஔர பர்யாயேஂ பதலாயே ஹைஂ.
ஜீவாதி சஹ பதார்த வே ‘பாவ’ ஹைஂ. உநகே குண ஔர பர்யாயேஂ ப்ரஸித்த ஹைஂ, ததாபிஆகே [அகலீ
காதாமேஂ] ஜோ உதாஹரண தேநா ஹை உஸகீ ப்ரஸித்திகே ஹேது ஜீவகே குணோஂ ஔர பர்யாயோஂ கதந கியா ஜாதா
ஹைஃ–
ஜீவகே குணோஂ ஜ்ஞாநாநுபூதிஸ்வரூப ஶுத்தசேதநா ததா கார்யாநுபூதிஸ்வரூப ஔர கர்மபலாநுபூதி–
ஸ்வரூப அஶுத்தசேதநா ஹை ஔர சைதந்யாநுவிதாயீ–பரிணாமஸ்வரூப, ஸவிகல்பநிர்விகல்பரூப, ஶுத்ததா–
--------------------------------------------------------------------------
௧. அகலீ காதாமேஂ ஜீவகீ பாத உதாஹரணகே ரூபமேஂ லேநா ஹை, இஸலியே உஸ உதாஹரணகோ ப்ரஸித்த கரநேகே லியே யஹா஁
ஜீவகே குணோஂ ஔர பர்யாயோஂகா கதந கியா கயா ஹை.
௨. ஶுத்தசேதநா ஜ்ஞாநகீ அநுபூதிஸ்வரூப ஹை ஔர அஶுத்தசேதநா கர்மகீ ததா கர்மபலகீ அநுபூதிஸ்வரூப ஹை.
௩. சைதந்ய–அநுவிதாயீ பரிணாம அர்தாத் சைதந்யகா அநுஸரண கரநேவாலா பரிணாம வஹ உபயோக ஹை. ஸவிகல்ப
உபயோககோ ஜ்ஞாந ஔர நிர்விகல்ப உபயோககோ தர்ஶந கஹா ஜாதா ஹை. ஜ்ஞாநோபயோககே பேதோஂமேஂஸே மாத்ர கேவஜ்ஞாந ஹீ ஶுத்த
ஹோநேஸே ஸகல [அகண்ட, பரிபூர்ண] ஹை ஔர அந்ய ஸப அஶுத்த ஹோநேஸே விகல [கண்டித, அபூர்ண] ஹைஂ;
தர்ஶநோபயோககே பேதோஂமேஸே மாத்ர கேவலதர்ஶந ஹீ ஶுத்த ஹோநேஸே ஸகல ஹை ஔர அந்ய ஸப அஶுத்த ஹோநேஸே விகல ஹைஂ.

ஜீவாதி ஸௌ சே ‘பாவ,’ ஜீவகுண சேதநா உபயோக சே;
ஜீவபர்யயோ திர்யஂச–நாரக–தேவ–மநுஜ அநேக சே. ௧௬.

Page 37 of 264
PDF/HTML Page 66 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௩௭
ததாநோ த்வேதோபயோகஶ்ச. பர்யாயாஸ்த்வகுருலகுகுணஹாநிவ்ருத்திநிர்வ்ருத்தாஃ ஶுத்தாஃ, ஸூத்ரோபாத்தாஸ்து ஸுரநாரக–
திர்யங்மநுஷ்லக்ஷணாஃ பரத்ரவ்யஸம்பந்தநிர்வ்ருத்தத்வாதஶுத்தாஶ்சேதி.. ௧௬..
மணுஸத்தணேண ணட்டோ தேஹீ தேவோ ஹவேதி இதரோ வா.
உபயத்த ஜீவபாவோ ண ணஸ்ஸதி ண ஜாயதே அண்ணோ.. ௧௭..
மநுஷ்யத்வேந நஷ்டோ தேஹீ தேவோ பவதீதரோ வா.
உபயத்ர ஜீவபாவோ ந நஶ்யதி ந ஜாயதேந்யஃ.. ௧௭..
இதஂ பாவநாஶாபாவோத்பாதநிஷேதோதாஹரணம்.
-----------------------------------------------------------------------------
அஶுத்ததாகே காரண ஸகலதா–விகலதா தாரண கரநேவாலா, தோ ப்ரகாரகா உபயோக ஹை [அர்தாத் ஜீவகே
குணோஂ ஶுத்த–அஶுத்த சேதநா ததா தோ ப்ரகாரகே உபயோக ஹைஂ].
ஜீவகீ பர்யாயேஂ இஸப்ரகார ஹைஂஃ–– அகுருலகுகுணகீ ஹாநிவ்ருத்திஸே உத்பந்ந பர்யாயேஂ ஶுத்த பர்யாயேஂ ஹைஂ ஔர
ஸுத்ரமேஂ [–இஸ காதாமேஂ] கஹீ ஹுஈ, தேவ–நாரக–திர்யஂச–மநுஷ்யஸ்வரூப பர்யாயேஂ பரத்ரவ்யகே ஸம்பந்தஸே உத்பந்ந
ஹோதீ ஹை இஸலியே அஶுத்த பர்யாயேஂ ஹைஂ.. ௧௬..
காதா ௧௭
அந்வயார்தஃ– [மநுஷ்யத்வேந] மநுஷ்யபத்வஸே [நஷ்டஃ] நஷ்ட ஹுஆ [தேஹீ] தேஹீ [ஜீவ]
[தேவஃ வா இதரஃ] தேவ அதவா அந்ய [பவதி] ஹோதா ஹை; [உபயத்ர] உந தோநோஂமேஂ [ஜீவபாவஃ] ஜீவபாவ
[ந நஶ்யதி] நஷ்ட நஹீஂ ஹோதா ஔர [அந்யஃ] தூஸரா ஜீவபாவ [ந ஜாயதே] உத்பந்ந நஹீஂ ஹோதா.
டீகாஃ– ‘பாவகா நாஶ நஹீஂ ஹோதா ஔர அபாவகா உத்பாத நஹீஂ ஹோதா’ உஸகா யஹ உதாஹரண ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
பர்யாயார்திகநயஸே குண பீ பரிணாமீ ஹைஂ. [தகியே, ௧௫ வீஂ காதாகீ டீகா.]

மநுஜத்வதீ வ்யய பாமீநே தேவாதி தேஹீ தாய சே;
த்யாஂ ஜீவபாவ ந நாஶ பாமே, அந்ய நஹி உத்பவ லஹே. ௧௭.

Page 38 of 264
PDF/HTML Page 67 of 293
single page version

௩௮
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ப்ரதிஸமயஸஂபவதகுருலகுகுணஹாநிவ்ருத்திநிர்வ்ருத்தஸ்வபாவபர்யாயஸஂதத்யவிச்சேதகேநைகேந ஸோபாதிநா
மநுஷ்யத்வலக்ஷணேந பர்யாயேண விநஶ்யதி ஜீவஃ, ததாவிதேந தேவத்வலக்ஷணேந நாரகதிர்யக்த்வலக்ஷணேந வாந்யேந
பர்யாயேணோத்பத்யதே. ந ச மநுஷ்யத்வேந நாஶே ஜீவத்வேநாபி நஶ்யதி, தேவத்வாதிநோத்பாதே ஜீவத்வேநாப்யுத்பத்யதேஃ
கிஂ து ஸதுச்சேதமஸதுத்பாதமந்தரேணைவ ததா விவர்தத இதி..௧௭..
ஸோ சேவ ஜாதி மரணஂ ஜாதி ண ணட்டோ ண சேவ உப்பண்ணோ.
உப்பண்ணோ ய விணட்டோ தேவோ மணுஸு த்தி பஜ்ஜாஓ.. ௧௮..
ஸ ச ஏவ யாதி மரணஂ யாதி ந நஷ்டோ ந சைவோத்பந்நஃ.
உத்பந்நஶ்ச விநஷ்டோ தேவோ மநுஷ்ய இதி பர்யாயஃ.. ௧௮..
அத்ர கதஂசித்வயயோத்பாதவத்த்வேபி த்ரவ்யஸ்ய ஸதாவிநஷ்டாநுத்பந்நத்வஂ க்யாபிதம்.
யதேவ பூர்வோத்தரபர்யாயவிவேகஸஂபர்காபாதிதாமுபயீமவஸ்தாமாத்மஸாத்குர்வாணமுச்சித்யமாநமுத்பத்ய–மாநஂ ச
-----------------------------------------------------------------------------
ப்ரதிஸமய ஹோநேவாலீ அகுருலதுகுணகீ ஹாநிவ்ருத்திஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலீ ஸ்வபாவபர்யாயோஂகீ ஸஂததிகா
விச்சேத ந கரநேவாலீ ஏக ஸோபாதிக மநுஷ்யத்வஸ்வரூப பர்யாயஸே ஜீவ விநாஶகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை ஔர
ததாவித [–ஸ்வபாவபர்யாயோஂகே ப்ரவாஹகோ ந தோ஡நேவாலீ ஸோபாதிக] தேவத்வஸ்வரூப, நாரகத்வஸ்வரூப யா
திர்யஂசத்வஸ்வரூப அந்ய பர்யாயஸே உத்பந்ந ஹோதா ஹை. வஹா஁ ஐஸா நஹீஂ ஹை கி மநுஷ்யபத்வஸே விநஷ்ட ஹோநேபர
ஜீவத்வஸே பீ நஷ்ட ஹோதா ஹை ஔர தேவத்வஸே ஆதிஸே உத்பாத ஹோநேபர ஜீவத்வ பீ உத்பந்ந ஹோதா ஹை, கிந்து
ஸத்கே உச்சேத ஔர அஸத்கே உத்பாத பிநா ஹீ ததநுஸார விவர்தந [–பரிவர்தந, பரிணமந] கரதா ஹை..
௧௭..
காதா ௧௮
அந்வயார்தஃ– [ஸஃ ச ஏவ] வஹீ [யாதி] ஜந்ம லேதா ஹை ஔர [மரணஂயாதி] ம்ருத்யு ப்ராப்த கரதா ஹை
ததாபி [ந ஏவ உத்பந்நஃ] வஹ உத்பந்ந நஹீஂ ஹோதா [ச] ஔர [ந நஷ்டஃ] நஷ்ட நஹீஂ ஹோதா; [தேவஃ
மநுஷ்யஃ] தேவ, முநஷ்ய [இதி பர்யாயஃ] ஐஸீ பர்யாய [உத்பந்நஃ] உத்பந்ந ஹோதீ ஹை [ச] ஔர [விநஷ்டஃ]
விநஷ்ட ஹோதீ ஹை.
டீகாஃ– யஹா஁, த்ரவ்ய கதஂசித் வ்யய ஔர உத்பாதவாலா ஹோநேபர பீ உஸகா ஸதா அவிநஷ்டபநா ஔர
அநுத்பந்நபநா கஹா ஹை.
--------------------------------------------------------------------------

ஜந்மே மரே சே தே ஜ, தோபண நாஶ–உத்பவ நவ லஹே;
ஸுர–மாநவாதிக பர்யயோ உத்பந்ந நே லய தாய சே. ௧௮.

Page 39 of 264
PDF/HTML Page 68 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௩௯
த்ரவ்யமாலக்ஷ்யதே, ததேவ ததாவிதோபயாவஸ்தாவ்யாபிநா ப்ரதிநியதைக– வஸ்துத்வநிபந்தநபூதேந
ஸ்வபாவேநாவிநஷ்டமநுத்பந்நஂ வா வேத்யதே. பர்யாயாஸ்து தஸ்ய பூர்வபூர்வபரிணாமோ–பமர்தோத்தரோத்தரபரிணாமோத்பாதரூபாஃ
ப்ரணாஶஸஂபவதர்மாணோபிதீயந்தே. தே ச வஸ்துத்வேந த்ரவ்யாதப்ருதக்பூதா ஏவோக்தாஃ. ததஃ பர்யாயைஃ
ஸஹைகவஸ்துத்வாஜ்ஜாயமாநஂ ம்ரியமாணமதி ஜீவத்ரவ்யஂ ஸர்வதாநுத்பந்நா விநஷ்டஂ த்ரஷ்டவ்யம். தேவமநுஷ்யாதிபர்யாயாஸ்து
க்ரமவர்தித்வாதுபஸ்திதாதிவாஹிதஸ்வஸமயா உத்பத்யந்தே விநஶ்யந்தி சேதி.. ௧௮..
ஏவஂ ஸதோ விணாஸோ அஸதோ ஜீவஸ்ஸ ணத்தி உப்பாதோ.
தாவதிஓ ஜீவாணஂ தேவோ மணுஸோ த்தி கதிணாமோ.. ௧௯..
ஏவஂ ஸதோ விநாஶோஸதோ ஜீவஸ்ய நாஸ்த்யுத்பாதஃ.
தாவஜ்ஜீவாநாஂ தேவோ மநுஷ்ய இதி கதிநாம.. ௧௯..
-----------------------------------------------------------------------------

ஜோ த்ரவ்ய
பூர்வ பர்யாயகே வியோகஸே ஔர உத்தர பர்யாயகே ஸஂயோகஸே ஹோநேவாலீ உபய அவஸ்தாகோ ஆத்மஸாத்
[அபநேரூப] கரதா ஹுஆ விநஷ்ட ஹோதா ஔர உபஜதா திகாஈ தேதா ஹை, வஹீ [த்ரவ்ய] வைஸீ உபய
அவஸ்தாமேஂ வ்யாப்த ஹோநேவாலா ஜோ ப்ரதிநியத ஏகவஸ்துத்வகே காரணபூத ஸ்வபாவ உஸகே த்வாரா [–உஸ
ஸ்வபாவகீ அபேக்ஷாஸே] அவிநஷ்ட ஏவஂ அநுத்பந்ந ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை; உஸகீ பர்யாயேஂ பூர்வ–பூர்வ பரிணாமகே நாஶரூப
ஔர உத்தர–உத்தர பரிணாமகே உத்பாதரூப ஹோநேஸே விநாஶ–உத்பாததர்மவாலீ [–விநாஶ ஏவஂ உத்பாதரூப
தர்மவாலீ] கஹீ ஜாதீ ஹை, ஔர வே [பர்யாயேஂ] வஸ்துரூபஸே த்ரவ்யஸே அப்ருதக்பூத ஹீ கஹீ கஈ ஹை. இஸலியே,
பர்யாயோஂகே ஸாத ஏகவஸ்துபநேகே காரண ஜந்மதா ஔர மரதா ஹோநே பர பீ ஜீவத்ரவ்ய ஸர்வதா அநுத்பந்ந ஏவஂ
அவிநஷ்ட ஹீ தேகநா [–ஶ்ரத்தா கரநா]; தேவ மநுஷ்யாதி பர்யாயேஂ உபஜதீ ஹை ஔர விநஷ்ட ஹோதீ ஹைஂ க்யோஂகி
வே க்ரமவர்தீ ஹோநேஸே உநகா ஸ்வஸமய உபஸ்தித ஹோதா ஹை ஔர பீத ஜாதா ஹை.. ௧௮..
காதா ௧௯
அந்வயார்தஃ– [ஏவஂ] இஸப்ரகார [ஜீவஸ்ய] ஜீவகோ [ஸதஃ விநாஶஃ] ஸத்கா விநாஶ ஔர
[அஸதஃ உத்பாதஃ] அஸத்கா உத்பாத [ந அஸ்தி] நஹீஂ ஹை; [‘தேவ ஜந்மதா ஹைே ஔர மநுஷ்ய மரதா ஹை’ –
ஐஸா கஹா ஜாதா ஹை உஸகா யஹ காரண ஹை கி] [ஜீவாநாம்] ஜீவோஂகீ [தேவஃ மநுஷ்யஃ] தேவ, மநுஷ்ய
[இதி கதிநாம] ஐஸா கதிநாமகர்ம [தாவத்] உதநே ஹீ காலகா ஹோதா ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
௧. பூர்வ = பஹலேகீ. ௨. உத்தர = பாதகீ
ஏ ரீதே ஸத்–வ்யய நே அஸத்–உத்பாத ஹோய ந ஜீவநே;
ஸுரநரப்ரமுக கதிநாமநோ ஹதயுக்த காள ஜ ஹோய சே. ௧௯.

Page 40 of 264
PDF/HTML Page 69 of 293
single page version

௪௦
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
அத்ர ஸதஸதோரவிநாஶாநுத்பாதௌ ஸ்திதிபக்ஷத்வேநோபந்யஸ்தௌ.
யதி ஹி ஜீவோ ய ஏவ ம்ரியதே ஸ ஏவ ஜாயதே, ய ஏவ ஜாயதே ஸ ஏவ ம்ரியதே, ததைவஂ ஸதோ
விநாஶோஸத் உத்பாதஶ்ச நாஸ்தீதி வ்யவதிஷ்டதே. யத்து தேவோ ஜாயதே மநுஷ்யோ ம்ரியதே இதி வ்யபதிஶ்யதே
ததவத்ருதகாலதேவமநுஷ்யத்வபர்யாயநிர்வர்தகஸ்ய தேவமநுஷ்யகதிநாம்நஸ்தந்மாத்ரத்வாதவிருத்தம். யதா ஹி மஹதோ
வேணுதண்டஸ்யைகஸ்ய க்ரமவ்ருத்தீந்யநே காநி பர்வாண்யாத்மீயாத்மீயப்ரமாணாவச்சிந்நத்வாத் பர்வாந்தரமகச்சந்தி
ஸ்வஸ்தாநேஷு பாவபாஜ்ஜி பரஸ்தாநேஷ்வபாவபாஜ்ஜி பவந்தி, வேணுதண்டஸ்து ஸர்வேஷ்வபி பர்வஸ்தாநேஷு பாவபாகபி
பர்வாந்தரஸஂபந்தேந பர்வாந்தரஸஂபந்தாபாவாதபாவபாக்பவதி; ததா நிரவதித்ரி–காலாவஸ்தாயிநோ
ஜீவத்ரவ்யஸ்யைகஸ்ய க்ரமவ்ருத்தயோநேகேஃ மநுஷ்யத்வாதிபர்யாயா ஆத்மீயாத்மீயப்ரமாணா–வச்சிந்நத்வாத்
பர்யாயாந்தரமகச்சந்தஃ ஸ்வஸ்தாநேஷு பாவபாஜஃ பரஸ்தாநேஷ்வபாவபாஜோ பவந்தி, ஜீவத்ரவ்யஂ து
ஸர்வபர்யாயஸ்தாநேஷு பாவபாகபி பர்யாயாந்தரஸஂபந்தேந பர்யாயாந்தரஸஂபந்தாபாவாதபாவபாக்பவதி..௧௯..
-----------------------------------------------------------------------------
டீகாஃ– யஹா஁ ஸத்கா அவிநாஶ ஔர அஸத்கா அநுத்பாத த்ருவதாகே பக்ஷஸே கஹா ஹை [அர்தாத்
த்ருவதாகீ அபேக்ஷாஸே ஸத்கா விநாஶ யா அஸத்கா உத்பாத நஹீஂ ஹோதா–– ஐஸா இஸ காதாமேஂ கஹா ஹை].

யதி வாஸ்தவமேஂ ஜோ ஜீவ மரதா ஹை வஹீ ஜந்மதா ஹை, ஜோ ஜீவ ஜந்மதா ஹை வஹீ மரதா ஹை, தோ
இஸப்ரகார ஸத்கா விநாஶ ஔர அஸத்கா உத்பாத நஹீஂ ஹை ஐஸா நிஶ்சித ஹோதா ஹை. ஔர ‘தேவ ஜந்மதா ஹைே
ஔர மநுஷ்ய மரதா ஹை’ ஐஸா ஜோ கஹா ஜாதா ஹை வஹ [பீ] அவிருத்த ஹை க்யோஂகி மர்யாதித காலகீ
தேவத்வபர்யாய ஔர மநுஷ்யத்வபர்யாயகோ ரசநே வாலே தேவகதிநாமகர்ம ஔர மநுஷ்யகதிநாமகர்ம மாத்ர உதநே
கால ஜிதநே ஹீ ஹோதே ஹைஂ. ஜிஸப்ரகார ஏக படே பா஁ஸகே க்ர்ரமவர்தீ அநேக
பர்வ அபநே–அபநே மாபமேஂ
மர்யாதித ஹோநேஸே அந்ய பர்வமேஂ ந ஜாதே ஹுஏ அபநே–அபநே ஸ்தாநோஂமேஂ பாவவாலே [–வித்யமாந] ஹைஂ ஔர பர
ஸ்தாநோஂமேஂ அபாவவாலே [–அவித்யமாந] ஹைஂ ததா பா஁ஸ தோ ஸமஸ்த பர்வஸ்தாநோஂமேஂ பாவவாலா ஹோநேபர பீ அந்ய
பர்வகே ஸம்பந்த த்வாரா அந்ய பர்வகே ஸம்பந்தகா அபாவ ஹோநேஸே அபாவவாலா [பீ] ஹை; உஸீப்ரகார நிரவதி
த்ரிகால ஸ்தித ரஹநேவாலே ஏக ஜீவத்ரவ்யகீ க்ரமவர்தீ அநேக மநுஷ்யத்வாதிபர்யாய அபநே–அபநே மாபமேஂ
மர்யாதித ஹோநேஸே அந்ய பர்யாயமேஂ ந ஜாதீ ஹுஈ அபநே–அபநே ஸ்தாநோஂமேஂ பாவவாலீ ஹைஂ ஔர பர ஸ்தாநோஂமேஂ
அபாவவாலீ ஹைஂ ததா ஜீவத்ரவ்ய தோ ஸர்வபர்யாயஸ்தாநோமேஂ பாவவாலா ஹோநே பர பீ அந்ய பர்யாயகே ஸம்பந்த த்வாரா
அந்ய பர்யாயகே ஸம்பந்தகா அபாவ ஹோநேஸே அபாவவாலா [பீ] ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
௧. பர்வ=ஏக காஂடஸே தூஸரீ காஂட தககா பாக; போர.

Page 41 of 264
PDF/HTML Page 70 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௪௧
ணாணாவரணாதீயா பாவா ஜீவேண ஸுட்ட அணுபத்தா.
தேஸிமபாவஂ கிச்சா
அபூதபுவ்வோ ஹவதி ஸித்தோ.. ௨௦..
ஜ்ஞாநாவரணாத்யா பாவா ஜீவேந ஸுஷ்டு அநுபத்தா.
தேஷாமபாவஂ குத்வாபூதபூர்வோ பவதி ஸித்தஃ.. ௨௦..
-----------------------------------------------------------------------------
பாவார்தஃ– ஜீவகோ த்ரௌவ்ய அபேக்ஷாஸே ஸத்கா விநாஶ ஔர அஸத்கா உத்பாத நஹீஂ ஹை. ‘மநுஷ்ய மரதா
ஹை ஔர தேவ ஜந்மதா ஹை’ –ஐஸா ஜோ கஹா ஜாதா ஹை வஹ பாத பீ உபர்யுக்த விவரணகே ஸாத விரோதகோ
ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதீ. ஜிஸப்ரகார ஏக படே பா஁ஸகீ அநேக போரேஂ அபநே–அபநே ஸ்தாநோஂமேஂ வித்யமாந ஹைஂ ஔர
தூஸரீ போரோஂகே ஸ்தாநோஂமேஂ அவித்யமாந ஹைஂ ததா பா஁ஸ தோ ஸர்வ போரோஂகே ஸ்தாநோஂமேஂ அந்வயரூபஸே வித்யமாந ஹோநே
பர பீ ப்ரதமாதி போரகே ரூபமேஂ த்விதீயாதி போரமேஂ ந ஹோநேஸே அவித்யமாந பீ கஹா ஜாதா ஹை; உஸீப்ரகார
த்ரிகால–அவஸ்தாயீ ஏக ஜீவகீ நரநாரகாதி அநேக பர்யாயேஂ அபநே–அபநே காலமேஂ வித்யமாந ஹைஂ ஔர
தூஸரீ பர்யாயோஂகே காலமேஂ அவித்யமாந ஹைஂ ததா ஜீவ தோ ஸர்வ பர்யாயோஂமேஂ அந்வயரூபஸே வித்யமாந ஹோநே பர பீ
மநுஷ்யாதிபர்யாயரூபஸே தேவாதிபர்யாயமேஂ ந ஹோநேஸே அவித்யமாந பீ கஹா ஜாதா ஹை.. ௧௯..
காதா ௨௦
அந்வயார்தஃ– [ஜ்ஞாநாவரணாத்யாஃ பாவாஃ] ஜ்ஞாநாவரணாதி பாவ [ஜீவேந] ஜீவகே ஸாத [ஸுஷ்டு] பலீ
பா஁தி [அநுபத்தாஃ] அநுபத்த ஹை; [தேஷாம் அபாவஂ க்ருத்வா] உநகா அபாவ கரகே வஹ [அபூதபூர்வஃ ஸித்தஃ]
அபூதபூர்வ ஸித்த [பவதி] ஹோதா ஹை.
டீகாஃ– யஹா஁ ஸித்தகோ அத்யந்த அஸத்–உத்பாதகா நிஷேத கியா ஹை. [அர்தாத் ஸித்தத்வ ஹோநேஸே
ஸர்வதா அஸத்கா உத்பாத நஹீஂ ஹோதா ஐஸா கஹா ஹை].
--------------------------------------------------------------------------
ஜ்ஞாநாவரண இத்யாதி பாவோ ஜீவ ஸஹ அநுபத்த சே;
தேநோ கரீநே நாஶ, பாமே ஜீவ ஸித்தி அபூர்வநே. ௨௦.

Page 42 of 264
PDF/HTML Page 71 of 293
single page version

௪௨
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
அத்ராத்யந்தாஸதுத்பாதத்வஂ ஸித்தஸ்ய நிஷித்தம்.
யதா ஸ்தோககாலாந்வயிஷு நாமகர்மவிஶேஷோதயநிர்வ்ருத்தேஷு ஜீவஸ்ய தேவாதிபர்யாயேஷ்வேகஸ்மிந்
ஸ்வகாரணநிவ்ருதௌ நிவ்ருத்தேபூதபூர்வ ஏவ சாந்யஸ்மிந்நுத்பந்நே நாஸதுத்பத்திஃ, ததா தீர்தகாலா– ந்வயிநி
ஜ்ஞாநாவரணாதிகர்மஸாமாந்யோதயநிர்வ்ருத்திஸஂஸாரித்வபர்யாயே பவ்யஸ்ய ஸ்வகாரணநிவ்ருத்தௌ நிவ்ருத்தே ஸுமுத்பந்நே
சாபூதபூர்வே ஸித்தத்வபர்யாயே நாஸதுத்பத்திரிதி. கிஂ ச–யதா த்ராகீயஸி வேணுதண்டே வ்யவஹிதா–
வ்யவஹிதவிசித்ரசித்ரகிர்மீரதாகசிதாதஸ்தநார்தபாகே ஏகாந்தவ்யவஹிதஸுவிஶுத்தோர்த்வார்தபாகேவதாரிதா
த்ரஷ்டிஃ ஸமந்ததோ விசித்ரசித்ரகிர்மீரதாவ்யாப்திஂ பஶ்யந்தீ ஸமுநமிநோதி தஸ்ய ஸர்வத்ராவிஶுத்தத்வஂ, ததா
க்வசிதபி ஜீவத்ரவ்யே வ்யவஹிதாவ்யவஹிதஜ்ஞாநாவரணாதிகர்மகிர்மீரதாகசிதபஹுதராதஸ்தநபாகே ஏகாந்த–
வ்யவஹிதஸுவிஶுத்தபஹுதரோர்த்வபாகேவதாரிதா புத்திஃ ஸமந்ததோ ஜ்ஞாநாவரணாதிகர்மகிர்மீரதாவ்யாப்தி
வ்யவஸ்யந்தீ ஸமநுமிநோதி தஸ்ய ஸர்வத்ராவிஶுத்தத்வம். யதா ச தத்ர வேணுதண்டே வ்யாப்திஜ்ஞாநாபாஸநி–
பந்தநவிசித்ரசித்ர கிர்மீரதாந்வயஃ ததா ச க்வசிஜ்ஜீவத்ரவ்யே ஜ்ஞாநாவர–
-----------------------------------------------------------------------------
ஜிஸப்ரகார குச ஸமய தக அந்வயரூபஸே [–ஸாத–ஸாத] ரஹநே வாலீ, நாமகர்மவிஶேஷகே உதயஸே
உத்பந்ந ஹோநேவாலீ ஜோ தேவாதிபர்யாயேஂ உநமேஂஸே ஜீவகோ ஏக பர்யாய ஸ்வகாரணகீ நிவ்ருத்தி ஹோநேபர நிவ்ருத்த ஹோ
ததா அந்ய கோஈ அபூதபூர்வ பர்யாயஹீ உத்பந்நஹோ, வஹா஁ அஸத்கீ உத்பத்தி நஹீஂ ஹை; உஸீப்ரகார தீர்த கால
தக அந்வயரூபஸே ரஹநேவாலீ, ஜ்ஞாநவரணாதிகர்மஸாமாந்யகே உதயஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலீ ஸஂஸாரித்வபர்யாய
பவ்யகோ ஸ்வகாரணகீ நிவ்ருத்தி ஹோநே பர நிவ்ருத்த ஹோ ஔர அபூதபூர்வ [–பூர்வகாலமேஂ நஹீஂ ஹுஈ ஐஸீ]
ஸித்தத்வபர்யாய உத்பந்ந ஹோ, வஹா஁ அஸத்கீ உத்பத்தி நஹீஂ ஹை.
புநஶ்ச [விஶேஷ ஸமஜாயா ஜாதா ஹை.]ஃ–
ஜிஸ ப்ரகார ஜிஸகா விசித்ர சித்ரோஂஸே சித்ரவிசித்ர நீசேகா அர்த பாக குச ட஁காஹுஆ ஔர குச
பிந ட஁கா ஹோ ததா ஸுவிஶுத்த [–அசித்ரித] ஊபரகா அர்த பாக மாத்ர ட஁கா ஹுஆ ஹீ ஹோ ஐஸே பஹுத லஂபே
பா஁ஸ பர த்ரஷ்டி டாலநேஸே வஹ த்ரஷ்டி ஸர்வத்ர விசித்ர சத்ரோஂஸே ஹுஏ சித்ரவிசித்ரபநேகீ வ்யாப்திகா நிர்ணய கரதீ
ஹுஈ ‘வஹ பா஁ஸ ஸர்வத்ர அவிஶுத்த ஹை [அர்தாத் ஸம்பூர்ண ரஂகபிரஂகா ஹை]’ ஐஸா அநுமாந கரதீ ஹை;
உஸீப்ரகார ஜிஸகா ஜ்ஞாநாவரணாதி கர்மோஂஸே ஹுஆ சித்ரவிசித்ரதாயுக்த [–விவித விபாவபர்யாயவாலா]
பஹுத ப஡ா நீசேகா பாக குச ட஁கா ஹுஆ ஔர குச பிந ட஁கா ஹை ததா ஸுவிஶுத்த [ஸித்தபர்யாயவாலா],
பஹுத ப஡ா ஊபரகா பாக மாத்ர ட஁கா ஹுஆ ஹீ ஹை ஐஸே கிஸீ ஜீவத்ரவ்யமேஂ புத்தி லகாநேஸே வஹ புத்தி ஸர்வத்ர
ஜ்ஞாநாவரணாதி கர்மஸே ஹுஏ சித்ரவிசித்ரபநேகீ வ்யாப்திகா நிர்ணய கரதீ ஹுஈ ‘வஹ ஜீவ ஸர்வத்ர அவிஶுத்த ஹை
[அர்தாத் ஸம்பூர்ண ஸஂஸாரபர்யாயவாலா ஹை]’ ஐஸா அநுமாந கரதீ ஹை. புநஶ்ச ஜிஸ ப்ரகார உஸ பா஁ஸமேஂ
வ்யாப்திஜ்ஞாநாபாஸகா காரண [நீசேகே குலே பாகமேஂ] விசித்ர சித்ரோஂஸே ஹுஏ சித்ரவிசித்ரபநேகா அந்வய [–
ஸஂததி, ப்ரவாஹ] ஹை, உஸீப்ரகார உஸ ஜீவத்ரவ்யமேஂ வ்யாப்திஜ்ஞாநாபாஸகா காரண [நிசேகே குலே பாகமேஂ]

Page 43 of 264
PDF/HTML Page 72 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௪௩
ணாதிகர்மகிர்மீரதாந்வயஃ. யதைவ ச தத்ர வேணுதண்டே விசித்ரசித்ரகிர்மீரதாந்வயாபாவாத்ஸுவிஶுத்தத்வஂ, ததைவ
ச க்வசிஜ்ஜீவத்ரவ்யே ஜ்ஞாநவரணாதிகர்ம கிர்மீரதாந்வயாபாவாதாப்தாகமஸம்யகநுமாநாதீந்த்ரிய–
ஜ்ஞாநபரிச்சிந்நாத்ஸித்தத்வமிதி.. ௨௦..
-----------------------------------------------------------------------------
ஜ்ஞாநாவரணாதி கர்மஸே ஹுஏ சித்ரவிசித்ரபநேகா அந்வய ஹை. ஔர ஜிஸ ப்ரகார பாஂ஁ஸமேஂ [உபரகே பாகமேஂ]
ஸுவிஶுத்தபநா ஹை க்யோஂகி [வஹா஁] விசித்ர சித்ரோஂஸே ஹுஏ சித்ரவிசித்ரபநேகே அந்வயகா அபாவ ஹை, உஸீப்ரகார
உஸ ஜீவத்ரவ்யமேஂ [உபரகே பாகமேஂ] ஸித்தபநா ஹை க்யோஂகி [வஹா஁] ஜ்ஞாநாவரணாதி கர்மஸே ஹுஏ
சித்ரவிசித்ரபநேகே அந்வயகா அபாவ ஹை– கி ஜோ அபாவ ஆப்த– ஆகமகே ஜ்ஞாநஸே ஸம்யக் அநுமாநஜ்ஞாநஸே
ஔர அதீந்த்ரிய ஜ்ஞாநஸே ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை.
பாவார்தஃ– ஸஂஸாரீ ஜீவகீ ப்ரகட ஸஂஸாரீ தஶா தேககர அஜ்ஞாநீ ஜீவகோ ப்ரம உத்பந்ந ஹோதா ஹை கி
– ‘ஜீவ ஸதா ஸஂஸாரீ ஹீ ரஹதா ஹை, ஸித்த ஹோ ஹீ நஹீஂ ஸகதா; யதி ஸித்த ஹோ தோ ஸர்வதா அஸத்–
உத்பாதகா ப்ரஸஂக உபஸ்தித ஹோ.’ கிந்து அஜ்ஞாநீகீ யஹ பாத யோக்ய நஹீஂ ஹை.
ஜிஸ ப்ரகார ஜீவகோ தேவாதிரூப ஏக பர்யாயகே காரணகா நாஶ ஹோநே பர உஸ பர்யாயகா நாஶ
ஹோகர அந்ய பர்யாயகீ உத்பந்ந ஹோதீ ஹை, ஜீவத்ரவ்ய தோ ஜோ ஹை வஹீ ரஹதா ஹை; உஸீ ப்ரகார ஜீவகோ
ஸஂஸாரபர்யாயகே காரணபூத மோஹராகத்வேஷாதிகா நாஶ ஹோநே பர ஸஂஸாரபர்யாயகா நாஶ ஹோகர ஸித்தபர்யாய
உத்பந்ந ஹோதீ ஹை, ஜீவத்ரவ்ய தோ ஜோ ஹை வஹீ ரஹதா ஹை. ஸஂஸாரபர்யாய ஔர ஸித்தபர்யாய தோநோஂ ஏக ஹீ
ஜீவத்ரவ்யகீ பர்யாயேஂ ஹைஂ.
புநஶ்ச, அந்ய ப்ரகாரஸே ஸமஜாதே ஹைஂஃ– மாந லோ கி ஏக லஂபா பா஁ஸ க஡ா ரகா கயா ஹை;
உஸகா நீசேகா குச பாக ரஂகபிரஂகா கியா கயா ஹை ஔர ஶேஷ உபரகா பாக அரஂகீ [–ஸ்வாபாவிக
ஶுத்த] ஹை. உஸ பா஁ஸகே ரஂகபிரஂகே பாகமேஂஸே குச பாக குலா ரகா கயா ஹை ஔர ஶேஷ ஸாரா ரஂகபிரஂகா
பாக ஔர பூரா அரஂகீ பாக டக தியா கயா ஹை. உஸ பா஁ஸகா குலா பாக ரஂகபிேரஂகா தேககர அவிசாரீ
ஜீவ ‘ஜஹா஁–ஜஹா஁ பா஁ஸ ஹோ வஹா஁–வஹா஁ ரஂகபிரஂகீபநா ஹோதா ஹை’ ஐஸீ வ்யாப்தி [–நியம,
அவிநாபாவஸம்பந்த] கீ கல்பநா கர லேதா ஹை ஔர ஐஸே மித்யா வ்யாப்திஜ்ஞாந த்வாரா ஐஸா அநுமாந கீஂச
லேதா ஹை கி ‘நீசேஸே உபர தக ஸாரா

Page 44 of 264
PDF/HTML Page 73 of 293
single page version

௪௪
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ஏவஂ பாவமபாவஂ பாவாபாவஂ அபாவபாவஂ ச.
குணபஜ்ஜயேஹிஂ ஸஹிதோ ஸஂஸரமாணோ குணதி ஜீவோ.. ௨௧..
ஏவஂ பாவமபாவஂ பாவாபாவமபாவபாவஂ ச.
குணபர்யயைஃ ஸஹிதஃ ஸஂஸரந் கரோதி ஜீவஃ.. ௨௧..
-----------------------------------------------------------------------------
பா஁ஸ ரஂகபிரஂகா ஹை.’ யஹ அநுமாந மித்யா ஹை; க்யோஂகி வாஸ்தவமேஂ தோ உஸ பா஁ஸகே ஊபரகா பாக
ரஂகபிரஂகேபநேகே அபாவவாலா ஹை, அரஂகீ ஹை. பா஁ஸகே த்ரஷ்டாஂதகீ பா஁தி–கோஈ ஏக பவ்ய ஜீவ ஹை; உஸகா
நீசேகா குச பாக [அர்தாத் அநாதி காலஸே வர்தமாந கால தககா ஔர அமுக பவிஷ்ய கால தககா
பாக] ஸஂஸாரீ ஹை ஔர ஊபரகா அநந்த பாக ஸித்தரூப [–ஸ்வாபாவிக ஶுத்த] ஹை. உஸ ஜீவகே
ஸஂஸாரீ பாகமேஂ ஸே குச பாக குலா [ப்ரகட] ஹை ஔர ஶேஷ ஸாரா ஸஂஸாரீ பாக ஔர பூரா ஸித்தரூப பாக
ட஁கா ஹுஆ [அப்ரகட] ஹைே. உஸ ஜீவகா குலா [ப்ரகட] பாக ஸஂஸாரீ தேககர அஜ்ஞாநீ ஜீவ ‘ஜஹா஁–
ஜஹா஁ ஜீவ ஹோ வஹா஁–வஹா஁ ஸஂஸாரீபநா ஹை’ ஐஸீ வ்யாப்திகீ கல்பநா கர லேதா ஹை ஔர ஐஸே மித்யா
வ்யாப்திஜ்ஞாந த்வாரா ஐஸா அநுமாந கரதா ஹை கி ‘அநாதி–அநந்த ஸாரா ஜீவ ஸஂஸாரீ ஹை.’ யஹ அநுமாந
மித்யா ஹைே; க்யோஂகி உஸ ஜீவகா உபரகா பாக [–அமுக பவிஷ்ய காலகே பாதகா அநந்த பாக]
ஸஂஸாரீபநேகே அபாவவாலா ஹை, ஸித்தரூப ஹை– ஐஸா ஸர்வஜ்ஞப்ரணீத ஆகமகே ஜ்ஞாநஸே, ஸம்யக் அநுமாநஜ்ஞாநஸே
ததா அதீந்த்ரிய ஜ்ஞாநஸே ஸ்பஷ்ட ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை.
இஸ தரஹ அநேக ப்ரகாரஸே நிஶ்சித ஹோதா ஹை கி ஜீவ ஸஂஸாரபர்யாய நஷ்ட கரகே ஸித்தரூபபர்யாயரூப
பரிணமித ஹோ வஹா஁ ஸர்வதா அஸத்கா உத்பாத நஹீஂ ஹோதா.. ௨௦..
--------------------------------------------------------------------------
குணபர்யயே ஸஂயுக்த ஜீவ ஸஂஸரண கரதோ ஏ ரீதே
உத்பவ, விலய, வலீ பாவ–விலய, அபாவ–உத்பவநே கரே. ௨௧.

Page 45 of 264
PDF/HTML Page 74 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௪௫
ஜீவஸ்யோத்பாதவ்யயஸதுச்சேதாஸதுத்பாதகர்த்ருத்வோபபத்த்யுபஸஂஹாரோயம்.
த்ரவ்யஂ ஹி ஸர்வதாவிநஷ்டாநுத்பந்நமாம்நதம் ததோ ஜீவத்ரவ்யஸ்ய த்ரவ்யரூபேண நித்யத்வமுபந்யஸ்தம் தஸ்யைவ
தேவாதிபர்யாயரூபேண ப்ராதுர்பவதோ பாவகர்த்ருத்வமுக்தஂ; தஸ்யைவ ச மநுஷ்யாதிபர்யாயரூபேண
வ்யயதோபாவகர்த்ருத்வமாக்யாதஂ; தஸ்யைவ ச ஸதோ தேவாதிபர்யாயஸ்யோச்சேதமாரபமாணஸ்ய பாவாபாவ–
கர்த்ருத்வமுதிதஂ; தஸ்யைவ சாஸதஃ புநர்மநுஷ்யாதிபர்யாயஸ்யோத்பாதமாரபமாணஸ்யாபாவபாவகர்த்ருத்வமபிஹிதம்
ஸர்வமிதமநவத்யஂ த்ரவ்யபர்யாயாணாமந்யதரகுணமுக்யத்வேந வ்யாக்யாநாத் ததா ஹி–யதா ஜீவஃ பர்யாய–குணத்வேந
த்ரவ்யமுக்யத்வேந விவக்ஷ்யதே ததா நோத்பத்யதே, ந விநஶ்யதி, ந ச க்ரமவ்ருத்த்யாவர்தமாநத்வாத்
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௨௧
அந்வயார்தஃ– [ஏவம்] இஸப்ரகார [குணபர்யயைஃ ஸஹித] குணபர்யாய ஸஹித [ஜீவஃ] ஜீவ [ஸஂஸரந்]
ஸஂஸரண கரதா ஹுஆ [பாவம்] பாவ, [அபாவம்] அபாவ, [பாவாபாவம்] பாவாபாவ [ச] ஔர
[அபாவபாவம்] அபாவபாவகோ [கரோதி] கரதா ஹை.
டீகாஃ– யஹ, ஜீவ உத்பாத, வ்யய, ஸத்–விநாஶ ஔர அஸத்–உத்பாதகா கர்த்ருத்வ ஹோநேகீ
ஸித்திரூப உபஸஂஹார ஹை.
த்ரவ்ய வாஸ்தவமேஂ ஸர்வதா அவிநஷ்ட ஔர அநுத்பந்ந ஆகமமேஂ கஹா ஹை; இஸலியே ஜீவத்ரவ்யகோ த்ரவ்யரூபஸே
நித்யபநா கஹா கயா. [௧] தேவாதிபர்யாயரூபஸே உத்பந்ந ஹோதா ஹை இஸலியே உஸீகோ [–ஜீவத்ரவ்யகோ ஹீ]
பாவகா [–உத்பாதகா] கர்த்ருத்வ கஹா கயா ஹை; [௨] மநுஷ்யாதிபர்யாயரூபஸே நாஶகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை
இஸலியே உஸீகோ அபாவகா [–வ்யயகா] கர்த்ருத்வ கஹா கயா ஹை; [௩] ஸத் [வித்யமாந] தேவாதிபர்யாயகா
நாஶ கரதா ஹை இஸலியே உஸீகோ பாவாபாவகா [–ஸத்கே விநாஶகா] கர்த்ருத்வ கஹா கயா ஹை; ஔர [௪]
பிரஸே அஸத் [–அவித்யமாந] மநுஷ்யாதிபர்யாயகா உத்பாத கரதா ஹை இஸலியே உஸீகோ அபாவபாவகா [–
அஸத்கே உத்பாதகா] கர்த்ருத்வ கஹா கயா ஹை.
–யஹ ஸப நிரவத்ய [நிர்தோஷ, நிர்பாத, அவிருத்த] ஹை, க்யோஂகி த்ரவ்ய ஔர பர்யாயோமேஂஸே ஏககீ
கௌணதாஸே ஔர அந்யகீ முக்யதாஸே கதந கியா ஜாதா ஹை. வஹ இஸ ப்ரகார ஹைஃ––

Page 46 of 264
PDF/HTML Page 75 of 293
single page version

௪௬
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ஸத்யபர்யாயஜாதமுச்சிநத்தி, நாஸதுத்பாதயதி யதா து த்ரவ்யகுணத்வேந பர்யாயமுக்யத்வேந விவக்ஷ்யதே ததா
ப்ராதுர்பவதி, விநஶ்யதி, ஸத்பர்யாயஜாதமதிவாஹிதஸ்வகாலமுச்சிநத்தி, அஸதுபஸ்தித–ஸ்வகாலமுத்பாத
யதி சேதி. ஸ கல்வயஂ ப்ரஸாதோநேகாந்தவாதஸ்ய யதீத்ரஶோபி விரோதோ ந விரோதஃ..௨௧..
இதி ஷட்த்ரவ்யஸாமாந்யப்ரரூபணா.
ஜீவா புக்கலகாயா ஆயாஸஂ அத்திகாஇயா ஸேஸா.
அமயா அத்தித்தமயா காரணபுதா
ஹி லோகஸ்ஸ.. ௨௨..
ஜீவாஃ புத்கலகாயா ஆகாஶமஸ்திகாயௌ ஶேஷௌ.
அமயா அஸ்தித்வமயாஃ காரணபூதா ஹி லோகஸ்ய.. ௨௨..
-----------------------------------------------------------------------------
ஜப ஜீவ, பர்யாயகீ கௌணதாஸே ஔர த்ரவ்யகீ முக்யதாஸே விவக்ஷித ஹோதா ஹை தப வஹ [௧] உத்பந்ந
நஹீஂ ஹோதா, [௨] விநஷ்ட நஹீஂ ஹோதா, [௩] க்ரமவ்ருத்திஸே வர்தந நஹீஂ கரதா இஸலியே ஸத் [–வித்யமாந]
பர்யாயஸமூகோே விநஷ்ட நஹீஂ கரதா ஔர [௪] அஸத்கோ [–அவித்யமாந பர்யாயஸமூஹகோ] உத்பந்ந நஹீஂ
கரதா; ஔர ஜப ஜீவ த்ரவ்யகீ கௌணதாஸே ஔர பர்யாயகீ முக்யதாஸே விவக்ஷித ஹோதா ஹை தப வஹ [௧]
உபஜதா ஹை, [௨] விநஷ்ட ஹோதா ஹை, [௩] ஜிஸகா ஸ்வகால பீத கயா ஹை ஐஸே ஸத் [–வித்யமாந]
பர்யாயஸமூஹகோ விநஷ்ட கரதா ஹை ஔர [௪] ஜிஸகா ஸ்வகால உபஸ்தித ஹுஆ ஹை [–ஆ பஹு஁சா ஹை] ஐஸே
அஸத்கோ [–அவித்யமாந பர்யாயஸமூஹகோ] உத்பந்ந கரதா ஹை.
வஹ ப்ரஸாத வாஸ்தவமேஂ அநேகாந்தவாதகா ஹை கி ஐஸா விரோத பீ [வாஸ்தவமேஂ] விரோத நஹீஂ ஹை.. ௨௧..
இஸப்ரகார ஷட்த்ரவ்யகீ ஸாமாந்ய ப்ரரூபணா ஸமாப்த ஹுஈ.
காதா ௨௨

அந்வயார்தஃ–
[ஜீவாஃ] ஜீவ, [புத்கலகாயாஃ] புத்கலகாய, [ஆகாஶம்] ஆகாஶ ஔர [ஶேஷௌ
அஸ்திகாயௌ] ஶேஷ தோ அஸ்திகாய [அமயாஃ] அக்ருத ஹைஂ, [அஸ்தித்வமயாஃ] அஸ்தித்வமய ஹைஂ ஔர [ஹி]
வாஸ்தவமேஂ [லோகஸ்ய காரணபூதாஃ] லோககே காரணபூத ஹைஂ.
டீகாஃ– யஹா஁ [இஸ காதாமேஂ], ஸாமாந்யதஃ ஜிநகா ஸ்வரூப [பஹலே] கஹா கயா ஹை ஐஸே சஹ
த்ரவ்யோஂமேஂஸே பா஁சகோ அஸ்திகாயபநா ஸ்தாபித கியா கயா ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
ஜீவத்ரவ்ய, புத்தகலகாய, நப நே அஸ்திகாயோ ஶேஷ பே
அணுக்ருதக சே, அஸ்தித்வமய சே, லோககாரணபூத சே. ௨௨.

Page 47 of 264
PDF/HTML Page 76 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௪௭
அத்ர ஸாமாந்யேநோக்தலக்ஷணாநாஂ ஷண்ணாஂ த்ரவ்யாணாஂ மத்யாத்பஶ்சாநாமஸ்திகாயத்வஂ வ்யவஸ்தாபிதம்.
அக்ருதத்வாத் அஸ்தித்வமயத்வாத் விசித்ராத்மபரிணதிரூபஸ்ய லோகஸ்ய காரணத்வாச்சாப்யுபகம்யமாநேஷு
ஷட்ஸு தவ்யேஷு ஜீவபுத்கலாகாஶதர்மாதர்மாஃ ப்ரதேஶப்ரசயாத்மகத்வாத் பஞ்சாஸ்திகாயாஃ. ந கலு
காலஸ்ததபாவாதஸ்திகாய இதி ஸாமர்த்யாதவஸீயத இதி.. ௨௨..
ஸப்பாவஸபாவாணஂ ஜீவாணஂ தஹ ய போக்கலாணஂ ச.
பரியட்டணஸஂபூதோ காலோ ணியமேண பண்ணத்தோ.. ௨௩..
ஸத்பாவஸ்வபாவாநாஂ ஜீவாநாஂ ததைவ புத்கலாநாஂ ச.
பரிவர்தநஸம்பூதஃ காலோ நியமேந ப்ரஜ்ஞப்த.. ௨௩..
அத்ராஸிதகாயத்வேநாநுக்தஸ்யாபி காலஸ்யார்தாபந்நத்வஂ த்யோதிதம்.
-----------------------------------------------------------------------------
அக்ருத ஹோநேஸே, அஸ்தித்வமய ஹோநேஸே ஔர அநேக ப்ரகாரகீ அபநீ பரிணதிரூப லோககே காரண
ஹோநேஸே ஜோ ஸ்வீகார [–ஸம்மத] கியே கயே ஹைஂ ஐஸே சஹ த்ரவ்யோஂமேஂ ஜீவ, புத்கல, ஆகாஶ, தர்ம ஔர
அதர்ம ப்ரதேஶப்ரசயாத்மக [–ப்ரதேஶோஂகே ஸமூஹமய] ஹோநேஸே வே பா஁ச அஸ்திகாய ஹைஂ. காலகோ
ப்ரதேஶப்ரசயாத்மகபநேகா அபாவ ஹோநேஸே வாஸ்தவமேஂ அஸ்திகாய நஹீஂ ஹைஂ ஐஸா [பிநா–கதந கியே பீ]
ஸாமர்த்யஸே நிஶ்சித ஹோதா ஹை.. ௨௨..
காதா ௨௩
அந்வயார்தஃ– [ஸத்பாவஸ்வபாவாநாம்] ஸத்தாஸ்வபாவவாலே [ஜீவாநாம் ததா ஏவ புத்கலாநாம் ச] ஜீவ
ஔர புத்கலோஂகே [பரிவர்தநஸம்பூதஃ] பரிவர்தநஸே ஸித்த ஹோநே வாலே [காலஃ] ஐஸா கால [நியமேந
ப்ரஜ்ஞப்தஃ] [ஸர்வஜ்ஞோஂ த்வாரா] நியமஸே [நிஶ்சயஸே] உபதேஶ தியா கயா ஹை.
டீகாஃ– கால அஸ்திகாயரூபஸே அநுக்த [–நஹீஂ கஹா கயா] ஹோநே பர பீ உஸே அர்தபநா
[பதார்தபநா] ஸித்த ஹோதா ஹை ஐஸா யஹா஁ தர்ஶாயா ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
௧. லோக சஹ த்ரவ்யோஂகே அநேகவித பரிணாமரூப [–உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யரூப] ஹைே; இஸலியே சஹ த்ரவ்ய ஸசமுச லோககே
காரண ஹைஂ.
ஸத்தாஸ்வபாவீ ஜீவ நே புத்கல தணா பரிணமநதீ
சே ஸித்தி ஜேநீ, கால தே பாக்யோ ஜிணஂதே நியமதீ . ௨௩.

Page 48 of 264
PDF/HTML Page 77 of 293
single page version

௪௮
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
இஹ ஹி ஜீவாநாஂ புத்கலாநாஂ ச ஸத்தாஸ்வபாவத்வாதஸ்தி ப்ரதிக்ஷணமுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யைகவ்ருத்திரூபஃ பரிணாமஃ. ஸ
கலு ஸஹகாரிகாரணஸத்பாவே த்ரஷ்டஃ, கதிஸ்தித்யவகாஹபரிணாமவத். யஸ்து ஸஹகாரிகாரணஂ ஸ காலஃ.
தத்பரிணாமாந்யதாநுபபதிகம்யமாநத்வாதநுக்தோபி நிஶ்சயகாலோ–ஸ்தீதி நிஶ்சீயதே. யஸ்து
நிஶ்சயகாலபர்யாயரூபோ வ்யவஹாரகாலஃ ஸ ஜீவபத்கலபரிணாமேநாபி–வ்யஜ்யமாநத்வாத்ததாயத்த ஏவாபிகம்யத
ஏவேதி.. ௨௩..
-----------------------------------------------------------------------------
இஸ ஜகதமேஂ வாஸ்தவமேஂ ஜீவோஂகோ ஔர புத்கலோஂகோ ஸத்தாஸ்வபாவகே காரண ப்ரதிக்ஷண
உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யகீ ஏகவ்ருத்திரூப பரிணாம வர்ததா ஹை. வஹ [–பரிணாம] வாஸ்தவமேஂ ஸஹகாரீ காரணகே
ஸத்பாவமேஂ திகாஈ தேதா ஹை, கதி–ஸ்தித–அவகாஹபரிணாமகீ பா஁தி. [ஜிஸப்ரகார கதி, ஸ்திதி ஔர
அவகாஹரூப பரிணாம தர்ம, அதர்ம ஔர ஆகாஶரூப ஸஹகாரீ காரணோஂகே ஸத்பாவமேஂ ஹோதே ஹைஂ, உஸீ ப்ரகார
உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யகீ ஏகதாரூப பரிணாம ஸஹகாரீ காரணகே ஸத்பாவமேஂ ஹோதே ஹைஂ.] யஹ ஜோ ஸஹகாரீ
காரண ஸோ கால ஹை.
ஜீவ–புத்கலகே பரிணாமகீ அந்யதா அநுபபத்தி த்வாரா ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை இஸலிஏ,
நிஶ்சயகால–[அஸ்திகாயரூபஸே] அநுக்த ஹோநே பர பீ–[த்ரவ்யரூபஸே] வித்யமாந ஹை ஐஸா நிஶ்சித ஹோதா ஹை.
ஔர ஜோ நிஶ்சயகாலகீ பர்யாயரூப வ்யவஹாரகால வஹ, ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாமஸே வ்யக்த [–கம்ய]
ஹோதா ஹை இஸலியே அவஶ்ய ததாஶ்ரித ஹீ [–ஜீவ ததா புத்கலகே பரிணாமகே ஆஶ்ரித ஹீ] கிநா ஜாதா ஹை
..௨௩..
--------------------------------------------------------------------------
௧. யத்யபி காலத்ரவ்ய ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணமாகே அதிரிக்த தர்மாஸ்திகாயாதிகே பரிணாமகோ பீ நிமித்தபூத ஹை
ததாபி ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம ஸ்பஷ்ட க்யாலமேஂ ஆதே ஹைஂ இஸலியே காலத்ரவ்யகோ ஸித்த கரநேமேஂ மாத்ர உந தோகே
பரிணாமகீ ஹீ பாத லீ கஈ ஹை.
௨. அந்யதா அநுபபத்தி = அந்ய கிஸீ ப்ரகாரஸே நஹீஂ ஹோ ஸகதா. [ஜீவ– புத்கலோஂகே உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மக
பரிணாம அர்தாத் உநகீ ஸமயவிஶிஷ்ட வ்ருத்தி. வஹ ஸமயவிஶிஷ்ட வ்ருத்தி ஸமயகோ உத்பந்ந கரநேவாலே கிஸீ பதார்தகே
பிநா [–நிஶ்சயகாலகே பிநா] நஹீஂ ஹோ ஸகதீ. ஜிஸப்ரகார ஆகாஶ பிநா த்ரவ்ய அவகாஹந ப்ராப்த நஹீஂ கர
ஸகதே அர்தாத் உநகா விஸ்தார [திர்யகபநா] நஹீஂ ஹோ ஸகதா உஸீ ப்ரகார நிஶ்சயகால பிநா த்ரவ்ய பரிணாமகோ
ப்ராப்த நஹீஂ ஹோ ஸகதே அர்தாத் உநகோ ப்ரவாஹ [ஊர்த்வபநா] நஹீஂ ஹோ ஸகதா. இஸ ப்ரகார நிஶ்சயகாலகே அஸ்தித்வ
பிநா [அர்தாத் நிமித்தபூத காலத்ரவ்யகே ஸத்பாவ பிநா] அந்ய கிஸீ ப்ரகார ஜீவ–புத்கலகே பரிணாம பந நஹீஂ
ஸகதே இஸலியே ‘நிஶ்சயகால வித்யமாந ஹை’ ஐஸா ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை– நிஶ்சித ஹோதா ஹை.]

Page 49 of 264
PDF/HTML Page 78 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௪௯
வவகதபணவண்ணரஸோ வவகததோகஂதஅட்டபாஸோ ய.
அகுருலஹுகோ அமுத்தோ வட்டணலக்கோ ய காலோ த்தி.. ௨௪..
வ்யபகதபஶ்சவர்ணரஸோ வ்யபகதத்விகந்தாஷ்டஸ்பர்ஶஶ்ச.
அகுருலகுகோ அமூர்தோ வர்தநலக்ஷணஶ்ச கால இதி.. ௨௪..
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௨௪
அந்வயார்தஃ– [காலஃ இதி] கால [நிஶ்சயகால] [வ்யபகதபஞ்சவர்ணரஸஃ] பா஁ச வர்ண ஔர பா஁ச ரஸ
ரஹித, [வ்யபகதத்விகந்தாஷ்டஸ்பர்ஶஃ ச] தோ கஂத ஔர ஆட ஸ்பர்ஶ ரஹித, [அகுருலகுகஃ ] அகுருலகு,
[அமூர்தஃ] அமூர்த [ச] ஔர [வர்தநலக்ஷணஃ] வர்தநாலக்ஷணவாலா ஹை.
பாவார்தஃ– யஹா஁ நிஶ்சயகாலகா ஸ்வரூப கஹா ஹை.
லோகாகாஶகே ப்ரத்யேக ப்ரதேஶமேஂ ஏக–ஏக காலாணு [காலத்ரவ்ய] ஸ்தித ஹை. வஹ காலாணு
[காலத்ரவ்ய] ஸோ நிஶ்சயகால ஹை. அலோகாகாஶமேஂ காலாணு [காலத்ரவ்ய] நஹீஂ ஹை.
வஹ கால [நிஶ்சயகால] வர்ண–கஂத–ரஸ–ஸ்பர்ஶ ரஹித ஹை, வர்ணாதி ரஹித ஹோநேஸே அமூர்த ஹை ஔர
அமூர்த ஹோநேஸே ஸூக்ஷ்ம, அதந்த்ரியஜ்ஞாநக்ராஹ்ய ஹை. ஔர வஹ ஷட்குணஹாநிவ்ருத்திஸஹித அகுருலகுத்வஸ்வபாவவாலா
ஹை. காலகா லக்ஷண வர்தநாஹேதுத்வ ஹை; அர்தாத் ஜிஸ ப்ரகார ஶீத»ுதுமேஂ ஸ்வயஂ அத்யயநக்ரியா கரதே ஹுஏ
புருஷகோ அக்நி ஸஹகாரீ [–பஹிரஂக நிமித்த] ஹை ஔர ஜிஸ ப்ரகார ஸ்வயஂ குமநே கீ க்ரியா கரதே ஹுஏ
கும்பாரகே சாககோ நீசேகீ கீலீ ஸஹகாரீ ஹை உஸீ ப்ரகார நிஶ்சயஸே ஸ்வயமேவ பரிணாமகோ ப்ராப்த ஜீவ–
புத்கலாதி த்ரவ்யோஂகோ [வ்யவஹாரஸே] காலாணுரூப நிஶ்சயகால பஹிரஂக நிமித்த ஹை.
ப்ரஶ்நஃ– அலோகமேஂ காலத்ரவ்ய நஹீஂ ஹை வஹா஁ ஆகாஶகீ பரிணதி கிஸ ப்ரகார ஹோ ஸகதீ ஹை?
--------------------------------------------------------------------------
ஶ்ரீ அம்ருதசத்ராசார்யதேவநே இஸ ௨௪வீஂ காதாகீ டீகா லிகீ நஹீஂ ஹை இஸலிஏ அநுவாதமேஂ அந்வயார்தகே பாத துரந்த
பாவார்த லிகா கயா ஹை.

ரஸவர்ணபஂசக ஸ்பர்ஶ–அஷ்டக, கஂதயுகல விஹீந சே,
சே மூர்திஹீந, அகுருலகுக சே, காள வர்தநலிஂக சே. ௨௪.

Page 50 of 264
PDF/HTML Page 79 of 293
single page version

௫௦
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ஸமஓ ணிமிஸோ கட்டா கலா ய ணாலீ ததோ திவாரத்தீ.
மாஸோதுஅயணஸஂவச்சரோ த்தி
காலோ பராயத்தோ.. ௨௫..
ஸமயோ நிமிஷஃ காஷ்டா கலா ச நாலீ ததோ திவாராத்ர.
மாஸர்த்வயநஸஂவத்ஸரமிதி காலஃ பராயத்த.. ௨௫..
அத்ர வ்யவஹாரகாலஸ்ய கதஂசித்பராயத்தத்வஂ த்யோதிதம்.
பரமாணுப்ரசலநாயத்தஃ ஸமயஃ. நயநபுடகடநாயத்தோ நிமிஷஃ. தத்ஸஂக்யாவிஶேஷதஃ காஷ்டா கலா நாலீ
-----------------------------------------------------------------------------
உத்தரஃ– ஜிஸ ப்ரகார லடகதீ ஹுஈ லம்பீ டோரீகோ, லம்பே பா஁ஸகோ யா கும்ஹாரகே சாககோ ஏக ஹீ
ஸ்தாந பர ஸ்பர்ஶ கரநே பர ஸர்வத்ர சலந ஹோதா ஹை, ஜிஸ ப்ரகார மநோஜ்ஞ ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியவிஷயகா அதவா
ரஸநேந்த்ரியவிஷயகா ஶரீரகே ஏக ஹீ பாகமேஂ ஸ்பர்ஶ ஹோநே பர பீ ஸம்பூர்ண ஆத்மாமேஂ ஸுகாநுபவ ஹோதா ஹை
ஔர ஜிஸ ப்ரகார ஸர்பதஂஶ யா வ்ரண [காவ] ஆதி ஶரீரகே ஏக ஹீ பாகமேஂ ஹோநே பர பீ ஸம்பூர்ண ஆத்மாமேஂ
துஃகவேதநா ஹோதீ ஹை, உஸீ ப்ரகார காலத்ரவ்ய லோகாகாஶமேஂ ஹீ ஹோநே பர பீ ஸம்பூர்ண ஆகாஶமேஂ பரிணதி
ஹோதீ ஹை க்யோஂகி ஆகாஶ அகண்ட ஏக த்ரவ்ய ஹை.

யஹா஁ யஹ பாத முக்யதஃ த்யாநமேஂ ரகநா சாஹியே கி கால கிஸீ த்ரவ்யகோ பரிணமித நஹீஂ கரதா,
ஸம்பூர்ண ஸ்வதஂத்ரதாஸே ஸ்வயமேவ பரிணமித ஹோநேவாலே த்ரவ்யோஂகோ வஹ பாஹ்யநிமித்தமாத்ர ஹை .

இஸ ப்ரகார நிஶ்சயகாலகா ஸ்வரூப தர்ஶாயா கயா.. ௨௪..
காதா ௨௫
அந்வயார்தஃ– [ஸமயஃ] ஸமய, [நிமிஷஃ] நிமேஷ, [காஷ்டா] காஷ்டா, [கலா ச] கலா, [நாலீ]
க஡ீ, [ததஃ திவாராத்ரஃ] அஹோராத்ர, [–திவஸ], [மாஸர்த்வயநஸஂவத்ஸரம்] மாஸ, »ுது, அயந ஔர வர்ஷ
– [இதி காலஃ] ஐஸா ஜோ கால [அர்தாத் வ்யவஹாரகால] [பராயத்தஃ] வஹ பராஶ்ரித ஹை.
டீகாஃ– யஹா஁ வ்யவஹாரகாலகா கதஂசித் பராஶ்ரிதபநா தர்ஶாயா ஹை.
பரமாணுகே கமநகே ஆஶ்ரித ஸமய ஹை; ஆஂககே மிசநேகே ஆஶ்ரித நிமேஷ ஹை; உஸகீ [–நிமேஷகீ]
அமுக ஸஂக்யாஸே காஷ்டா, கலா ஔர க஡ீ ஹோதீ ஹை; ஸூர்யகே கமநகே ஆஶ்ரித அஹோராத்ர ஹோதா ஹை; ஔர
உஸகீ [–அஹோராத்ரகீ] அமுக ஸஂக்யாஸே மாஸ, »ுது, அயந ஔர வர்ஷ ஹோதே ஹைஂ. –ஐஸா வ்யவஹாரகால

Page 51 of 264
PDF/HTML Page 80 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௫௧
ச. ககநமணிகமநாயத்தோ திவாராத்ரஃ. தத்ஸஂக்யாவிஶேஷதஃ மாஸஃ, »ுதுஃ அயநஂ, ஸஂவத்ஸரமிதி.
ஏவஂவிதோ ஹி வ்யவஹாரகாலஃ கேவலகாலபர்யாயமாத்ரத்வேநாவதாரயிதுமஶக்யத்வாத் பராயத்த இத்யுபமீயத
இதி.. ௨௫..
ணத்தி சிரஂ வா கிப்பஂ மத்தாரஹிதஂ து ஸா வி கலு மத்தா.
போக்கலதவ்வேண
விணா தம்ஹா காலோ பட்டச்சபவோ.. ௨௬..
நாஸ்தி சிரஂ வா க்ஷிப்ரஂ மாத்ராரஹிதஂ து ஸாபி கலு மாத்ரா.
புத்கலத்ரவ்யேண விநா தஸ்மாத்கால ப்ரதீத்யபவஃ.. ௨௬..
-----------------------------------------------------------------------------
கேவல காலகீ பர்யாயமாத்ரரூபஸே அவதாரநா அஶகய ஹோநஸே [அர்தாத் பரகீ அபேக்ஷா பிநா– பரமாணு,
ஆஂக, ஸூர்ய ஆதி பர பதார்தோகீ அபேக்ஷா பிநா–வ்யவஹாரகாலகா மாப நிஶ்சித கரநா அஶகய ஹோநேஸே]
உஸே ‘பராஶ்ரித’ ஐஸீ உபமா தீ ஜாதீ ஹை.
பாவார்தஃ– ‘ஸமய’ நிமித்தபூத ஐஸே மஂத கதிஸே பரிணத புத்கல–பரமாணு த்வாரா ப்ரகட ஹோதா ஹை–
மாபா ஜாதா ஹை [அர்தாத் பரமாணுகோ ஏக ஆகாஶப்ரதேஶஸே தூஸரே அநந்தர ஆகாஶப்ரதேஶமேஂ மஂதகதிஸே ஜாநேமேஂ
ஜோ ஸமய லகே உஸே ஸமய கஹா ஜாதா ஹை]. ‘நிமேஷ’ ஆ஁ககே மிசநேஸே ப்ரகட ஹோதா ஹை [அர்தாத் குலீ
ஆ஁ககே மிசநேமேஂ ஜோ ஸமய லகே உஸே நிமேஷ கஹா ஜாதா ஹை ஔர வஹ ஏக நிமேஷ அஸஂக்யாத ஸமயகா
ஹோதா ஹை]. பந்த்ரஹ நிமேஷகா ஏக ‘காஷ்டா’, தீஸ காஷ்டாகீ ஏக ‘கலா’, பீஸஸே குச அதிக கலாகீ
ஏக ‘க஡ீ’ ஔர தோ க஡ீகா ஏக ‘மஹூர்த பநதா ஹை]. ‘அஹோராத்ர’ ஸூர்யகே கமநஸே ப்ரகட ஹோதா ஹை [ஔர
வஹ ஏக அஹோராத்ர தீஸ முஹூர்தகா ஹோதா ஹை] தீஸ அஹோராத்ரகா ஏக ‘மாஸ’, தோ மாஸகீ ஏக ‘»ுது’
தீந »ுதுகா ஏக ‘அயந’ ஔர தோ அயநகா ஏக ‘வர்ஷ’ பநதா ஹை. – யஹ ஸப வ்யவஹாரகால ஹைே.
‘பல்யோபம’, ‘ஸாகரோபம’ ஆதி பீ வ்யவஹாரகாலகே பேத ஹைஂ.
உபரோக்த ஸமய–நிமேஷாதி ஸப வாஸ்தவமேஂ மாத்ர நிஶ்சயகாலகீ ஹீ [–காலத்ரவ்யகீ ஹீ] பர்யாயேஂ ஹைஂ
பரந்து வே பரமாணு ஆதி த்வாரா ப்ரகட ஹோதீ ஹைஂ இஸலியே [அர்தாத் பர பதார்தோஂ த்வாரா மாபீ ஸகதீ ஹைஂ
இஸலியே] உந்ஹேஂ உபசாரஸே பராஶ்ரித கஹா ஜாதா ஹை.. ௨௫..
--------------------------------------------------------------------------

‘சிர’ ‘ஶீத்ர’ நஹி மாத்ரா பிநா, மாத்ரா நஹீஂ புத்கல பிநா,
தே காரணே பர–ஆஶ்ரயே உத்பந்ந பாக்யோ கால ஆ. ௨௬.