Page 72 of 264
PDF/HTML Page 101 of 293
single page version
சேதயஂதே. அந்யே து ப்ரக்ருஷ்டதரமோஹமலீமஸேநாபி ப்ரக்ருஷ்டஜ்ஞாநாவரணமுத்ரிதாநுபாவேந சேதக–ஸ்வபாவேந
மநாக்வீர்யாஂதராயக்ஷயோபஶமாஸாதிதகார்யகாரணஸாமர்த்யாஃ ஸுகதுஃகரூபகர்மபலாநுபவந–ஸஂவலிதமபி
கார்யமேவ ப்ராதாந்யேந சேதயஂதே. அந்யதரே
வீர்யா அபி நிர்ஜீர்ணகர்மபலத்வாதத்யஂத–
ஹீ ப்ரதாநதஃ சேததே ஹைஂ, க்யோஂகி உநகா அதி ப்ரக்ருஷ்ட வீர்யாந்தராயஸே கார்ய கரநேகா [–கர்மசேதநாரூப
பரிணமித ஹோநேகா] ஸாமர்த்ய நஷ்ட கயா ஹை.
மிஶ்ரிதரூபஸேே பீ – ‘கார்ய’ கோ ஹீ ப்ரதாநதஃ சேததே ஹைஂ, க்யோஂகி உந்ஹோஂநே அல்ப வீர்யாஂதராயகே க்ஷயோபஶமஸே
௧. சேதயித்ருத்வ = சேதயிதாபநா; சேதநேவாலாபநா ; சேதகபநா.
௨. கர்மசேதநாவாலே ஜீவகோ ஜ்ஞாநாவரண ‘ப்ரக்ருஷ்ட’ ஹோதா ஹை ஔர கர்மபலசேதநாவாலேகோ ‘அதி ப்ரக்ருஷ்ட’ ஹோதா ஹை.
௩. கார்ய = [ஜீவ த்வாரா] கியா ஜாதா ஹோ வஹ; இச்சாபூர்வக இஷ்டாநிஷ்ட விகல்பரூப கர்ம. [ஜிந ஜீவோஂகோ வீர்யகா
கர்மசேதநாரூபஸே பரிணமித ஹோதே ஹைஂ. வஹ கர்மசேதநா கர்மபலசேதநாஸே மிஶ்ரித ஹோதீ ஹை.]
Page 73 of 264
PDF/HTML Page 102 of 293
single page version
பாணித்தமதிக்கஂதா
ப்ராணித்வமதிக்ராஂதாஃ ஜ்ஞாநஂ விஂதந்தி தே ஜீவாஃ.. ௩௯..
த்வாரா ‘ஜ்ஞாந’ கோ ஹீ – கி ஜோ ஜ்ஞாந அபநேஸே
ஸுகதுஃகரூப] கர்மபல நிர்ஜரித ஹோ கயா ஹை ஔர அத்யந்த
ஔர [ப்ராணித்வம் அதிக்ராஂதாஃ] ஜோ ப்ராணித்வகா [–ப்ராணோஂகா] அதிக்ரம கர கயே ஹைஂ [தே ஜீவாஃ] வே ஜீவ
[ஜ்ஞாநஂ] ஜ்ஞாநகோ [விஂதந்தி] வேததே ஹைஂ.
௨. க்ருதக்ருத்ய = க்ருதகார்ய. [பரிபூர்ண ஜ்ஞாநவாலே ஆத்மா அத்யந்த க்ருதகார்ய ஹைஂ இஸலியே, யத்யபி உந்ஹேஂ அநஂத வீர்ய ப்ரகட
ஹுஆ ஹை ததாபி, உநகா வீர்ய கார்யசேதநாகோ [கர்மசேதநாகோ] நஹீஂ ரசதா, [ஔர விகாரீ ஸுகதுஃக விநஷ்ட ஹோ கயே
ஹைஂ இஸலியே உநகா வீர்ய கர்மபல சேதநோகோ பீ நஹீஂ ரசதா,] ஜ்ஞாநசேதநாகோ ஹீ ரசதா ஹை.]
ப்ராணித்வதீ அதிக்ராந்த ஜே தே ஜீவ வேதே ஜ்ஞாநநே. ௩௯.
Page 74 of 264
PDF/HTML Page 103 of 293
single page version
சேதயஂதே அநுபவந்தி உபலபஂதே விஂதஂதீத்யேகார்தாஶ்சேதநாநுபூத்யுபலப்திவேதநாநாமேகார்தத்வாத். தத்ர ஸ்தாவராஃ
கர்மபலஂ சேதயஂதே, த்ரஸாஃ கார்யஂ சேதயஂதே, கேவலஜ்ஞாநிநோஜ்ஞாநஂ சேதயஂத இதி.. ௩௯..
ஜீவஸ்ஸ ஸவ்வகாலஂ அணண்ணபூதஂ வியாணீஹி.. ௪௦..
ஜீவஸ்ய ஸர்வகாலமநந்யபூதஂ விஜாநீஹி.. ௪௦..
கர்மபலகோ சேததே ஹைஂ, த்ரஸ கார்யகோ சேததே ஹைஂ, கேவலஜ்ஞாநீ ஜ்ஞாநகோ சேததே ஹைஂ.
ஸகதீ ஹைே; உநகா யஹா நிஷேத நஹீஂ ஸமஜநா, மாத்ர விவக்ஷாபேத ஹை ஐஸா ஸமஜநா சாஹியே.
ஜீவத்ரவ்யநே தே ஸர்வ காள அநந்யரூபே ஜாணவோ. ௪௦
Page 75 of 264
PDF/HTML Page 104 of 293
single page version
விஶேஷக்ராஹி ஜ்ஞாநஂ, ஸாமாந்யக்ராஹி தர்ஶநம். உபயோகஶ்ச ஸர்வதா ஜீவாதப்ருதக்பூத ஏவ,
ஏகாஸ்தித்வநிர்வ்ருத்தத்வாதிதி.. ௪௦..
ஆபிணிஸுதோதிமணகேவலாணி ணாணாணி பஂசபேயாணி.
குமதிஶ்ருதவிபங்காநி ச த்ரீண்யபி ஜ்ஞாநைஃ ஸஂயுக்தாநி.. ௪௧..
அநந்யரூபஸே [விஜாநீஹி] ஜாநோ.
ஜ்ஞாந ஹை ஔர ஸாமாந்யகோ க்ரஹண கரநேவாலா தர்ஶந ஹை [அர்தாத் விஶேஷ ஜிஸமேஂ ப்ரதிபாஸித ஹோ வஹ ஜ்ஞாந
ஹை ஔர ஸாமாந்ய ஜிஸமேஂ ப்ரதிபாஸித ஹோ வஹ தர்ஶந ஹை]. ஔர உபயோக ஸர்வதா ஜீவஸே
ஔர குமதி, குஶ்ருத ஔர விபஂக–[த்ரீணி அபி] யஹ தீந [அஜ்ஞாந] பீ [ஜ்ஞாநைஃ] [பாச] ஜ்ஞாநகே ஸாத
[ஸஂயுக்தாநி] ஸஂயுக்த கியே கயே ஹைஂ. [இஸ ப்ரகார ஜ்ஞாநோபயோககே ஆட பேத ஹைஂ.]
Page 76 of 264
PDF/HTML Page 105 of 293
single page version
கல்வநாதிஜ்ஞாநாவரணகர்மாவச்சந்நப்ரதேஶஃ ஸந், யத்ததாவரணக்ஷயோபஶமாதிந்த்ரி–யாநிந்த்ரியாவலம்பாச்ச
மூர்தாமூர்தத்ரவ்யஂ விகலஂ விஶேஷேணாவபுத்யதே ததாபிநிபோதிகஜ்ஞாநம், யத்ததா–
வரணக்ஷயோபஶமாதநிந்த்ரியாவலஂபாச்ச மூர்தாமூர்தத்ரவ்யஂ விகலஂ விஶேஷேணாவபுத்யதே தத் ஶ்ருதஜ்ஞாநம்,
யத்ததாவரணக்ஷயோபஶமாதேவ மூர்தத்ரவ்யஂ விகலஂ விஶேஷேணாவபுத்யதே ததவதிஜ்ஞாநம், யத்ததா–வரணக்ஷயோபஶமாதேவ
பேதோஂகே] நாமகா கதந ஹை.
ப்ரதேஶவாலா வர்ததா ஹுஆ, [௧] உஸ ப்ரகாரகே [அர்தாத் மதிஜ்ஞாநகே] ஆவரணகே க்ஷயோபஶமஸே ஔர
இந்த்ரிய–மநகே அவலம்பநஸே மூர்த–அமூர்த த்ரவ்யகா
அவலம்பநஸே மூர்த–அமூர்த த்ரவ்யகா விகலரூபஸே விஶேஷதஃ அவபோதந கரதா ஹை வஹ ஶ்ருதஜ்ஞாந ஹை, [௩] உஸ
ப்ரகாரகே ஆவரணகே க்ஷயோபஶமஸே ஹீ மூர்த த்ரவ்யகா விகலரூபஸே விஶேஷதஃ அவபோதந கரதா ஹை வஹ
அவதிஜ்ஞாந ஹை, [௪] உஸ ப்ரகாரகே ஆவரணகே க்ஷயோபஶமஸே ஹீ பரமநோகத [–தூஸரோஂகே மநகே ஸாத
ஸம்பந்தவாலே] மூர்த த்ரவ்யகா விகலரூபஸே விஶேஷதஃ அவபோதந கரதா ஹை வஹ மநஃபர்யயஜ்ஞாந ஹை, [௫]
ஸமஸ்த ஆவரணகே அத்யந்த க்ஷயஸே, கேவல ஹீ [–ஆத்மா அகேலா ஹீ], மூர்த–அமூர்த த்ரவ்யகா ஸகலரூபஸே
௨. விஶேஷதஃ அவபோதந கரநா = ஜாநநா. [விஶேஷ அவபோத அர்தாத் விஶேஷ ப்ரதிபாஸ ஸோ ஜ்ஞாந ஹை.]
Page 77 of 264
PDF/HTML Page 106 of 293
single page version
ஶ்ருதஜ்ஞாநமேவ குஶ்ருதஜ்ஞாநம், மித்யாதர்ஶநோதயஸஹசரிதமவதிஜ்ஞாநமேவ விபங்கஜ்ஞாநமிதி ஸ்வரூபாபிதாநம்.
இத்தஂ மதிஜ்ஞாநாதிஜ்ஞாநோபயோகாஷ்டகஂ வ்யாக்யாதம்.. ௪௧..
ஆபிநிபோதிகஜ்ஞாந ஹீ குமதிஜ்ஞாந ஹை, [௭] மித்யாதர்ஶநகே உதயகே ஸாதகா ஶ்ருதஜ்ஞாந ஹீ குஶ்ருதஜ்ஞாந ஹை,
[௮] மித்யாதர்ஶநகே உதயகே ஸாதகா அவதிஜ்ஞாந ஹீ விபஂகஜ்ஞாந ஹை. – இஸ ப்ரகார [ஜ்ஞாநோபயோககே
பேதோஂகே] ஸ்வரூபகா கதந ஹை.
நிஶ்சயநயஸே அகண்ட–ஏக–விஶுத்தஜ்ஞாநமய ஐஸா யஹ ஆத்மா வ்யவஹாரநயஸே ஸஂஸாராவஸ்தாமேஂ கர்மாவ்ருத்த
விகல்பரூபஸே ஜோ ஜாநதா ஹை வஹ மதிஜ்ஞாந ஹை. வஹ தீந ப்ரகாரகா ஹைஃ உபலப்திரூப, பாவநாரூப ஔர
உபயோகரூப. மதிஜ்ஞாநாவரணகே க்ஷயோபஶமஸே ஜநித அர்தக்ரஹணஶக்தி [–பதார்தகோ ஜாநநேகீ ஶக்தி] வஹ
உபலப்தி ஹை, ஜாநே ஹுஏ பதார்தகா புநஃ புநஃ சிஂதந வஹ பாவநா ஹை ஔர ‘யஹ காலா ஹை,’ ‘யஹ பீலா ஹை
’ இத்யாதிரூபஸே அர்தக்ரஹணவ்யாபார [–பதார்தகோ ஜாநநேகா வ்யாபார] வஹ உபயோக ஹை. உஸீ ப்ரகார வஹ
[மதிஜ்ஞாந] அவக்ரஹ, ஈஹா, அவாய ஔர தாரணாரூப பேதோஂ த்வாரா அதவா கோஷ்டபுத்தி, பீஜபுத்தி,
பதாநுஸாரீபுத்தி ததா ஸஂபிந்நஶ்ரோத்ருதாபுத்தி ஐஸே பேதோஂ த்வாரா சார ப்ரகாரகா ஹை. [யஹா, ஐஸா தாத்பர்ய க்ரஹண
கரநா சாஹியே கி நிர்விகார ஶுத்த அநுபூதிகே ப்ரதி அபிமுக ஜோ மதிஜ்ஞாந வஹீ உபாதேயபூத அநந்த
ஸுககா ஸாதக ஹோநேஸே நிஶ்சயஸே உபாதேய ஹை, உஸகே ஸாதநபூத பஹிரஂக மதிஜ்ஞாந தோ வ்யவஹாரஸே உபாதேய
ஹை.]
Page 78 of 264
PDF/HTML Page 107 of 293
single page version
நயரூப ஹை. ‘உபயோக’ ஶப்தஸே யஹா வஸ்துகோ க்ரஹண கரநேவாலா ப்ரமாண ஸமஜநா சாஹியே அர்தாத் ஸம்பூர்ண
வஸ்துகோ ஜாநநேவாலா ஜ்ஞாந ஸமஜநா சாஹியே ஔர ‘நய’ ஶப்தஸே வஸ்துகே [குணபர்யாயரூப] ஏக தேஶகோ
க்ரஹண கரநேவாலா ஐஸா ஜ்ஞாதாகா அபிப்ராய ஸமஜநா சாஹியே. [யஹா ஐஸா தாத்பர்ய க்ரஹண கரநா சாஹியே
கி விஶுத்தஜ்ஞாநதர்ஶந ஜிஸகா ஸ்வபாவ ஹை ஐஸே ஶுத்த ஆத்மதத்த்வகே ஸம்யக் ஶ்ரத்தாந–ஜ்ஞாந–அநுசரணரூப
அபேதரத்நத்ரயாத்மக ஜோ பாவஶ்ருத வஹீ உபாதேயபூத பரமாத்மதத்த்வகா ஸாதக ஹோநேஸே நிஶ்சயஸே உபாதேய ஹை
கிந்து உஸகே ஸாதநபூத பஹிரஂக ஶ்ருதஜ்ஞாந தோ வ்யவஹாரஸே உபாதேய ஹை.]
அவதிஜ்ஞாந தேஶாவதி, பரமாவதி ஔர ஸர்வாவதி ஐஸே பேதோஂ த்வாரா தீந ப்ரகாரஸே ஹை. உஸமேஂ, பரமாவதி ஔர
ஸர்வாவதி சைதந்யகே உசலநேஸே பரபூர ஆநந்தரூப பரமஸுகாம்ருதகே ரஸாஸ்வாதரூப ஸமரஸீபாவஸே பரிணத
சரமதேஹீ தபோதநோஂகோ ஹோதா ஹை. தீநோஂ ப்ரகாரகே அவதிஜ்ஞாந நிஶ்சயஸே விஶிஷ்ட ஸம்யக்த்வாதி குணஸே ஹோதே
ஹைஂ. தேவோஂ ஔர நாரகோஂகே ஹோநேவாலே பவப்ரத்யயீ ஜோ அவதிஜ்ஞாந வஹ நியமஸே தேஶாவதி ஹீ ஹோதா ஹை.
யஹ ஆத்மா, மநஃபர்யயஜ்ஞாநாவரணகா க்ஷயோபஶம ஹோநே பர, பரமநோகத மூர்த வஸ்துகோ ஜோ
தோ ப்ரகாரகா ஹை. வஹா, விபுலமதி மநஃபர்யயஜ்ஞாந பரகே மநவசநகாய ஸம்பந்தீ பதார்தோஂகோ, வக்ர ததா
அவக்ர தோநோஂகோ, ஜாநதா ஹை ஔர »ுஜுமதி மநஃபர்யயஜ்ஞாந தோ »ுஜுகோ [அவக்ரகோ] ஹீ ஜாநதா ஹை.
நிர்விகார ஆத்மாகீ உபலப்தி ஔர பாவநா ஸஹித சரமதேஹீ முநியோஂகோ விபுலமதி மநஃபர்யயஜ்ஞாந ஹோதா
ஹை. யஹ தோநோஂ மநஃபர்யயஜ்ஞாந வீதராக ஆத்மதத்த்வகே ஸம்யக் ஶ்ரத்தாந–ஜ்ஞாந–அநுஷ்டாநகீ பாவநா ஸஹித,
பந்த்ரஹ ப்ரமாத ரஹித அப்ரமத்த முநிகோ உபயோகமேஂ–விஶுத்த பரிணாமமேஂ–உத்பந்ந ஹோதே ஹைஂ. யஹா மநஃபர்யயஜ்ஞாநகே
உத்பாதகாலமேஂ ஹீ அப்ரமத்தபநேகா நியம ஹை, பிர ப்ரமத்தபநேமேஂ பீ வஹ ஸஂபவித ஹோதா ஹை.
Page 79 of 264
PDF/HTML Page 108 of 293
single page version
அணிதணமணஂதவிஸயஂ கேவலியஂ சாவி பண்ணத்தஂ.. ௪௨..
பரிணமித ஹோதா ஹை ததாபி வஹ ஶ்ருதஜ்ஞாந கணதரதேவ ஆதிகோ ஹீ ஹோதா ஹை, கேவலீபகவந்தோஂகோ தோ
கேவலஜ்ஞாந ஹீ ஹோதா ஹை. புநஶ்ச, கேவலீபகவந்தோஂகோ ஶ்ருதஜ்ஞாந நஹீஂ ஹை இதநா ஹீ நஹீஂ, கிந்து உந்ஹேஂ
ஜ்ஞாந–அஜ்ஞாந பீ நஹீஂ ஹை அர்தாத் உந்ஹேஂ கிஸீ விஷயகா ஜ்ஞாந ததா கிஸீ விஷயகா அஜ்ஞாந ஹோ ஐஸா பீ
நஹீஂ ஹை – ஸர்வ விஷயோஂகா ஜ்ஞாந ஹீ ஹோதா ஹை; அதவா, உந்ஹேஂ மதி–ஜ்ஞாநாதி அநேக பேதவாலா ஜ்ஞாந நஹீஂ
ஹை – ஏக கேவலஜ்ஞாந ஹீ ஹை.
கரநேஸே] உஸ–உஸ கால துஃநய ஔர துஃப்ரமாண ஹோதே ஹைஂ. [மித்யாதர்ஶநகே ஸத்பாவமேஂ வர்ததா ஹுஆ
மதிஜ்ஞாந வஹ குமதிஜ்ஞாந ஹை, ஶ்ருதஜ்ஞாந வஹ குஶ்ருதஜ்ஞாந ஹை, அவதிஜ்ஞாந வஹ விபஂகஜ்ஞாந ஹை; உஸகே
ஸத்பாவமேஂ வர்ததே ஹுஏ நய வே துஃநய ஹைஂ ஔர ப்ரமாண வஹ துஃப்ரமாண ஹை.] இஸலியே ஐஸா பாவார்த ஸமஜநா
சாஹியே கி நிர்விகார ஶுத்த ஆத்மாகீ அநுபூதிஸ்வரூப நிஶ்சய ஸம்யக்த்வ உபாதேயஹை.
நிஃஸீமவிஷய அநிதந கேவளரூப பேத கஹேல சே. ௪௨.
Page 80 of 264
PDF/HTML Page 109 of 293
single page version
அநிதநமநஂதவிஷயஂ கைவல்யஂ சாபி ப்ரஜ்ஞப்தம்.. ௪௨..
யத்ததாவரணக்ஷயோபஶமாச்சக்ஷுரிந்த்ரியாவலம்பாச்ச மூர்தத்ரவ்யஂ விகலஂ ஸாமாந்யே
ஹை ஐஸா [அநிதநம்] அவிநாஶீ [கைவல்யஂ] கேவலதர்ஶந [ப்ரஜ்ஞப்தம்] – ஐஸே சார பேதவாலா கஹா ஹை.
ப்ரதேஶோஂவாலா வர்ததா ஹுஆ, [௧] உஸ ப்ரகாரகே [அர்தாத் சக்ஷுதர்ஶநகே] ஆவரணகே க்ஷயோபஶமஸே ஔர சக்ஷு–
இந்த்ரியகே அவலம்பநஸே மூர்த த்ரவ்யகோ விகலரூபஸே
Page 81 of 264
PDF/HTML Page 110 of 293
single page version
மூர்தத்ரவ்யஂ விகலஂ ஸாமாந்யேநாவபுத்யதே ததசக்ஷுர்தர்ஶநம், யத்ததாவரணக்ஷயோபஶமாதேவ மூர்தத்ரவ்யஂ விகலஂ
ஸாமாந்யேநாவபுத்யதே ததவதிதர்ஶநம், யத்ஸகலாவரணாத்யஂதக்ஷயே கேவல ஏவ மூர்தாமூர்தத்ரவ்யஂ ஸகலஂ
ஸாமாந்யேநாவபுத்யதே தத்ஸ்வாபாவிகஂ கேவலதர்ஶநமிதி ஸ்வரூபாபிதாநம்.. ௪௨..
தம்ஹா து விஸ்ஸரூவஂ பணியஂ தவியத்தி ணாணீஹிஂ.. ௪௩..
தஸ்மாத்து விஶ்வரூபஂ பணிதஂ த்ரவ்யமிதி ஜ்ஞாநிபிஃ.. ௪௩..
வஹ சக்ஷுதர்ஶந ஹை, [௨] உஸ ப்ரகாரகே ஆவரணகே க்ஷயோபஶமஸே ததா சக்ஷுகே அதிரிக்த ஶேஷ சார இந்த்ரயோஂஂஂ
ஔர மநகே அவலம்பநஸே மூர்த–அமூர்த த்ரவ்யகோ விகரூபஸே ஸாமாந்யதஃ அவபோதந கரதா ஹை வஹ அசக்ஷுதர்ஶந
ஹைே, [௩] உஸ ப்ரகாரகே ஆவரணகே க்ஷயோபஶமஸே ஹீ மூர்த த்ரவ்யகோ விகரூபஸே ஸாமாந்யதஃ அவபோதந கரதா
ஹை வஹ அவதிதர்ஶந ஹை, [௪] ஸமஸ்த ஆவரணகே அத்யந்த க்ஷயஸே, கேவல ஹீ [–ஆத்மா அகேலா ஹீ],
மூர்த–அமூர்த த்ரவ்யகோ ஸகலரூபஸேே ஸாமாந்யதஃ அவபோதந கரதா ஹை வஹ ஸ்வாபாவிக கேவலதர்ஶந ஹை. –இஸ
ப்ரகார [தர்ஶநோபயோககே பேதோஂகே] ஸ்வரூபகா கதந ஹை.. ௪௨..
ஜ்ஞாநியோஂநே [த்ரவ்யஂ] த்ரவ்யகோ [விஶ்வரூபம் இதி பணிதம்] விஶ்வரூப [–அநேகரூப] கஹா ஹை.
தே காரணே தோ விஶ்வரூப கஹ்யுஂ தரவநே ஜ்ஞாநீஏ. ௪௩.
Page 82 of 264
PDF/HTML Page 111 of 293
single page version
த்வேநைகபாவத்வாத். ந சைவமுச்யமாநேப்யேகஸ்மிந்நாத்மந்யாபிநிபோதிகாதீந்யநேகாநி ஜ்ஞாநாநி விருத்யஂதே,
த்ரவ்யஸ்ய விஶ்வரூபத்வாத். த்ரவ்யஂ ஹி ஸஹக்ரமப்ரவ்ருத்தாநஂதகுணபர்யாயாதாரதயாநஂதரூபத்வாதேகமபி விஶ்வ–
ரூபமபிதீயத இதி.. ௪௩..
தவ்வாணஂதியமதவா
த்ரவ்யாநஂத்யமதவா த்ரவ்யாபாவஂ ப்ரக்ருர்வந்தி.. ௪௪..
தோநோஂகோ ஏகத்ரவ்யபநா ஹை, தோநோஂகே அபிந்ந ப்ரதேஶ ஹோநேஸே தோநோஂகோ ஏகக்ஷேத்ரபநா ஹை, தோநோஂ ஏக ஸமயமேேஂ ரசே
ஜாதே ஹோநேஸே தோநோஂகோ ஏககாலபநா ஹை, தோநோஂகா ஏக ஸ்வபாவ ஹோநேஸே தோநோஂகோ ஏகபாவபநா ஹை. கிந்து
ஐஸா கஹா ஜாநே பர பீ, ஏக ஆத்மாமேஂ ஆபிநிபோதிக [–மதி] ஆதி அநேக ஜ்ஞாந விரோத நஹீஂ பாதே,
க்யோஂகி த்ரவ்ய விஶ்வரூப ஹை. த்ரவ்ய வாஸ்தவமேஂ ஸஹவர்தீ ஔர க்ரமவர்தீ ஐஸே அநந்த குணோஂ ததா பர்யாயோஂகா
ஆதார ஹோநேகே காரண அநந்தரூபவாலா ஹோநேஸே, ஏக ஹோநே பர பீ,
[அதவா] அதவா [த்ரவ்யாபாவஂ] த்ரவ்யகா அபாவ [ப்ரகுர்வந்தி] ஹோ.
அநேக ஜ்ஞாநாத்மக ஹோநேமேஂ விரோத நஹீஂ ஹை.]
தோ தாய த்ரவ்ய–அநந்ததா வா தாய நாஸ்தி த்ரவ்யநீ. ௪௪.
Page 83 of 264
PDF/HTML Page 112 of 293
single page version
யத்ராஶ்ரிதாஸ்தத்ர்ரவ்யம். ததபி அந்யச்சேத்குணேப்யஃ. புநரபி குணாஃ க்வசிதாஶ்ரிதாஃ. யத்ராஶ்ரிதாஃ தத்ர்ரவ்யம்.
ததப்யந்யதேவ குணேப்யஃ. ஏவஂ த்ரவ்யஸ்ய குணேப்யோ பேதே பவதி த்ரவ்யா நஂத்யம். த்ரவ்யஂ ஹி குணாநாஂ ஸமுதாயஃ.
குணாஶ்சேதந்யே ஸமுதாயாத், கோ நாம ஸமுதாயஃ. ஏவ குணாநாஂ த்ரவ்யாத்பேதே பவதி த்ரவ்யாபாவ இதி.. ௪௪..
நேச்சந்தி நிஶ்சயஜ்ஞாஸ்தத்விபரீதஂ ஹி வா தேஷாம்.. ௪௫..
ஆஶ்ரித ஹோஂ வஹ த்ரவ்ய ஹோதா ஹை. வஹ யதி குணோஂஸே அந்ய ஹோ தோ– பிர பீ குண கிஸீகே ஆஶ்ரித ஹோஂகே;
[வே] ஜிஸகே ஆஶ்ரித ஹோஂ வஹ த்ரவ்ய ஹோதா ஹை. வஹ பீ குணோஸே அந்ய ஹீ ஹோ.–– இஸ ப்ரகார, யதி
த்ரவ்யகா குணோஂஸே பிந்நத்வ ஹோ தோ, த்ரவ்யகீ அநந்ததா ஹோ.
கஹாஸே கடித ஹோகா?] இஸ ப்ரகார, யதி குணோஂகா த்ரவ்யஸே பிந்நத்வ ஹோ தோ, த்ரவ்யகா அபாவ ஹோ.. ௪௪..
அந்யபநா [வா] யா [தத்விபரீதஂ] [விபக்தபநேரூப] அநந்யபநா [ந இச்சந்தி] நஹீஂ மாநதே.
பண த்யாஂ விபக்த அநந்யதா வா அந்யதா நஹி மாந்ய சே. ௪௫.
Page 84 of 264
PDF/HTML Page 113 of 293
single page version
ததைகஸ்ய பரமாணோஸ்தத்வர்திநாஂ ஸ்பர்ஶரஸகஂதவர்ணாதிகுணாநாஂ சாவிபக்தப்ரதேஶத்வாதநந்யத்வம். யதா
த்வத்யஂதவிப்ரக்ருஷ்டயோஃ ஸஹ்யவிஂத்யயோரத்யஂதஸந்நிக்ருஷ்டயோஶ்ச மிஶ்ரிதயோஸ்தோயபயஸோர்விபக்தப்ரதேஶத்வலக்ஷண–
மந்யத்வமநந்யத்வஂ ச, ந ததா த்ரவ்யகுணாநாஂ விபக்தப்ரதேஶத்வாபாவாதந்யத்வமநந்யத்வஂ சேதி.. ௪௫..
வஹ ஸ்பஷ்ட ஸமஜாயா ஜாதா ஹைஃ– ஜிஸ ப்ரகார ஏக பரமாணுகோ ஏக ஸ்வப்ரதேஶகே ஸாத அவிபக்தபநா ஹோநேஸே
அநந்யபநா ஹை, உஸீ ப்ரகார ஏக பரமாணுகோ ததா உஸமேஂ ரஹநேவாலே ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ண ஆதி குணோஂகோ
அவிபக்த ப்ரதேஶ ஹோநேஸே [அவிபக்த–ப்ரதேஶத்வஸ்வரூப] அநந்யபநா ஹை; பரந்து ஜிஸ ப்ரகார அத்யந்த தூர ஐஸே
[விபக்தப்ரதேஶத்வஸ்வரூப] அந்யபநா ததா [விபக்தப்ரதேஶத்வஸ்வரூப] அநந்யபநா நஹீஂ ஹை.. ௪௫..
௨. அத்யந்த தூர ஸ்தித ஸஹ்ய ஔர விஂத்ய நாமகே பர்வதோஂகோ பிந்நப்ரதேஶத்வஸ்வரூப அந்யபநா ஹை.
Page 85 of 264
PDF/HTML Page 114 of 293
single page version
தே தேஸிமணண்ணத்தே அண்ணத்தே சாவி
தே தேஷாமநந்யத்வே அந்யத்வே சாபி வித்யஂதே.. ௪௬..
யதா தேவதத்தஸ்ய கௌரித்யந்யத்வே ஷஷ்டீவ்யபதேஶஃ, ததா வ்ருக்ஷஸ்ய ஶாகா த்ரவ்யஸ்ய குணா இத்யநந்யத்வேபி.
கடபாவஂ ஸ்வயஂ ஸ்வேந ஸ்வஸ்மை ஸ்வஸ்மாத் ஸ்வஸ்மிந் கரோதீத்யாத்மாத்மாநமாத்மநாத்மநே ஆத்மந ஆத்மநி
குணோஂகே [அந்யத்வே] அந்யபநேமேஂ [அநந்யத்வே ச அபி] ததா அநந்யபநேமேஂ பீ [வித்யஂதே] ஹோ ஸகதே ஹைஂ.
டீகாஃ–
ஜிஸ ப்ரகார‘தேவதத்த பலகோ அஂகுஶ த்வாரா தநதத்தகே லியேே வ்ருக்ஷ பரஸே பகீசேமேஂ தோதா ஹை’ ஐஸே அந்யபநேமேஂ
காரகவ்யபதேஶ ஹோதா ஹைே, உஸீ ப்ரகார
ஆத்மாமேஂ ஜாநதா ஹை’ ஐஸே அநந்யபநேமேஂ பீ [காரகவ்யபதேஶ] ஹோதா ஹைே. ஜிஸ ப்ரகார ‘ஊசே தேவதத்தகீ
ஊசீ காய’ ஐஸா அந்யபநேமேஂ ஸஂஸ்தாந ஹோதா ஹைே, உஸீ ப்ரகார ‘விஶால வ்ருக்ஷகா விஶால ஶாகாஸமுதாய’,
மூர்த த்ரவ்யகே மூர்த குண’ ஐஸே அநந்யபநேமேஂ பீ [ஸஂஸ்தாந] ஹோதா ஹைே. ஜிஸ ப்ரகார ‘ஏக தேவதத்தகீ தஸ
ஐஸா குச நஹீஂ ஹை; ஜஹா அபேத ஹோ வஹா பீ வே கடித ஹோதே ஹைஂ. இஸலியே த்ரவ்ய–குணோஂமேஂ ஜோ வ்யபதேஶ ஆதி ஹோதே ஹைஂ வே
கஹீஂ ஏகாந்தஸே த்ரவ்ய–குணோஂகே பேதகோ ஸித்த நஹீஂ கரதே.]
வ்யபதேஶ நே ஸஂஸ்தாந, ஸஂக்யா, விஷய பஹு யே ஹோய சே;
தே தேமநா அந்யத்வ தேம அநந்யதாமாஂ பண கடே. ௪௬.
Page 86 of 264
PDF/HTML Page 115 of 293
single page version
ஜாநாதீத்யநந்யத்வேபி. யதா ப்ராஂஶோர்தேவதத்தஸ்ய ப்ராஂஶுர்கௌரித்யந்யத்வே ஸஂஸ்தாநஂ, ததா ப்ராஂஶோர்வ்ருக்ஷஸ்ய ப்ராஂஶுஃ
ஶாகாபரோ மூர்தத்ரவ்யஸ்ய மூர்தா குணா இத்யநந்யத்வேபி. யதைகஸ்ய தேவதத்தஸ்ய தஶ காவ இத்யந்யத்வே ஸஂக்யா,
ததைகஸ்ய வ்ருக்ஷஸ்ய தஶ ஶாகாஃ ஏகஸ்ய த்ரவ்யஸ்யாநஂதா குணா இத்யநந்யத்வேபி. யதா கோஷ்டே காவ இத்யந்யத்வே
விஷயஃ, ததா வ்ருக்ஷே ஶாகாஃ த்ரவ்யே குணா இத்யநந்யத்வேபி. ததோ ந வ்யபதேஶாதயோ த்ரவ்யகுணாநாஂ வஸ்துத்வேந பேதஂ
ஸாதயஂதீதி.. ௪௬..
பண்ணஂதி தஹ புதத்தஂ ஏயத்தஂ சாவி தச்சண்ஹூ.. ௪௭..
பணஂதி ததா ப்ருதக்த்வமேகத்வஂ சாபி தத்த்வஜ்ஞாஃ.. ௪௭..
குண’ ஐஸே அநந்யபநேமேஂ பீ [ஸஂக்யா] ஹோதீ ஹை. ஜிஸ ப்ரகார ‘பாேே மேஂ காயேஂ’ ஐஸே அந்யபநேமேஂ விஷய [–
ஆதார] ஹோதா ஹை, உஸீ ப்ரகார ‘வ்ருக்ஷமேஂ ஶாகாயேஂ’, ‘த்ரவ்யமேஂ குண’ ஐஸே அநந்யபநேமேஂ பீ [விஷய] ஹோதா
ஹை. இஸலியே [ஐஸா ஸமஜநா சாஹியே கி] வ்யபதேஶ ஆதி, த்ரவ்ய–குணோஂமேஂ வஸ்துரூபஸே பேத ஸித்த நஹீஂ
கரதே.. ௪௬..
கஹா ஜாதா ஹை, [ததா] உஸீ ப்ரகார [தத்த்வஜ்ஞாஃ] தத்த்வஜ்ஞ [ப்ருதக்த்வம்] ப்ருதக்த்வ [ச அபி] ததா
[ஏகத்வம்] ஏகத்வகோ கஹதே ஹைஂ.
தே ரீத தத்த்வஜ்ஞோ கஹே ஏகத்வ தேம ப்ருதக்த்வநே. ௪௭.
Page 87 of 264
PDF/HTML Page 116 of 293
single page version
வ்யபதேஶஂ ப்ருதக்த்வப்ரகாரேண குருதே, யதா ச ஜ்ஞாநமபிந்நாஸ்தித்வநிர்வ்ருத்தமபிந்நாஸ்தித்வநிர்வ்ருத்தஸ்யாபிந்ந–
ஸஂஸ்தாநமபிந்நஸஂஸ்தாநஸ்யாபிந்நஸஂக்யமபிந்நஸஂக்யஸ்யாபிந்நவிஷயலப்தவ்ருத்திகமபிந்நவிஷயலப்தவ்ருத்திகஸ்ய
புருஷஸ்ய ஜ்ஞாநீதி வ்யபதேஶமேகத்வப்ரகாரேண குருதே; ததாந்யத்ராபி. யத்ர த்ரவ்யஸ்ய பேதேந வ்யபதேஶாதிஃ தத்ர
ப்ருதக்த்வஂ, யத்ராபேதேந தத்ரைகத்வமிதி.. ௪௭..
தோண்ஹஂ அசேதணத்தஂ பஸஜதி ஸம்மஂ ஜிணாவமதஂ.. ௪௮..
த்வயோரசேதநத்வஂ ப்ரஸஜதி ஸம்யக் ஜிநாவமதம்.. ௪௮..
ஸஂக்யாவாலே ஔர [௪] பிந்ந விஷயமேஂ ஸ்தித ஐஸே புருஷகோ ‘தநீ’ ஐஸா வ்யபதேஶ ப்ருதக்த்வப்ரகாரஸே கரதா
ஹைஂ, ததா ஜிஸ ப்ரகார [௧] அபிந்ந அஸ்தித்வஸே ரசித, [௨] அபிந்ந ஸஂஸ்தாநவாலா, [௩] அபிந்ந
ஸஂக்யாவாலா ஔர [௪] அபிந்ந விஷயமேஂ ஸ்தித ஐஸா ஜ்ஞாந [௧] அபிந்ந அஸ்தித்வஸே ரசித, [௨] அபிந்ந
ஸஂஸ்தாநவாலே, [௩] அபிந்ந ஸஂக்யாவாலே ஔர [௪] அபிந்ந விஷயமேஂ ஸ்தித ஐஸே புருஷகோ ‘ஜ்ஞாநீ’ ஐஸா
வ்யபதேஶ ஏகத்வப்ரகாரஸே கரதா ஹை, உஸீ ப்ரகார அந்யத்ர பீ ஸமஜநா சாஹியே. ஜஹா த்ரவ்யகே பேதஸே
வ்யபதேஶ ஆதி ஹோஂ வஹா ப்ருதக்த்வ ஹை, ஜஹா [த்ரவ்யகே] அபேதஸே [வ்யபதேஶ ஆதி] ஹோஂ வஹா ஏகத்வ ஹை..
௪௭..
[அசேதநத்வஂ ப்ரஸஜதி] அசேதநபநேகா ப்ரஸஂக ஆயே– [ஸம்யக் ஜிநாவமதம்] ஜோ கி ஜிநோஂகோ ஸம்யக்
ப்ரகாரஸே அஸஂமத ஹை.
பந்நே அசேதநதா லஹே–ஜிநதேவநே நஹி மாந்ய ஜே. ௪௮.
Page 88 of 264
PDF/HTML Page 117 of 293
single page version
தேவதத்தரஹிதபரஶுவத்தத்கர்த்ருத்வவ்யாபாராஸமர்தத்வாதசேதயமாநமசேதநமேவ ஸ்யாத். ந ச ஜ்ஞாநஜ்ஞாநிநோ–
ர்யுதஸித்தயோஸ்ஸஂயோகேந சேதநத்வஂ த்ரவ்யஸ்ய நிர்விஶேஷஸ்ய குணாநாஂ நிராஶ்ரயாணாஂ ஶூந்யத்வாதிதி.. ௪௮..
பிநா, தேவதத்த ரஹித குல்ஹாீகீ பாதி, அபநே
ஹோதே ஹைஂ.. ௪௮..
அசேதநத்வ ஆ ஜாயேகா.]
அசேதநபநா ஆ ஜாவேகா.]
ஜ்ஞாநகே ஸாத யுக்த ஹோகர ஆத்மா ‘ஜ்ஞாநவாலா [–ஜ்ஞாநீ]’ ஹோதா ஹை ஐஸா பீ நஹீஂ ஹை. லகீ ஔர மநுஷ்யகீ
பாதி ஜ்ஞாந ஔர ஆத்மா கபீ ப்ருதக் ஹோஂகே ஹீ கைஸே? விஶேஷரஹித த்ரவ்ய ஹோ ஹீ நஹீஂ ஸகதா, இஸலியே ஜ்ஞாந ரஹித
ஆத்மா கைஸா? ஔர ஆஶ்ரய பிநா குண ஹோ ஹீ நஹீஂ ஸகதா, இஸலியே ஆத்மாகே பிநா ஜ்ஞாந கைஸா? இஸலியே
‘லகீ’ ஔர ‘லகீவாலே’கீ பாதி ‘ஜ்ஞாந’ ஔர ‘ஜ்ஞாநீ’கா யுதஸித்தபநா கடித நஹீஂ ஹோதா.]
Page 89 of 264
PDF/HTML Page 118 of 293
single page version
அண்ணாணீதி ச வயணஂ ஏகத்தப்பஸாதகஂ ஹோதி.. ௪௯..
அஜ்ஞாநீதி ச வசநமேகத்வப்ரஸாதகஂ பவதி.. ௪௯..
கிமஜ்ஞாநஸமவாயாத், கிமஜ்ஞாநேந ஸஹைகத்வாத்? ந தாவதஜ்ஞாநஸமவாயாத்; அஜ்ஞாநிநோ ஹ்யஜ்ஞாநஸமவாயோ
நிஷ்பலஃ, ஜ்ஞாநித்வஂ து ஜ்ஞாநஸமவாயாபாவாந்நாஸ்த்யேவ. ததோஜ்ஞாநீதி வசநமஜ்ஞாநேந ஸஹைகத்வமவஶ்யஂ
‘அஜ்ஞாநீ’ [இதி ச வசநம்] ஐஸா வசந [ஏகத்வப்ரஸாதகஂ பவதி] [குண–குணீகே] ஏகத்வகோ ஸித்த
கரதா ஹை.
ஜ்ஞாநஸே அர்தாந்தரபூத ஆத்மா ஜ்ஞாநகே ஸமவாயஸே ஜ்ஞாநீ ஹோதா ஹை ஐஸா மாநநா வாஸ்தவமேஂ யோக்ய நஹீஂ ஹை.
[ஆத்மாகோ ஜ்ஞாநகே ஸமவாயஸே ஜ்ஞாநீ ஹோநா மாநா ஜாயே தோ ஹம பூசதே ஹைஂ கி] வஹ [–ஆத்மா] ஜ்ஞாநகா
ஸமவாய ஹோநேஸே பஹலே வாஸ்தவமேஂ ஜ்ஞாநீ ஹை கி அஜ்ஞாநீ? யதி ஜ்ஞாநீ ஹை [ஐஸா கஹா ஜாயே] தோ ஜ்ஞாநகா
ஸமவாய நிஷ்பல ஹை. அப யதி அஜ்ஞாநீ ஹை [ஐஸா கஹா ஜாயே] தோ [பூசதே ஹைஂ கி] அஜ்ஞாநகே ஸமவாயஸே
அஜ்ஞாநீ ஹை கி அஜ்ஞாநகே ஸாத ஏகத்வஸே அஜ்ஞாநீ ஹை? ப்ரதம, அஜ்ஞாநகே ஸமவாயஸே அஜ்ஞாநீ ஹோ நஹீஂ
ஸகதா; க்யோஂகி அஜ்ஞாநீகோ அஜ்ஞாநகா ஸமவாய நிஷ்பல ஹை ஔர ஜ்ஞாநீபநா தோ ஜ்ஞாநகே ஸமவாயகா அபாவ
ஹோநேஸே ஹை ஹீ நஹீஂஂ. இஸலியே ‘அஜ்ஞாநீ’ ஐஸா வசந அஜ்ஞாநகே ஸாத ஏகத்வகோ அவஶ்ய ஸித்த கரதா ஹீ
ஹை. ஔர இஸ ப்ரகார அஜ்ஞாநகே ஸாத ஏகத்வ ஸித்த ஹோநேஸே ஜ்ஞாநகே ஸாத பீ ஏகத்வ அவஶ்ய ஸித்த ஹோதா
ஹை.
‘அஜ்ஞாநீ’ ஏவுஂ வசந தே ஏகத்வநீ ஸித்தி கரே. ௪௯.
Page 90 of 264
PDF/HTML Page 119 of 293
single page version
தம்ஹா தவ்வகுணாணஂ அஜுதா ஸித்தி த்தி ணித்திட்டா.. ௫௦..
தஸ்மாத்ர்ரவ்யகுணாநாஂ அயுதா ஸித்திரிதி நிர்திஷ்டா.. ௫௦..
ஹுஆ ந?
ஜ்ஞாநகுணமேஂ ஶக்திரூபஸே ஸ்தித கேவலஜ்ஞாந வ்யக்த ஹோதா ஹை; கேவலஜ்ஞாந கஹீஂ பாஹரஸே ஆகர
கேவலீபகவாநகே ஆத்மாகே ஸாத ஸமவாயகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹோ ஐஸா நஹீஂ ஹை. சத்மஸ்ததஶாமேஂ ஔர
கேவலீதஶாமேஂ ஜோ ஜ்ஞாநகா அந்தர திகாஈ தேதா ஹை வஹ மாத்ர ஶக்தி–வ்யக்திரூப அந்தர ஸமஜநா சாஹியே..
௪௯..
த்ரவ்ய ஔர குணோஂகீ [அயுதா ஸித்திஃ இதி] அயுதஸித்தி [நிர்திஷ்டா] [ஜிநோஂநே] கஹீ ஹை.
தே காரணே பாகீ அயுதஸித்தி குணோ நே த்ரவ்யநே. ௫௦.
Page 91 of 264
PDF/HTML Page 120 of 293
single page version
நிபஂதநஸ்யாஸ்தித்வாந்தரஸ்யாபாவாதயுதஸித்தத்வம். ததோ த்ரவ்யகுணாநாஂ ஸமவர்தித்வலக்ஷணஸமவாயபாஜாம–
யுதஸித்திரேவ, ந ப்ருதக்பூதத்வமிதி.. ௫௦..
தவ்வாதோ ய அணண்ணா அண்ணத்தபகாஸகா
வவதேஸதோ புதத்தஂ குவ்வஂதி ஹி ணோ
த்ரவ்ய ஔர குண ஏக அஸ்தித்வஸே ரசித ஹைஂ உநகீ ஜோ அநாதி–அநந்த ஸஹவ்ருத்தி [–ஏக ஸாத
[–த்ரவ்ய ஔர குணோஂகோ ஸஂஜ்ஞா– லக்ஷண–ப்ரயோஜந ஆதிகீ அபேக்ஷாஸே பேத ஹோநே பர பீ] வஸ்துரூபஸே அபேத
ஹோநேஸே அப்ருதக்பநா ஹை; வஹீ, யுதஸித்திகே காரணபூத
௨. ஸமவாயகா ஸ்வரூப ஸமவர்தீபநா அர்தாத் அநாதி–அநந்த ஸஹவ்ருத்தி ஹை. த்ரவ்ய ஔர குணோேஂகோ ஐஸா ஸமவாய [அநாதி–
பரமாணுமாஂ ப்ரரூபித வரண, ரஸ, கஂத தேம ஜ ஸ்பர்ஶ ஜே,
அணுதீ அபிந்ந ரஹீ விஶேஷ வடே ப்ரகாஶே பேதநே; ௫௧.
த்யம ஜ்ஞாநதர்ஶந ஜீவநியத அநந்ய ரஹீநே ஜீவதீ,
அந்யத்வநா கர்தா பநே வ்யபதேஶதீ–ந ஸ்வபாவதீ. ௫௨.