Page 12 of 264
PDF/HTML Page 41 of 293
single page version

௧௨

த்வயணுகபுத்கலஸ்கந்தாநாமபி ததாவிதத்வம். அணவஶ்ச மஹாந்தஶ்ச வ்யக்திஶக்திரூபாப்யாமிதி பரமாணு– நாமேகப்ரதேஶாத்மகத்வேபி தத்ஸித்திஃ. வ்யக்தயபேக்ஷயா ஶக்தயபேக்ஷயா ச ப்ரதேஶ ப்ரசயாத்மகஸ்ய மஹத்த்வஸ்யாபாவாத்காலாணூநாமஸ்தித்வநியதத்வேப்யகாயத்வமநேநைவ ஸாதிதம். அத ஏவ தேஷாமஸ்திகாய– ப்ரகரணே ஸதாமப்யநுபாதாநமிதி.. ௪.. -----------------------------------------------------------------------------

உநகே காயபநா பீ ஹை க்யோஂகி வே அணுமஹாந ஹைஂ. யஹா஁ அணு அர்தாத் ப்ரதேஶ–மூர்த ஔர அமூர்த நிர்விபாக [சோடேஸே சோடே] அஂஶ; ‘உநகே த்வாரா [–பஹு ப்ரதேஶோஂ த்வாரா] மஹாந ஹோ’ வஹ அணுமஹாந; அர்தாத் ப்ரதேஶப்ரசயாத்மக [–ப்ரதேஶோஂகே ஸமூஹமய] ஹோ வஹ அணுமஹாந ஹை. இஸப்ரகார உந்ஹேஂ [உபர்யுக்த பா஁ச த்ரவ்யோஂகோ] காயத்வ ஸித்த ஹுஆ. [உபர ஜோ அணுமஹாநகீ வ்யுத்பத்தி கீ உஸமேஂ அணுஓஂகே அர்தாத் ப்ரதேஶோஂகே லியே பஹுவசநகா உபயோக கியா ஹை ஔர ஸஂஸ்க்ருத பாஷாகே நியமாநுஸார பஹுவசநமேஂ த்விவசநகா ஸமாவேஶ நஹீஂ ஹோதா இஸலியே அப வ்யுத்பத்திமேஂ கிஂசித் பாஷாகா பரிவர்தந கரகே த்வி–அணுக ஸ்கஂதோஂகோ பீ அணுமஹாந பதலாகர உநகா காயத்வ ஸித்த கியா ஜாதா ஹைஃ] ‘தோ அணுஓஂ [–தோ ப்ரதேஶோஂ] த்வாரா மஹாந ஹோ’ வஹ அணுமஹாந– ஐஸீ வ்யுத்பத்திஸே த்வி–அணுக புத்கலஸ்கஂதோஂகோ பீ [அணுமஹாநபநா ஹோநேஸே] காயத்வ ஹை. [அப, பரமாணுஓஂகோ அணுமஹாநபநா கிஸப்ரகார ஹை வஹ பதலாகர பரமாணுஓஂகோ பீ காயத்வ ஸித்த கியா ஜாதா ஹை;] வ்யக்தி ஔர ஶக்திரூபஸே ‘அணு ததா மஹாந’ ஹோநேஸே [அர்தாத் பரமாணு வ்யக்திரூபஸே ஏக ப்ரதேஶீ ததா ஶக்திரூபஸே அநேக ப்ரதேஶீ ஹோநேகே காரண] பரமாணுஓஂகோ பீ , உநகே ஏக ப்ரதேஶாத்மகபநா ஹோநே பர பீ [அணுமஹாநபநா ஸித்த ஹோநேஸே] காயத்வ ஸித்த ஹோதா ஹை. காலாணுஓஂகோ வ்யக்தி–அபேக்ஷாஸே ததா ஶக்தி–அபேக்ஷாஸே ப்ரதேஶப்ரசயாத்மக மஹாநபநேகா அபாவ ஹோநேஸே, யத்யபி வே அஸ்தித்வமேஂ நியத ஹை ததாபி, உநகே அகாயத்வ ஹை ––ஐஸா இஸீஸே [–இஸ கதநஸே ஹீ] ஸித்த ஹுஆ. இஸலியே, யத்யபி வே ஸத் [வித்யமாந] ஹைஂ ததாபி, உந்ஹேஂ அஸ்திகாயகே ப்ரகரணமேஂ நஹீஂ லியா ஹை. பாவார்தஃ– பா஁ச அஸ்திகாயோஂகே நாம ஜீவ, புத்கல, தர்ம, அதர்ம ஔர ஆகாஶ ஹைஂ. வே நாம உநகே அர்தாநுஸார ஹைஂ .

யே பா஁சோஂ த்ரவ்ய பர்யாயார்திக நயஸே அபநேஸே கதஂசித பிந்ந ஐஸே அஸ்தித்வமேஂ வித்யமாந ஹைஂ ஔர த்ரவ்யார்திக நயஸே அஸ்தித்வஸே அநந்ய ஹைஂ.

Page 13 of 264
PDF/HTML Page 42 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

-----------------------------------------------------------------------------

புநஶ்ச, யஹ பா஁சோஂ த்ரவ்ய காயத்வவாலே ஹைஂ காரண க்யோஂகி வே அணுமஹாந ஹை. வே அணுமஹாந கிஸப்ரகார ஹைஂ ஸோ பதலாதே ஹைஂஃ––‘அணுமஹாந்தஃ’ கீ வ்யுத்பத்தி தீந ப்ரகாரஸே ஹைஃ [௧] அணுபிஃ மஹாந்தஃ அணுமஹாந்தஃ அர்தாத ஜோ பஹு ப்ரதேஶோஂ த்வாரா [– தோ ஸே அதிக ப்ரதேஶோஂ த்வாரா] படே ஹோஂ வே அணுமஹாந ஹைஂ. இஸ வ்யுத்பத்திகே அநுஸார ஜீவ, தர்ம ஔர அதர்ம அஸஂக்யப்ரதேஶீ ஹோநேஸே அணுமஹாந ஹைஂ; ஆகாஶ அநஂதப்ரதேஶீ ஹோநேஸே அணுமஹாந ஹை; ஔர த்ரி–அணுக ஸ்கஂதஸே லேகர அநந்தாணுக ஸ்கஂத தககே ஸர்வ ஸ்கந்த பஹுப்ரதேஶீ ஹோநேஸே அணுமஹாந ஹை. [௨] அணுப்யாம் மஹாந்தஃ அணுமஹாந்தஃ அர்தாத ஜோ தோ ப்ரதேஶோஂ த்வாரா படே ஹோஂ வே அணுமஹாந ஹைஂ. இஸ வ்யுத்பத்திகே அநுஸார த்வி–அணுக ஸ்கஂத அணுமஹாந ஹைஂ. [௩] அணவஶ்ச மஹாந்தஶ்ச அணுமஹாந்தஃ அர்தாத் ஜோ அணுரூப [–ஏக ப்ரதேஶீ] பீ ஹோஂ ஔர மஹாந [அநேக ப்ரதேஶீ] பீ ஹோஂ வே அணுமஹாந ஹைஂ. இஸ வ்யுத்பத்திகே அநுஸார பரமாணு அணுமஹாந ஹை, க்யோஂகி வ்யக்தி–அபேக்ஷாஸே வே ஏகப்ரதேஶீ ஹைஂ ஔர ஶக்தி–அபேக்ஷாஸே அநேகப்ரதேஶீ பீ [உபசாரஸே] ஹைஂ. இஸப்ரகார உபர்யுக்த பா஁சோஂ த்ரவ்ய அணுமஹாந ஹோநேஸே காயத்வவாலே ஹைஂ ஐஸா ஸித்த ஹுஆ.

காலாணுகோ அஸ்தித்வ ஹை கிந்து கிஸீ ப்ரகார பீ காயத்வ நஹீஂ ஹை, இஸலியே வஹ த்ரவ்ய ஹை கிந்து அஸ்திகாய நஹீஂ ஹை.. ௪..

ப்ரவாஹக்ரமநகே ததா விஸ்தாரக்ரமகே அஂஶோஂகே] [ஸஹ] ஸாத [ஸ்வபாவஃ] அபநத்வ [அஸ்தி] ஹை [தே] வே [அஸ்திகாயாஃ பவந்தி] அஸ்திகாய ஹை [யைஃ] கி ஜிநஸே [த்ரைலோக்யம்] தீந லோக [நிஷ்பந்நம்] நிஷ்பந்ந ஹை. -------------------------------------------------------------------------- பர்யாயேஂ = [ப்ரவாஹக்ரமகே ததா விஸ்தாரக்ரமகே] நிர்விபாக அஂஶ. [ப்ரவாஹக்ரமகே அஂஶ தோ ப்ரத்யேக த்ரவ்யகே ஹோதே ஹைஂ, கிந்து விஸ்தாரக்ரமகே அஂஶ அஸ்திகாயகே ஹீ ஹோதே ஹைஂ.]

Page 14 of 264
PDF/HTML Page 43 of 293
single page version

௧௪

அத்ர பஞ்சாஸ்திகாயாநாமஸ்தித்வஸஂபவப்ரகாரஃ காயத்வஸஂபவப்ரகாரஶ்சோக்தஃ.

அஸ்தி ஹ்யஸ்திகாயாநாஂ குணைஃ பர்யாயைஶ்ச விவிதைஃ ஸஹ ஸ்வபாவோ ஆத்மபாவோ நந்யத்வம். வஸ்துநோ விஶேஷா ஹி வ்யதிரேகிணஃ பர்யாயா குணாஸ்து த ஏவாந்வயிநஃ. தத ஐகேந பர்யாயேண ப்ரலீயமாநஸ்யாந்யேநோபஜாயமாநஸ்யாந்வயிநா குணேந த்ரௌவ்யஂ பிப்ராணஸ்யைகஸ்யாபி வஸ்துநஃ ஸமுச்சேதோத்பாதத்ரௌவ்யலக்ஷணமஸ்தித்வமுபபத்யத ஏவ. குணபர்யாயைஃ ஸஹ ஸர்வதாந்யத்வே த்வந்யோ விநஶ்யத்யந்யஃ ப்ராதுர்பவத்யந்யோ த்ரவுத்வமாலம்பத இதி ஸர்வஂ விப்லவதே. ததஃ ஸாத்வஸ்தித்வஸஂபவ–ப்ரகாரகதநம். காயத்வஸஂபவப்ரகாரஸ்த்வயமுபதிஶ்யதே. அவயவிநோ ஹி ஜீவபுத்கலதர்மாதர்மாகாஶ–பதார்தாஸ்தேஷாமவயவா அபி ப்ரதேஶாக்யாஃ பரஸ்பரவ்யதிரேகித்வாத்பர்யாயாஃ உச்யந்தே. தேஷாஂ தைஃ ஸஹாநந்யத்வே காயத்வஸித்திரூபபத்திமதீ. நிரவயவஸ்யாபி பரமாணோஃ ஸாவயவத்வஶக்திஸத்பாவாத் காயத்வஸித்திரநபவாதா. ந சைததாங்கயம்

-----------------------------------------------------------------------------

டீகாஃ– யஹா஁, பா஁ச அஸ்திகாயோஂகோ அஸ்தித்வ கிஸ ப்ரகார ஹைே ஔர காயத்வ கிஸ ப்ரகார ஹை வஹ கஹா ஹை.

வாஸ்தவமேஂ அஸ்திகாயோஂகோ விவித குணோஂ ஔர பர்யாயோஂகே ஸாத ஸ்வபநா–அபநாபந–அநந்யபநா ஹை. வஸ்துகே ௧வ்யதிரேகீ விஶேஷ வே பர்யாயேஂ ஹைஂ ஔர ௨அந்வயீ விஶேஷோ வே குண ஹைஂ. இஸலியே ஏக பர்யாயஸே ப்ரலயகோ ப்ராப்த ஹோநேவாலீ, அந்ய பர்யாயஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலீ ஔர அந்வயீ குணஸே த்ருவ ரஹநேவாலீ ஏக ஹீ வஸ்துகோ ௩வ்யய–உத்பாத–தௌவ்யலக்ஷண அஸ்தித்வ கடித ஹோதா ஹீ ஹை. ஔர யதி குணோஂ ததா பர்யாயோஂகே ஸாத [வஸ்துகோ] ஸர்வதா அந்யத்வ ஹோ தப தோ அந்ய கோஈ விநாஶகோ ப்ராப்த ஹோகா, அந்ய கோஈ ப்ராதுர்பாவகோ [உத்பாதகோ] ப்ராப்த ஹோகா ஔர அந்ய கோஈ த்ருவ ரஹேகா – இஸப்ரகார ஸப ௪விப்லவ ப்ராப்த ஹோ ஜாயேகா. இஸலியே [பா஁ச அஸ்திகாயோஂகோ] அஸ்தித்வ கிஸ ப்ரகார ஹை தத்ஸம்பந்தீ யஹ [உபர்யுக்த] கதந ஸத்ய– யோக்ய–ந்யாயயுக்த ஹைே. -------------------------------------------------------------------------- ௧. வ்யதிரேக=பேத; ஏககா துஸரேரூப நஹீஂ ஹோநா; ‘யஹ வஹ நஹீஂ ஹை’ ஐஸே ஜ்ஞாநகே நிமித்தபூத பிந்நரூபதா. [ஏக பர்யாய

௨. அந்வய=ஏகரூபதா; ஸத்ரஶதா; ‘யஹ வஹீ ஹை’ ஐஸே ஜ்ஞாநகே காரணபூத ஏகரூபதா. [குணோஂமேஂ ஸதைவ ஸத்ரஶதா ரஹதீ

௩. அஸ்தித்வகா லக்ஷண அதவா ஸ்வரூப வ்யய–உத்பாத–த்ரௌவ்ய ஹை. ௪. விப்லவ=அஂதாதூ்ரந்தீ; உதலபுதல; க஡ப஡ீ; விரோத.

Page 15 of 264
PDF/HTML Page 44 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

ந சைததாங்கயம் புத்கலாதந்யேஷாமமூர்தர்ர்த்வாதவிபாஜ்யாநாஂ ஸாவயவத்வகல்பநமந்யாய்யம். த்ரஶ்யத ஏவாவிபாஜ்யேபி விஹாய–ஸீதஂ கடாகாஶமிதமகடாகாஶமிதி விபாககல்பநம். யதி தத்ர விபாகோ ந கல்பேத ததா யதேவ கடாகாஶஂ ததேவாகடாகாஶஂ ஸ்யாத். ந ச ததிஷ்டம். ததஃ காலாணுப்யோந்யத்ர ஸர்வேஷாஂ காயத்வாக்யஂ ஸாவயவத்வமவஸேயம். த்ரைலோக்யரூபேண நிஷ்பந்நத்வமபி தேஷாமஸ்திகாயத்வஸாதநபரமுபந்யஸ்தம். ததா ச–த்ரயாணாமூர்த்வாதோமத்யலோகாநாமுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யவந்தஸ்தத்விஶேஷாத்மகா பாவா பவந்தஸ்தேஷாஂ மூல– -----------------------------------------------------------------------------

அப, [உந்ஹேஂ] காயத்வ கிஸ ப்ரகார ஹை உஸகா உபதேஶ கியா ஜாதா ஹைஃ– ஜீவ, புத்கல, தர்ம, அதர்ம, ஔர ஆகாஶ யஹ பதார்த ௧அவயவீ ஹைஂ. ப்ரதேஶ நாமகே உநகே ஜோ அவயவ ஹைஂ வே பீ பரஸ்பர வ்யதிரேகவாலே ஹோநேஸே ௨பர்யாயேஂ கஹலாதீ ஹை. உநகே ஸாத உந [பா஁ச] பதார்தோஂகோ அநந்யபநா ஹோநேஸே காயத்வஸித்தி கடித ஹோதீ ஹை. பரமாணு [வ்யக்தி–அபேக்ஷாஸே] ௩நிரவயவ ஹோநேபர பீ உநகோ ஸாவயவபநேகீ ஶக்திகா ஸத்பாவ ஹோநேஸே காயத்வஸித்தி ௪நிரபவாத ஹை. வஹா஁ ஐஸீ ஆஶஂகா கரநா யோக்ய நஹீஂ ஹை கி புத்கலகே அதிரிக்த அந்ய பதார்த அமூர்தபநேகே காரண ௫அவிபாஜ்ய ஹோநேஸே உநகே ஸாவயவபநேகீ கல்பநா ந்யாய விருத்த [அநுசித] ஹை. ஆகாஶ அவிபாஜ்ய ஹோநேபர பீ உஸமேஂ ‘யஹ கடாகாஶ ஹை, யஹ அகடாகாஶ [ படாகாஶ] ஹை’ ஐஸீ விபாககல்பநா த்ரஷ்டிகோசர ஹோதீ ஹீ ஹை. யதி வஹா஁ [கதஂசித்] விபாககீ கல்பநா ந கீ ஜாயே தோ ஜோ கடாகாஶ ஹைே வஹீ [ஸர்வதா] அகடாகாஶ ஹோ ஜாயேகா; ஔர வஹ தோ ஈஷ்ட [மாந்ய] நஹீஂ ஹை. இஸலியே காலாணுஓஂகே அதிரிக்த அந்ய ஸர்வமேஂ காயத்வ நாமகா ஸாவயவபநா நிஶ்சித கரநா சாஹியே.

-------------------------------------------------------------------------- ௧. அவயவீ=அவயவவாலா; அஂஶவாலா; அஂஶீ; ஜிநகேே அவயவ [அர்தாத்] ஏகஸே அதிக ப்ரதேஶ] ஹோஂ ஐஸே. ௨. பர்யாயகா லக்ஷண பரஸ்பர வ்யதிரேக ஹை. வஹ லக்ஷண ப்ரதேஶோஂமேஂ பீ வ்யாப்த ஹை, க்யோஂகி ஏக ப்ரதேஶ தூஸரே ப்ரதேஶரூப ந

௩. நிரவயவ=அவயவ ரஹித; அஂஶ ரஹித ; நிரஂஶ; ஏகஸே அதிக ப்ரதேஶ ரஹித. ௪. நிரபவாத=அபவாத ரஹித. [பா஁ச அஸ்திகாயோஂகோ காயபநா ஹோநேமேஂ ஏக பீ அபவாத நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி [உபசாரஸே]

௫. அவிபாஜ்ய=ஜிநகே விபாக ந கியே ஜா ஸகேஂ ஐஸே.

Page 16 of 264
PDF/HTML Page 45 of 293
single page version

௧௬

பதார்தாநாஂ குணபர்யாயயோகபூர்வகமஸ்தித்வஂ ஸாதயந்தி. அநுமீயதே ச தர்மாதர்மாகாஶாநாஂ ப்ரத்யேகமூர்த்வா– தோமத்யலோகவிபாகரூபேண பரிணமநாத்காயத்வாக்யஂ ஸாவயவத்வம். ஜவிாநாமபி ப்ரத்யேகமூர்த்வாதோமத்யலோகவிபாகரூபேண பரிணமநால்லோகபூரணாவஸ்தாவ்யவஸ்திதவ்யக்தேஸ்ஸதா ஸந்நிஹித– ஶக்தேஸ்ததநுமீயத ஏவ. புத்கலாநாமப்யூர்த்வாதோமத்யலோகவிபாகரூபபரிணதமஹாஸ்கந்தத்வப்ராப்திவ்யக்தி– ஶக்தியோகித்வாத்ததாவிதா ஸாவயவத்வஸித்திரஸ்த்யேவேதி.. ௫.. -----------------------------------------------------------------------------

உநகீ ஜோ தீந லோகரூப நிஷ்பந்நதா [–ரசநா] கஹீ வஹ பீ உநகா அஸ்திகாயபநா [அஸ்திபநா ததா காயபநா] ஸித்த கரநேகே ஸாதந ரூபஸே கஹீ ஹை. வஹ இஸப்ரகார ஹைஃ–

[௧] ஊர்த்வ–அதோ–மத்ய தீந லோககே உத்பாத–வ்யய–த்ரௌவ்யவாலே பாவ– கி ஜோ தீந லோககே விஶேஷஸ்வரூப ஹைஂ வே–பவதே ஹுஏ [பரிணமத ஹோதே ஹுஏ] அபநே மூலபதார்தோஂகா குணபர்யாயயுக்த அஸ்தித்வ ஸித்த கரதே ஹைஂ. [தீந லோககே பாவ ஸதைவ கதஂசித் ஸத்ரஶ ரஹதே ஹைஂ ஔர கதஂசித் பதலதே ரஹதே ஹைஂ வே ஐஸா ஸித்த கரதே ஹை கி தீந லோககே மூல பதார்த கதஂசித் ஸத்ரஶ ரஹதே ஹைஂ ஔர கதஂசித் பரிவர்தித ஹோதே ரஹதே ஹைஂ அர்தாத் உந மூல பதார்தோஂகா உத்பாத–வ்யய–தௌவ்யவாலா அதவா குணபர்யாயவாலா அஸ்தித்வ ஹை.]

[௨] புநஶ்ச, தர்ம, அதர்ம ஔர ஆகாஶ யஹ ப்ரத்யேக பதார்த ஊர்த்வ–அதோ–மத்ய ஐஸே லோககே [தீந] ௧விபாகரூபஸே பரிணமித ஹோநேஸே உநகேே காயத்வ நாமகா ஸாவயவபநா ஹை ஐஸா அநுமாந கியா ஜா ஸகதா ஹை. ப்ரத்யேக ஜீவகே பீ ஊர்த்வ–அதோ–மத்ய ஐஸே தீந லோககே [தீந] விபாகரூபஸே பரிணமித --------------------------------------------------------------------------

Page 17 of 264
PDF/HTML Page 46 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

அத்ர பஞ்சாஸ்திகாயாநாஂ காலஸ்ய ச த்ரவ்யத்வமுக்தம். ----------------------------------------------------------------------------- லோகபூரண அவஸ்தாரூப வ்யக்திகீ ஶக்திகா ஸதைவ ஸத்பாவ ஹோநேஸே ஜீவோஂகோ பீ காயத்வ நாமகா ஸாவயவபநா ஹை ஐஸா அநுமாந கியா ஹீ ஜா ஸகதா ஹை. புத்கலோ பீ ஊர்த்வ அதோ–மத்ய ஐஸே லோககே [தீந] விபாகரூப பரிணத மஹாஸ்கஂதபநேகீ ப்ராப்திகீ வ்யக்திவாலே அதவா ஶக்திவாலே ஹோநேஸே உந்ஹேஂ பீ வைஸீ [காயத்வ நாமகீ] ஸாவயவபநேகீ ஸித்தி ஹை ஹீ.. ௫..

அந்வயார்தஃ– [த்ரைகாலிகபாவபரிணதாஃ] ஜோ தீந காலகே பாவோஂரூப பரிணமித ஹோதே ஹைஂ ததா [நித்யாஃ] நித்ய ஹைஂ [தே ச ஏவ அஸ்திகாயாஃ] ஐஸே வே ஹீ அஸ்திகாய, [பரிவர்தநலிங்கஸஂயுக்தாஃ] பரிவர்தநலிஂக [கால] ஸஹித, [த்ரவ்யபாவஂ கச்சந்தி] த்ரவ்யத்வகோ ப்ராப்த ஹோதே ஹைஂ [அர்தாத் வே சஹோஂ த்ரவ்ய ஹைஂ.]

-------------------------------------------------------------------------- லோகபூரண=லோகவ்யாபீ. [கேவலஸமுத்த்யாத கே ஸமய ஜீவகீ த்ரிலோகவ்யாபீ தஶா ஹோதீ ஹை. உஸ ஸமய ‘யஹ

Page 18 of 264
PDF/HTML Page 47 of 293
single page version

௧௮

அத்ர பஞ்சாஸ்திகாயாநாஂ காலஸ்ய ச த்ரவ்யத்வமுக்தம்.

வ்ருத்தவர்தமாநவர்திஷ்யமாணாநாஂ பாவாநாஂ பர்யாயாணா ஸ்வரூபேண பரிணதத்வாதஸ்திகாயாநாஂ பரிவர்தநலிங்கஸ்ய காலஸ்ய சாஸ்தி த்ரவ்யத்வம். ந ச தேஷாஂ பூதபவத்பவிஷ்யத்பாவாத்மநா பரிணமமாநாநாமநித்யத்வம், யதஸ்தே பூதபவத்பவிஷ்யத்பாவாவஸ்தாஸ்வபி ப்ரதிநியதஸ்வரூபாபரித்யாகா–ந்நித்யா ஏவ. அத்ர காலஃ புத்கலாதிபரிவர்தநஹேதுத்வாத்புத்கலாதிபரிவர்தநகம்யமாநபர்யாயத்வா–ச்சாஸ்திகாயேஷ்வந்தர்பாவார்த ஸ பரிவர்தந– லிங்க இத்யுக்த இதி.. ௬.. -----------------------------------------------------------------------------

த்ரவ்ய வாஸ்தவமேஂ ஸஹபாவீ குணோஂகோ ததா க்ரமபாவீ பர்யாயோஂகோ ௧அநந்யரூபஸே ஆதாரபூத ஹை. இஸலியே ஜோ வர்த சூகே ஹைஂ, வர்த ரஹே ஹைஂ ஔர பவிஷ்யமேஂ வர்தேஂகே உந பாவோஂ–பர்யாயோஂரூப பரிணமித ஹோநேகே காரண [பா஁ச] அஸ்திகாய ஔர ௨பரிவர்தநலிஂக கால [வே சஹோஂ] த்ரவ்ய ஹைஂ. பூத, வர்தமாந ஔர பாவீ பாவஸ்வரூப பரிணமித ஹோநேஸே வே கஹீஂ அநித்ய நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி பூத, வர்தமாந ஔர பாவீ பாவரூப அவஸ்தாஓஂமேஂ பீ ப்ரதிநியத [–அபநே–அபநே நிஶ்வித] ஸ்வரூபகோ நஹீஂ சோ஡தே இஸலியே வே நித்ய ஹீ ஹை.

யஹா஁ கால புத்கலாதிகே பரிவர்தநகா ஹேது ஹோநேஸே ததா புத்கலாதிகே பரிவர்தந த்வாரா உஸகீ பர்யாய கம்ய [ஜ்ஞாத] ஹோதீ ஹைஂ இஸலியே உஸகா அஸ்திகாயோஂமேஂ ஸமாவேஶ கரநேகே ஹேது உஸே ‘௩பரிவர்தநலிஂக’ கஹா ஹை. [புத்கலாதி அஸ்திகாயோஂகா வர்ணந கரதே ஹுஏ உநகே பரிவர்தந (பரிணமந) கா வர்ணந கரநா சாஹியே. ஔர உநகே பரிவர்தநகா வர்ணந கரதே ஹுஏ உந பரிவர்தநமேஂ நிமித்தபூத பதார்தகா [காலகா] அதவா உஸ பரிவர்தந த்வாரா ஜிநகீ பர்யாயேஂ வ்யக்த ஹோதீ ஹைஂ உஸ பதார்தகா [காலகா] வர்ணந கரநா அநுசித நஹீஂ கஹா ஜா ஸகதா. இஸப்ரகார பஂசாஸ்திகாயகே வர்ணநமேஂ காலகே வர்ணநகா ஸமாவேஶ கரநா அநுசித நஹீஂ ஹை ஐஸா தர்ஶாநேகே ஹேது இஸ காதாஸூத்ரமேஂ காலகே லியே ‘பரிவர்தநலிஂக’ ஶப்தகா உபயோக கியா ஹை.].. ௬.. -------------------------------------------------------------------------- ௧. அநந்யரூப=அபிந்நரூப [ஜிஸப்ரகார அக்நி ஆதார ஹை ஔர உஷ்ணதா ஆதேய ஹை ததாபி வே அபிந்ந ஹைஂ, உஸீப்ரகார த்ரவ்ய

௨. பரிவர்தநலிஂக=புத்கலாதிகா பரிவர்தந ஜிஸகா லிஂக ஹை; வஹ புத்கலாதிகே பரிணமந த்வாரா ஜோ ஜ்ஞாந ஹோதா ஹை

௩. [௧] யதி புத்கலாதிகா பரிவர்தந ஹோதா ஹை தோ உஸகா கோஈ நிமித்த ஹோநா சாஹியே–இஸப்ரகார பரிவர்தநரூபீ சிஹ்ந

Page 19 of 264
PDF/HTML Page 48 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

அத்ர ஷண்ணாஂ த்ரவ்யாணாஂ பரஸ்பரமத்யந்தஸஂகரேபி ப்ரதிநியதஸ்வரூபாதப்ரச்யவநமுக்தம்.

அத ஏவ தேஷாஂ பரிணாமவத்த்வேபி ப்ராக்நித்யத்வமுக்தம். அத ஏவ ச ந தேஷாமேகத்வாபத்திர்ந ச ஜீவகர்மணோர்வ்யவஹாரநயாதேஶாதேகத்வேபி பரஸ்பரஸ்வரூபோபாதாநமிதி.. ௭.. ----------------------------------------------------------------------------

[அவகாஶம் ததந்தி] அவகாஶ தேதே ஹைஂ, [மிலந்தி] பரஸ்பர [க்ஷீர–நீரவத்] மில ஜாதே ஹைஂ. [அபி ச] ததாபி [நித்யஂ] ஸதா [ஸ்வகஂ ஸ்வபாவஂ] அபநே–அபநே ஸ்வபாவகோ [ந விஜஹந்தி] நஹீஂ சோ஡தே.

நிஶ்வித] ஸ்வரூபஸே ச்யுத நஹீஂ ஹோதே ஐஸா கஹா ஹை. இஸலியே [–அபநே–அபநே ஸ்வபாவஸே ச்யுத நஹீஂ ஹோதே இஸலியே], பரிணாமவாலே ஹோநே பர பீ வே நித்ய ஹைஂ–– ஐஸா பஹலே [சடவீ காதாமேஂ] கஹா தா; ஔர இஸலியே வே ஏகத்வகோ ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதே; ஔர யத்யபி ஜீவ ததா கர்மகோ வ்யவஹாரநயகே கதநஸே ஏகத்வ [கஹா ஜாதா] ஹை ததாபி வே [ஜீவ ததா கர்ம] ஏக–தூஸரேகே ஸ்வரூபகோ க்ரஹண நஹீஂ கரதே.. ௭.. -------------------------------------------------------------------------- ஸஂகர=மிலந; மிலாப; [அந்யோந்ய–அவகாஹரூப] மிஶ்ரிதபநா.

Page 20 of 264
PDF/HTML Page 49 of 293
single page version

௨௦

அத்ராஸ்தித்வஸ்வரூபமுக்தம். அஸ்தித்வஂ ஹி ஸத்தா நாம ஸதோ பாவஃ ஸத்த்வம். ந ஸர்வதா நித்யதயா ஸர்வதா க்ஷணிகதயா வா வித்யமாநமாத்ரஂ வஸ்து. ஸர்வதா நித்யஸ்ய வஸ்துநஸ்தத்த்வதஃ க்ரமபுவாஂ பாவாநாமபாவாத்குதோ விகாரவத்த்வம். ஸர்வதா க்ஷணிகஸ்ய ச தத்த்வதஃ ப்ரத்யபிஜ்ஞாநாபாவாத் குத ஏகஸஂதாநத்வம். ததஃ ப்ரத்யபிஜ்ஞாநஹேதுபூதேந கேநசித்ஸ்வரூபேண த்ரௌவ்யமாலம்ப்யமாநஂ காப்யாஂசித்க்ரமப்ரவ்ருத்தாப்யாஂ ஸ்வரூபாப்யாஂ ப்ரலீயமாநமுபஜாயமாநஂ சைககாலமேவ பரமார்ததஸ்த்ரிதயீமவஸ்தாஂ பிப்ராணஂ வஸ்து ஸதவபோத்யம். அத ஏவ ஸத்தாப்யுத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மிகாவபோத்தவ்யா, பாவபாவவதோஃ கதஂசிதேகஸ்வரூபத்வாத். ஸா ச த்ரிலக்ஷணஸ்ய -----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [ஸத்தா] ஸத்தா [பங்கோத்பாதத்ரௌவ்யாத்மிகா] உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மக, [ஏகா] ஏக, [ஸர்வபதார்தா] ஸர்வபதார்தஸ்தித, [ஸவிஶ்வரூபா] ஸவிஶ்வரூப, [அநந்தபர்யாயா] அநந்தபர்யாயமய ஔர [ஸப்ரதிபக்ஷா] ஸப்ரதிபக்ஷ [பவதி] ஹை.

டீகாஃ– யஹா஁ அஸ்தித்வகா ஸ்வரூப கஹா ஹை.

அஸ்தித்வ அர்தாத ஸத்தா நாமக ஸத்கா பாவ அர்தாத ௧ஸத்த்வ.

வித்யமாநமாத்ர வஸ்து ந தோ ஸர்வதா நித்யரூப ஹோதீ ஹை ஔர ந ஸர்வதா க்ஷணிகரூப ஹோதீ ஹை. ஸர்வதா நித்ய வஸ்துகோ வாஸ்தவமேஂ க்ரமபாவீ பாவோஂகா அபாவ ஹோநேஸே விகார [–பரிவர்தந, பரிணாம] கஹா஁ஸே ஹோகா? ஔர ஸர்வதா க்ஷணிக வஸ்துமேஂ வாஸ்தவமேஂ ௨ப்ரத்யபிஜ்ஞாநகா அபாவ ஹோநேஸே ஏகப்ரவாஹபநா கஹா஁ஸே ரஹேகா? இஸலியேே ப்ரத்யபிஜ்ஞாநகே ஹேதுபூத கிஸீ ஸ்வரூபஸே த்ருவ ரஹதீ ஹுஈ ஔர கிந்ஹீஂ தோ க்ரமவர்தீ ஸ்வரூபோஂஸே நஷ்ட ஹோதீ ஹுஈ ததா உத்பந்ந ஹோதீ ஹுஈ – இஸப்ரகார பரமார்ததஃ ஏக ஹீ காலமேஂ திகுநீ [தீந அஂஶவாலீ] அவஸ்தாகோ தாரண கரதீ ஹுஈ வஸ்து ஸத் ஜாநநா. இஸலியே ‘ஸத்தா’ பீ

-------------------------------------------------------------------------- ௧. ஸத்த்வ=ஸத்பநாஂ; அஸ்தித்வபநா; வித்யமாநபநா; அஸ்தித்வகா பாவ; ‘ஹை’ ஐஸா பாவ. ௨. வஸ்து ஸர்வதா க்ஷணிக ஹோ தோ ‘ஜோ பஹலே தேகநேமேஂ [–ஜாநநேமேஂ] ஆஈ தீ வஹீ யஹ வஸ்து ஹை’ ஐஸா ஜ்ஞாந நஹீஂ ஹோ

Page 21 of 264
PDF/HTML Page 50 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

ஸமஸ்தஸ்யாபி வஸ்துவிஸ்தாரஸ்ய ஸாத்ரஶ்யஸூசகத்வாதேகா. ஸர்வபதார்தஸ்திதா ச த்ரிலக்ஷணஸ்ய ஸதித்யபிதாநஸ்ய ஸதிதி ப்ரத்யயஸ்ய ச ஸர்வபதார்தேஷு தந்மூலஸ்யைவோபலம்பாத். ஸவிஶ்வரூபா ச விஶ்வஸ்ய ஸமஸ்தவஸ்துவிஸ்தாரஸ்யாபி ரூபைஸ்த்ரிலக்ஷணைஃ ஸ்வபாவைஃ ஸஹ வர்தமாநத்வாத். அநந்தபர்யாயா சாநந்தாபிர்த்ரவ்யபர்யாயவ்யக்திபிஸ்த்ரிலக்ஷணாபிஃ பரிகம்யமாநத்வாத் ஏவஂபூதாபி ஸா ந கலு நிரகுஶா கிந்து ஸப்ரதிபக்ஷா. ப்ரதிபக்ஷோ ஹ்யஸத்தா ஸத்தாயாஃ அத்ரிலக்ஷணத்வஂ த்ரிலக்ஷணாயாஃ, அநேகத்வமேகஸ்யாஃ, ஏகபதார்தஸ்திதத்வஂ ஸர்வபதார்தஸ்திதாயாஃ, ஏகரூபத்வஂ ஸவிஶ்வரூபாயாஃ, ஏகபர்யாயத்வமநந்தபர்யாயாயா இதி. ----------------------------------------------------------------------------- ‘உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாத்மக’ [த்ரிலக்ஷணா] ஜாநநா; க்யோஂகி ௧பாவ ஔர பாவவாநகா கதஂசித் ஏக ஸ்வரூப ஹோதா ஹை. ஔர வஹ [ஸத்தா] ‘ஏக’ ஹை, க்யோஂகி வஹ த்ரிலக்ஷணவாலே ஸமஸ்த வஸ்துவிஸ்தாரகா ஸாத்ரஶ்ய ஸூசித கரதீ ஹை. ஔர வஹ [ஸத்தா] ‘ஸர்வபதார்தஸ்தித’ ஹை; க்யோஂகி உஸகே காரண ஹீ [–ஸத்தாகே காரண ஹீ] ஸர்வ பதார்தோமேஂ த்ரிலக்ஷணகீ [–உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யகீ], ‘ஸத்’ ஐஸே கதநகீ ததா ‘ஸத’ ஐஸீ ப்ரதீதிகீ உபலப்தி ஹோதீ ஹை. ஔர வஹ [ஸத்தா] ‘ஸவிஶ்வரூப’ ஹை, க்யோஂகி வஹ விஶ்வகே ரூபோஂ ஸஹித அர்தாத் ஸமஸ்த வஸ்துவிஸ்தாரகே த்ரிலக்ஷணவாலே ஸ்வபாவோஂ ஸஹித வர்ததீ ஹை. ஔர வஹ [ஸத்தா] ‘அநஂதபர்யாயமய’ ஹை. க்யோஂகி வஹ த்ரிலக்ஷணவாலீ அநந்த த்ரவ்யபர்யாயரூப வ்யக்தியோஂஸே வ்யாப்த ஹை. [இஸப்ரகார ௨ஸாமாந்ய–விஶேஷாத்மக ஸத்தாகா உஸகே ஸாமாந்ய பக்ஷகீ அபேக்ஷாஸே அர்தாத் மஹாஸத்தாரூப பக்ஷகீ அபேக்ஷாஸே வர்ணந ஹுஆ.]

ப்ரதிபக்ஷ ஹை; [௨] த்ரிலக்ஷணாகோ அத்ரிலக்ஷணபநா ப்ரதிபக்ஷ ஹை; [௩] ஏககோ அநேகபநா ப்ரதிபக்ஷ ஹை; [௪] ஸர்வபதார்தஸ்திதகோ ஏகபதார்தஸ்திதபநா ப்ரதிபக்ஷ ஹை; [௫] ஸவிஶ்வரூபகோ ஏகரூபபநா ப்ரதிபக்ஷ ஹை; [௬]அநந்தபர்யாயமயகோ ஏகபர்யாயமயபநா ப்ரதிபக்ஷ ஹை. -------------------------------------------------------------------------- ௧. ஸத்தா பாவ ஹை ஔர வஸ்து பாவவாந ஹை. ௨. யஹா஁ ‘ஸாமாந்யாத்மக’கா அர்த ‘மஹா’ ஸமஜநா சாஹியே ஔர ‘விஶேஷாத்மக’ கா அர்த ‘அவாந்தர’ ஸமஜநா சாஹியே.

௩. நிரஂகுஶ=அஂகுஶ ரஹித; விருத்த பக்ஷ ரஹித ; நிஃப்ரதிபக்ஷ. [ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஸத்தாகா ஊபர ஜோ வர்ணந கியா

௪. ஸப்ரதிபக்ஷ=ப்ரதிபக்ஷ ஸஹித; விபக்ஷ ஸஹித; விருத்த பக்ஷ ஸஹித.

Page 22 of 264
PDF/HTML Page 51 of 293
single page version

௨௨

த்விவிதா ஹி ஸத்தா– மஹாஸத்தா–வாந்தரஸத்தா ச. தத்ர ஸவபதார்தஸார்தவ்யாபிநீ ஸாத்ரஶ்யாஸ்தித்வஸூசிகா மஹாஸத்தா ப்ரோக்தைவ. அந்யா து ப்ரதிநியதவஸ்துவர்திநீ ஸ்வரூபாஸ்தித்வஸூசிகாவாந்தரஸத்தா. தத்ர மஹாஸத்தாவாந்தரஸத்தாரூபேணா–ஸத்தாவாந்தரஸத்தா ச மஹாஸத்தாரூபேணாஸத்தேத்யஸத்தா ஸத்தாயாஃ. யேந ஸ்வரூபேணோத்த்பாதஸ்தத்ததோ–த்பாதைகலக்ஷணமேவ, யேந ஸ்வரூபேணோச்சேதஸ்தத்ததோச்சேுதைகலக்ஷணமேவ, யேந ஸ்வரூபேண த்ரோவ்யஂ தத்ததா த்ரௌவ்யைகலக்ஷணமேவ, தத உத்பத்யமாநோச்சித்யமாநாவதிஷ்டமாநாநாஂ வஸ்துநஃ ஸ்வரூபாணாஂ ப்ரத்யேகஂ த்ரைலக்ஷண்யாபாவாதத்ரிலக்ஷணத்வஂஃ த்ரிலக்ஷணாயாஃ. ஏகஸ்ய வஸ்துநஃ ஸ்வரூபஸத்தா நாந்யஸ்ய வஸ்துநஃ ஸ்வரூபஸத்தா பவதீத்யநேகத்வமேகஸ்யாஃ. ப்ரதிநியதபதார்தஸ்திதாபிரேவ ஸத்தாபிஃ பதார்தாநாஂ ப்ரதிநியமோ -----------------------------------------------------------------------------

[உபர்யுக்த ஸப்ரதிபக்ஷபநா ஸ்பஷ்ட ஸமஜாயா ஜாதா ஹைஃ–] ஸத்தா த்விவித ஹைஃ மஹாஸத்தா ஔர அவாந்தரஸத்தா . உநமேஂ ஸர்வ பதார்தஸமூஹமேஂ வ்யாப்த ஹோநேவாலீ, ஸாத்ரஶ்ய அஸ்தித்வகோ ஸூசித கரநேவாலீ மஹாஸத்தா [ஸாமாந்யஸத்தா] தோ கஹீ ஜா சுகீ ஹை. தூஸரீ, ப்ரதிநிஶ்சித [–ஏக–ஏக நிஶ்சித] வஸ்துமேஂ ரஹேநேவாலீ, ஸ்வரூப–அஸ்தித்வகோ ஸூசித கரநேவாலீ அவாந்தரஸத்தா [விஶேஷஸத்தா] ஹை. [௧] வஹா஁ மஹாஸத்தா அவாந்தரஸத்தாரூபஸே அஸத்தா ஹைே ஔர அவாந்தரஸத்தா மஹாஸத்தாரூபஸே அஸத்தா ஹை இஸலியே ஸத்தாகோ அஸத்தா ஹை [அர்தாத் ஜோ ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஸத்தா மஹாஸத்தாரூப ஹோநேஸே ‘ஸத்தா’ ஹை வஹீ அவாந்தரஸத்தாரூப பீ ஹோநேஸே ‘அஸத்தா’ பீ ஹை]. [௨] ஜிஸ ஸ்வரூபஸே உத்பாத ஹை உஸகா [–உஸ ஸ்வரூபகா] உஸப்ரகாரஸே உத்பாத ஏக ஹீ லக்ஷண ஹை, ஜிஸ ஸ்வரூபஸே வ்யய ஹைே உஸகா [–உஸ ஸ்வரூபகா] உஸப்ரகாரஸே வ்யய ஏக ஹீ லக்ஷண ஹை ஔர ஜிஸ ஸ்வரூபஸே த்ரௌவ்ய ஹை உஸகா [–உஸ ஸ்வரூபகா] உஸப்ரகாரஸே த்ரௌவ்ய ஏக ஹீ லக்ஷண ஹை இஸலியே வஸ்துகே உத்பந்ந ஹோேநேவாலே, நஷ்ட ஹோேநேவாலே ஔர த்ருவ ரஹநேதவாலே ஸ்வரூபோஂமேஂஸே ப்ரத்யேககோ த்ரிலக்ஷணகா அபாவ ஹோநேஸே த்ரிலக்ஷணா [ஸத்தா] கோ அத்ரிலக்ஷணபநா ஹை. [அர்தாத் ஜோ ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஸத்தா மஹாஸத்தாரூப ஹோநேஸே ‘த்ரிலக்ஷணா’ ஹை வஹீ யஹா஁ கஹீ ஹுஈ அவாந்தரஸத்தாரூப பீ ஹோநேஸே ‘அத்ரிலக்ஷணா’ பீ ஹை]. [௩] ஏக வஸ்துகீ ஸ்வரூபஸத்தா அந்ய வஸ்துகீ ஸ்வரூபஸத்தா நஹீஂ ஹை இஸலியே ஏக [ஸத்தா] கோ அநேகபநா ஹை. [அர்தாத் ஜோ ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஸத்தா மஹாஸத்தாரூப ஹோநேஸே ‘ஏக’ ஹை வஹீ யஹா஁ கஹீ ஹுஈ அவாந்தரஸத்தாரூப பீ ஹோநேஸே ‘அநேக’ பீ ஹை]. [௪] ப்ரதிநிஶ்சித [வ்யக்திகத நிஶ்சித] பதார்தமேஂ ஸ்தித ஸத்தாஓஂ த்வாரா ஹீ பதார்தோஂகா ப்ரதிநிஶ்சிதபநா [–பிந்ந–பிந்ந நிஶ்சித வ்யக்தித்வ] ஹோதா ஹை இஸலியே ஸர்வபதார்தஸ்தித [ஸத்தா] கோ ஏகபதார்தஸ்திதபநா ஹை. [அர்தாத் ஜோ ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஸத்தா மஹாஸத்தாரூப ஹோநேஸே

Page 23 of 264
PDF/HTML Page 52 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

பவதீத்யேகபதார்தஸ்திதத்வஂ ஸர்வபதார்த ஸ்திதாயாஃ. ப்ரதிநியதைகரூபாபிரேவ ஸத்தாபிஃ ப்ரதிநியதைகரூபத்வஂ வஸ்தூநாஂ பவதீத்யேகரூபத்வஂ ஸவிஶ்வரூபாயாஃ ப்ரதிபர்யாயநியதாபிரேவ ஸத்தாபிஃ ப்ரதிநியதைகபர்யாயாணாமாநந்த்யஂ பவதீத்யேகபர்யாய–த்வமநந்தபர்யாயாயாஃ. இதி ஸர்வமநவத்யஂ ஸாமாந்யவிஶேஷப்ரரூபணப்ரவணநயத்வயாயத்தத்வாத்தத்தேஶநாயாஃ.. ௮..

----------------------------------------------------------------------------- ‘ஸர்வபதார்தஸ்தித’ ஹை வஹீ யஹா஁ கஹீ ஹுஈ அவாந்தரஸத்தாரூப பீ ஹோநேஸே ‘ஏகபதார்தஸ்தித’ பீ ஹை.] [௫] ப்ரதிநிஶ்சித ஏக–ஏக ரூபவாலீ ஸத்தாஓஂ த்வாரா ஹீ வஸ்துஓஂகா ப்ரதிநிஶ்சித ஏக ஏகரூப ஹோதா ஹை இஸலியே ஸவிஶ்வரூப [ஸத்தா] கோ ஏகரூபபநா ஹை [அர்தாத் ஜோ ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஸத்தா மஹாஸத்தாரூப ஹோநேஸே ‘ஸவிஶ்வரூப’ ஹை வஹீ யஹா஁ கஹீ ஹுஈ அவாந்தரஸத்தாரூப பீ ஹோநேஸே ‘ஏகரூப’ பீ ஹை]. [௬] ப்ரத்யேக பர்யாயமேஂ ஸ்தித [வ்யக்திகத பிந்ந–பிந்ந] ஸத்தாஓஂ த்வாரா ஹீ ப்ரதிநிஶ்வித ஏக–ஏக பர்யாயோஂகா அநந்தபநா ஹோதா ஹை இஸலியே அநஂதபர்யாயமய [ஸத்தா] கோ ஏகபர்யாயமயபநா ஹை [அர்தாத் ஜோ ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஸத்தா மஹாஸத்தாரூப ஹோநேஸே ‘அநஂதபர்யாயமய’ ஹை வஹீ யஹா஁ கஹீ ஹுஈ அவாந்தரஸத்தாரூப பீ ஹோநேஸே ‘ஏகபர்யாயமய’ பீ ஹை].

இஸப்ரகார ஸப நிரவத்ய ஹை [அர்தாத் ஊபர கஹா ஹுஆ ஸர்வ ஸ்வரூப நிர்தோஷ ஹை, நிர்பாத ஹை, கிஂசித விரோதவாலா நஹீஂ ஹை] க்யோஂகி உஸகா [–ஸத்தாகே ஸ்வரூபகா] கதந ஸாமாந்ய ஔர விஶேஷகே ப்ரரூபண கீ ஓர டலதே ஹுஏ தோ நயோஂகே ஆதீந ஹை.

பாவார்தஃ– ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஸத்தாகே தோ பக்ஷ ஹைஂஃ–– ஏக பக்ஷ வஹ மஹாஸத்தா ஔர தூஸரா பக்ஷ வஹ அவாந்தரஸத்தா. [௧] மஹாஸத்தா அவாந்தரஸத்தாரூபஸே அஸத்தா ஹைே ஔர அவாந்தரஸத்தா மஹாஸத்தாரூபஸே அஸத்தா ஹைே; இஸலியே யதி மஹாஸத்தாகோ ‘ஸத்தா’ கஹே தோ அவாந்தரஸத்தாகோ ‘அஸத்தா’ கஹா ஜாயகா. [௨] மஹாஸத்தா உத்பாத, வ்யய ஔர த்ரௌவ்ய ஐஸே தீந லக்ஷணவாலீ ஹை இஸலியே வஹ ‘த்ரிலக்ஷணா’ ஹை. வஸ்துகே உத்பந்ந ஹோநேவாலே ஸ்வரூபகா உத்பாத ஹீ ஏக லக்ஷண ஹை, நஷ்ட ஹோநேவாலே ஸ்வரூபகா வ்யய ஹீ ஏக லக்ஷண ஹை ஔர த்ருவ ரஹநேவாலே ஸ்வரூபகா த்ரௌவ்ய ஹீ ஏக லக்ஷண ஹை இஸலியே உந தீந ஸ்வரூபோஂமேஂஸே ப்ரத்யேககீ அவாந்தரஸத்தா ஏக ஹீ லக்ஷணவாலீ ஹோநேஸே ‘அத்ரிலக்ஷணா’ ஹை. [௩] மஹாஸத்தா ஸமஸ்த பதார்தஸமூஹமேஂ ‘ஸத், ஸத், ஸத்’ ஐஸா ஸமாநபநா தர்ஶாதீ ஹை இஸலியே ஏக ஹைே. ஏக வஸ்துகீ ஸ்வரூபஸத்தா அந்ய கிஸீ வஸ்துகீ ஸ்வரூபஸத்தா நஹீஂ ஹை, இஸலியே ஜிதநீ வஸ்துஏ஁ உதநீ ஸ்வரூபஸத்தாஏ஁; இஸலியே ஐஸீ ஸ்வரூபஸத்தாஏ஁ அதவா அவாந்தரஸத்தாஏ஁ ‘அநேக’ ஹைஂ.

Page 24 of 264
PDF/HTML Page 53 of 293
single page version

௨௪

----------------------------------------------------------------------------- [௪] ஸர்வ பதார்த ஸத் ஹை இஸலியே மஹாஸத்தா ‘ஸர்வ பதார்தோஂமேஂ ஸ்தித’ ஹை. வ்யக்திகத பதார்தோஂமேஂ ஸ்தித பிந்ந–பிந்ந வ்யக்திகத ஸத்தாஓஂ த்வாரா ஹீ பதார்தோஂகா பிந்ந–பிந்ந நிஶ்சித வ்யக்தித்வ ரஹ ஸகதா ஹை, இஸலியே உஸ–உஸ பதார்தகீ அவாந்தரஸத்தா உஸ–உஸ ‘ஏக பதார்தமேஂ ஹீ ஸ்தித’ ஹை. [௫] மஹாஸத்தா ஸமஸ்த வஸ்துஸமூஹகே ரூபோஂ [ஸ்வபாவோஂ] ஸஹித ஹை இஸலியே வஹ ‘ஸவிஶ்வரூப’ [ஸர்வரூபவாலீ] ஹை. வஸ்துகீ ஸத்தாகா [கதஂசித்] ஏக ரூப ஹோ தபீ உஸ வஸ்துகா நிஶ்சித ஏக ரூப [–நிஶ்சித ஏக ஸ்வபாவ] ரஹ ஸகதா ஹை, இஸலியே ப்ரத்யேக வஸ்துகீ அவாந்தரஸத்தா நிஶ்சித ‘ஏக ரூபவாலீ’ ஹீ ஹை. [௬] மஹாஸத்தா ஸர்வ பர்யாயோஂமேஂ ஸ்தித ஹை இஸலியே வஹ ‘அநந்தபர்யாயமய’ ஹை. பிந்ந–பிந்ந பர்யாயோஂமேஂ [கதஂசித்] பிந்ந–பிந்ந ஸத்தாஏ஁ ஹோஂ தபீ ப்ரத்யேக பர்யாய பிந்ந–பிந்ந ரஹகர அநந்த பர்யாயேஂ ஸித்த ஹோஂகீ, நஹீஂ தோ பர்யாயோஂகா அநந்தபநா ஹீ நஹீஂ ரஹேகா–ஏகபநா ஹோ ஜாயகா; இஸலியே ப்ரத்யேக பர்யாயகீ அவாந்தரஸத்தா உஸ–உஸ ‘ஏக பர்யாயமய’ ஹீ ஹை.

இஸ ப்ரகார ஸாமாந்யவிஶேஷாத்மக ஸத்தா, மஹாஸத்தாரூப ததா அவாந்தரஸத்தாரூப ஹோநேஸே, [௧] ஸத்தா பீ ஹை ஔர அஸத்தா பீ ஹை, [௨] த்ரிலக்ஷணா பீ ஹை ஔர அத்ரிலக்ஷணா பீ ஹை, [௩] ஏக பீ ஹை ஔர அநேக பீ ஹை, [௪] ஸர்வபதார்தஸ்தித பீ ஹை ஔர ஏகபதார்தஸ்தித பீ ஹை. [௫] ஸவிஶ்வரூப பீ ஹை ஔர ஏகரூப பீ ஹை, [௬] அநஂதபர்யாயமய பீ ஹை ஔர ஏகபர்யாயமய பீ ஹை.. ௮.. --------------------------------------------------------------------------

Page 25 of 264
PDF/HTML Page 54 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

அத்ர ஸத்தாத்ரவ்யயோரர்தாந்தரத்வஂ ப்ரத்யாக்யாதம். த்ரவதி கச்சதி ஸாமாந்யரூபேண ஸ்வரூபேண வ்யாப்நோதி தாஂஸ்தாந் க்ரமபுவஃ ஸஹபுவஶ்வஸத்பாவபர்யாயாந் ஸ்வபாவவிஶேஷாநித்யநுகதார்தயா நிருக்தயா த்ரவ்யஂ வ்யாக்யாதம். த்ரவ்யஂ ச லக்ஷ்ய–லக்ஷணபாவாதிப்யஃ கதஞ்சித்பேதேபி வஸ்துதஃ ஸத்தாயா அப்ருதக்பூதமேவேதி மந்தவ்யம். ததோ யத்பூர்வஂ ஸத்த்வமஸத்த்வஂ த்ரிலக்ஷணத்வமத்ரிலக்ஷணத்வமேகத்வமநேகத்வஂ ஸர்வபதார்தஸ்திதத்வமேகபதார்தஸ்திதத்வஂ விஶ்வ– -----------------------------------------------------------------------------

த்ரவித ஹோதா ஹை – [கச்சதி] ப்ராப்த ஹோதா ஹை, [தத்] உஸே [த்ரவ்யஂ பணந்தி] [ஸர்வஜ்ஞ] த்ரவ்ய கஹதே ஹைஂ – [ஸத்தாதஃ அநந்யபூதஂ து] ஜோ கி ஸத்தாஸே அநந்யபூத ஹை.

டீகாஃ– யஹா஁ ஸத்தாநே ஔர த்ரவ்யகோ அர்தாந்தரபநா [பிந்நபதார்தபநா, அந்யபதார்தபநா] ஹோநேகா கண்டந கியா ஹை.

ஹோதா ஹை – ப்ராப்த ஹோதா ஹை – ஸாமாந்யரூப ஸ்வரூபஸேே வ்யாப்த ஹோதா ஹை வஹ த்ரவ்ய ஹை’ – இஸ ப்ரகார ௨அநுகத அர்தவாலீ நிருக்திஸே த்ரவ்யகீ வ்யாக்யா கீ கஈ. ஔர யத்யபி ௩லக்ஷ்யலக்ஷணபாவாதிக த்வாரா த்ரவ்யகோ ஸத்தாஸே கதஂசித் பேத ஹை ததாபி வஸ்துதஃ [பரமார்தேதஃ] த்ரவ்ய ஸத்தாஸே அப்ருதக் ஹீ ஹை ஐஸா மாநநா. இஸலியே பஹலே [௮வீஂ காதாமேஂ] ஸத்தாகோ ஜோ ஸத்பநா, அஸத்பநா, த்ரிலக்ஷணபநா, அத்ரிலக்ஷணபநா, ஏகபநா,

-------------------------------------------------------------------------- ௧. ஶ்ரீ ஜயஸேநாசார்யதேவகீ டீகாமேஂ பீ யஹா஁கீ பா஁தி ஹீ ‘த்ரவதி கச்சதி’ கா ஏக அர்த தோ ‘த்ரவித ஹோதா ஹை அர்தாத்

௨. யஹா஁ த்ரவ்யகீ ஜோ நிருக்தி கீ கஈ ஹை வஹ ‘த்ரு’ தாதுகா அநுஸரண கரதே ஹுஏ [–மிலதே ஹுஏ] அர்தவாலீ ஹைஂ. ௩. ஸத்தா லக்ஷண ஹை ஔர த்ரவ்ய லக்ஷ்ய ஹை.

Page 26 of 264
PDF/HTML Page 55 of 293
single page version

௨௬

ரூபத்வமேகரூபத்வமநந்தபர்யாயத்வமேகபர்யாயத்வஂ ச ப்ரதிபாதிதஂ ஸத்தாயாஸ்தத்ஸர்வஂ ததநர்தாந்தரபூதஸ்ய த்ரவ்யாஸ்யைவ த்ரஷ்டவ்யம். ததோ ந கஶ்சிதபி தேஷு ஸத்தா விஶேஷோவஶிஷ்யேத யஃ ஸத்தாஂ வஸ்துதோ த்ரவ்யாத்ப்ருதக் வ்யவஸ்தாபயேதிதி.. ௯..

அத்ர த்ரேதா த்ரவ்யலக்ஷணமுக்தம். ஸத்ர்ரவ்யலக்ஷணம் உக்தலக்ஷணாயாஃ ஸத்தாயா அவிஶேஷாத்ர்ரவ்யஸ்ய ஸத்ஸ்வரூபமேவ லக்ஷணம். ந சாநேகாந்தாத்மகஸ்ய த்ரவ்யஸ்ய ஸந்மாத்ரமேவ ஸ்வஂ ரூபஂ யதோ லக்ஷ்யலக்ஷணவிபாகாபாவ இதி. உத்பாத– ----------------------------------------------------------------------------- அநேகபநா, ஸர்வபதார்தஸ்திதபநா, ஏகபதார்தஸ்திதபநா, விஶ்வரூபபநா, ஏகரூபபநா, அநந்தபர்யாயமயபநா ஔர ஏகபர்யாயமயபநா கஹா கயா வஹ ஸர்வ ஸத்தாஸே அநர்தாஂதரபூத [அபிந்நபதார்தபூத, அநந்யபதார்தபூத] த்ரவ்யகோ ஹீ தேகநா [அர்தாத் ஸத்பநா, அஸத்பநா, த்ரிலக்ஷணபநா, அத்ரிலக்ஷணபநா ஆதி ஸமஸ்த ஸத்தாகே விஶேஷ த்ரவ்யகே ஹீ ஹை ஐஸா மாநநா]. இஸலியே உநமேஂ [–உந ஸத்தாகே விஶேஷோமேஂ] கோஈ ஸத்தாவிஶேஷ ஶேஷ நஹீஂ ரஹதா ஜோ கி ஸத்தாகோ வஸ்துதஃ [பரமார்ததஃ] த்ரவ்யஸே ப்ருதக் ஸ்தாபித கரே .. ௯..

அந்வயார்தஃ– [யத்] ஜோ [ஸல்லக்ஷணகம்] ‘ஸத்’ லக்ஷணவாலா ஹை, [உத்பாதவ்யயத்ருவத்வஸஂயுக்தம்] ஜோ உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யஸஂயுக்த ஹை [வா] அதவா [குணபர்யாயாஶ்ரயம்] ஜோ குணபர்யாயோஂகா ஆஶ்ரய ஹை, [தத்] உஸேே [ஸர்வஜ்ஞாஃ] ஸர்வஜ்ஞ [த்ரவ்யஂ] த்ரவ்ய [பணந்தி] கஹதே ஹைஂ.

டீகாஃ– யஹா஁ தீந ப்ரகாரஸே த்ரவ்யகா லக்ஷண கஹா ஹை.

‘ஸத்’ த்ரவ்யகா லக்ஷண ஹை. புர்வோக்த லக்ஷணவாலீ ஸத்தாஸே த்ரவ்ய அபிந்ந ஹோநேகே காரண ‘ஸத்’ ஸ்வரூப ஹீ த்ரவ்யகா லக்ஷண ஹை. ஔர அநேகாந்தாத்மக த்ரவ்யகா ஸத்மாத்ர ஹீ ஸ்வரூப நஹீஂ ஹை கி ஜிஸஸே லக்ஷ்யலக்ஷணகே விபாககா அபாவ ஹோ. [ஸத்தாஸே த்ரவ்ய அபிந்ந ஹை இஸலியே த்ரவ்யகா ஜோ ஸத்தாரூப ஸ்வரூப வஹீ --------------------------------------------------------------------------

Page 27 of 264
PDF/HTML Page 56 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

வ்யயத்ரௌவ்யாணி வா த்ரவ்யலக்ஷணம். ஏகஜாத்யவிரோதிநி க்ரமபுவாஂ பாவாநாஂ ஸஂதாநே பூர்வபாவவிநாஶஃ ஸுமச்சேதஃ, உத்தரபாவப்ராதுர்பாவஶ்ச ஸமுத்பாதஃ, பூர்வோதரபாவோச்சேதோத்பாதயோரபி ஸ்வஜாதேரபரித்யாகோ த்ரௌவ்யம். தாநி ஸாமாந்யாதேஶாத–பிந்நாநி விஶேஷாதேஶாத்பிந்நாநி யுகபத்பாவீநி ஸ்வபாவபூதாநி த்ரவ்யஸ்ய லக்ஷணஂ பவந்தீதி. குணபர்யாயா வா த்ரவ்யலக்ஷணம். அநேகாந்தாத்மகஸ்ய வஸ்துநோந்வயிநோ விஶேஷா குணா வ்யதிரேகிணஃ பர்யாயாஸ்தே த்ரவ்யே யௌகபத்யேந க்ரமேண ச ப்ரவர்தமாநாஃ கதஞ்சித்பிந்நாஃ கதஞ்சிதபிந்நாஃ ஸ்வபாவபூதாஃ த்ரவ்யலக்ஷணதாமா– ----------------------------------------------------------------------------- த்ரவ்யகா லக்ஷண ஹை. ப்ரஶ்நஃ–– யதி ஸத்தா ஔர த்ரவ்ய அபிந்ந ஹை – ஸத்தா த்ரவ்யகா ஸ்வரூப ஹீ ஹை, தோ ‘ஸத்தா லக்ஷண ஹை ஔர த்ரவ்ய லக்ஷ்ய ஹை’ – ஐஸா விபாக கிஸப்ரகார கடித ஹோதா ஹை? உத்தரஃ–– அநேகாந்தாத்மக த்ரவ்யகே அநந்த ஸ்வரூப ஹைேஂ, உநமேஂஸே ஸத்தா பீ உஸகா ஏக ஸ்வரூப ஹை; இஸலியே அநந்தஸ்வரூபவாலா த்ரவ்ய லக்ஷ்ய ஹை ஔர உஸகா ஸத்தா நாமகா ஸ்வரூப லக்ஷண ஹை – ஐஸா லக்ஷ்யலக்ஷணவிபாக அவஶ்ய கடித ஹோதா ஹை. இஸப்ரகார அபாதிதரூபஸே ஸத் த்ரவ்யகா லக்ஷண ஹை.]

பாவோஂகா ப்ரவாஹ உஸமேஂ பூர்வ பாவகா விநாஶ ஸோ வ்யய ஹை, உத்தர பாவகா ப்ராதுர்பாவ [–பாதகே பாவகீ அர்தாத வர்தமாந பாவகீ உத்பத்தி] ஸோ உத்பாத ஹை ஔர பூர்வ–உத்தர பாவோஂகே வ்யய–உத்பாத ஹோநே பர பீ ஸ்வஜாதிகா அத்யாக ஸோ த்ரௌவ்ய ஹை. வே உத்பாத–வ்யய–த்ரௌவ்ய –– ஜோ–கி ஸாமாந்ய ஆதேஶஸே அபிந்ந ஹைஂ [அர்தாத ஸாமாந்ய கதநஸே த்ரவ்யஸே அபிந்ந ஹைஂ], விஶேஷ ஆதேஶஸே [த்ரவ்யஸே] பிந்ந ஹைஂ, யுகபத் வர்ததே ஹைேஂ ஔர ஸ்வபாவபூத ஹைஂ வே – த்ரவ்யகா லக்ஷண ஹைஂ.

வ்யதிரேகீ விஶேஷ வே பர்யாயேஂ ஹைஂ. வே குணபர்யாயேஂ [குண ஔர பர்யாயேஂ] – ஜோ கி த்ரவ்யமேஂ ஏக ஹீ ஸாத ததா க்ரமஶஃ ப்ரவர்ததே ஹைஂ, [த்ரவ்யஸே] கதஂசித பிந்ந ஔர கதஂசித அபிந்ந ஹைஂ ததா ஸ்வபாவபூத ஹைஂ வே – த்ரவ்யகா லக்ஷண ஹைஂ.

-------------------------------------------------------------------------- ௧. த்ரவ்யமேஂ க்ரமபாவீ பாவோஂகா ப்ரவாஹ ஏக ஜாதிகோ கஂடித நஹீஂ கரதா–தோ஡தா நஹீஂ ஹை அர்தாத் ஜாதி–அபேக்ஷாஸே

௨. அந்வய ஔர வ்யதிரேககே லியே ப்ருஷ்ட ௧௪ பர டிப்பணீ தேகியே.

Page 28 of 264
PDF/HTML Page 57 of 293
single page version

௨௮

பத்யந்தே. த்ரயாணாமப்யமீஷாஂ த்ரவ்யலக்ஷணாநாமேகஸ்மிந்நபிஹிதேந்யதுபயமர்தாதேவாபத்யதே. ஸச்சேதுத்பாத– வ்யயத்ரௌவ்யவச்ச குணபர்யாயவச்ச. உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யவச்சேத்ஸச்ச குணபர்யாயவச்ச. குணபர்யாயவச்சேத்ஸ– ச்சோத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யவச்சேதி. ஸத்தி நிந்யாநித்யஸ்வபாவத்வாத்த்ருவத்வமுத்பாதவ்யயாத்மகதாஞ்ச ப்ரதயதி, த்ருவத்வாத்மகைர்குணைருத்பாதவ்யயாத்மகைஃ பர்யாயைஶ்ச ஸஹைகத்வஞ்சாக்யாதி. உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யாணி து நித்யா–நித்யஸ்வரூபஂ பரமார்தஂ ஸதாவேதயந்தி, குணபர்யாயாஂஶ்சாத்மலாபநிபந்தநபூதாந ப்ரதயந்தி. -----------------------------------------------------------------------------

த்ரவ்யகே இந தீநோஂ லக்ஷணோஂமேஂஸே [–ஸத், உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்ய ஔர குணபர்யாயேஂ இந தீந லக்ஷணோஂமேஂஸே] ஏக கா கதந கரநே பர ஶேஷ தோநோஂ [பிநா கதந கியே] அர்தஸே ஹீ ஆஜாதே ஹைஂ. யதி த்ரவ்ய ஸத் ஹோ, தோ வஹ [௧] உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யவாலா ஔர [௨] குணபர்யாயவாலா ஹோகா; யதி உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யவாலா ஹோ, தோ வஹ [௧] ஸத் ஔர [௨] குணபர்யாயவாலா ஹோகா; குணபர்யாயவாலா ஹோ, தோ வஹ [௧] ஸத் ஔர [௨] உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யவாலா ஹோகா. வஹ இஸப்ரகாரஃ– ஸத் நித்யாநித்யஸ்வபாவவாலா ஹோநேஸே [௧] த்ரௌவ்யகோே ஔர உத்பாதவ்யயாத்மகதாகோ ப்ரகட கரதா ஹை ததா [௨] த்ரௌவ்யாத்மக குணோஂ ஔர உத்பாதவ்யயாத்மக பர்யாயோஂகே ஸாத ஏகத்வ தர்ஶாதா ஹை. உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்ய [௧] நித்யாநித்யஸ்வரூப ௧பாரமார்திக ஸத்கோ பதலாதே ஹைஂ ததா [௨] ௨அபநே ஸ்வரூபகீ ப்ராப்திகே காரணபூத குணபர்யாயோஂகோ ப்ரகட கரதே ஹைஂ, ௩குணபர்யாயேஂ அந்வய ஔர -------------------------------------------------------------------------- ௧. பாரமார்திக=வாஸ்தவிக; யதார்த; ஸச்சா . [வாஸ்தவிக ஸத் நித்யாநித்யஸ்வரூப ஹோதா ஹை. உத்பாதவ்யய அநித்யதாகோ

௨. அபநே= உத்பாதவ்யயத்ரௌவ்யகே. [யதி குண ஹோ தபீ த்ரௌவ்ய ஹோதா ஹை ஔர யதி பர்யாயேஂ ஹோஂ தபீ உத்பாதவ்யய ஹோதா

௩. ப்ரதம தோ, குணபர்யாயேஂ அந்வய த்வாரா த்ராவ்யகோ ஸிூசத கரதே ஹைஂ ஔர வ்யதிரேக த்வாரா உத்பாதவ்யயநே ஸிூசத கரதே ஹைஂ ;

Page 29 of 264
PDF/HTML Page 58 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

குணபர்யாயாஸ்த்வந்வயவ்ய–திரேகித்வாத்த்ரௌவ்யோத்பத்திவிநாஶாந் ஸுசயந்தி, நித்யாநித்யஸ்வபாவஂ பரமார்தஂ ஸச்சோபலக்ஷயந்தீதி..௧௦..

அத்ரோபயநயாப்யாஂ த்ரவ்யலக்ஷணஂ ப்ரவிபக்தம். ----------------------------------------------------------------------------- வ்யதிரேகவாலீ ஹோநேஸே [௧] த்ரௌவ்யகோ ஔர உத்பாதவ்யயகோ ஸூசித கரதே ஹைஂ ததா [௨] நித்யாநித்யஸ்வபாவவாலே பாரமார்திக ஸத்கோ பதலாதே ஹைஂ.

அவிநாபாவீ ஹைஂ; ஜஹா஁ ஏக ஹோ வஹா஁ ஶேஷ தோநோஂ நியமஸே ஹோதே ஹீ ஹைஂ.. ௧௦..

நஹீஂ ஹை, [ஸத்பாவஃ அஸ்தி] ஸத்பாவ ஹை. [தஸ்ய ஏவ பர்யாயாஃ] உஸீகீ பர்யாயேஂ [விகமோத்பாதத்ருவத்வஂ] விநாஶ, உத்பாத ஔர த்ருவதா [குர்வந்தி] கரதீ ஹைஂ.

த்ரவ்யகே லக்ஷணகே தோ விபாக கியே கயே ஹைஂ].

ஸஹவர்தீ குணோஂ ஔர க்ரமவர்தீ பர்யாயோஂகே ஸத்பாவரூப, த்ரிகால–அவஸ்தாயீ [ த்ரிகால ஸ்தித ரஹநேவாலே], அநாதி–அநந்த த்ரவ்யகே விநாஶ ஔர உத்பாத உசித நஹீஂ ஹை. பரந்து உஸீகீ பர்யாயோஂகே– --------------------------------------------------------------------------

Page 30 of 264
PDF/HTML Page 59 of 293
single page version

௩௦

த்ரவ்யஸ்ய ஹி ஸஹக்ரமப்ரவ்ருத்தகுணபர்யாயஸத்பாவரூபஸ்ய த்ரிகாலாவஸ்தாயிநோநாதிநிதநஸ்ய ந ஸமுச்சேதஸமுதயௌ யுக்தௌ. அத தஸ்யைவ பர்யாயாணாஂ ஸஹப்ரவ்ருத்திபாஜாஂ கேஷாஂசித் த்ரௌவ்யஸஂபவேப்யரேஷாஂ க்ரமப்ரவ்ருத்திபாஜாஂ விநாஶஸஂபவஸஂபாவநமுபபந்நம். ததோ த்ரவ்யார்தார்பணாயாமநுத்பாதமுச்சேதஂ ஸத்ஸ்வபாவமேவ த்ரவ்யஂ, ததேவ பர்யாயார்தார்பணாயாஂ ஸோத்பாதஂ ஸோச்சேதஂ சாவபோத்தவ்யம். ஸர்வமிதமநவத்யஞ்ச த்ரவ்யபர்யாயாணாமபேதாத்.. ௧௧..

அத்ர த்ரவ்யபர்யாயாணாமபேதோ நிர்திஷ்ட. ----------------------------------------------------------------------------- ஸஹவர்தீ கதிபய [பர்யாயோஂ] கா த்ரௌவ்ய ஹோநே பர பீ அந்ய க்ரமவர்தீ [பர்யாயோஂ] கே–விநாஶ ஔர உத்பாத ஹோநா கடித ஹோதே ஹைஂ. இஸலியே த்ரவ்ய த்ரவ்யார்திக ஆதேஶஸே [–கதநஸே] உத்பாத ரஹித, விநாஶ ரஹித, ஸத்ஸ்வபாவவாலா ஹீ ஜாநநா சாஹியே ஔர வஹீ [த்ரவ்ய] பர்யாயார்திக ஆதேஶஸே உத்பாதவாலா ஔர விநாஶவாலா ஜாநநா சாஹியே.

–––யஹ ஸப நிரவத்ய [–நிர்தோஷ, நிர்பாத, அவிருத்த] ஹை, க்யோஂகி த்ரவ்ய ஔர பர்யாயோஂகா அபேத [–அபிந்நபநா ] ஹை.. ௧௧..

அந்வயார்தஃ– [பர்யயவியுதஂ] பர்யாயோஂஸே ரஹித [த்ரவ்யஂ] த்ரவ்ய [ச] ஔர [த்ரவ்யவியுக்தாஃ] த்ரவ்ய ரஹித [பர்யாயாஃ] பர்யாயேஂ [ந ஸந்தி] நஹீஂ ஹோதீ; [த்வயோஃ] தோநோஂகா [அநந்யபூதஂ பாவஂ] அநந்யபாவ [– அநந்யபநா] [ஶ்ரமணாஃ] ஶ்ரமண [ப்ரரூபயந்தி] ப்ரரூபித கரதே ஹைஂ.

டீகாஃ– யஹா஁ த்ரவ்ய ஔர பர்யாயோஂகா அபேத தர்ஶாயா ஹை. --------------------------------------------------------------------------

Page 31 of 264
PDF/HTML Page 60 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

துக்தததிநவநீதத்ருதாதிவியுதகோரஸவத்பர்யாயவியுதஂ த்ரவ்யஂ நாஸ்தி. கோரஸவியுக்ததுக்தததி– நவநீதத்ருதாதிவத்ர்ரவ்யவியுக்தாஃ பர்யாயா ந ஸந்தி. ததோ த்ரவ்யஸ்ய பர்யாயாணாஞ்சாதேஶவஶாத்கதஂசித்பேதே– ப்பேகாஸ்தித்வநியதத்வாதந்யோந்யாஜஹத்வ்ருத்தீநாஂ வஸ்துத்வேநாபேத இதி.. ௧௨..

அத்ரத்ரவ்யகுணாநாமபேதோ நிர்தஷ்டஃ. புத்கலப்ருதக்பூதஸ்பர்ஶரஸகந்தவர்ணவத்ர்ரவ்யேண விநா ந குணாஃ ஸஂபவந்தி ஸ்பர்ஶரஸ– -----------------------------------------------------------------------------

ஜிஸப்ரகார தூத, தஹீ, மக்கண, கீ இத்யாதிஸே ரஹித கோரஸ நஹீஂ ஹோதா உஸீப்ரகார பர்யாயோஂஸே ரஹித த்ரவ்ய நஹீஂ ஹோதா; ஜிஸப்ரகார கோரஸஸே ரஹித தூத, தஹீ, மக்கண, கீ இத்யாதி நஹீஂ ஹோதே உஸீப்ரகார த்ரவ்யஸே ரஹித பர்யாயேஂ நஹீஂ ஹோதீ. இஸலியே யத்யபி த்ரவ்ய ஔர பர்யாயோஂகா ஆதேஶவஶாத் [– கதநகே வஶ] கதஂசித பேத ஹை ததாபி, வே ஏக அஸ்தித்வமேஂ நியத [–த்ர஢ரூபஸே ஸ்தித] ஹோநேகே காரண அந்யோந்யவ்ருத்தி நஹீஂ சோ஡தே இஸலிஏ வஸ்துரூபஸே உநகா அபேத ஹை.. ௧௨..

அந்வயார்தஃ– [த்ரவ்யேண விநா] த்ரவ்ய பிநா [குணஃ ந] குண நஹீஂ ஹோதே, [குணைஃ விநா] குணோஂ பிநா [த்ரவ்யஂ ந ஸம்பவதி] த்ரவ்ய நஹீஂ ஹோதா; [தஸ்மாத்] இஸலியே [த்ரவ்யகுணாநாம்] த்ரவ்ய ஔர குணோஂகா [அவ்யதிரிக்தஃ பாவஃ] அவ்யதிரிக்தபாவ [–அபிந்நபணுஂ] [பவதி] ஹை.

டீகாஃ– யஹா஁ த்ரவ்ய ஔர குணோஂகா அபேத தர்ஶாயா ஹை .

ஜிஸப்ரகார புத்கலஸே ப்ருதக் ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ண நஹீஂ ஹோதே உஸீப்ரகார த்ரவ்யகே பிநா குண நஹீஂ ஹோதே; ஜிஸப்ரகார ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணஸே ப்ருதக் புத்கல நஹீஂ ஹோதா உஸீப்ரகார குணோஂகே பிநா த்ரவ்ய -------------------------------------------------------------------------- அந்யோந்யவ்ருத்தி=ஏக–தூஸரேகே ஆஶ்ரயஸே நிர்வாஹ கரநா; ஏக–தூஸரேகே ஆதாரஸே ஸ்தித ரஹநா; ஏக–தூஸரேகே பநா