Page 92 of 264
PDF/HTML Page 121 of 293
single page version

௯௨

த்ரஷ்டாஂததார்ஷ்டாந்திகார்தபுரஸ்ஸரோ த்ரவ்யகுணாநாமநர்தாஂந்தரத்வவ்யாக்யோபஸஂஹாரோயம்.

வர்ணரஸகஂதஸ்பர்ஶா ஹி பரமாணோஃ ப்ரரூப்யஂதே; தே ச பரமாணோரவிபக்தப்ரதேஶத்வேநாநந்யேபி ஸஂஜ்ஞாதிவ்யபதேஶநிபஂதநைர்விஶேஷைரந்யத்வஂ ப்ரகாஶயந்தி. ஏவஂ ஜ்ஞாநதர்ஶநே அப்யாத்மநி ஸஂபத்தே ஆத்ம– த்ரவ்யாதவிபக்தப்ரதேஶத்வேநாநந்யேபி ஸஂஜ்ஞாதிவ்யபதேஶநிபஂதநைர்விஶேஷைஃ ப்ருதக்த்வமாஸாதயதஃ, ஸ்வபாவதஸ்து நித்யமப்ருதக்த்வமேவ பிப்ரதஃ.. ௫௧–௫௨..

-----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [பரமாணுப்ரரூபிதாஃ] பரமாணுமேஂ ப்ரரூபித கியே ஜாநே வாலே ஐஸே [வர்ணரஸகஂதஸ்பர்ஶாஃ] வர்ண–ரஸ–கஂத–ஸ்பர்ஶ [த்ரவ்யாத் அநந்யாஃ ச] த்ரவ்யஸே அநந்ய வர்ததே ஹுஏ [விஶேஷைஃ] [வ்யபதேஶகே காரணபூத] விஶேஷோஂ த்வாரா [அந்யத்வப்ரகாஶகாஃ பவந்தி] அந்யத்வகோ ப்ரகாஶித கரநேவாலே ஹோதே ஹைஂ [– ஸ்வபாவஸே அந்யரூப நஹீஂ ஹை]; [ததா] இஸ ப்ரகார [ஜீவநிபத்தே] ஜீவமேஂ ஸம்பத்த ஐஸே [தர்ஶநஜ்ஞாநே] தர்ஶந–ஜ்ஞாந [அநந்யபூதே] [ஜீவத்ரவ்யஸே] அநந்ய வர்ததே ஹுஏ [வ்யபதேஶதஃ] வ்யபதேஶ த்வாரா [ப்ருதக்த்வஂ குருதே ஹி] ப்ருதக்த்வ கரதே ஹைஂ. [நோ ஸ்வபாவாத்] ஸ்வபாவஸே நஹீஂ.

டீகாஃ– த்ரஷ்டாந்தரூப ஔர த்ரார்ஷ்டாந்தரூப பதார்தபூர்வக, த்ரவ்ய ததா குணோஂகே அபிந்ந–பதார்தபநேகே வ்யாக்யாநகா யஹ உபஸஂஹார ஹை.

வர்ண–ரஸ–கஂத–ஸ்பர்ஶ வாஸ்தவமேஂ பரமாணுமேஂ ப்ரரூபித கியே ஜாதே ஹைஂ; வே பரமாணுஸே அபிந்ந ப்ரதேஶவாலே ஹோநேகே காரண அநந்ய ஹோநே பர பீ, ஸஂஜ்ஞாதி வ்யபதேஶகே காரணபூத விஶேஷோஂ த்வாரா அந்யத்வகோ ப்ரகாஶித கரதே ஹைஂ. இஸ ப்ரகார ஆத்மாமேஂ ஸம்பத்த ஜ்ஞாந–தர்ஶந பீ ஆத்மத்ரவ்யஸே அபிந்ந ப்ரதேஶவாலே ஹோநேகே காரண அநந்ய ஹோநே பர பீ, ஸஂஜ்ஞாதி வ்யபதேஶகே காரணபூத விஶேஷோஂ த்வாரா ப்ருதக்பநேகோ ப்ராப்த ஹோதே ஹைஂ, பரந்து ஸ்வபாவஸே ஸதைவ அப்ருதக்பநே கோ ஹீ தாரண கரதே ஹைஂ.. ௫௧–௫௨..

இஸ ப்ரகார உபயோககுணகா வ்யாக்யாந ஸமாப்த ஹுஆ. -------------------------------------------------------------------------- த்ரார்ஷ்டாந்த = த்ரஷ்டாந்த த்வாரா ஸமஜாாந ஹோ வஹ பாத; உபமேய. [யஹா஁ பரமாணு ஔர வர்ணாதிக த்ரஷ்டாந்தரூப பதார்த ஹைஂ ததா

Page 93 of 264
PDF/HTML Page 122 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

அத கர்த்ருத்வகுணவ்யாக்யாநம். தத்ராதிகாதாத்ரயேண ததுபோத்தாதஃ–

ஜீவா ஹி நிஶ்சயேந பரபாவாநாமகரணாத்ஸ்வபாவாநாஂ கர்தாரோ பவிஷ்யந்தி. தாஂஶ்ச குர்வாணாஃ கிமநாதிநிதநாஃ, கிஂ ஸாதிஸநிதநாஃ, கிஂ ஸாத்யநிதமாஃ, கிஂ ததாகாரேண பரிணதாஃ, கிமபரிணதாஃ பவிஷ்யஂதீத்யாஶங்கயேதமுக்தம். -----------------------------------------------------------------------------

அப கர்த்ருத்வகுணகா வ்யாக்யாந ஹை. உஸமேஂ, ப்ராரம்பகீ தீந காதாஓஂஸே உஸகா உபோத்காத கியா ஜாதா ஹை.

அந்வயார்தஃ– [ஜீவாஃ] ஜீவ [அநாதிநிதநாஃ] [பாரிணாமிகபாவஸே] அநாதி–அநந்த ஹை, [ஸாஂதாஃ] [தீந பாவோஂஂஸே] ஸாஂத [அர்தாத் ஸாதி–ஸாஂத] ஹை [ச] ஔர [ஜீவபாவாத் அநஂதாஃ] ஜீவபாவஸே அநந்த ஹை [அர்தாத் ஜீவகே ஸத்பாவரூப க்ஷாயிகபாவஸே ஸாதி–அநந்த ஹை] [ஸத்பாவதஃ அநஂதாஃ] க்யோஂகி ஸத்பாவஸே ஜீவ அநந்த ஹீ ஹோதே ஹைஂ. [பஞ்சாக்ரகுணப்ரதாநாஃ ச] வே பா஁ச முக்ய குணோஂஸே ப்ரதாநதாவாலே ஹைஂ.

[–அபநே பாவோஂகோ] கரதே ஹுஏ, க்யா வே அநாதி–அநந்த ஹைஂ? க்யா ஸாதி–ஸாஂத ஹைஂ? க்யா ஸாதி–அநந்த ஹைஂ? க்யா ததாகாரரூப [உஸ–ரூப] பரிணத ஹை? க்யா [ததாகாரரூப] அபரிணத ஹைஂ?– ஐஸீ ஆஶஂகா கரகே யஹ கஹா கயா ஹை [அர்தாத் உந ஆஶஂகாஓஂகே ஸமாதாநரூபஸே யஹ காதா கஹீ கஈ ஹை]. --------------------------------------------------------------------------

Page 94 of 264
PDF/HTML Page 123 of 293
single page version

௯௪

ஜீவா ஹி ஸஹஜசைதந்யலக்ஷணபாரிணாமிகபாவேநாநாதிநிதநாஃ. த ஏவௌதயிக– க்ஷாயோபஶமிகௌபஶமிகபாவைஃ ஸாதிஸநிதநாஃ. த ஏவ க்ஷாயிகபாவேந ஸாத்யநிதநாஃ. ந ச ஸாதி– த்வாத்ஸநிதநத்வஂ க்ஷாயிகபாவஸ்யாஶங்கயம். ஸ கலூபாதிநிவ்ருத்தௌ ப்ரவர்தமாநஃ ஸித்தபாவ இவ ஸத்பாவ ஏவ ஜீவஸ்ய; ஸத்பாவேந சாநஂதா ஏவ ஜீவாஃ ப்ரதிஜ்ஞாயஂதே. ந ச தேஷாமநாதிநிதநஸஹஜசைதந்ய–லக்ஷணைகபாவாநாஂ ஸாதிஸநிதநாநி ஸாத்யநிதநாநி பாவாஂதராணி நோபபத்யஂத இதி வக்தவ்யம்; தே கல்வநாதிகர்மமலீமஸாஃ பஂகஸஂப்ருக்ததோயவத்ததாகாரேண பரிணதத்வாத்பஞ்சப்ரதாநகுணப்ரதாநத்வேநைவாநுபூயஂத இதி.. ௫௩.. -----------------------------------------------------------------------------

ஜீவ வாஸ்தவமேஂ ஸஹஜசைதந்யலக்ஷண பாரிணாமிக பாவஸே அநாதி–அநந்த ஹை. வே ஹீ ஔதயிக, க்ஷாயோபஶமிக ஔர ஔபஶமிக பாவோஂஸே ஸாதி–ஸாந்த ஹைஂ. வே ஹீ க்ஷாயிக பாவஸே ஸாதி–அநந்த ஹைஂ.

‘க்ஷாயிக பாவ ஸாதி ஹோநேஸே வஹ ஸாஂத ஹோகா’ ஐஸீ ஆஶஂகா கரநா யோக்ய நஹீஂ ஹை. [காரண இஸ ப்ரகார ஹைஃ–] வஹ வாஸ்தவமேஂ உபாதிகீ நிவ்ருத்தி ஹோநே பர ப்ரவர்ததா ஹுஆ, ஸித்தபாவகீ பா஁தி, ஜீவகா ஸத்பாவ ஹீ ஹை [அர்தாத் கர்மோபாதிகே க்ஷயமேஂ ப்ரவர்ததா ஹை இஸலியே க்ஷாயிக பாவ ஜீவகா ஸத்பாவ ஹீ ஹை]; ஔர ஸத்பாவஸே தோ ஜீவ அநந்த ஹீ ஸ்வீகார கியே ஜாதே ஹைஂ. [இஸலியே க்ஷாயிக பாவஸே ஜீவ அநந்த ஹீ அர்தாத் விநாஶரஹித ஹீ ஹை.]

புநஶ்ச, ‘அநாதி–அநந்த ஸஹஜசைதந்யலக்ஷண ஏக பாவவாலே உந்ஹேஂ ஸாதி–ஸாஂத ஔர ஸாதி–அநந்த பாவாந்தர கடித நஹீஂ ஹோதே [அர்தாத் ஜீவோஂகோ ஏக பாரிணாமிக பாவகே அதிரிக்த அந்ய பாவ கடித நஹீஂ ஹோதே]’ ஐஸா கஹநா யோக்ய நஹீஂ ஹை; [க்யோஂகி] வே வாஸ்தவமேஂ அநாதி கர்மஸே மலிந வர்ததே ஹுஏ காதவஸே ௧ஸஂப்ருக்த ஜலகீ பா஁தி ததாகாரரூப பரிணத ஹோநேகே காரண, பா஁ச ப்ரதாந ௨குணோஂஸே ப்ரதாநதாவாலே ஹீ அநுபவமேஂ ஆதே ஹைஂ.. ௫௩.. -------------------------------------------------------------------------- ஜீவகே பாரிணாமிக பாவகா லக்ஷண அர்தாத் ஸ்வரூப ஸஹஜ–சைதந்ய ஹை. யஹ பாரிணாமிக பாவ அநாதி அநந்த

௧. காதவஸே ஸஂப்ருக்த = காதவகா ஸம்பர்க ப்ராப்த; காதவகே ஸஂஸர்கவாலா. [யத்யபி ஜீவ த்ரவ்யஸ்வபாவஸே ஶுத்த ஹை ததாபி

௨. ஔதயிக, ஔபஶமிக, க்ஷாயோபஶமிக, க்ஷாயிக ஔர பாரிணாமிக இந பா஁ச பாவோஂகோ ஜீவகே பா஁ச ப்ரதாந குண

Page 95 of 264
PDF/HTML Page 124 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

ஏவஂ ஹி பஞ்சபிர்பாவைஃ ஸ்வயஂ பரிணமமாநஸ்யாஸ்ய ஜீவஸ்ய கதாசிதௌதயிகேநைகேந மநுஷ்யத்வாதிலக்ஷணேந பாவேந ஸதோ விநாஶஸ்ததாபரேணௌதயிகேநைவ தேவத்வாதிலக்ஷணேந பாவேந அஸத உத்பாதோ பவத்யேவ. ஏதச்ச ‘ந ஸதோ விநாஶோ நாஸத உத்பாத’ இதி பூர்வோக்தஸூத்ரேண ஸஹ விருத்தமபி ந விருத்தம்; யதோ ஜீவஸ்ய த்ரவ்யார்திகநயாதேஶேந ந ஸத்ப்ரணாஶோ நாஸதுத்பாதஃ, தஸ்யைவ பர்யாயார்திகநயாதேஶேந ஸத்ப்ரணாஶோஸதுத்பாதஶ்ச. ந சைததநுபபந்நம், நித்யே ஜலே கல்லோலாநாம–நித்யத்வதர்ஶநாதிதி.. ௫௪.. -----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [ஏவஂ] இஸ ப்ரகார [ஜீவஸ்ய] ஜீவகோ [ஸதஃ விநாஶஃ] ஸத்கா விநாஶ ஔர [அஸதஃ உத்பாதஃ] அஸத்கா உத்பாத [பவதி] ஹோதா ஹை– [இதி] ஐஸா [ஜிநவரைஃ பணிதம்] ஜிநவரோஂநே கஹா ஹை, [அந்யோந்யவிருத்தம்] ஜோ கி அந்யோந்ய விருத்த [௧௯ வீஂ காதாகே கதநகே ஸாத விரோதவாலா] ததாபி [அவிருத்தம்] அவிருத்த ஹை.

அநாதி–அநந்தபநா ஹோநேமேஂ விரோதகா பரிஹார ஹை.

இஸ ப்ரகார வாஸ்தவமேஂ பா஁ச பாவரூபஸே ஸ்வயஂ பரிணமித ஹோநேவாலே இஸ ஜீவகோ கதாசித் ஔதயிக ஐஸே ஏக மநுஷ்யத்வாதிஸ்வரூப பாவகீ அபேக்ஷாஸே ஸத்கா விநாஶ ஔர ஔதயிக ஹீ ஐஸே தூஸரே தேவத்வாதிஸ்வரூப பாவகீ அபேக்ஷாஸே அஸத்கா உத்பாத ஹோதா ஹீ ஹை. ஔர யஹ [கதந] ‘ஸத்கா விநாஶ நஹீஂ ஹை ததா அஸத்கா உத்பாத நஹீஂ ஹை’ ஐஸே பூர்வோக்த ஸூத்ரகே [–௧௯வீஂ காதாகே] ஸாத விரோதவாலா ஹோநே பர பீ [வாஸ்தவமேஂ] விரோதவாலா நஹீஂ ஹை; க்யோஂகி ஜீவகோ த்ரவ்யார்திகநயகே கதநஸே ஸத்கா நாஶ நஹீஂ ஹை ஔர அஸத்கா உத்பாத நஹீஂ ஹை ததா உஸீகோ பர்யாயார்திகநயகே கதநஸே ஸத்கா நாஶ ஹை ஔர அஸத்கா உத்பாத ஹை. ஔர யஹ ௧அநுபபந்ந நஹீஂ ஹை, க்யோஂகி நித்ய ஐஸே ஜலமேஂ கல்லோலோஂகா அநித்யபநா திகாஈ தேதா ஹை. -------------------------------------------------------------------------- யஹா஁ ‘ஸாதி’கே பதலே ‘அநாதி’ ஹோநா சாஹியே ஐஸா லகதா ஹை; இஸலியே குஜராதீமேஂ ‘அநாதி’ ஐஸா அநுவாத

௧.அநுபபந்ந = அயுக்த; அஸஂகத; அகடித; ந ஹோ ஸகே ஐஸா.

Page 96 of 264
PDF/HTML Page 125 of 293
single page version

௯௬

ஜீவஸ்ய ஸதஸத்பாவோச்சித்த்யுத்பத்திநிமித்தோபாதிப்ரதிபாதநமேதத். -----------------------------------------------------------------------------

பாவார்தஃ– ௫௩ வீஂ காதாமேஂ ஜீவகோ ஸாதி–ஸாந்தபநா ததா அநாதி–அநந்தபநா கஹா கயா ஹை. வஹா஁ ப்ரஶ்ந ஸம்பவ ஹை கி–ஸாதி–ஸாஂதபநா ஔர அநாதி–அநஂதபநா பரஸ்பர விருத்த ஹை; பரஸ்பர விருத்த பாவ ஏகஸாத ஜீவகோ கைஸே கடித ஹோதே ஹைஂ? உஸகா ஸமாதாந இஸ ப்ரகார ஹைஃ ஜீவ த்ரவ்ய–பர்யாயாத்மக வஸ்து ஹை. உஸே ஸாதி–ஸாந்தபநா ஔர அநாதி–அநந்தபநா தோநோஂ ஏக ஹீ அபேக்ஷாஸே நஹீஂ கஹே கயே ஹைஂ, பிந்ந– பிந்ந அபேக்ஷாஸே கஹே கயே ஹைஂ; ஸாதி–ஸாந்தபநா கஹா கயா ஹை வஹ பர்யாய–அபேக்ஷாஸே ஹை ஔர அநாதி– அநந்தபநா த்ரவ்ய–அபேக்ஷாஸே ஹை. இஸலியே இஸ ப்ரகார ஜீவகோ ஸாதி–ஸாந்தபநா ததா அநாதி–அநந்தபநா ஏகஸாத பராபர கடித ஹோதா ஹை.

[யஹா஁ யத்யபி ஜீவகோ அநாதி–அநந்த ததா ஸாதி–ஸாந்த கஹா கயா ஹை, ததாபி ஐஸா தாத்பர்ய க்ரஹண கரநா சாஹியே கி பர்யாயார்திகநயகே விஷயபூத ஸாதி–ஸாந்த ஜீவகா ஆஶ்ரய கரநேயோக்ய நஹீஂ ஹை கிந்து த்ரவ்யார்திகநயகே விஷயபூத ஐஸா ஜோ அநாதி–அநந்த, டஂகோத்கீர்ணஜ்ஞாயகஸ்வபாவீ, நிர்விகார, நித்யாநந்தஸ்வரூப ஜீவத்ரவ்ய உஸீகா ஆஶ்ரய கரநே யோக்ய ஹை].. ௫௪..

அந்வயார்தஃ– [நாரகதிர்யஂங்மநுஷ்யாஃ தேவாஃ] நாரக, திர்யஂச, மநுஷ்ய ஔர தேவ [இதி நாமஸஂயுதாஃ] ஐஸே நாமோஂவாலீ [ப்ரக்ருதயஃ] [நாமகர்மகீ] ப்ரக்ருதியா஁ [ஸதஃ நாஶம்] ஸத் பாவகா நாஶ ஔர [அஸதஃ பாவஸ்ய உத்பாதம்] அஸத் பாவகா உத்பாத [குர்வந்தி] கரதீ ஹைஂ. --------------------------------------------------------------------------

Page 97 of 264
PDF/HTML Page 126 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

யதா ஹி ஜலராஶேர்ஜலராஶித்வேநாஸதுத்பாதஂ ஸதுச்சேதஂ சாநநுபவதஶ்சதுர்ப்யஃ ககுப்விபாகேப்யஃ க்ரமேண வஹமாநாஃ பவமாநாஃ கல்லோலாநாமஸதுத்பாதஂ ஸதுச்சேதஂ ச குர்வந்தி, ததா ஜீவஸ்யாபி ஜீவத்வேந ஸதுச்சேதமஸதுத்பத்திஂ சாநநுபவதஃ க்ரமேணோதீயமாநாஃ நாரகதிர்யங்மநுஷ்யதேவநாமப்ரக்ருதயஃ ஸதுச்சேதமஸதுத்பாதஂ ச குர்வஂதீதி.. ௫௫..

-----------------------------------------------------------------------------

டீகாஃ– ஜீவகோ ஸத் பாவகே உச்சேத ஔர அஸத் பாவகே உத்பாதமேஂ நிமித்தபூத உபாதிகா யஹ ப்ரதிபாதந ஹை.

ஜிஸ ப்ரகார ஸமுத்ரரூபஸே அஸத்கே உத்பாத ஔர ஸத்கே உச்சேதகா அநுபவ ந கரநேவாலே ஐஸே ஸமுத்ரகோ சாரோஂ திஶாஓஂமேஂஸே க்ரமஶஃ பஹதீ ஹுஈ ஹவாஏ஁ கல்லோலோஂஸம்பந்தீ அஸத்கா உத்பாத ஔர ஸத்கா உச்சேத கரதீ ஹைஂ [அர்தாத் அவித்யமாந தரஂககே உத்பாதமேஂ ஔர வித்யமாந தரஂககே நாஶமேஂ நிமித்த பநதீ ஹை], உஸீ ப்ரகார ஜீவரூபஸே ஸத்கே உச்சேத ஔர அஸத்கே உத்பாத அநுபவ ந கரநேவாலே ஐஸே ஜீவகோ க்ரமஶஃ உதயகோ ப்ராப்த ஹோநே வாலீ நாரக–திர்யஂச–மநுஷ்ய–தேவ நாமகீ [நாமகர்மகீ] ப்ரக்ருதியா஁ [பாவோஂஸம்பந்தீ, பர்யாயோஂஸம்பந்தீ] ஸத்கா உச்சேத ததா அஸத்கா உத்பாத கரதீ ஹைஂ [அர்தாத் வித்யமாந பர்யாயகே நாஶமேஂ ஔர அவித்யமாந பர்யாயகே உத்பாதமேஂ நிமித்த பநதீ ஹைஂ].. ௫௫..

[த்வாப்யாஂ மிஶ்ரிதாப்யாஂ] க்ஷயோபஶமஸே யுக்த [ச] ஔர [பரிணாமேந யுக்தாஃ] பரிணாமஸே யுக்த–[தே] ஐஸே [ஜீவகுணாஃ] [பா஁ச] ஜீவகுண [–ஜீவகே பாவ] ஹைஂ; [ச] ஔர [பஹுஷு அர்தேஷு விஸ்தீர்ணாஃ] உந்ஹேஂ அநேக ப்ரகாரோஂமேஂ விஸ்த்ருத கியா ஜாதா ஹை. --------------------------------------------------------------------------

Page 98 of 264
PDF/HTML Page 127 of 293
single page version

௯௮

ஜீவஸ்ய பாவோதயவர்ணநமேதத். கர்மணாஂ பலதாநஸமர்ததயோத்பூதிருதயஃ, அநுத்பூதிருபஶமஃ, உத்பூத்யநுத்பூதீ க்ஷயோபஶமஃ, அத்யஂதவிஶ்லேஷஃ க்ஷயஃ, த்ரவ்யாத்மலாபஹேதுகஃ பரிணாமஃ. தத்ரோதயேந யுக்த ஔதயிகஃ, உபஶமேந யுக்த ஔபஶமிகஃ, க்ஷயோபஶமேந யுக்தஃ க்ஷாயோபஶமிகஃ, க்ஷயேண யுக்தஃ க்ஷாயிகஃ, பரிணாமேந யுக்தஃ பாரிணாமிகஃ. த ஏதே பஞ்ச ஜீவகுணாஃ. தத்ரோபாதிசதுர்விதத்வநிபஂதநாஶ்சத்வாரஃ, ஸ்வபாவநிபஂதந ஏகஃ. ஏதே சோபாதிபேதாத்ஸ்வரூபபேதாச்ச பித்யமாநா பஹுஷ்வர்தேஷு விஸ்தார்யஂத இதி.. ௫௬.. -----------------------------------------------------------------------------

டீகாஃ– ஜீவகோ பாவோஂகே உதயகா [–பா஁ச பாவோஂகீ ப்ரகடதாகா] யஹ வர்ணந ஹை. கர்மோகா ௧பலதாநஸமர்தரூபஸே உத்பவ ஸோ ‘உதய’ ஹை, அநுத்பவ ஸோ ‘உபஶம’ ஹை, உத்பவ ததா அநுத்பவ ஸோ ‘க்ஷயோபஶம’ ஹை, ௨அத்யந்த விஶ்லேஷ ஸோ ‘க்ஷய’ ஹை, த்ரவ்யகா ௩ஆத்மலாப [அஸ்தித்வ] ஜிஸகா ஹேது ஹை வஹ ‘பரிணாம’ ஹை. வஹா஁, உதயஸே யுக்த வஹ ‘ஔதயிக’ ஹை, உபஶமஸே யுக்த வஹ ‘ஔபஶமிக’ ஹை, க்ஷயோபஶமஸே யுக்த வஹ ‘க்ஷாயோபஶமிக’ ஹை, ௪க்ஷயஸே யுக்த வஹ ‘க்ஷாயிக’ ஹை, ௫பரிணாமஸே யுக்த வஹ ‘பாரிணாமிக’ ஹை.– ஐஸே யஹ பா஁ச ஜீவகுண ஹைஂ. உநமேஂ [–இந பா஁ச குணோஂமேஂ] ௬உபாதிகா சதுர்விதபநா ஜிநகா காரண [நிமித்த] ஹை ஐஸே சார ஹைஂ, ஸ்வபாவ ஜிஸகா காரண ஹை ஐஸா ஏக ஹை. உபாதிகே பேதஸே ஔர ஸ்வரூபகே பேதஸே பேத கரநே பர, உந்ஹேஂ அநேக ப்ரகாரோஂமேஂ விஸ்த்ருத கியா ஜாதா ஹை.. ௫௬..

-------------------------------------------------------------------------- ௧. பலதாநஸமர்த = பல தேநேமேஂ ஸமர்த. ௨. அத்யந்த விஶ்லேஷ = அத்யந்த வியோக; ஆத்யஂதிக நிவ்ருத்தி. ௩. ஆத்மலாப = ஸ்வரூபப்ராப்தி; ஸ்வரூபகோ தாரண கர ரகநா; அபநேகோ தாரண கர ரகநா; அஸ்தித்வ. [த்ரவ்ய அபநேகோ

௪. க்ஷயஸே யுக்த = க்ஷய ஸஹித; க்ஷயகே ஸாத ஸம்பந்தவாலா. [வ்யவஹாரஸே கர்மோகே க்ஷயகீ அபேக்ஷா ஜீவகே ஜிஸ பாவமேஂ

௫. பரிணாமஸே யுக்த = பரிணாமமய; பரிணாமாத்மக; பரிணாமஸ்வரூப. ௬. கர்மோபாதிகீ சார ப்ரகாரகீ தஶா [–உதய, உபஶம, க்ஷயோபஶம ஔர க்ஷய] ஜிநகா நிமித்த ஹை ஐஸே சார பாவ

Page 99 of 264
PDF/HTML Page 128 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

ஜீவஸ்யௌதயிகாதிபாவாநாஂ கர்த்ருத்வப்ரகாரோக்திரியம்.

ஜீவேந ஹி த்ரவ்யகர்ம வ்யவஹாரநயேநாநுபூயதே; தச்சாநுபூயமாநஂ ஜீவபாவாநாஂ நிமித்தமாத்ரமுபவர்ண்யதே. தஸ்மிந்நிமித்தமாத்ரபூதே ஜீவேந கர்த்ருபூதேநாத்மநஃ கர்மபூதோ பாவஃ க்ரியதே. அமுநா யோ யேந ப்ரகாரேண ஜீவேந பாவஃ க்ரியதே, ஸ ஜீவஸ்தஸ்ய பாவஸ்ய தேந ப்ரகாரேண கர்தா பவதீதி.. ௫௭..

-----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [கர்ம வேதயமாநஃ] கர்மகோ வேததா ஹஆ [ஜீவஃ] ஜீவ [யாத்ரஶ–கம் பாவஂ] ஜைஸே பாவகோ [கரோதி] கரதா ஹை, [தஸ்ய] உஸ பாவகா [தேந] உஸ ப்ரகாரஸே [ஸஃ] வஹ [கர்தா பவதி] கர்தா ஹை–[இதி ச] ஐஸா [ஶாஸநே படிதம்] ஶாஸநமேஂ கஹா ஹை.

ஜீவ த்வாரா த்ரவ்யகர்ம வ்யவஹாரநயஸே அநுபவமேஂ ஆதா ஹை; ஔர வஹ அநுபவமேஂ ஆதா ஹுஆ ஜீவபாவோஂகா நிமித்தமாத்ர கஹலாதா ஹை. வஹ [த்ரவ்யகர்ம] நிமித்தமாத்ர ஹோநேஸே, ஜீவ த்வாரா கர்தாரூபஸே அபநா கர்மரூப [கார்யரூப] பாவ கியா ஜாதா ஹை. இஸலியே ஜோ பாவ ஜிஸ ப்ரகாரஸே ஜீவ த்வாரா கியா ஜாதா ஹை, உஸ பாவகா உஸ ப்ரகாரஸே வஹ ஜீவ கர்தா ஹை.. ௫௭..

--------------------------------------------------------------------------

Page 100 of 264
PDF/HTML Page 129 of 293
single page version

௧௦௦

த்ரவ்யகர்மணாஂ நிமித்தமாத்ரத்வேநௌதயிகாதிபாவகர்த்ருத்வமத்ரோக்தம். ந கலு கர்மணா விநா ஜீவஸ்யோதயோபஶமௌ க்ஷயக்ஷாயோபஶமாவபி வித்யேதே; ததஃ க்ஷாயிகக்ஷாயோபஶமிகஶ்சௌதயிகௌபஶமிகஶ்ச பாவஃ கர்மக்ருதோநுமஂதவ்யஃ. பாரிணாமிகஸ்த்வநாதிநிதநோ -----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [கர்மணா விநா] கர்ம பிநா [ஜீவஸ்ய] ஜீவகோ [உதயஃ] உதய, [உபஶமஃ] உபஶம, [க்ஷாயிகஃ] க்ஷாயிக [வா] அதவா [க்ஷாயோபஶமிகஃ] க்ஷாயோபஶமிக [ந வித்யதே] நஹீஂ ஹோதா, [தஸ்மாத் து] இஸலியே [பாவஃ] பாவ [–சதுர்வித ஜீவபாவ] [கர்மக்ருதஃ] கர்மக்ருத ஹைஂ.

டீகாஃ– யஹா஁, [ஔதயிகாதி பாவோஂகே] நிமித்தமாத்ர ரூபஸே த்ரவ்யகர்மோகோ ஔதயிகாதி பாவோஂகா கர்தாபநா கஹா ஹை.

[ஏக ப்ரகாரஸே வ்யாக்யா கரநே பர–] கர்மகே பிநா ஜீவகோ உதய–உபஶம ததா க்ஷய–க்ஷயோபஶம நஹீஂ ஹோதே [அர்தாத் த்ரவ்யகர்மகே பிநா ஜீவகோ ஔதயிகாதி சார பாவ நஹீஂ ஹோதே]; இஸலியே க்ஷாயிக, க்ஷாயோபஶமிக, ஔதயிக யா ஔபஶமிக பாவ கர்மக்ருத ஸஂமத கரநா. பாரிணாமிக பாவ தோ அநாதி– அநந்த, நிருபாதி, ஸ்வாபாவிக ஹீ ஹைஂ. [ஔதயிக ஔர க்ஷாயோபஶமிக பாவ கர்மகே பிநா நஹீஂ ஹோதே இஸலியே கர்மக்ருத கஹே ஜா ஸகதே ஹைஂ– யஹ பாத தோ ஸ்பஷ்ட ஸமஜமேஂ ஆ ஸகதீ ஹை; க்ஷாயிக ஔர ஔபஶமிக பாவோஂகே ஸம்பந்தமேஂ நிம்நோக்தாநுஸார ஸ்பஷ்டதா கீ ஜாதீ ஹைஃ] க்ஷாயிக பாவ, யத்யபி ஸ்வபாவகீ வ்யக்திரூப [–ப்ரகடதாரூப] ஹோநேஸே அநந்த [–அந்த ரஹித] ஹை ததாபி, கர்மக்ஷய த்வாரா உத்பந்ந ஹோநேகே

-------------------------------------------------------------------------- நிருபாதி = உபாதி ரஹித; ஔபாதிக ந ஹோ ஐஸா. [ஜீவகா பாரிணாமிக பாவ ஸர்வ கர்மோபாதிஸே நிரபேக்ஷ ஹோநேகே

Page 101 of 264
PDF/HTML Page 130 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

நிருபாதிஃ ஸ்வாபாவிக ஏவ. க்ஷாயிகஸ்து ஸ்வபாவவ்யக்திரூபத்வாதநஂதோபி கர்மணஃ க்ஷயேணோத்பத்ய– மாநத்வாத்ஸாதிரிதி கர்மக்ருத ஏவோக்தஃ. ஔபஶமிகஸ்து கர்மணாமுபஶமே ஸமுத்பத்யமாநத்வாதநுபஶமே ஸமுச்சித்யமாநத்வாத் கர்மக்ருத ஏவேதி.

அதவா உதயோபஶமக்ஷயக்ஷயோபஶமலக்ஷணாஶ்சதஸ்ரோ த்ரவ்யகர்மணாமேவாவஸ்தாஃ, ந புநஃ பரிணாம– லக்ஷணைகாவஸ்தஸ்ய ஜீவஸ்ய; தத உதயாதிஸஂஜாதாநாமாத்மநோ பாவாநாஂ நிமித்த–

----------------------------------------------------------------------------- காரண ஸாதி ஹை இஸலியே கர்மக்ருத ஹீ கஹா கயா ஹை. ஔபஶமிக பாவ கர்மகே உபஶமஸே உத்பந்ந ஹோநேகே காரண ததா அநுபஶமஸே நஷ்ட ஹோநேகே காரண கர்மக்ருத ஹீ ஹை. [இஸ ப்ரகார ஔதயிகாதி சார பாவோஂகோ கர்மக்ருத ஸஂமத கரநா.]

அதவா [தூஸரே ப்ரகாரஸே வ்யாக்யா கரநே பர]– உதய, உபஶம, க்ஷய ஔர க்ஷயோபஶமஸ்வரூப சார [அவஸ்தாஏ஁] த்ரவ்யகர்மகீ ஹீ அவஸ்தாஏ஁ ஹைஂ, பரிணாமஸ்வரூப ஏக அவஸ்தாவாலே ஜீவகீ நஹீஂ ஹை [அர்தாத் உதய ஆதி அவஸ்தாஏ஁ த்ரவ்யகர்மகீ ஹீ ஹைஂ, ‘பரிணாம’ ஜிஸகா ஸ்வரூப ஹை ஐஸீ ஏக அவஸ்தாரூபஸே அவஸ்தித ஜீவகீ–பாரிணாமிக பாவரூப ஸ்தித ஜீவகீ –வே சார அவஸ்தாஏ஁ நஹீஂ ஹைஂ]; இஸலியே உதயாதிக த்வாரா உத்பந்ந ஹோநேவாலே ஆத்மாகே பாவோஂகோ நிமித்தமாத்ரபூத ஐஸீ உஸ ப்ரகாரகீ அவஸ்தாஓஂஂரூப [த்ரவ்யகர்ம] ஸ்வயஂ பரிணமித ஹோநேகே காரண த்ரவ்யகர்ம பீ வ்யவஹாரநயஸே ஆத்மாகே பாவோஂகே கத்ருத்வகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை.. ௫௮..

கர்தா பவதி] ஆத்மா கர்மகா [–த்ரவ்யகர்மகா] கர்தா ஹோநா சாஹியே. [கதஂ] வஹ தோ கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை? [ஆத்மா] க்யோஂகி ஆத்மா தோ [ஸ்வகஂ பாவஂ முக்த்வா] அபநே பாவகோ சோ஡கர [அந்யத் கிஂசித் அபி] அந்ய குச பீ [ந கரோதி] நஹீஂ கரதா. --------------------------------------------------------------------------

Page 102 of 264
PDF/HTML Page 131 of 293
single page version

௧௦௨

ஜீவபாவஸ்ய கர்மகர்த்ருத்வே பூர்வபக்ஷோயம். யதி கல்வௌதயிகாதிரூபோ ஜீவஸ்ய பாவஃ கர்மணா க்ரியதே, ததா ஜீவஸ்தஸ்ய கர்தா ந பவதி. ந ச ஜீவஸ்யாகர்த்ருத்வாமிஷ்யதே. ததஃ பாரிஶேஷ்யேண த்ரவ்யகர்மணஃ கர்தாபத்யதே. தத்து கதம்? யதோ நிஶ்சயநயேநாத்மா ஸ்வஂ பாவமுஜ்ஜித்வா நாந்யத்கிமபி கரோதீதி.. ௫௯..

-----------------------------------------------------------------------------

டீகாஃ– கர்மகீ ஜீவபாவகா கத்ருத்வ ஹோநேகே ஸம்பந்தமேஂ யஹ பூர்வபக்ஷ ஹை.

யதி ஔதயிகாதிரூப ஜீவகா பாவ கர்ம த்வாரா கியா ஜாதா ஹோ, தோ ஜீவ உஸகா [– ஔதயிகாதிரூப ஜீவபாவகா] கர்தா நஹீஂ ஹை ஐஸா ஸித்த ஹோதா ஹை. ஔர ஜீவகா அகத்ருத்வ தோ இஷ்ட [– மாந்ய] நஹீஂ ஹை. இஸலியே, ஶேஷ யஹ ரஹா கி ஜீவ த்ரவ்யகர்மகா கர்தா ஹோநா சாஹியே. லேகிந வஹ தோ கைஸே ஹோ ஸகதா ஹை? க்யோஂகி நிஶ்சயநயஸே ஆத்மா அபநே பாவகோ சோ஡கர அந்ய குச பீ நஹீஂ கரதா.

[இஸ ப்ரகார பூர்வபக்ஷ உபஸ்தித கியா கயா] .. ௫௯..

அந்வயார்தஃ– [பாவஃ கர்மநிமித்தஃ] ஜீவபாவகா கர்ம நிமித்த ஹை [புநஃ] ஔர [கர்ம பாவகாரணஂ பவதி] கர்மகா ஜீவபாவ நிமித்த ஹை, [ந து தேஷாஂ கலு கர்தா] பரந்து வாஸ்தவமேஂ ஏக தூஸரேகே கர்தா நஹீஂ ஹை; [ந து கர்தாரம் விநா பூதாஃ] கர்தாகே பிநா ஹோதே ஹைஂ ஐஸா பீ நஹீஂ ஹை.

-------------------------------------------------------------------------- பூர்வபக்ஷ = சர்சா யா நிர்ணயகே லியே கிஸீ ஶாஸ்த்ரீய விஷயகே ஸம்பந்தமேஂ உபஸ்தித கியா ஹுஆ பக்ஷ தா ப்ரஶ்ந.

Page 103 of 264
PDF/HTML Page 132 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

பூர்வஸூத்ரோதிதபூர்வபக்ஷஸித்தாஂதோயம்.

வ்யவஹாரேண நிமித்தமாத்ரத்வாஜ்ஜீவபாவஸ்ய கர்ம கர்த்ரு, கர்மணோபி ஜீவபாவஃ கர்தா; நிஶ்சயேந து ந ஜீவபாவாநாஂ கர்ம கர்த்ரு, ந கர்மணோ ஜீவபாவஃ. ந ச தே கர்தாரமஂதரேண ஸஂபூயேதே; யதோ நிஶ்சயேந ஜீவபரிணாமாநாஂ ஜீவஃ கர்தா, கர்மபரிணாமாநாஂ கர்ம கர்த்ரு இதி.. ௬௦..

-----------------------------------------------------------------------------

டீகாஃ– யஹ, பூர்வ ஸூத்ரமேஂ [௫௯ வீஂ காதாமேஂ] கஹே ஹுஏ பூர்வபக்ஷகே ஸமாதாநரூப ஸித்தாந்த ஹை.

வ்யவஹாரஸே நிமித்தமாத்ரபநேகே காரண ஜீவபாவகா கர்ம கர்தா ஹை [–ஔதயிகாதி ஜீவபாவகா கர்தா த்ரவ்யகர்ம ஹை], கர்மகா பீ ஜீவபாவ கர்தா ஹை; நிஶ்சயஸே தோ ஜீவபாவோஂகா ந தோ கர்ம கர்தா ஹை ஔர ந கர்மகா ஜீவபாவ கர்தா ஹை. வே [ஜீவபாவ ஔர த்ரவ்யகர்ம] கர்தாகே பிநா ஹோதே ஹைஂ ஐஸா பீ நஹீஂ ஹை; க்யோஂகி நிஶ்சயஸே ஜீவபரிணாமோஂகா ஜீவ கர்தா ஹை ஔர கர்மபரிணாமோஂகா கர்ம [–புத்கல] கர்தா ஹை.. ௬௦..

வாஸ்தவமேஂ [ஸ்வகஸ்ய பாவஸ்ய] அபநே பாவகா [கர்தா] கர்தா ஹை, [ந புத்கலகர்மணாம்] புத்கலகர்மோகா நஹீஂ; [இதி] ஐஸா [ஜிநவசநஂ] ஜிநவசந [ஜ்ஞாதவ்யம்] ஜாநநா. -------------------------------------------------------------------------- யத்யபி ஶுத்தநிஶ்சயஸே கேவஜ்ஞாநாதி ஶுத்தபாவ ‘ஸ்வபாவ’ கஹலாதே ஹைஂ ததாபி அஶுத்தநிஶ்சயஸே ராகாதிக பீ ‘ஸ்வபாவ’

Page 104 of 264
PDF/HTML Page 133 of 293
single page version

௧௦௪

நிஶ்சயேந ஜீவஸ்ய ஸ்வபாவாநாஂ கர்த்ருத்வஂ புத்கலகர்மணாமகர்த்ருத்வஂ சாகமேநோபதர்ஶிதமத்ர இதி..௬௧..

அத்ர நிஶ்சயநயேநாபிந்நகாரகத்வாத்கர்மணோ ஜீவஸ்ய ச ஸ்வயஂ ஸ்வரூபகர்த்ருத்வமுக்தம்.

கர்ம கலு கர்மத்வப்ரவர்தமாநபுத்கலஸ்கஂதரூபேண கர்த்ருதாமநுபிப்ராணஂ, கர்மத்வகமநஶக்திரூபேண கரணதாமாத்மஸாத்குர்வத், ப்ராப்யகர்மத்வபரிணாமரூபேண கர்மதாஂ கலயத், பூர்வபாவவ்யபாயேபி த்ருவத்வா– லஂபநாதுபாத்தாபாதாநத்வம், உபஜாயமாநபரிணாமரூபகர்மணாஶ்ரீயமாணத்வாதுபோடஸஂப்ரதாநத்வம், ஆதீய– மாநபரிணாமாதாரத்வாத்க்ருஹீதாதிகரணத்வஂ, ஸ்வயமேவ ஷட்காரகீரூபேண வ்யவதிஷ்டமாநஂ ந காரகாஂதரம– பேக்ஷதே. -----------------------------------------------------------------------------

டீகாஃ– நிஶ்சயஸே ஜீவகோ அபநே பாவோஂகா கர்த்ருத்வ ஹை ஔர புத்கலகர்மோஂகா அகர்த்ருத்வ ஹை ஐஸா யஹா஁ ஆகம த்வாரா தர்ஶாயா கயா ஹை.. ௬௧..

அந்வயார்தஃ– [கர்ம அபி] கர்ம பீ [ஸ்வேந ஸ்வபாவேந] அபநே ஸ்வபாவஸே [ஸ்வகஂ கரோதி] அபநேகோ கரதே ஹைஂ [ச] ஔர [தாத்ரஶகஃ ஜீவஃ அபி] வைஸா ஜீவ பீ [கர்மஸ்வபாவேந பாவேந] கர்மஸ்வபாவ பாவஸே [–ஔதயிகாதி பாவஸே] [ஸம்யக் ஆத்மாநம்] பராபர அபநேகோ கரதா ஹை.

டீகாஃ– நிஶ்சயநயஸே அபிந்ந காரக ஹோநேஸே கர்ம ஔர ஜீவ ஸ்வயஂ ஸ்வரூபகே [–அபநே–அபநே ரூபகே] கர்தா ஹை ஐஸா யஹா஁ கஹா ஹை.

கர்ம வாஸ்தவமேஂ [௧] கர்மரூபஸே ப்ரவர்தமாந புத்கலஸ்கஂதரூபஸே கர்த்ருத்வகோ தாரண கரதா ஹுஆ, [௨] கர்மபநா ப்ராப்த கரநேகீ ஶக்திரூப கரணபநேகோ அஂகீக்ருத கரதா ஹுஆ, [௩] ப்ராப்ய ஐஸே கர்மத்வபரிணாமரூபஸே கர்மபநேகா அநுபவ கரதா ஹுஆ, [௪] பூர்வ பாவகா நாஶ ஹோ ஜாநே பர பீ த்ருவத்வகோ அவலம்பந கரநேஸே ஜிஸநே அபாதாநபநேகோ ப்ராப்த கியா ஹை ஐஸா, [௫] உத்பந்ந ஹோநே வாலே பரிணாமரூப கர்ம த்வாரா ஸமாஶ்ரித ஹோநேஸே [அர்தாத் உத்பந்ந ஹோநே வாலே பரிணாமரூப கார்ய அபநேகோ தியா ஜாநேஸே] --------------------------------------------------------------------------

Page 105 of 264
PDF/HTML Page 134 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

ஏவஂ ஜீவோபி பாவபர்யாயேண ப்ரவர்தமாநாத்மத்ரவ்யரூபேண கர்த்ருதாமநுபிப்ராணோ, பாவபர்யாயகமந– ஶக்திரூபேண கரணதாமாத்மஸாத்குர்வந், ப்ராப்யபாவபர்யாயரூபேண கர்மதாஂ கலயந், பூர்வபாவபர்யாய–வ்யபாயேபி த்ருவத்வாலஂபநாதுபாத்தாபாதாநத்வம், உபஜாயமாநபாவபர்யாயரூபகர்மணாஶ்ரீயமாணத்வாதுபோட–ஸஂப்ரதாநத்வ;, ஆதீயமாநபாவபர்யாயாதாரத்வாத்க்ருஹீதாதிகரணத்வஃ, ஸ்வயமேவ ஷட்காரகீரூபேண வ்யவதிஷ்டமாநோ ந காரகாஂதரமபேக்ஷதே. அதஃ கர்மணஃ கர்துர்நாஸ்தி ஜீவஃ கர்தா, ஜீவஸ்ய கர்துர்நாஸ்தி கர்ம கர்த்ரு நிஶ்சயேநேதி.. ௬௨.. ----------------------------------------------------------------------------- ஸஂப்ரதாநபநேகோ ப்ராப்த ஔர [௬] தாரண கியே ஹுஏ பரிணாமகா ஆதார ஹோநேஸே ஜிஸநே அதிகரணபநேகோ க்ரஹண கியா ஹை ஐஸா – ஸ்வயமேவ ஷட்காரகரூபஸே வர்ததா ஹுஆ அந்ய காரககீ அபேக்ஷா நஹீஂ ரகதா.

இஸ ப்ரகார ஜீவ பீ [௧] பாவபர்யாயரூபஸே ப்ரவர்தமாந ஆத்மத்ரவ்யரூபஸே கர்த்ருத்வகோ தாரண கரதா ஹுஆ, [௨] பாவபர்யாய ப்ராப்த கரநேகீ ஶக்திரூபஸே கரணபநேகோ அஂகீக்ருத கரதா ஹுஆ, [௩] ப்ராப்ய ஐஸீ பாவபர்யாயரூபஸே கர்மபநேகா அநுபவ கரதா ஹுஆ, [௪] பூர்வ பாவபர்யாயகா நாஶ ஹோநே பர த்ருவத்வகா அவலம்பந கரநேஸே ஜிஸநே அபாதாநபநேகோ ப்ராப்த கியா ஹை ஐஸா, [௫] உத்பந்ந ஹோநே வாலே பாவபர்யாயரூப கர்ம த்வாரா ஸமாஶ்ரித ஹோநேஸே [அர்தாத் உத்பந்ந ஹோநே வாலா பாவபர்யாயரூப கார்ய அபநேகோ தியா ஜாநேஸே] ஸம்ப்ரதாநபநேகோ ப்ராப்த ஔர [௬] தாரண கீ ஹுஈ பாவபர்யாயகா ஆதார ஹோநேஸே ஜிஸநே அதிகரணபநேகோ க்ரஹண கியா ஹை ஐஸா – ஸ்வயமேவ ஷட்காரகரூபஸே வர்ததா ஹுஆ அந்ய காரககீ அபேக்ஷா நஹீஂ ரகதா.

இஸலியே நிஶ்சயஸே கர்மரூப கர்தாகோ ஜீவ கர்தா நஹீஂ ஹை ஔர ஜீவரூப கர்தாகோ கர்ம கர்தா நஹீஂ ஹை. [ஜஹா஁ கர்ம கர்தா ஹை வஹா஁ ஜீவ கர்தா நஹீஂ ஹை ஔர ஜஹா஁ ஜீவ கர்தா ஹை வஹா஁ கர்ம கர்தா நஹீஂ ஹை.]

பாவார்தஃ– [௧] புத்கல ஸ்வதஂத்ரரூபஸே த்ரவ்யகர்மகோ கரதா ஹோநேஸே புத்கல ஸ்வயஂ ஹீ கர்தா ஹை; [௨] ஸ்வயஂ த்ரவ்யகர்மரூபஸே பரிணமித ஹோநேகீ ஶக்திவாலா ஹோநேஸே புத்கல ஸ்வயஂ ஹீ கரண ஹை; [௩] த்ரவ்யகர்மகோ ப்ராப்த கரதா – பஹு஁சதா ஹோநேஸே த்ரவ்யகர்ம கர்ம ஹை, அதவா த்ரவ்யகர்மஸே ஸ்வயஂ அபிந்ந ஹோநேஸே புத்கல ஸ்வயஂ ஹீ கர்ம [–கார்ய] ஹை; [௪] அபநேமேஸே பூர்வ பரிணாமகா வ்யய கரகே த்ரவ்யகர்மரூப பரிணாம கரதா ஹோநேஸே ஔர புத்கலத்ரவ்யரூபஸே த்ருவ ரஹதா ஹோநேஸே புத்கல ஸ்வயஂ ஹீ அபாதாந ஹை; [௫] அபநேகோ த்ரவ்யகர்மரூப பரிணாம தேதா ஹோநேஸே புத்கல ஸ்வயஂ ஹீ ஸம்ப்ரதாந ஹை; [௬] அபநேமேஂ அர்தாத் அபநே ஆதாரஸே த்ரவ்யகர்ம கரதா ஹோநேஸே புத்கல ஸ்வயஂ ஹீ அதிகரண ஹை.

Page 106 of 264
PDF/HTML Page 135 of 293
single page version

௧௦௬

-----------------------------------------------------------------------------

இஸீ ப்ரகார [௧] ஜீவ ஸ்வதஂத்ரரூபஸே ஜீவபாவகோ கரதா ஹோநேஸே ஜீவ ஸ்வயஂ ஹீ கர்தா ஹை; [௨] ஸ்வயஂ ஜீவபாவரூபஸே பரிணமித ஹோநகீ ஶக்திவாலா ஹோநேஸே ஜீவ ஸ்வயஂ ஹீ கரண ஹை; [௩] ஜீவபாவகோ ப்ராப்த கரதா– பஹு஁சதா ஹோநேஸே ஜீவபாவ கர்ம ஹை, அதவா ஜீவபாவஸே ஸ்வயஂ அபிந்ந ஹோநேஸே ஜீவ ஸ்வயஂ ஹீ கர்ம ஹை; [௪] அபநேமேஂஸே பூர்வ பாவகா வ்யய கரகே [நவீந] ஜீவபாவ கரதா ஹோநேஸே ஔர ஜீவத்ரவ்யரூபஸே த்ருவ ரஹநேஸே ஜீவ ஸ்வயஂ ஹீ அபாதாந ஹை; [௫] அபநேகோ ஜீவபாவ தேதா ஹோநேஸே ஜீவ ஸ்வயஂ ஹீ ஸம்ப்ரதாந ஹை; [௬] அபநேமேஂ அர்தாத் அபநே ஆதாரஸே ஜீவபாவ கரதா ஹோநேஸே ஜீவ ஸ்வயஂ ஹீ அதிகரண ஹை.

இஸ ப்ரகார, புத்கலகீ கர்மோதயாதிரூபஸே யா கர்மபஂதாதிரூபஸே பரிணமித ஹோநேகீ க்ரியாமேஂஂ வாஸ்தவமேஂ புத்கல ஹீ ஸ்வயமேவ சஹ காரகரூபஸே வர்ததா ஹை இஸலியே உஸே அந்ய காரகோகீ அபேக்ஷா நஹீஂ ஹை ததா ஜீவகீ ஔதயிகாதி பாவரூபஸே பரிணமித ஹோநேகீ க்ரியாமேஂ வாஸ்தவமேஂ ஜீவ ஸ்வயஂ ஹீ சஹ காரகரூபஸே வர்ததா ஹை இஸலியே உஸே அந்ய காரகோஂகீ அபேக்ஷா நஹீஂ ஹை. புத்கலகீ ஔர ஜீவகீ உபரோக்த க்ரியாஏ஁ ஏக ஹீ காலமேஂ வர்ததீ ஹை ததாபி பௌத்கலிக க்ரியாமேஂ வர்ததே ஹுஏ புத்கலகே சஹ காரக ஜீவகாரகோஂஸே பிலகுல பிந்ந ஔர நிரபேக்ஷ ஹைஂ ததா ஜீவபாவரூப க்ரியாமேஂ வர்ததே ஹுஏ ஜீவகே சஹ காரக புத்கலகாரகோஂஸே பிலகுல பிந்ந ஔர நிரபேக்ஷ ஹைஂ. வாஸ்தவமேஂ கிஸீ த்ரவ்யகே காரகோஂகோ கிஸீ அந்ய த்ரவ்யகே காரகோஂகீ அபேக்ஷா நஹீஂ ஹோதீ.. ௬௨.. --------------------------------------------------------------------------

Page 107 of 264
PDF/HTML Page 136 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

கர்மஜீவயோரந்யோந்யாகர்த்ருத்வேந்யதத்தபலாந்யோபபோகலக்ஷணதூஷணபுரஃஸரஃ பூர்வபக்ஷோயம்..௬௩.. அத ஸித்தாஂதஸுத்ராணி–

-----------------------------------------------------------------------------

[ஆத்மாநம் கரோதி] ஆத்மாகோ கரே தோ [கர்ம] கர்ம [பலம் கதஂ ததாதி] ஆத்மாகோ பல க்யோஂ தேகா [ச] ஔர [ஆத்மா] ஆத்மா [தஸ்ய பலஂ புட்க்தே] உஸகா பல க்யோஂ போகேகா?

டீகாஃ– யதி கர்ம ஔர ஜீவகோ அந்யோந்ய அகர்தாபநா ஹோ, தோ ‘அந்யகா தியா ஹுஆ பல அந்ய போகே’ ஐஸா ப்ரஸஂக ஆயேகா; – ஐஸா தோஷ பதலாகர யஹா஁ பூர்வபக்ஷ உபஸ்தித கியா கயா ஹை.

கர்மகா பல போகதா ஹை. அப யதி ஜீவ கர்மகோ கரதா ஹீ ந ஹோ தோ ஜீவஸே நஹீஂ கியா கயா கர்ம ஜீவகோ பல க்யோஂ தேகா ஔர ஜீவ அபநேஸே நஹீஂ கியே கயே கர்மகே பலகோே க்யோஂ போகேகா? ஜீவஸே நஹீஂ கியா கர்ம ஜீவகோ பல தே ஔர ஜீவ உஸ பலகோ போகே யஹ கிஸீ ப்ரகார ந்யாயயுக்த நஹீஂ ஹை.

-------------------------------------------------------------------------- ஶ்ரீ ப்ரவசநஸாரமேஂ ௧௬௮ வீஂ காதா இஸ காதாஸே மிலதீ ஹை.

Page 108 of 264
PDF/HTML Page 137 of 293
single page version

௧௦௮

கர்மயோக்யபுத்கலா அஞ்ஜநசூர்ணபூர்ணஸமுத்ககந்யாயேந ஸர்வலோகவ்யாபித்வாத்யத்ராத்மா தத்ராநாநீதா ஏவாவதிஷ்டஂத இத்யத்ரௌக்தம்.. ௬௪..

----------------------------------------------------------------------------- இஸ ப்ரகார, ‘கர்ம’ கர்மகோ ஹீ கரதா ஹை ஔர ஆத்மா ஆத்மாகோ ஹீ கரதா ஹை’ இஸ பாதமேஂ பூர்வோக்த தோஷ ஆநேஸே யஹ பாத கடித நஹீஂ ஹோதீ – இஸ ப்ரகார யஹா஁ பூர்வபக்ஷ உபஸ்தித கியா கயா ஹை.. ௬௩..

அப ஸித்தாந்தஸூத்ர ஹை [அர்தாத் அப ௬௩வீஂ காதாமேஂ கஹே கயே பூர்வபக்ஷகே நிராகரணபூர்வக ஸித்தாந்தகா ப்ரதிபாதந கரநே வாலீ காதாஏ஁ கஹீ ஜாதீ ஹை].

அந்வயார்தஃ– [லோகஃ] லோக [ஸர்வதஃ] ஸர்வதஃ [விவிதைஃ] விவித ப்ரகாரகே, [அநஂதாநஂதைஃ] அநந்தாநந்த [ஸூக்ஷ்மைஃ பாதரைஃ ச] ஸூக்ஷ்ம ததா பாதர [புத்கலகாயைஃ] புத்கலகாயோஂ [புத்கலஸ்கஂதோஂ] த்வாரா [அவகாடகாடநிசிதஃ] [விஶிஷ்ட ரீதிஸே] அவகாஹித ஹோகர கா஢ பரா ஹுஆ ஹை.

டீகாஃ– யஹா஁ ஐஸா கஹா ஹை கி – கர்மயோக்ய புத்கல [கார்மாணவர்கணாரூப புத்கலஸ்கஂத] அஂஜநசூர்ணஸே [அஂஜநகே பாரீக சூர்ணஸே] பரீ ஹுஈ டிப்பீகே ந்யாயஸே ஸமஸ்த லோகமேஂ வ்யாப்த ஹை; இஸலியே ஜஹா஁ ஆத்மா ஹை வஹா஁, பிநா லாயே ஹீ [கஹீஂஸே லாயே பிநா ஹீ], வே ஸ்தித ஹைஂ.. ௬௪.. --------------------------------------------------------------------------

Page 109 of 264
PDF/HTML Page 138 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

அந்யாக்ருதகர்மஸஂபூதிப்ரகாரோக்திரியம். ஆத்மா ஹி ஸஂஸாராவஸ்தாயாஂ பாரிணாமிகசைதந்யஸ்வபாவமபரித்யஜந்நேவாநாதிபஂதநபத்தத்வாத– நாதிமோஹராகத்வேஷஸ்நிக்தைரவிஶுத்தைரேவ பாவைர்விவர்ததே. ஸ கலு யத்ர யதா மோஹரூபஂ ராகரூபஂ த்வேஷரூபஂ வா ஸ்வஸ்ய பாவமாரபதே, தத்ர ததா தமேவ நிமித்தீக்ருத்ய ஜீவப்ரதேஶேஷு பரஸ்பராவகாஹேநாநுப்ரவிஷ்டா ஸ்வபாவைரேவ புத்கலாஃ கர்மபாவமாபத்யஂத இதி.. ௬௫..

-----------------------------------------------------------------------------

[தத்ர கதாஃ புத்கலாஃ] [தப] வஹா஁ ரஹநேவாலே புத்கல [ஸ்வபாவைஃ] அபநே பாவோஂஸே [அந்யோந்யாவகாஹாவகாடாஃ] ஜீவமேஂ [விஶிஷ்ட ப்ரகாரஸே] அந்யோந்ய–அவகாஹரூபஸே ப்ரவிஷ்ட ஹுஏ [கர்மபாவம் கச்சந்தி] கர்மபாவகோ ப்ராப்த ஹோதே ஹைஂ.

ஆத்மா வாஸ்தவமேஂ ஸஂஸார–அவஸ்தாமேஂ பாரிணாமிக சைதந்யஸ்வபாவகோ சோ஡ே பிநா ஹீ அநாதி பந்தந த்வாரா பத்த ஹோநேஸே அநாதி மோஹராகத்வேஷ த்வாரா ஸ்நிக்த ஐஸே அவிஶுத்த பாவோஂஂரூபஸே ஹீ விவர்தநகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை [– பரிணமித ஹோதா ஹை]. வஹ [ஸஂஸாரஸ்த ஆத்மா] வாஸ்தவமேஂ ஜஹா஁ ஔர ஜப மோஹரூப, ராகரூப யா த்வேஷரூப ஐஸே அபநே பாவகோ கரதா ஹை. வஹா஁ ஔர உஸ ஸமய உஸீ பாவகோ நிமித்த பநாகர புத்கல அபநே பாவோஂஸே ஹீ ஜீவகே ப்ரதேஶோஂமேஂ [விஶிஷ்டதாபூர்வக] பரஸ்பர அவகாஹரூபஸே ப்ரவிஷ்ட ஹுஏ கர்மபாவகோ ப்ராப்த ஹோதே ஹைஂ.

ஸ்தித கார்மாணவர்கணாரூப புத்கலஸ்கஂத உஸீ காலமேஂ ஸ்வயஂ அபநே பாவோஂஸே ஹீ ஜீவகே ப்ரதேஶோஂமேஂ விஶேஷ ப்ரகாரஸே பரஸ்பர– அவகாஹரூபஸே ப்ரவிஷ்ட ஹுஏ கர்மபநேகோ ப்ராப்த ஹோதே ஹைஂ. -------------------------------------------------------------------------- ஸ்நிக்த=சீகநே; சீகநாஈவாலே. [மோஹராகத்வேஷ கர்மபஂதமேஂ நிமிதபூத ஹோநேகே காரண உந்ஹேஂ ஸ்நிக்ததாகீ உபமா தீ

Page 110 of 264
PDF/HTML Page 139 of 293
single page version

௧௧௦

அநந்யக்ருதத்வஂ கர்மணாஂ வைசிக்ர்யஸ்யாத்ரோக்தம்.

யதா ஹி ஸ்வயோக்யசஂத்ரார்கப்ரபோபலஂபே. ஸஂத்யாப்ரேஂத்ரசாபபரிவேஷப்ரப்ருதிபிர்பஹுபிஃ ப்ரகாரைஃ புத்கல– ஸ்கஂதவிகல்பாஃ கஂர்த்ரதரநிரபேக்ஷா ஏவோத்பத்யஂதே, ததா ஸ்வயோக்யஜீவபரிணாமோபலஂபே ஜ்ஞாநாவரணப்ரப்ருதி– பிர்பஹுபிஃ ப்ரகாரைஃ கர்மாண்யபி கஂர்த்ரதரநிரபேக்ஷாண்யேவோத்பத்யஂதே இதி.. ௬௬..

-----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [யதாஃ] ஜிஸ ப்ரகார [புத்கலத்ரவ்யாணாஂ] புத்கலத்ரவ்யோஂஂகீ [பஹுப்ரகாரைஃ] அநேக ப்ரகாரகீ [ஸ்கஂதநிர்வ்ருத்திஃ] ஸ்கந்தரசநா [பரைஃ அக்ருதா] பரஸே கியே கயே பிநா [த்ரஷ்டா] ஹோதீ திகாஈ தேதீ ஹை, [ததா] உஸீ ப்ரகார [கர்மணாஂ] கர்மோஂகீ பஹுப்ரகாரதா [விஜாநீஹி] பரஸே அக்ருத ஜாநோ.

டீகாஃ– கர்மோஂகீ விசித்ரதா [பஹுப்ரகாரதா] அந்ய த்வாரா நஹீஂ கீ ஜாதீ ஐஸா யஹா஁ கஹா ஹை.

ஜிஸ ப்ரகார அபநேகோ யோக்ய சஂத்ர–ஸூர்யகே ப்ரகாஶகீ உபலப்தி ஹோநே பர, ஸஂத்யா–பாதல இந்த்ரதநுஷ–ப்ரபாமண்டள இத்யாதி அநேக ப்ரகாரஸே புத்கலஸ்கஂதபேத அந்ய கர்தாகீ அபேக்ஷாகே பிநா ஹீ உத்பந்ந ஹோதே ஹைஂ, உஸீ ப்ரகார அபநேகோ யோக்ய ஜீவ–பரிணாமகீ உபலப்தி ஹோநே பர, ஜ்ஞாநாவரணாதி அநேக ப்ரகாரகே கர்ம பீ அந்ய கர்தாகீ அபேக்ஷாகே பிநா ஹீ உத்பந்ந ஹோதே ஹைஂ.

பாவார்தஃ– கர்மோகீ விவித ப்ரக்ருதி–ப்ரதேஶ–ஸ்திதி–அநுபாகரூப விசித்ரதா பீ ஜீவக்ருத நஹீஂ ஹை, புத்கலக்ருத ஹீ ஹை.. ௬௬..

--------------------------------------------------------------------------

Page 111 of 264
PDF/HTML Page 140 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

நிஶ்சயேந ஜீவகர்மணோஶ்சைககர்த்ருத்வேபி வ்யவஹாரேண கர்மதத்தபலோபலஂபோ ஜீவஸ்ய ந விருத்யத இத்யத்ரோக்தம்.

ஜீவா ஹி மோஹராகத்வேஷஸ்நிக்தத்வாத்புத்கலஸ்கஂதாஶ்ச ஸ்வபாவஸ்நிக்தத்வாத்பஂதாவஸ்தாயாஂ பரமாணு– த்வஂத்வாநீவாந்யோந்யாவகாஹக்ரஹணப்ரதிபத்தத்வேநாவதிஷ்டஂதே. யதா து தே பரஸ்பரஂ வியுஜ்யஂதே, ததோதித–ப்ரச்யவமாநா -----------------------------------------------------------------------------

[விஶிஷ்ட ப்ரகாரஸே] அந்யோந்ய–அவகாஹகே க்ரஹண த்வாரா [பரஸ்பர] பத்த ஹைஂ; [காலே வியுஜ்யமாநாஃ] காலமேஂ ப்ருதக ஹோநே பர [ஸுகதுஃகஂ தததி புஞ்ஜந்தி] ஸுகதுஃக தேதே ஹைஂ ஔர போகதே ஹைஂ [அர்தாத் புத்கலகாய ஸுகதுஃக தேதே ஹைஂ ஔர ஜீவ போகதே ஹைஂ].

டீகாஃ– நிஶ்சயஸே ஜீவ ஔர கர்மகோ ஏககா [நிஜ–நிஜ ரூபகா ஹீ] கர்த்ருத்வ ஹோநே பர பீ, வ்யவஹாரஸே ஜீவகோ கர்மே த்வாரா தியே கயே பலகா உபபோக விரோதகோ ப்ராப்த நஹீஂ ஹோதா [அர்தாத் ‘கர்ம ஜீவகோே பல தேதா ஹை ஔர ஜீவ உஸே போகதா ஹை’ யஹ பாத பீ வ்யவஹாரஸே கடித ஹோதீ ஹை] ஐஸா யஹா஁ கஹா ஹை.

ஜீவ மோஹராகத்வேஷ த்வாரா ஸ்நிக்த ஹோநேகே காரண ததா புத்கலஸ்கஂத ஸ்வபாவஸே ஸ்நிக்த ஹோநேகே காரண, [வே] பந்த–அவஸ்தாமேஂ– பரமாணுத்வஂத்வோஂகீ பா஁தி–[விஶிஷ்ட ப்ரகாரஸே] அந்யோந்ய–அவகாஹகே க்ரஹண த்வாரா பத்தரூபஸே ரஹதே ஹைஂ. ஜப வே பரஸ்பர ப்ருதக ஹோதே ஹைஂ தப [புத்கலஸ்கந்த நிம்நாநுஸார பல தேதே ஹைஂ ஔர ஜீவ உஸே போகதே ஹைஂ]– உதய பாகர கிர ஜாநேவாலே புத்கலகாய ஸுகதுஃகரூப ஆத்மபரிணாமோஂகே -------------------------------------------------------------------------- பரமாணுத்வஂத்வ= தோ பரமாணுஓஂகா ஜோ஡ா; தோ பரமாணுஓஂஸே நிர்மித ஸ்கஂத; த்வி–அணுக ஸ்கஂத.