Panchastikay Sangrah-Hindi (Tamil transliteration). Gatha: 68-82 ; Pudgaldravya-astikay ka vyakhyan.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 8 of 15

 

Page 112 of 264
PDF/HTML Page 141 of 293
single page version

௧௧௨
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
நிஶ்சயேந ஸுகதுஃகரூபாத்மபரிணாமாநாஂ வ்யவஹாரேணேஷ்டா–நிஷ்டவிஷயாணாஂ நிமித்தமாத்ரத்வாத்புத்கலகாயாஃ
ஸுகதுஃகரூபஂ பலஂ ப்ரயச்சந்தி. ஜீவாஶ்ச நிஶ்சயேந
நிமித்தமாத்ரபுதத்ரவ்யகர்மநிர்வர்திதஸுகதுஃகரூபாத்மபரிணாமாநாஂ வ்யவஹாரேண
-----------------------------------------------------------------------------

நிமித்தமாத்ர ஹோநேகீ அபேக்ஷாஸே
நிஶ்சயஸே, ஔர ஈஷ்டாநிஷ்ட விஷயோஂகே நிமித்தமாத்ர ஹோநேகீ அபேக்ஷாஸே
வ்யவஹாரஸே ஸுகதுஃகரூப பல தேதே ஹைஂ; ததா ஜீவ நிமித்தமாத்ரபூத த்ரவ்யகர்மஸே நிஷ்பந்ந ஹோநேவாலே
ஸுகதுஃகரூப ஆத்மபரிணாமோஂகோ போக்தா ஹோநேகீ அபேக்ஷாஸே நிஶ்சயஸே, ஔர [நிமித்தமாத்ரபூத] த்ரவ்யகர்மகே
உதயஸே ஸம்பாதித ஈஷ்டாநிஷ்ட விஷயோஂகே போக்தா ஹோநேகீ அபேக்ஷாஸே வ்யவஹாரஸே, உஸப்ரகாரகா [ஸுகதுஃகரூப]
பல போகதே ஹைஂ [அர்தாத் நிஶ்சயஸே ஸுகதுஃகபரிணாமரூப ஔர வ்யவஹாரஸே ஈஷ்டாநிஷ்டா விஷயரூப பல போகதே
ஹைஂ].
--------------------------------------------------------------------------
[௧] ஸுகதுஃகபரிணாமோஂமேஂ ததா [௨] ஈஷ்டாநிஷ்ட விஷயோஂகே ஸஂயோகமேஂ ஶுபாஶுப கர்ம நிமித்தபூத ஹோதே ஹைஂ, இஸலியே உந
கர்மோஂகோ உநகே நிமித்தமாத்ரபநேகீ அபேக்ஷாஸே ஹீ ‘‘[௧] ஸுகதுஃகபரிணாமரூப [பல] ததா [௨] ஈஷ்டாநிஷ்ட
விஷயரூப பல ‘தேநேவாலா’ ’’ [உபசாரஸே] கஹா ஜா ஸகதா ஹை. அப, [௧] ஸுகதுஃகபரிணாம தோ ஜீவகீ
அபநீ ஹீ பர்யாயரூப ஹோநேஸே ஜீவ ஸுகதுஃகபரிணாமகோ தோ ‘நிஶ்சயஸே’ போகதா ஹைஂ, ஔர இஸலியே
ஸுகதுஃகபரிணாமமேஂ நிமித்தபூத வர்ததே ஹுஏ ஶுபாஶுப கர்மோஂமேஂ பீ [–ஜிந்ஹேஂஂ ‘‘ஸுகதுஃகபரிணாமரூப பல
தேநேவாலா’’ கஹா தா உநமேஂ பீ] உஸ அபேக்ஷாஸே ஐஸா கஹா ஜா ஸகதா ஹைே கி ‘‘வே ஜீவகோ ‘நிஶ்சயஸே’
ஸுகதுஃகபரிணாமரூப பல தேதே ஹைஂ;’’ ததா [௨] ஈஷ்டாநிஷ்ட விஷய தோ ஜீவஸே பிலகுல பிந்ந ஹோநேஸே ஜீவ ஈஷ்டாநிஷ்ட
விஷயோஂகோ தோ ‘வ்யவஹாரஸே’ போகதா ஹைஂ, ஔர இஸலியே ஈஷ்டாநிஷ்ட விஷயோஂமேஂ நிமித்தபூத வர்ததே ஹுஏ ஶுபாஶுப கர்மோஂமேஂ
பீ [–ஜிந்ஹேஂஂ ‘‘ஈஷ்டாநிஷ்ட விஷயரூப பல தேநேவாலா ’’ கஹா தா உநமேஂ பீ ] உஸ அபேக்ஷாஸே ஐஸா கஹா ஜா
ஸகதா ஹைே கி ‘‘வே ஜீவகோ ‘வ்யவஹாரஸே’ ஈஷ்டாநிஷ்ட விஷயரூப பல தேதே ஹைஂ.’’
யஹா஁ [டீகாகே தூஸரே பைரேமேஂ] ஜோ ‘நிஶ்சய’ ஔர ‘வ்யவஹார’ ஐஸே தோ பஂக கியே ஹைஂ வேே மாத்ர இதநா பேத ஸூசித
கரநேகே லியே ஹீ கியே ஹைஂ கி ‘கர்மநிமித்தக ஸுகதுஃகபரிணாம ஜீவமேஂ ஹோதே ஹைஂ ஔர கர்மநிமித்தக ஈஷ்டாநிஷ்ட விஷய
ஜீவஸே பில்குல பிந்ந ஹைஂ.’ பரந்து யஹா஁ கஹே ஹுஏ நிஶ்சயரூபஸே பஂகஸே ஐஸா நஹீஂ ஸமஜநா சாஹியே கி ‘பௌத்கலிக
கர்ம ஜீவகோ வாஸ்தவமேஂ பல தேதா ஹை ஔர ஜீவ வாஸ்தவமேஂ கர்மகே தியே ஹுஏ பலகோ போகதா ஹை.’
பரமார்ததஃ கோஈ த்ரவ்ய கிஸீ அந்ய த்ரவ்யகோ பல நஹீஂ தே ஸகதா ஔர கோஈ த்ரவ்ய கிஸீ அந்ய த்ரவ்யகே பாஸஸே
பல ப்ராப்த கரகே போக நஹீஂ ஸகதா. யதி பரமார்ததஃ கோஈ த்ரவ்ய அந்ய த்ரவ்யகோ பல தே ஔர வஹ அந்ய த்ரவ்ய உஸே
போகே தோ தோநோஂ த்ரவ்ய ஏக ஹோ ஜாயேஂ. யஹா஁ யஹ த்யாந ரகநா காஸ ஆவஶ்யக ஹை கி டீகாகே பஹலே பைரேமேஂ ஸம்பூர்ண
காதாகே கதநகா ஸார கஹதே ஹுஏ ஶ்ரீ டீகாகார ஆசார்யதேவ ஸ்வயஂ ஹீ ஜீவகோ கர்ம த்வாரா தியே கயே பலகா
உபபோக வ்யவஹாரஸே ஹீ கஹா ஹை, நிஶ்சயஸே நஹீஂ.
ஸுகதுஃககே தோ அர்த ஹோதே ஹைஃ [௧] ஸுகதுஃகபரிணாம, ஔர [௨] ஈஷ்டாநிஷ்ட விஷய. ஜஹா஁ ‘நிஶ்சயஸே’ கஹா ஹை வஹா஁
‘ஸுகதுஃகபரிணாம’ ஐஸா அர்த ஸமஜநா சாஹியே ஔர ஜஹா஁ ‘வ்யவஹாரஸேॐ கஹா ஹை வஹா஁ ‘ஈஷ்டாநிஷ்ட ‘விஷயॐ
ஐஸா அர்த ஸமஜநா சஹியே.

Page 113 of 264
PDF/HTML Page 142 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௧௩
ோர்ஂவ்யகர்மோதயாபாதிதேஷ்டாநிஷ்டவிஷயாணாஂ போக்த்ருத்வாத்ததாவிதஂ பலஂ புஞ்ஜந்தே இதி. ஏதேந ஜீவஸ்ய
போக்த்ருத்வகுணோபி வ்யாக்யாதஃ.. ௬௭..
தம்ஹா கம்மஂ கத்தா பாவேண ஹி ஸஂஜுதோத ஜீவஸ்ஸ.
பேத்தா ஹு ஹவதி ஜீவோ
சேதகபாவேண கம்மபலஂ.. ௬௮..
தஸ்மாத்கர்ம கர்த்ரு பாவேந ஹி ஸஂயுதமத ஜீவஸ்ய.
பேக்தா து பவதி ஜீவஶ்சேதகபாவேந கர்மபலம்.. ௬௮..
கர்த்ருத்வபோக்த்ருத்வவ்யாக்யோபஸஂஹாரோயம்.
த்த ஏதத் ஸ்தித்த நிஶ்சயேநாத்மநஃ கர்ம கர்த்ரு, வ்யவஹாரேண ஜீவபாவஸ்ய; ஜீவோபி நிஶ்சயேநாத்மபாவஸ்ய
கர்தா, வ்யவஹாரணே கர்மண இதி. யதாத்ரோபயநயாப்யாஂ கர்ம கர்த்ரு, ததைகேநாபி நயேந ந
-----------------------------------------------------------------------------
இஸஸே [இஸ கதநஸே] ஜீவகே போக்த்ருத்வகுணகா பீ வ்யாக்யாந ஹுஆ.. ௬௭..
காதா ௬௮
அந்வயார்தஃ– [தஸ்மாத்] இஸலியே [அத ஜீவஸ்ய பாவேந ஹி ஸஂயுக்தம்] ஜீவகே பாவஸே ஸஂயுக்த ஐஸா
[கர்ம] கர்ம [த்ரவ்யகர்ம] [கர்த்ரு] கர்தா ஹை. [–நிஶ்சயஸே அபநா கர்தா ஔர வ்யவஹாரஸே ஜீவபாவகா கர்தா;
பரந்து வஹ போக்தா நஹீஂ ஹை]. [போக்தா து] போக்தா தோ [ஜீவஃ பவதி] [மாத்ர] ஜீவ ஹை [சேதகபாவேந]
சேதகபாவகே காரண [கர்மபலம்] கர்மபலகா.
டீகாஃ– யஹ, கர்த்ருத்வ ஔர்ர போக்த்ருத்வகீ வ்யாக்யாகா உபஸஂஹார ஹை.
இஸலியே [பூர்வோக்த கதநஸே] ஐஸா நிஶ்சித ஹுஆ கி–கர்ம நிஶ்சயஸே அபநா கர்தா ஹை, வ்யவஹாரஸே
ஜீவபாவகா கர்தா ஹை; ஜீவ பீ நிஶ்சயஸே அபநே பாவகா கர்தா ஹை, வ்யவஹாரஸே கர்மகா கர்தா ஹை.
ஜிஸ ப்ரகார யஹ நயோஂஸே கர்ம கர்தா ஹை, உஸீ ப்ரகார ஏக பீ நயஸே வஹ போக்தா நஹீஂ ஹை.
கிஸலியே? க்யோஂகி உஸேே சைதந்யபூர்வக அநுபூதிகா ஸத்பாவ நஹீஂ ஹை. இஸலியே சேதநாபநே கே காரண
--------------------------------------------------------------------------
ஜோ அநுபூதி சைதந்யபூர்வக ஹோ உஸீகோ யஹா஁ போக்த்ருத்வ கஹா ஹை, உஸகே அதிரிக்த அந்ய அநுபூதிகோ நஹீஂ.

தேதீ கரம, ஜீவபாவஸே ஸஂயுக்த கர்தா ஜாணவுஂ;
போக்தாபணுஂ தோ ஜீவநே சேதகபணே தத்பல தணுஂ ௬௮.

Page 114 of 264
PDF/HTML Page 143 of 293
single page version

௧௧௪
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
போக்த்ரு. குதஃ? சைதந்யபூர்வகாநுபூதிஸத்பாவாபாவாத். ததஶ்சேத–நத்வாத் கேவல ஏவ ஜீவஃ கர்மபலபூதாநாஂ
கதஂசிதாத்மநஃ ஸுகதுஃகபரிணாமாநாஂ கதஂசிதிஷ்டா–நிஷ்டவிஷயாணாஂ போக்தா ப்ரஸித்த இதி.. ௬௮..
ஏஂவ கத்தா போத்தா ஹோஜ்ஜஂ அப்பா ஸகேஹிஂ கம்மேஹிஂ.
ஹிடதி பாரமபாரஂ ஸஂஸாரஂ
மோஹஸஂசண்ணோ.. ௬௯..
ஏஂவ கர்தா போக்தா பவந்நாத்மா ஸ்வகைஃ கர்மபிஃ.
ஹிஂடதே பாரமபாரஂ ஸஂஸாரஂ மோஹஸஂசந்நஃ.. ௬௯..
கர்மஸஂயுக்தத்வமுகேந ப்ரபுத்வகுணவ்யாக்யாநமேதத்.
ஏவமயமாத்மா ப்ரகடிதப்ரபுத்வஶக்திஃ ஸ்வகைஃ கர்மபிர்க்ருஹீதகர்த்ருத்வபோக்த்ருத்வாதிகாரோநாதிமோஹா–
வச்சந்நத்வாதுபஜாதவிபரீதாபிநிவேஶஃ ப்ரத்யஸ்தமிதஸம்யக்ஜ்ஞாநஜ்யோதிஃ ஸாஂதமநஂதஂ வா ஸஂஸாரஂ
பரிப்ரமதீதி.. ௬௯..
-----------------------------------------------------------------------------
மாத்ர ஜீவ ஹீ கர்மபலகா – கதஂசித் ஆத்மாகே ஸுகதுஃகபரிணாமோஂகா ஔர கதஂசித் ஈஷ்டாநிஷ்ட விஷயோஂகா
– போக்தா ப்ரஸித்த ஹை.. ௬௮..
காதா ௬௯
அந்வயார்தஃ– [ஏவஂ] இஸ ப்ரகார [ஸ்வகைஃ கர்மபிஃ] அபநே கர்மோஂஸே [கர்தா போக்தா பவந்] கர்தா–
போக்தா ஹோதா ஹுஆ [ஆத்மா] ஆத்மா [மோஹஸஂசந்நஃ] மோஹாச்சாதித வர்ததா ஹுஆ [பாரம் அபாரஂ ஸஂஸாரஂ]
ஸாந்த அதவா அநந்த ஸஂஸாரமேஂ [ஹிஂடதே] பரிப்ரமண கரதா ஹை.
டீகாஃ– யஹ, கர்மஸஂயுக்தபநேகீ முக்யதாஸே ப்ரபுத்வகுணகா வ்யாக்யாந ஹை.
இஸ ப்ரகார ப்ரகட ப்ரபுத்வஶக்திகே காரண ஜிஸநே அபநே கர்மோஂ த்வாரா [–நிஶ்சயஸே பாவகர்மோஂ ஔர
வ்யவஹாரஸே த்ரவ்யகர்மோஂ த்வாரா] கர்த்ருத்வ ஔர போக்த்ருத்வகா அதிகார க்ரஹண கியா ஹை ஐஸே இஸ ஆத்மாகோ,
அநாதி மோஹாச்சாதிதபநேகே காரண விபரீத
அபிநிவேஶகீ உத்பத்தி ஹோநேஸே ஸம்யக்ஜ்ஞாநஜ்யோதி அஸ்த ஹோ
கஈ ஹை, இஸலியே வஹ ஸாந்த அதவா அநந்த ஸஂஸாரமேஂ பரிப்ரமண கரதா ஹை.

[இஸ ப்ரகார ஜீவகே கர்மஸஹிதபநேகீ முக்யதாபூர்வக ப்ரபுத்வகுணகா வ்யாக்யாந கியா கயா..] ௬௯..
--------------------------------------------------------------------------
அபிநிவேஶ =அபிப்ராய; ஆக்ரஹ.

கர்தா அநே போக்தா ததோ ஏ ரீத நிஜ கர்மோ வடே
ஜீவ மோஹதீ ஆச்சந்ந ஸாந்த அநந்த ஸஂஸாரே பமே. ௬௯.

Page 115 of 264
PDF/HTML Page 144 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௧௫
உவஸஂதகீணமோஹோ மக்கஂ ஜிணபாஸிதேண ஸமுவகதோ.
ணாணாணுமக்கசாரீ ணிவ்வாணபுரஂ வஜதி
தீரோ.. ௭௦..
உபஶாஂதக்ஷீணமோஹோ மார்க ஜிநப ஷிதேந ஸமுபகதஃ.
ஜ்ஞாநாநுமார்கசாரீ நிர்வாணபுரஂ வ்ரஜதி தீரஃ.. ௭௦..
கர்மவியுக்தத்வமுகேந ப்ரபுத்வகுணவ்யாக்யாநமேதத்.

அயமேவாத்மா யதி ஜிநாஜ்ஞயா மார்கமுபகம்யோபஶாஂதக்ஷீணமோஹத்வாத்ப்ரஹீணவிபரீதாபிநிவேஶஃ
ஸமுத்பிந்நஸம்க்ஜ்ஞாநஜ்யோதிஃ கர்த்ருத்வபோக்த்ருத்வாதிகாரஂ பரிஸமாப்ய ஸம்யக்ப்ரகடிதப்ரபுத்வஶக்திர்ஜ்ஞாநஸ்யை–
வாநுமார்கேண சரதி, ததா விஶுத்தாத்மதத்த்வோபலஂபரூபமபவர்கநகரஂ விகாஹத இதி.. ௭௦..
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௭௦
அந்வயார்தஃ– [ஜிநபாஷிதேந மார்க ஸமுபகதஃ] ஜோ [புருஷ] ஜிநவசந த்வாரா மார்ககோ ப்ராப்த கரகே
[உபஶாஂதக்ஷீணமோஹஃ] உபஶாஂதக்ஷீணமோஹ ஹோதா ஹுஆ [அர்தாத் ஜிஸே தர்ஶநமோஹகா உபஶம, க்ஷய அதவா
க்ஷயோபஶம ஹுஆ ஹை ஐஸா ஹோதா ஹுஆ] [ஜ்ஞாநாநுமார்கசாரீ] ஜ்ஞாநாநுமார்கமேஂ விசரதா ஹை [–ஜ்ஞாநகா
அநுஸரண கரநேவாலே மார்கே வர்ததா ஹை], [தீரஃ] வஹ தீர புருஷ [நிர்வாணபுரஂ வ்ரஜதி] நிர்வாணபுரகோ ப்ராப்த
ஹோதா ஹை.
டீகாஃ– யஹ, கர்மவியுக்தபநேகீ முக்யதாஸே ப்ரபுத்வகுணகா வ்யாக்யாந ஹை.
ஜப யஹீ ஆத்மா ஜிநாஜ்ஞா த்வாரா மார்ககோ ப்ராப்த கரகே, உபஶாஂதக்ஷீணமோஹபநேகே காரண
[தர்ஶநமோஹகே உபஶம, க்ஷய அதவா க்ஷயோபஶமகே காரண] ஜிஸே விபரீத அபிநிவேஶ நஷ்ட ஹோ ஜாநேஸே
ஸம்யக்ஜ்ஞாநஜ்யோதி ப்ரகட ஹுஈ ஹை ஐஸா ஹோதா ஹுஆ, கர்த்ருத்வ ஔர போக்த்ருத்வகே அதிகாரகோ ஸமாப்த கரகே
ஸம்யக்ரூபஸே ப்ரகட ப்ரபுத்வஶக்திவாந ஹோதா ஹுஆ ஜ்ஞாநகா ஹீ அநுஸரண கரநேவாலே மார்கமேஂ விசரதா ஹை
--------------------------------------------------------------------------
ஜிநவசநதீ லஹீ மார்க ஜே, உபஶாஂதக்ஷீணமோஹீ பநே,
ஜ்ஞாநாநுமார்க விஷே சரே, தே தீர ஶிவபுரநே வரே. ௭௦.

Page 116 of 264
PDF/HTML Page 145 of 293
single page version

௧௧௬
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
அத ஜீவவிகல்பா உச்யந்தே.
ஏகோ சேவ மஹப்பா ஸோ துவியப்போ திலக்கணோ ஹோதி.
சதுசஂகமணோ பணிதோ பஂசக்ககுணப்பதாணோ ய.. ௭௧..
சக்காபக்கமஜுதோ உவஉத்தோ
ஸத்தபங்கஸப்பாவோ.
அட்டாஸஓ ணவட்டோ ஜீவோ தஸட்டாணகோ பணிதோ.. ௭௨..
ஏக ஏவ மஹாத்மா ஸ த்விவிகல்பஸ்த்ரிலக்ஷணோ பவதி.
சதுஶ்சஂக்ரமணோ பணிதஃ பஞ்சாக்ரகுணப்ரதாநஶ்ச.. ௭௧..
ஷட்காபக்ரமயுக்தஃ உபயுக்தஃ ஸப்தபங்கஸத்பாவஃ.
அஷ்டாஶ்ரயோ நவார்தோ ஜீவோ தஶஸ்தாநகோ பணிதஃ.. ௭௨..
-----------------------------------------------------------------------------

[–ப்ரவர்ததா ஹை, பரிணமித ஹோதா ஹை, ஆசரண கரதா ஹை], தப வஹ விஶுத்த ஆத்மதத்த்வகீ உபலப்திரூப
அபவர்கநகரகோ [மோக்ஷபுரகோ] ப்ராப்த கரதா ஹை.

[இஸ ப்ரகார ஜீவகே கர்மரஹிதபநேகீ முக்யதாபூர்வக ப்ரபுத்வகுணகா வ்யாக்யாந கியா கயா ..] ௭௦..
அப ஜீவகே பேத கஹே ஜாதே ஹைஂ.
காதா ௭௧–௭௨
அந்வயார்தஃ– [ஸஃ மஹாத்மா] வஹ மஹாத்மா [ஏகஃ ஏவ] ஏக ஹீ ஹை, [த்விவிகல்பஃ] தோ பேதவாலா ஹை
ஔர [த்ரிலக்ஷணஃ பவதி] த்ரிலக்ஷண ஹை; [சதுஶ்சஂக்ரமணஃ] ஔர உஸே சதுர்வித ப்ரமணவாலா [ச] ததா
[பஞ்சாக்ரகுணப்ரதாநஃ] பா஁ச முக்ய குணோஸே ப்ரதாநதாவாலா [பணிதஃ] கஹா ஹை. [உபயுக்தஃ ஜீவஃ] உபயோகீ
ஐஸா வஹ ஜீவ [ஷட்காபக்ரமயுக்தஃ] சஹ
அபக்ரம ஸஹித, [ஸப்தபஂகஸத்பாவஃ] ஸாத பஂகபூர்வக
ஸத்பாவவாந, [அஷ்டாஶ்ரயஃ] ஆடகே ஆஶ்ரயரூப, [நவார்தஃ] நௌ–அர்தரூப ஔர [தஶஸ்தாநகஃ]
தஶஸ்தாநகத [பணிதஃ] கஹா கயா ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
அபக்ரம=[ஸஂஸாரீ ஜீவகோ அந்ய பவமேஂ ஜாதே ஹுஏ] அநுஶ்ரேணீ கமந அர்தாத் விதிஶாஓஂகோ சோ஡கர கமந.
ஏக ஜ மஹாத்மா தே த்விபேத அநே த்ரிலக்ஷண உக்த சே,
சஉப்ரமணயுத, பஂசாக்ரகுணபரதாந ஜீவ கஹேல சே; ௭௧.
உபயோகீ ஷட–அபக்ரமஸஹித சே, ஸப்தபஂகீஸத்த்வ சே,
ஜீவ அஷ்ட–ஆஶ்ரய, நவ–அரத, தஶஸ்தாநகத பாகேல சே. ௭௨.

Page 117 of 264
PDF/HTML Page 146 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௧௭
ஸ கலு ஜீவோ மஹாத்மா நித்யசைதந்யோபயுக்தத்வாதேக ஏவ, ஜ்ஞாநதர்ஶநபேதாத்விவிகல்பஃ,
கர்மபலகார்யஜ்ஞாநசேதநாபேதேந லக்ஷ்யமாணத்வாத்ரிலக்ஷணஃ த்ரௌவ்யோத்பாதவிநாஶபேதேந வா, சதஸ்ருஷு கதிஷு
சஂக்ரமணத்வாச்சதுஶ்சஂக்ரமணஃ, பஞ்சபிஃ பாரிணாமிகௌதயிகாதிபிரக்ரகுணைஃ ப்ரதாநத்வாத்பஞ்சாக்ரகுணப்ரதாநஃ,
சதஸ்ருஷு திக்ஷூர்த்வமதஶ்சேதி பவாஂதரஸஂக்ரமணஷட்கேநாபக்ரமேண யுக்தத்வாத்ஷட்காபக்ரமயுக்தஃ, அஸித–
நாஸ்த்யாதிபிஃ ஸப்தபங்கைஃ ஸத்பாவோ யஸ்யேதி ஸப்தபங்கஸத்பாவஃ அஷ்டாநாஂ கர்மணாஂ குணாநாஂ வா ஆஶ்ரயத்வாதஷ்டாஶ்ரயஃ,
நவபதார்தரூபேண வர்தநாந்நவார்தஃ, ப்ருதிவ்யப்தேஜோவாயுவநஸ்பதிஸாதாரணப்ரத்யேக–த்வித்ரிசதுஃ பஞ்சேந்த்ரியரூபேஷு
தஶஸு ஸ்தாநேஷு கதத்வாத்ரஶஸ்தாநக இதி.. ௭௧–௭௨..
பயடிட்டிதிஅணுபாகப்பதேஸபஂதேஹிஂ ஸவ்வதோ முக்கோ.
உட்டஂ கச்சதி ஸேஸா விதிஸாவஜ்ஜஂ கதிஂ
ஜஂதி.. ௭௩..
-----------------------------------------------------------------------------
டீகாஃ– வஹ ஜீவ மஹாத்மா [௧] வாஸ்தவமேஂ நித்யசைதந்ய–உபயோகீ ஹோநேஸே ‘ஏக ’ ஹீ ஹை; [௨]
ஜ்ஞாந ஔர தர்ஶந ஐஸே பேதோஂகே காரண ‘தோ பேதவாலா’ ஹை; [௩] கர்மபலசேதநா, கார்யசேதநா ஔர
ஜ்ஞாநசேதநா ஐஸே பேதோஂஂ த்வாரா அதவா த்ரௌவ்ய, உத்பாத ஔர விநாஶ ஐஸே பேதோஂ த்வாரா லக்ஷித ஹோநேஸே ‘த்ரிலக்ஷண
[தீந லக்ஷணவாலா]’ ஹை; [௪] சார கதியோஂமேஂ ப்ரமண கரதா ஹை இஸலியே ‘சதுர்வித ப்ரமணவாலா’ ஹை; [௫]
பாரிணாமிக ஔதயிக இத்யாதி பா஁ச முக்ய குணோஂ த்வாரா ப்ரதாநதா ஹோநேஸே ‘பா஁ச முக்ய குணோஂஸே
ப்ரதாநதாவாலா’ ஹை; [௬] சார திஶாஓஂமேஂ, ஊபர ஔர நீசே இஸ ப்ர்ரகார ஷட்வித பவாந்தரகமநரூப
அபக்ரமஸே யுக்த ஹோநேகே காரண [அர்தாத் அந்ய பவமேஂ ஜாதே ஹுஏ உபரோக்த சஹ திஶாஓஂமேஂ கமந ஹோதா ஹை
இஸலியே] ‘சஹ அபக்ரம ஸஹித’ ஹை; [௭] அஸ்தி, நாஸ்தி ஆதி ஸாத பஂகோ த்வாரா ஜிஸகா ஸத்பாவ ஹை
ஐஸா ஹோநேஸே ‘ஸாத பஂகபூர்வக ஸத்பாவவாந’ ஹை; [௮] [ஜ்ஞாநாவரணீயாதி] ஆட கர்மோஂகே அதவா
[ஸம்யக்த்வாதி] ஆட குணோஂகே ஆஶ்ரயபூத ஹோநேஸே ‘ஆடகே ஆஶ்ரயரூப’ ஹை; [௯] நவ பதார்தரூபஸே வர்ததா
ஹை இஸலியே ‘நவ–அர்தரூப’ ஹை; [௧௦] ப்ருத்வீ, ஜல, அக்நி, வாயு, ஸாதாரண வநஸ்பதி, ப்ரத்யேக வநஸ்பதி,
த்வீந்த்ரிய, த்ரீந்த்ரிய சதுரிந்த்ரிய ஔர பஂசேந்த்ரியரூப தஶ ஸ்தாநோமேஂ ப்ராப்த ஹோநேஸே ‘தஶஸ்தாநகத’ ஹை.. ௭௧–
௭௨..
--------------------------------------------------------------------------
ப்ரக்ருதி–ஸ்திதி–பரதேஶ– அநுபவபஂததீ பரிமுக்தநே
கதி ஹோய ஊஂசே; ஶேஷநே விதிஶா தஜீ கதி ஹோய சே. ௭௩.

Page 118 of 264
PDF/HTML Page 147 of 293
single page version

௧௧௮
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ப்ரக்ருதிஸ்தித்யநுபாகப்ரதேஶபஂதைஃ ஸர்வதோ முக்தஃ.
ஊர்த்வ கச்சதி ஶேஷா விதிக்வர்ஜாஂ கதிஂ யாஂதி.. ௭௩..
பத்தஜீவஸ்ய ஷங்கதயஃ கர்மநிமித்தாஃ. முக்தஸ்யாப்யூர்த்வகதிரேகா ஸ்வாபாவிகீத்யத்ரோக்தம்.. ௭௩..
–இதி ஜீவத்ரவ்யாஸ்திகாயவ்யாக்யாநஂ ஸமாப்தம்.
அத புத்கலத்ரவ்யாஸ்திகாயவ்யாக்யாநம்.
கஂதா ய கஂததேஸா கஂதபதேஸா ய ஹோஂதி பரமாணூ.
இதி தே சதுவ்வியப்பா புக்கலகாயா
முணேயவ்வா.. ௭௪..
ஸ்கஂதாஶ்ச ஸ்கஂததேஶாஃ ஸ்கஂதப்ரதேஶாஶ்ச பவந்தி பரமாணவஃ.
இதி தே சதுர்விகல்பாஃ புத்கலகாயா ஜ்ஞாதவ்யாஃ.. ௭௪..
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௭௩
அந்வயார்தஃ– [ப்ரக்ருதிஸ்தித்யநுபாகப்ரதேஶபஂதைஃ] ப்ரக்ருதிபந்த, ஸ்திதிபந்த, அநுபாகபந்த ஔர
ப்ரதேஶபந்தஸே [ஸர்வதஃ முக்தஃ] ஸர்வதஃ முக்த ஜீவ [ஊத்வஂ கச்சதி] ஊர்த்வகமந கரதா ஹை; [ஶேஷாஃ] ஶேஷ
ஜீவ [பவாந்தரமேஂ ஜாதே ஹுஏ] [விதிக்வர்ஜா கதிஂ யாஂதி] விதிஶாஏ஁ சோ஡ கர கமந கரதே ஹைஂ.
டீகாஃ– பத்த ஜீவகோ கர்மநிமித்தக ஷட்வித கமந [அர்தாத் கர்ம ஜிஸமேஂ நிமித்தபூத ஹைஂ ஐஸா சஹ
திஶாஓஂஂமேஂ கமந] ஹோதா ஹை; முக்த ஜீவகோ பீ ஸ்வாபாவிக ஐஸா ஏக ஊர்த்வகமந ஹோதா ஹை. – ஐஸா யஹா஁
கஹா ஹை.
பாவார்தஃ– ஸமஸ்த ராகாதிவிபாவ ரஹித ஐஸா ஜோ ஶுத்தாத்மாநுபூதிலக்ஷண த்யாந உஸகே பல த்வாரா
சதுர்வித பந்தஸே ஸர்வதா முக்த ஹுஆ ஜீவ பீ, ஸ்வாபாவிக அநந்த ஜ்ஞாநாதி குணோஂஸே யுக்த வர்ததா ஹுஆ,
ஏகஸமயவர்தீ அவிக்ரஹகதி த்வாரா [லோகாக்ரபர்யஂத] ஸ்வாபாவிக ஊர்த்வகமந கரதா ஹை. ஶேஷ ஸஂஸாரீ ஜீவ
மரணாந்தமேஂ விதிஶாஏ஁ சோ஡கர பூர்வோக்த ஷட்–அபக்ரமஸ்வரூப [கர்மநிமித்தக] அநுஶ்ரேணீகமந கரதே ஹைஂ..
௭௩..
இஸ ப்ரகார ஜீவத்ரவ்யாஸ்திகாயகா வ்யாக்யாந ஸமாப்த ஹுஆ.
அப புத்கலத்ரவ்யாஸ்திகாயகா வ்யாக்யாந ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
ஜடரூப புத்கலகாய கேரா சார பேதோ ஜாணவா;
தே ஸ்கஂத தேநோ தேஶ, ஸ்ஂகதப்ரதேஶ, பரமாணு கஹ்யா. ௭௪.

Page 119 of 264
PDF/HTML Page 148 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௧௯
புத்கலத்ரவ்யவிகல்பாதேஶோயம்.
புத்கலத்ரவ்யாணி ஹி கதாசித்ஸ்கஂதபர்யாயேண, கதாசித்ஸ்கஂததேஶபர்யாயேண,
கதாசித்ஸ்கஂதப்ரதேஶபர்யாயேண, கதாசித்பரமாணுத்வேநாத்ர திஷ்டந்தி. நாந்யா கதிரஸ்தி. இதி தேஷாஂ
சதுர்விகல்பத்வமிதி.. ௭௪..
கஂதஂ ஸயலஸமத்தஂ தஸ்ஸ து அத்தஂ பணஂதி தேஸோ த்தி.
அத்தத்தஂ ச பதேஸோ பரமாணூ சேவ அவிபாகீ.. ௭௫..
ஸ்கஂதஃ ஸகலஸமஸ்தஸ்தஸ்ய த்வர்தஂ பணந்தி தேஶ இதி.
அர்தார்த ச ப்ரதேஶஃ பரமாணுஶ்சைவாவிபாகீ.. ௭௫..
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௭௪
அந்வயார்தஃ– [தே புத்கலகாயாஃ] புத்கலகாயகே [சதுர்விகல்பாஃ] சார பேத [ஜ்ஞாதவ்யாஃ] ஜாநநா;
[ஸ்கஂதாஃ ச] ஸ்கஂத, [ஸ்கஂததேஶாஃ] ஸ்கஂததேஶ [ஸ்கஂதப்ரதேஶாஃ] ஸ்கஂதப்ரதேஶ [ச] ஔர [பரமாணவஃ
பவந்தி இதி] பரமாணுு.
டீகாஃ– யஹ, புத்கலத்ரவ்யகே பேதோஂகா கதந ஹை.
புத்கலத்ரவ்ய கதாசித் ஸ்கஂதபர்யாயஸே, கதாசித் ஸ்கஂததேஶரூப பர்யாயஸே, கதாசித் ஸ்கஂதப்ரதேஶரூப
பர்யாயஸே ஔர கதாசித் பரமாணுரூபஸே யஹா஁ [லோகமேஂ] ஹோதே ஹைஂ; அந்ய கோஈ கதி நஹீஂ ஹை. இஸ ப்ரகார
உநகே சார பேத ஹைஂ.. ௭௪..
காதா ௭௫
அந்வயார்தஃ– [ஸகலஸமஸ்தஃ] ஸகல–ஸமஸ்த [புத்கலபிண்டாத்மக ஸம்பூர்ண வஸ்து] வஹ [ஸ்கஂதஃ]
ஸ்கஂத ஹை. [தஸ்ய அர்தஂ து] உஸகே அர்தகோ [தேஶஃ இதி பணந்தி] தேஶ கஹதே ஹைஂ, [அர்தாதஂ ச] அர்தகா
அர்த வஹ [ப்ரதேஶஃ] ப்ரதேஶ ஹை [ச] ஔர [அவிபாகீ] அவிபாகீ வஹ [பரமாணுஃ ஏவ] ஸசமுச பரமாணு
ஹை.
------------------------------------------------------------------------
பூரண–ஸகள தே‘ஸ்கஂத’ சே நே அர்த தேநுஂ ‘தேஶ’ சே,
அர்தார்த தேநுஂ ‘ப்ரதேஶ’ நே அவிபாக தே ‘பரமாணு’ சே. ௭௫.

Page 120 of 264
PDF/HTML Page 149 of 293
single page version

௧௨௦
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
புத்கலத்ரவ்யவிகல்பநிர்தேஶோயம்.
அநஂதாநஂதபரமாண்வாரப்தோப்யேகஃ ஸ்கஂதோ நாம பர்யாயஃ. ததர்த ஸ்கஂததேஶோ நாம பர்யாயஃ. ததர்தார்தஂ
ஸ்கஂதப்ரதேஶோ நாம பர்யாயஃ. ஏவஂ பேதவஶாத் த்வயணுகஸ்கஂதாதநஂதாஃ ஸ்கஂதப்ரதேஶபர்யாயாஃ நிர்விபாகைகப்ரதேஶஃ
ஸ்கஂதஸ்யாஂத்யோ பேதஃ பரமாணுரேகஃ. புநரபி த்வயோஃ பரமாண்வோஃ ஸஂதாதாதேகோ த்வயணுகஸ்கஂதபர்யாயஃ. ஏவஂ
ஸஂதாதவஶாதநஂதாஃ ஸ்கஂதபர்யாயாஃ. ஏவஂ பேதஸஂதாதாப்யாமப்யநஂதா பவஂதீதி.. ௭௫..
-----------------------------------------------------------------------------
டீகாஃ– யஹ, புத்கல பேதோஂகா வர்ணந ஹை

அநந்தாநந்த பரமாணுஓஂஸே நிர்மித ஹோநே பர பீ ஜோ ஏக ஹோ வஹ ஸ்கஂத நாமகீ பர்யாய ஹை; உஸகீ
ஆதீ ஸ்கஂததேஶ நாமக பர்யாய ஹை; ஆதீகீ ஆதீ ஸ்கஂதப்ரதேஶ நாமகீ பர்யாய ஹை. இஸ ப்ரகார பேதகே
காரண [ப்ருதக ஹோநகே காரண] த்வி–அணுக ஸ்கஂதபர்யஂத அநந்த ஸ்கஂதப்ரதேஶரூப பர்யாயேஂ ஹோதீ ஹைஂ.
நிர்விபாக–ஏக–ப்ரதேஶவாலா, ஸ்கஂதகா அந்திம அஂஶ வஹ ஏக பரமாணு ஹை. [இஸ ப்ரகார
பேதஸே ஹோநேவாலே
புத்கலவிகல்போஂகா வர்ணந ஹுஆ.]
புநஶ்ச, தோ பரமாணுஓஂகே ஸஂகாதஸே [மிலநேஸே] ஏக த்விஅணுக–ஸ்கஂதரூப பர்யாய ஹோதீ ஹை. இஸ
ப்ரகார ஸஂகாதகே காரண [த்விஅணுகஸ்கஂதகீ பா஁தி த்ரிஅணுக–ஸ்கஂத, சதுரணுக–ஸ்கஂத இத்யாதி] அநந்த
ஸ்கஂதரூப பர்யாயேஂ ஹோதீ ஹை. [இஸ ப்ரகார ஸஂகாதஸே ஹோநேவாலே புத்கலவிகல்பகா வர்ணந ஹுஆ. ]
இஸ ப்ரகார பேத–ஸஂகாத தோநோஂஸே பீ [ஏக ஸாத பேத ஔர ஸஂகாத தோநோ ஹோநேஸே பீ] அநந்த
[ஸ்கஂதரூப பர்யாயேஂ] ஹோதீ ஹைஂ. [இஸ ப்ரகார பேத–ஸஂகாதஸே ஹோநேவாலே புத்கலவிகல்பகா வர்ணந ஹுஆ..]
௭௫..
--------------------------------------------------------------------------
பேதஸே ஹோநேபாலே புத்கலவிகல்போஂகா [புத்கலபேதோஂகா] டீகாகார ஶ்ரீ ஜயஸேநாசார்யநேே ஜோ வர்ணந கியா ஹை உஸகா
தாத்பர்ய நிம்நாநுஸார ஹைஃ– அநந்தபரமாணுபிஂடாத்மக கடபடாதிரூப ஜோ விவக்ஷித ஸம்பூர்ண வஸ்து உஸே ‘ஸ்கஂத’ ஸஂஜ்ஞா
ஹைே. பேத த்வாரா உஸகே ஜோ புத்கலவிகல்ப ஹோதே ஹைஂ வே நிம்நோக்த த்ரஷ்டாந்தாநுஸார ஸமஜநா. மாநலோ கி ௧௬
பரமாணுஓஂஸே நிர்மித ஏக புத்கலபிண்ட ஹை ஔர வஹ டூடகர உஸகே டுக஡ே ஹோதே ஹை. வஹா஁ ௧௬ பரமாணுாோஂகே பூர்ண
புத்கலபிண்டகோ ‘ஸ்கஂத’ மாநே தோ ௮ பரமாணுஓஂவாலா உஸகா அர்தபாகரூப டுக஡ா வஹ ‘தேஶ’ ஹை, ௪
பரமாணுஓஂவாலா உஸகா சதுர்தபாகரூப டுக஡ா வஹ ‘ப்ரதேஶ’ ஹை ஔர அவிபாகீ சோடே–ஸே–சோடா டுக஡ா வஹ
‘பரமாணு’ ஹை. புநஶ்ச, ஜிஸ ப்ரகார ௧௬ பரமாணுவாலே பூர்ண பிண்டகோ ‘ஸ்கஂத’ ஸஂஜ்ஞா ஹை, உஸீ ப்ரகார ௧௫ ஸே லேகர
௯ பரமாணுஓஂ தககே கிஸீ பீ டுக஡ேகோ பீ ‘ஸ்கஂத’ ஸஂஜ்ஞா ஹைே; ஜிஸ ப்ரகார ௮ பரமாணுஓஂவாலே உஸகே
அர்தபாகரூப டுக஡ேகோ ‘தேஶ’ ஸஂஜ்ஞா ஹைே, உஸீ ப்ரகார ௭ ஸே லேகர ௫ பரமாணஓுஂ தககே உஸகே கிஸீ பீ
டுக஡ேகோ பீ ‘தேஶ’ ஸஂஜ்ஞா ஹை; ஜிஸ ப்ரகார ௪ பரமாணுவாலே உஸகே சதுர்தபாகரூப டுக஡ேகோ ‘ப்ரதேஶ’ ஸஂஜ்ஞா ஹை,
உஸீ ப்ரகார ௩ ஸே லேகர ௨ பரமாணு தககே உஸகே கிஸீ பீ டுக஡ேகோ பீ ‘ப்ரதேஶ’ ஸஂஜ்ஞா ஹை. – இஸ த்ரஷ்டாந்தகே
அநுஸார, பேத த்வாரா ஹோநேவாலே புத்கலவிகல்ப ஸமஜநா.

Page 121 of 264
PDF/HTML Page 150 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௨௧
பாதரஸுஹுமகதாணஂ கஂதாணஂ புக்கலோ த்தி வவஹாரோ.
தே ஹோஂதி சப்பயாரா தேலோக்கஂ ஜேஹிஂ ணிப்பண்ணஂ.. ௭௬..
பாதரஸௌக்ஷ்ம்யகதாநாஂ ஸ்கஂதாநாஂ புத்கலஃ இதி வ்யவஹாரஃ.
தே பவந்தி ஷட்ப்ரகாராஸ்த்ரைலோக்யஂ யைஃ நிஷ்பந்நம்.. ௭௬..
ஸ்கஂதாநாஂ புத்கலவ்யவஹாரஸமர்தநமேதத்.
ஸ்பர்ஶரஸகஂதவர்ணகுணவிஶேஷைஃ ஷட்ஸ்தாநபதிதவ்ருத்திஹாநிபிஃ பூரணகலநதர்மத்வாத் ஸ்கஂத–
வ்யக்த்யாவிர்பாவதிரோபாவாப்யாமபி ச பூரணகலநோபபத்தேஃ பரமாணவஃ புத்கலா இதி நிஶ்சீயஂதே.
ஸ்கஂதாஸ்த்வநேகபுத்கலமயைகபர்யாயத்வேந புத்கலேப்யோநந்யத்வாத்புத்கலா இதி
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௭௬
அந்வயார்தஃ– [பாதரஸௌக்ஷ்ம்யகதாநாஂ] பாதர ஔர ஸூக்ஷ்மரூபஸே பரிணத [ஸ்கஂதாநாஂ] ஸ்கஂதோஂகோ
[புத்கலஃ] ‘புத்கல’ [இதி] ஐஸா [வ்யவஹாரஃ] வ்யவஹார ஹை. [தே] வே [ஷட்ப்ரகாராஃ பவந்தி] சஹ
ப்ரகாரகே ஹைஂ, [யைஃ] ஜிநஸே [த்ரைலோக்யஂ] தீந லோக [நிஷ்பந்நம்] நிஷ்பந்ந ஹை.
டீகாஃ– ஸ்கஂதோஂமேஂ ‘புத்கல’ ஐஸா ஜோ வ்யவஹார ஹை உஸகா யஹ ஸமர்தந ஹை.
[௧] ஜிநமேஂ ஷட்ஸ்தாநபதித [சஹ ஸ்தாநோஂமேஂ ஸமாவேஶ பாநேவாலீ] வ்ருத்திஹாநி ஹோதீ ஹை ஐஸே ஸ்பர்ஶ–
ரஸ–கஂத–வர்ணரூப குணவிஶேஷோஂகே காரண [பரமாணு] ‘பூரணகலந’ தர்மவாலே ஹோநேஸே ததா [௨]
ஸ்கஂதவ்யக்திகே [–ஸ்கஂதபர்யாயகே] ஆவிர்பாவ ஔர திரோபாவகீ அபேக்ஷாஸே பீ [பரமாணுஓஂமேஂ]
--------------------------------------------------------------------------
ஸௌ ஸ்கஂத பாதர–ஸூக்ஷ்மமாஂ ‘புத்கல’ தணோ வ்யவஹார சே;
ச விகல்ப சே ஸ்கஂதோ தணா, ஜேதீ த்ரிஜக நிஷ்பந்ந சே. ௭௬.

Page 122 of 264
PDF/HTML Page 151 of 293
single page version

௧௨௨
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
வ்யவஹ்ரியஂதே, ததைவ ச பாதரஸூக்ஷ்மத்வபரிணாமவிகல்பைஃ ஷட்ப்ரகாரதாமாபத்ய த்ரைலோக்யரூபேண நிஷ்பத்ய
ஸ்திதவஂத இதி. ததா ஹி–பாதரபாதராஃ, பாதராஃ, பாதரஸூக்ஷ்மாஃ, ஸூக்ஷ்மபாதராஃ, ஸூக்ஷ்மாஃ, ஸூக்ஷ்ம–ஸூக்ஷ்மா
இதி. தத்ர சிந்நாஃ ஸ்வயஂ ஸஂதாநாஸமர்தாஃ காஷ்டபாஷாணதயோ பாதரபாதராஃ. சிந்நாஃ ஸ்வயஂ ஸஂதாநஸமர்தாஃ
க்ஷீரத்ருததைலதோயரஸப்ரப்ருதயோ பாதராஃ. ஸ்தூலோபலஂபா அபி சேத்துஂ
பேத்துமாதாதுமஶக்யாஃ
சாயாதபதமோஜ்யோத்ஸ்த்ராதயோ பாதரஸூக்ஷ்மாஃ. ஸூக்ஷ்மத்வேபி ஸ்தூலோபலஂபாஃ ஸ்பர்ஶரஸகஂதஶப்தாஃ ஸூக்ஷ்ம–பாதராஃ.
ஸூக்ஷ்மத்வேபி ஹி கரணாநுபலப்யாஃ கர்மவர்கணாதயஃ ஸூக்ஷ்மாஃ. அத்யஂதஸூக்ஷ்மாஃ கர்மவர்கணா–ப்யோதோ த்வயணுக
ஸ்கஂதபர்யந்தாஃ ஸூக்ஷ்மஸூக்ஷ்மா இதி.. ௭௬..
-----------------------------------------------------------------------------

‘பூரண – கலந’ கடித ஹோநேஸே பரமாணு நிஶ்சயஸே ‘
புத்கல’ ஹைஂ. ஸ்கஂத தோ அநேகபுத்கலமய
ஏகபர்யாயபநேகே காரண புத்கலோஂஸே அநந்ய ஹோநேஸே வ்யவஹாரஸே ‘புத்கல’ ஹை; ததா [வே] பாதரத்வ ஔர
ஸூக்ஷ்மத்வரூப பரிணாமோஂகே பேதோஂ த்வாரா சஹ ப்ரகாரோஂகோ ப்ராப்த கரகே தீந லோகரூப ஹோகர ரஹே ஹைஂ. வே சஹ
ப்ரகாரகே ஸ்கஂத இஸ ப்ரகார ஹைஂஃ– [௧] பாதரபாதர; [௨] பாதர; [௩] பாதரஸூக்ஷ்ம; [௪] ஸூக்ஷ்மபாதர; [௫]
ஸூக்ஷ்ம; [௬] ஸூக்ஷ்மஸூக்ஷ்ம. வஹா஁, [௧] காஷ்டபாஷாணாதிக [ஸ்கஂத] ஜோ கி சேதந ஹோநேபர ஸ்வயஂ நஹீஂ ஜு஡
ஸகதே வே [கந பதார்த] ‘பாதரபாதர’ ஹைஂ; [௨] தூத, கீ, தேல, ஜல, ரஸ ஆதி [ஸ்கஂத] ஜோ கி
சேதந ஹோநேபர ஸ்வயஂ ஜு஡ ஜாதே ஹைஂ வே [ப்ரவாஹீ பதார்த] ‘பாதர’ ஹை; [௩] சாயா, தூப, அஂதகார, சாஂதநீ
ஆதி [ஸ்கஂத] ஜோ கி ஸ்தூல ஜ்ஞாத ஹோநேபர பீ ஜிநகா சேதந, பேதந அதவா [ஹஸ்தாதி த்வாரா] க்ரஹண
நஹீஂ கியா ஜா ஸகதா வே ‘பாதரஸூக்ஷ்ம’ ஹைஂ; [௪] ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–ஶப்த ஜோ கி ஸூக்ஷ்ம ஹோநே பர பீ
ஸ்தூல ஜ்ஞாத ஹோதே ஹைஂ [அர்தாத் சக்ஷகோு சோ஡கர சார இந்த்ரியோஂஂகே விஷயபூத ஸ்கஂத ஜோ கி ஆ஁கஸே திகாஈ
ந தேநே பர பீ ஸ்பர்ஶநேந்த்ரிய த்வாரா ஸ்பர்ஶ கியா ஜா ஸகதா ஹைே] ஜீப த்வாரா ஜிநகா ஸ்வாத லியா ஜா
ஸகதா ஹைே, நாகஸே ஸூஂஂதா ஜா ஸகதா ஹைே அதவா காநஸே ஸுநா ஜா ஸகதா ஹைே வே ‘ஸூக்ஷ்மபாதர’ ஹைஂ; [௫]
கர்மவர்கணாதி [ஸ்கஂத] கி ஜிந்ஹேஂ ஸூக்ஷ்மபநா ஹை ததா ஜோ இந்த்ரியோஂஸே ஜ்ஞாத ந ஹோஂ ஐஸே ஹைஂ வே ‘ஸூக்ஷ்ம’ ஹைஂ;
[௬] கர்மவர்கணாஸே நீசேகே [கர்மவர்கணாதீத த்விஅணுக–ஸ்கஂத தககே [ஸ்கஂத] ஜோ கி அத்யந்த ஸூக்ஷ்ம ஹைஂ வே
‘ஸூக்ஷ்மஸூக்ஷ்ம’ ஹைஂ.. ௭௬..
--------------------------------------------------------------------------
௧. ஜிஸமேஂ [ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணகீ அபேக்ஷாஸே ததா ஸ்கஂதபர்யாயகீ அபேக்ஷாஸே] பூரண ஔர கலந ஹோ வஹ புத்கல ஹை.
பூரண=புரநா; பரநா; பூர்தி; புஷ்டி; வ்ருத்தி. கலந=கலநா; க்ஷீண ஹோநா; க்ருஶதா; ஹாநிஃ ந்யூநதாஃ [[௧] பரமாணுஓஂகே
விஶேஷ குண ஜோ ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ண ஹைஂ உநமேஂ ஹோநேவாலீ ஷட்ஸ்தாநபதித வ்ருத்தி வஹ பூரண ஹை ஔர ஷட்ஸ்தாநபதித
ஹாநி வஹ கலந ஹை; இஸலியே இஸ ப்ரகார பரமாணு பூரண–கலநதர்மவாலே ஹைஂ. [௨] பரமாணுஓஂமேஂ ஸ்கஂதரூப பர்யாயகா
ஆவிர்பாவ ஹோநா ஸோ பூரண ஹை ஔர திரோபாவ ஹோநா வஹ கலந ஹைே; இஸ ப்ரகார பீ பரமாணுஓஂமேஂ பூரணகலந கடித
ஹோதா ஹை.]
௨. ஸ்கஂத அநேகபரமாணுமய ஹை இஸலியே வஹ பரமாணுஓஂஸே அநந்ய ஹை; ஔர பரமாணு தோ புத்கல ஹைஂ; இஸலியே ஸ்கஂத பீ
வ்யவஹாரஸே ‘புத்கல’ ஹைஂ.

Page 123 of 264
PDF/HTML Page 152 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௨௩
ஸவ்வேஸிஂ கஂதாணஂ ஜோ அஂதோ தஂ வியாண பரமாணூ.
ஸோ ஸஸ்ஸதோ அஸத்தோ ஏக்கோ அவிபாகீ முத்திபவோ.. ௭௭..
ஸர்வேஷாஂ ஸ்கஂதாநாஂ யோந்த்யஸ்தஂ விஜாநீஹி பரமாணும்.
ஸ ஶாஶ்வதோஶப்தஃ ஏகோவிபாகீ பூர்திபவஃ.. ௭௭..
பரமாணுவ்யாக்யேயம்.
உக்தாநாஂ ஸ்கஂதரூபபர்யாயாணாஂ யோந்த்யோ பேதஃ ஸ பரமாணுஃ. ஸ து புநர்விபாகாபாவாத–விபாகீ,
நிர்விபாகைகப்ரதேஶத்வாதேகஃ, மூர்தத்ரவ்யத்வேந ஸதாப்யவிநஶ்வரத்வாந்நித்யஃ,
அநாதிநிதநரூபாதிபரிணாமோத்பந்நத்வாந்மூர்திபவஃ, ரூபாதிபரிணாமோத்பந்நத்வேபி ஶப்தஸ்ய
பரமாணுகுணத்வாபாவாத்புத்கலஸ்கஂதபர்யாயத்வேந வக்ஷ்யமாணத்வாச்சாஶப்தோ நிஶ்சீயத இதி.. ௭௭..
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௭௭
அந்வயார்தஃ– [ஸர்வஷாஂ ஸ்கஂதாநாஂ] ஸர்வ ஸ்கஂதோஂகா [யஃ அந்த்யஃ] ஜோ அந்திம பாக [தஂ] உஸே
[பரமாணும் விஜாநீஹி] பரமாணு ஜாநோ. [ஸஃ] வஹ [அவிபாகீ] அவிபாகீ, [ஏகஃ] ஏக, [ஶாஶ்வதஃ],
ஶாஶ்வத [மூர்திபவஃ] மூர்திப்ரபவ [மூர்தரூபஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலா] ஔர [அஶப்தஃ] அஶப்த ஹை.
டீகாஃ– யஹ, பரமாணுகீ வ்யாக்யா ஹை.
பூர்வோக்த ஸ்கஂதரூப பர்யாயோஂகா ஜோ அந்திம பேத [சோடே–ஸே–சோடா அஂஶ] வஹ பரமாணு ஹை. ஔர வஹ
தோ, விபாககே அபாவகே காரண அவிபாகீ ஹை; நிர்விபாக–ஏக–ப்ரதேஶீ ஹோநேஸே ஏக ஹை; மூர்தத்ரவ்யரூபஸே ஸதைவ
அவிநாஶீ ஹோநேஸே நித்ய ஹை; அநாதி–அநந்த ரூபாதிகே பரிணாமஸே உத்பந்ந ஹோநேகே காரண
மூர்திப்ரபவ ஹை;
ஔர ரூபாதிகே பரிணாமஸே உத்பந்ந ஹோநே பர பீ அஶப்த ஹை ஐஸா நிஶ்சித ஹை, க்யோஂகி ஶப்த பரமாணுகா குண
நஹீஂ ஹை ததா உஸகா[ஶப்தகா] அப [௭௯ வீஂ காதாமேஂ] புத்கலஸ்கஂதபர்யாயரூபஸே கதந ஹை.. ௭௭..
--------------------------------------------------------------------------
மூர்திப்ரபவ = மூர்தபநேரூபஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலா அர்தாத் ரூப–கந்த–ரஸ ஸ்பர்ஶகே பரிணாமரூபஸே ஜிஸகா உத்பாத
ஹோதா ஹை ஐஸா.[மூர்தி = மூர்தபநா]
ஜே அஂஶ அஂதிம ஸ்கஂதோநோ, பரமாணு ஜாநோ தேஹநே;
தே ஏகநே அவிபாக, ஶாஶ்வத, மூர்திப்ரபவ, அஶப்த சே. ௭௭.

Page 124 of 264
PDF/HTML Page 153 of 293
single page version

௧௨௪
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ஆதேஸமேத்தமுத்தோ தாதுசதுக்கஸ்ஸ காரணஂ ஜோ து.
ஸோ ணேஓ பரமாணூ பரிணாமகுணோ ஸயமஸத்ரே.. ௭௮..

ஆதேஶமாத்ரமூர்த்தஃ தாதுசதுஷ்கஸ்ய காரணஂ யஸ்து.
ஸ ஜ்ஞேயஃ பரமாணுஃ. பரிணாமகுணஃ ஸ்வயமஶப்தஃ.. ௭௮..
பரமாணூநாஂ ஜாத்யஂதரத்வநிராஸோயம்.
பரமணோர்ஹி மூர்தத்வநிபஂதநபூதாஃ ஸ்பர்ஶரஸஂகதவர்ணா ஆதேஶமாத்ரேணைவ பித்யஂதே; வஸ்துவஸ்து யதா தஸ்ய ஸ
ஏவ ப்ரதேஶ ஆதிஃ ஸ ஏவ மத்யஂ, ஸ ஏவாஂதஃ இதி, ஏவஂ த்ரவ்யகுணயோரவிபக்தப்ரதேஶத்வாத் ய ஏவ பரமாணோஃ
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௭௮
அந்வயார்தஃ– [யஃ து] ஜோ [ஆதேஶமாத்ரமூர்தஃ] ஆதேஶமாத்ரஸே மூர்த ஹை. [அர்தாத் மாத்ர பேதவிவக்ஷாஸே
மூர்தத்வவாலா கஹலாதா ஹை] ஔர [தாதுசதுஷ்கஸ்ய காரணஂ] ஜோ [ப்ருத்வீ ஆதி] சார தாதுஓஂகா காரண ஹை
[ஸஃ] வஹ [பரமாணுஃ ஜ்ஞேயஃ] பரமாணு ஜாநநா – [பரிணாமகுணஃ] ஜோ கி பரிணாமகுணவாலா ஹை ஔர
[ஸ்வயம் அஶப்தஃ] ஸ்வயஂ அஶப்த ஹை.
டீகாஃ– பரமாணு பிந்ந பிந்ந ஜாதிகே ஹோநேகா யஹ கண்டந ஹை.
மூர்தத்வகே காரணபூத ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணகா, பரமாணுஸே ஆதேஶமாத்ர த்வாரா ஹீ பேத கியா ஜாதா
ஹைே; வஸ்துதஃ தோ ஜிஸ ப்ரகார பரமாணுகா வஹீ ப்ரதேஶ ஆதி ஹை, வஹீ மத்ய ஹை ஔர வஹீ அந்த ஹை; உஸீ
ப்ரகார த்ரவ்ய ஔர குணகே அபிந்ந ப்ரதேஶ ஹோநேஸே, ஜோ பரமாணுகா ப்ரதேஶ ஹை, வஹீ ஸ்பர்ஶகா ஹை, வஹீ ரஸகா
ஹை, வஹீ கஂதகா ஹை, வஹீ ரூபகா ஹை. இஸலியே கிஸீ பரமாணுமேஂ கஂதகுண கம ஹோ, கிஸீ பரமாணுமேஂ
கஂதகுண ஔர ரஸகுண கம ஹோ, கிஸீ பரமாணுமேஂ கஂதகுண, ரஸகுண ஔர ரூபகுண கம ஹோ,
--------------------------------------------------------------------------
ஆதேஶ=கதந [மாத்ர பேதகதந த்வாரா ஹீ பரமாணுஸே ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணகா பேத கியா ஜாதா ஹை, பரமார்ததஃ தோ
பரமாணுஸே ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணகா அபேத ஹை.]
ஆதேஶமத்ரஶ்தீ மூர்த, தாதுசதுஷ்கநோ சே ஹேது ஜே,
தே ஜாணவோ பரமாணு– ஜே பரிணாமீ, ஆப அஶப்த சே. ௭௮.

Page 125 of 264
PDF/HTML Page 154 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௨௫
ப்ரதேஶஃ, ஸ ஏவ ஸ்பர்ஶஸ்ய, ஸ ஏவ ரஸஸ்ய, ஸ ஏவ கஂதஸ்ய, ஸ ஏவ ரூபஸ்யேதி. ததஃ க்வசித்பரமாணௌ
கஂதகுணே, க்வசித் கஂதரஸகுணயோஃ, க்வசித் கஂதரஸரூபகுணேஷு அபக்ருஷ்யமாணேஷு ததவிபக்தப்ரதேஶஃ பரமாணுரேவ
விநஶ்யதீதி. ந ததபகர்ஷோ யுக்தஃ. ததஃ ப்ருதிவ்யப்தேஜோவாயுரூபஸ்ய தாதுசதுஷ்கஸ்யைக ஏவ பரமாணுஃ காரணஂ
பரிணாமவஶாத் விசித்ரோ ஹி பரமாணோஃ பரிணாமகுணஃ க்வசித்கஸ்யசித்குணஸ்ய வ்யக்தாவ்யக்தத்வேந விசித்ராஂ
பரிணதிமாததாதி. யதா ச தஸ்ய பரிணாமவஶாதவ்யக்தோ கஂதாதிகுணோஸ்தீதி ப்ரதிஜ்ஞாயதே ந ததா
ஶப்தோப்யவ்யக்தோஸ்தீதி ஜ்ஞாதுஂ ஶக்யதே ஶக்யதே தஸ்யைகப்ரதேஶஸ்யாநேகப்ரதேஶாத்மகேந ஶப்தேந
ஸஹைகத்வவிரோதாதிதி.. ௭௮..
-----------------------------------------------------------------------------

தோ உஸ குணஸே அபிந்ந ப்ரதேஶீ பரமாணு ஹீ விநஷ்ட ஹோ ஜாயேகா. இஸலியே உஸ குணகீ ந்யூநதா யுக்த
[உசித] நஹீஂ ஹை. [கிஸீ பீ பரமாணுமேஂ ஏக பீ குண கம ஹோ தோ உஸ குணகே ஸாத அபிந்ந ப்ரதேஶீ
பரமாணு ஹீ நஷ்ட ஹோ ஜாயேகா; இஸலியே ஸமஸ்த பரமாணு ஸமாந குணவாலே ஹீ ஹை, அர்தாத் வே பிந்ந பிந்ந
ஜாதிகே நஹீஂ ஹைஂ.] இஸலியே ப்ருத்வீ, ஜல, அக்நி ஔர வாயுரூப சார தாதுஓஂகா, பரிணாமகே காரண, ஏக
ஹீ பரமாணு காரண ஹை [அர்தாத் பரமாணு ஏக ஹீ ஜாதிகே ஹோநே பர பீ வே பரிணாமகே காரண சார
தாதுஓஂகே காரண பநதே ஹைஂ]; க்யோஂகி விசித்ர ஐஸா பரமாணுகா பரிணாமகுண கஹீஂ கிஸீ குணகீ
வ்யக்தாவ்யக்ததா த்வாரா விசித்ர பரிணதிகோ தாரண கரதா ஹை.
ஔர ஜிஸ ப்ரகார பரமாணுகோ பரிணாமகே காரண அவ்யக்த கஂதாதிகுண ஹைஂ ஐஸா ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை உஸீ
ப்ரகார ஶப்த பீ அவ்யக்த ஹை ஐஸா நஹீஂ ஜாநா ஜா ஸகதா, க்யோஂகி ஏகப்ரதேஶீ பரமாணுகோ அநேகப்ரதேஶாத்மக
ஶப்தகே ஸாத ஏகத்வ ஹோநேமேஂ விரோத ஹை.. ௭௮..
--------------------------------------------------------------------------
௧. வ்யக்தாவ்யக்ததா=வ்யக்ததா அதவா அவ்யக்ததா; ப்ரகடதா அதவா அப்ரகடதா. [ப்ருத்வீமேஂ ஸ்பர்ஶ, ரஸ, கஂத ஔர வர்ண யஹ
சாரோஂ குண வ்யக்த [அர்தாத் வ்யக்தரூபஸே பரிணத] ஹோதே ஹைஂ; பாநீமேஂ ஸ்பர்ஶ, ரஸ, ஔர வர்ண வ்யக்த ஹோதே ஹைஂ ஔர கஂத
அவ்யக்த ஹோதா ஹை ; அக்நிமேஂ ஸ்பர்ஶ ஔர வர்ண வ்யக்த ஹோதே ஹைஂ ஔர ஶேஷ தோ அவ்யக்த ஹோதே ஹைஂ ; வாயுமேஂ ஸ்பர்ஶ வ்யக்த
ஹோதா ஹை ஔர ஶேஷ தீந அவ்யக்த ஹோதே ஹைஂ.]

௨. ஜிஸ ப்ரகார பரமாணுமேஂ கஂதாதிகுண பலே ஹீ அவ்யக்தரூபஸே பீ ஹோதே தோ அவஶ்ய ஹைஂ; உஸீ ப்ரகார பரமாணுமேஂ ஶப்த பீ
அவ்யக்தரூபஸே ரஹதா ஹோகா ஐஸா நஹீஂ ஹை, ஶப்த தோ பரமாணுமேஂ வ்யக்தரூபஸே யா அவ்யக்தரூபஸே பிலகுல ஹோதா ஹீ நஹீஂ
ஹை.

Page 126 of 264
PDF/HTML Page 155 of 293
single page version

௧௨௬
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ஸத்ரே கஂதப்பபவோ கஂதோ பரமாணுஸஂகஸஂதாதோ.
புட்டேஸு தேஸு ஜாயதி ஸத்தோ உப்பாதிகோ ணியதோ.. ௭௯..
ஶப்த ஸ்கஂதப்ரபவஃ ஸ்கஂதஃ பரமாணுஸங்கஸங்காதஃ.
ஸ்ப்ருஷ்டேஷு தேஷு ஜாயதே ஶப்த உத்பாதிகோ நியதஃ.. ௭௯..
ஶப்தஸ்ய பத்கலஸ்கஂதபர்யாயத்வக்யாபநமேதத்.
இஹ ஹி பாஹ்யஶ்ரவணேந்த்ரியாவலம்பிதோ பாவேந்த்ரியபரிச்சேத்யோ த்வநிஃ ஶப்தஃ. ஸ கலு ஸ்வ–
ரூபேணாநஂதபரமாணூநாமேகஸ்கஂதோ நாம பர்யாயஃ. பஹிரங்கஸாதநீபூதமஹாஸ்கஂதேப்யஃ ததாவிதபரிணாமேந
ஸமுத்பத்யமாநத்வாத் ஸ்கஂதப்ரபவஃ, யதோ ஹி பரஸ்பராபிஹதேஷு மஹாஸ்கஂதேஷு ஶப்தஃ ஸமுபஜாயதே.
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௭௯
அந்வயார்தஃ– [ஶப்தஃ ஸ்கஂதப்ரபவஃ] ஶப்த ஸ்கஂதஜந்ய ஹை. [ஸ்கஂதஃ பரமாணுஸங்கஸங்காதஃ] ஸ்கஂத
பரமாணுதலகா ஸஂகாத ஹை, [தேஷு ஸ்ப்ருஷ்டேஷு] ஔர வே ஸ்கஂத ஸ்பர்ஶித ஹோநேஸே– டகராநேஸே [ஶப்தஃ ஜாயதே]
ஶப்த உத்பந்ந ஹோதா ஹை; [நியதஃ உத்பாதிகஃ] இஸ ப்ரகார வஹ [ஶப்த] நியதரூபஸே உத்பாத்ய ஹைஂ.
டீகாஃ– ஶப்த புத்கலஸ்கஂதபர்யாய ஹை ஐஸா யஹா஁ தர்ஶாயா ஹை.
இஸ லோகமேஂ, பாஹ்ய ஶ்ரவணேந்த்ரிய த்வாரா அவலம்பித பாவேந்த்ரிய த்வாரா ஜாநநே–யோக்ய ஐஸீ ஜோ த்வநி
வஹ ஶப்த ஹை. வஹ [ஶப்த] வாஸ்தவமேஂ ஸ்வரூபஸே அநந்த பரமாணுஓஂகே ஏகஸ்கஂதரூப பர்யாய ஹை. பஹிரஂக
ஸாதநபூத [–பாஹ்ய காரணபூத] மஹாஸ்கந்தோஂ த்வாரா ததாவித பரிணாமரூப [ஶப்தபரிணாமரூப] உத்பந்ந
--------------------------------------------------------------------------
௧. ஶப்த ஶ்ரவணேஂத்ரியகா விஷய ஹை இஸலியே வஹ மூர்த ஹை. குச லோக மாநதே ஹைஂ ததநுஸார ஶப்த ஆகாஶகா குண நஹீஂ ஹை,
க்யோஂகி அமூர்த ஆகாஶகா அமூர்த குண இந்த்ரியகா விஷய நஹீஂஂ ஹோ ஸகதா.
சே ஶப்த ஸ்கஂதோத்பந்ந; ஸ்கஂதோ அணுஸமூஹஸஂதாத சே,
ஸ்கஂதாபிதாதே ஶப்த ஊபஜே, நியமதீ உத்பாத்ய சே. ௭௯.

Page 127 of 264
PDF/HTML Page 156 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௨௭
கிஂ ச ஸ்வபாவநிர்வ்ருத்தாபிரேவாநஂதபரமாணுமயீபிஃ ஶப்தயோக்யவர்கணாபிரந்யோந்யமநுப்ரவிஶ்ய
ஸமஂததோபிவ்யாப்ய பூரிதேபி ஸகலே லோகே. யத்ர யத்ர பஹிரங்ககாரணஸாமக்ரீ ஸமதேதி தத்ர தத்ர தாஃ
ஶப்தத்வேநஸ்வயஂ வ்யபரிணமஂத இதி ஶப்தஸ்ய நியதமுத்பாத்யத்வாத் ஸ்கஂதப்ரபவத்வமிதி.. ௭௯..
-----------------------------------------------------------------------------
ஹோநேஸே வஹ ஸ்கந்தஜந்ய ஹைஂ, க்யோஂகி மஹாஸ்கந்த பரஸ்பர டகராநேஸே ஶப்த உத்பந்ந ஹோதா ஹை. புநஶ்ச யஹ
பாத விஶேஷ ஸமஜாஈ ஜாதீ ஹைஃ– ஏகதூஸரேமேஂ ப்ரவிஷ்ட ஹோகர ஸர்வத்ர வ்யாப்த ஹோகர ஸ்தித ஐஸீ ஜோ
ஸ்வபாவநிஷ்பந்ந ஹீ [–அபநே ஸ்வபாவஸே ஹீ நிர்மித்த], அநந்தபரமாணுமயீ ஶப்தயோக்ய–வர்கணாஓஂஸே ஸமஸ்த
லோக பரபூர ஹோநே பர பீ ஜஹா஁–ஜஹா஁ பஹிரஂககாரண ஸாமக்ரீ உதித ஹோதீ ஹை வஹா஁–வஹா஁ வே வர்கணாஏ஁
ஶப்தரூபஸே ஸ்வயஂ பரிணமித ஹோதீ ஹைஂ; இஸ ப்ரகார ஶப்த நித்யதரூபஸே [அவஶ்ய] உத்பாத்ய ஹை; இஸலியே
வஹ ஸ்கந்தஜந்ய ஹை.. ௭௯..
--------------------------------------------------------------------------
௧. ஶப்தகே தோ ப்ரகார ஹைஂஃ [௧] ப்ராயோகிக ஔர [௨] வைஶ்ரஸிக. புருஷாதிகே ப்ரயோகஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலே ஶப்த வஹ
ப்ராயோகிக ஹைஂ ஔர மேகாதிஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலே ஶப்த வைஶ்ரஸிக ஹைஂ.
அதவா நிம்நோக்தாநுஸார பீ ஶப்தகே தோ ப்ரகார ஹைஂஃ– [௧] பாஷாத்மக ஔர [௨] அபாஷாத்மக. உநமேஂ பாஷாத்மக
ஶப்த த்விவித ஹைஂஂ – அக்ஷராத்மக ஔர அநக்ஷராத்மக. ஸஂஸ்க்ருதப்ராக்ருதாதிபாஷாரூபஸே வஹ அக்ஷராத்மக ஹைஂ ஔர
த்வீஂந்த்ரியாதிக ஜீவோஂகே ஶப்தரூப ததா [கேவலீபகவாநகீ] திவ்ய த்வநிரூபஸே வஹ அநக்ஷராத்மக ஹைஂ. அபாஷாத்மக
ஶப்த பீ த்விவித ஹைஂ – ப்ராயோகிக ஔர வைஶ்ரிஸிக. வீணா, டோல, ஜாஂஜ, பஂஸரீ ஆதிஸே உத்பந்ந ஹோதா ஹுஆ
ப்ராயோகிக ஹை ஔர மேகாதிஸே உத்பந்ந ஹோதா ஹுஆ வைஶ்ரஸிக ஹை.
கிஸீ பீ ப்ரகாரகா ஶப்த ஹோ கிந்து ஸர்வ ஶப்தோஂகா உபாதாநகாரண லோகமேஂ ஸர்வத்ர வ்யாப்த ஶப்தயோக்ய வர்கணாஏ஁ ஹீ
ஹைே; வே வர்கணாஏ஁ ஹீ ஸ்வயமேவ ஶப்தரூபஸே பரிணமித ஹோதீ ஹைஂ, ஜீப–டோல–மேத ஆதி மாத்ர நிமித்தபூத ஹைஂ.

௨. உத்பாத்ய=உத்பந்ந கராநே யோக்ய; ஜிஸகீ உத்பத்திமேஂ அந்ய கோஈ நிமித்த ஹோதா ஹை ஐஸா.

௩. ஸ்கந்தஜந்ய=ஸ்கந்தோஂ த்வாரா உத்பந்ந ஹோ ஐஸாஃ ஜிஸகீ உத்பத்திமேஂ ஸ்கந்த நிமித்த ஹோதே ஹைஂ ஐஸா. [ஸமஸ்த லோகமேஂ
ஸர்வத்ர வ்யாப்த அநந்தபரமாணுமயீ ஶப்தயோக்ய வர்கணாஏ஁ ஸ்வயமேவ ஶப்தரூப பரிணமித ஹோநே பர பீ வாயு–கலா–தாலுஂ–
ஜிவ்ஹா–ஓஷ்ட, த்யஂடா–மோகரீ ஆதி மஹாஸ்கந்தோஂகா டகராநா வஹ பஹிரஂககாரணஸாமக்ரீ ஹை அர்தாத் ஶப்தரூப
பரிணமநமேஂ வே மஹாஸ்கந்த நிமித்தபூத ஹைஂ இஸலியே உஸ அபேக்ஷாஸே [நிமித்த–அபேக்ஷாஸே] ஶப்தகோ வ்யவஹாரஸே
ஸ்கந்தஜந்ய கஹா ஜாதா ஹை.]

Page 128 of 264
PDF/HTML Page 157 of 293
single page version

௧௨௮
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ணிச்சோ ணாணவகாஸோ ண ஸாவகாஸோ பதேஸதோ பேதா.
கஂதாணஂ பி ய கத்தா
பவிஹத்தா காலஸஂகாணஂ.. ௮௦..
நித்யோ நாநவகாஶோ ந ஸாவகாஶஃ ப்ரதேஶதோ பேத்தா.
ஸ்கஂதாநாமபி ச கர்தா ப்ரவிபக்தா காலஸஂக்யாயாஃ.. ௮௦..
பரமாணோரேகப்ரதேஶத்வக்யாபநமேதத்.
பரமாணுஂஃ ஸ கல்வேகேந ப்ரதேஶேந ரூபாதிகுணஸாமாந்யபாஜா ஸர்வதைவாவிநஶ்வரத்வாந்நித்யஃ. ஏகேந ப்ரதேஶேந
பதவிபக்தவ்ருத்தீநாஂ ஸ்பர்ஶாதிகுணாநாமவகாஶதாநாந்நாநவகாஶஃ.
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௮௦
அந்வயார்தஃ– [ப்ரதேஶதஃ] ப்ரதேஶ த்வாரா [நித்யஃ] பரமாணு நித்ய ஹை, [ந அநவகாஶஃ] அநவகாஶ
நஹீஂ ஹை, [ந ஸாவகாஶஃ] ஸாவகாஶ நஹீஂ ஹை, [ஸ்கஂதாநாம் பேத்தா] ஸ்கந்தோஂகா பேதந கரநேவாலா [அபி ச
கர்தா] ததா கரநேவாலா ஹை ஔர [காலஸஂக்யாயாஃ ப்ரவிபக்தா] கால ததா ஸஂக்யாகோ விபாஜித கரநேவாலா
ஹை [அர்தாத் காலகா விபாஜந கரதா ஹை ஔர ஸஂக்யாகா மாப கரதா ஹை].
டீகாஃ– யஹ, பரமாணுகே ஏகப்ரதேஶீபநேகா கதந ஹை.
ஜோ பரமாணு ஹை, வஹ வாஸ்தவமேஂ ஏக ப்ரதேஶ த்வாரா – ஜோ கி ரூபாதிகுணஸாமாந்யவாலா ஹை உஸகே
த்வாரா – ஸதைவ அவிநாஶீ ஹோநேஸே நித்ய ஹை; வஹ வாஸ்தவமேஂ ஏக ப்ரதேஶ த்வாரா உஸஸே [–ப்ரதேஶஸே] அபிந்ந
அஸ்தித்வவாலே ஸ்பர்ஶாதிகுணோஂகோ அவகாஶ தேதா ஹை இஸலியே
அநவகாஶ நஹீஂ ஹை; வஹ வாஸ்தவமேஂ ஏக ப்ரதேஶ
த்வாரா [உஸமேஂ] த்வி–ஆதி ப்ரதேஶோஂகா அபாவ ஹோநேஸே, ஸ்வயஂ ஹீ ஆதி, ஸ்வயஂ ஹீ மத்ய ஔர ஸ்வயஂ ஹீ அஂத
ஹோநேகே காரண [அர்தாத் நிரஂஶ ஹோநேகே காரண], ஸாவகாஶ நஹீஂ ஹை; வஹ வாஸ்தவமேஂ ஏக ப்ரதேஶ த்வாரா
ஸ்கஂதோஂகே பேதகா நிமித்த ஹோநேஸே [அர்தாத் ஸ்கஂதகே பிகரநே – டூடநேகா நிமித்த ஹோநேஸே] ஸ்கஂதோஂகா பேதந
கரநேவாலா ஹை; வஹ வாஸ்தவமேஂ ஏக ப்ரதேஶ த்வாரா ஸ்கஂதகே ஸஂகாதகா நிமித்த ஹோநேஸே [அர்தாத் ஸ்கந்தகே
மிலநேகா –ரசநாகா நிமித்த ஹோநேஸே] ஸ்கஂதோஂகா கர்தா ஹை; வஹ வாஸ்தவமேஂ ஏக ப்ரதேஶ த்வாரா – ஜோ கி
ஏக
--------------------------------------------------------------------------
நஹி அநவகாஶ, ந ஸாவகாஶ ப்ரதேஶதீ, அணு ஶாஶ்வதோ,
பேத்தா ரசயிதா ஸ்கஂதநோ, ப்ரவிபாகீ ஸஂக்யா–காளநோ. ௮௦.

Page 129 of 264
PDF/HTML Page 158 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௨௯
ஏகேந ப்ரதேஶேந த்வயாதிப்ரதேஶாபாவாதாத்மாதிநாத்மமத்யேநாத்மாஂதேந ந ஸாவகாஶஃ. ஏகேந ப்ரதேஶேந ஸ்கஂதாநாஂ
பேதநிமித்தத்வாத் ஸ்கஂதாநாஂ பேத்தா. ஐகந ப்ரதேஶேந ஸ்கஂதஸஂகாதநிமித்தத்வாத்ஸ்கஂதாநாஂ கர்தா ஏகேந
ப்ரதேஶேநைகாகாஶப்ரதேஶாதிவர்திதத்நதிபரிணாமாபந்நேந ஸமயலக்ஷணகாலவிபாககரணாத் காலஸ்ய ப்ரவிபக்தா.
ஏகேந ப்ரதேஶேந தத்ஸூத்ரத்ரிதத்வயாதிபேதபூர்விகாயாஃ ஸ்கஂதேஷு த்ரவ்யஸஂக்யாயாஃ ஏகேந ப்ரதேஶேந
ததவச்சிந்நைகாகாஶப்ரதேஶ–
-----------------------------------------------------------------------------
ஆகாஶப்ரதேஶகா அதிக்ரமண கரநேவாலே [–லா஁கநேவாலே] அபநே கதிபரிணாமகோ ப்ராப்த ஹோதா ஹை உஸகே
த்வாரா –‘ஸமய’ நாமக காலகா விபாக கரதா ஹை இஸலியே காலகா விபாஜக ஹை; வஹ வாஸ்தவமேஂ ஏக
ப்ரதேஶ த்வாரா ஸஂக்யாகா பீ
விபாஜக ஹை க்யோஂகி [௧] வஹ ஏக ப்ரதேஶ த்வாரா உஸகே ரசே ஜாநேவாலே தோ
ஆதி பேதோஂஸே லேகர [தீந அணு, சார அணு, அஸஂக்ய அணு இத்யாதி] த்ரவ்யஸஂக்யாகே விபாக ஸ்கஂதோஂமேஂ
கரதா ஹை, [௨] வஹ ஏக ப்ரதேஶ த்வாரா உஸகீ ஜிதநீ மர்யாதாவாலே ஏக ‘
ஆகாஶப்ரதேஶ’ ஸே லேகர [தோ
ஆகாஶப்ரதேஶ, தீந ஆகாஶப்ரதேஶ, அஸஂக்ய ஆகாஶப்ரதேஶ இத்யாதி] க்ஷேத்ரஸஂக்யாகே விபாக கரதா ஹை, [௩]
வஹ ஏக ப்ரதேஶ த்வாரா, ஏக ஆகாஶப்ரதேஶகா அதிக்ரம கரநேவாலே உஸகே கதிபரிணாம ஜிதநீ மர்யாதாவாலே
ஸமய’ ஸே லேகர [தோஸமய, தீந ஸமய, அஸஂக்ய ஸமய இத்யாதி] காலஸஂக்யாகே விபாக கரதா ஹை,
ஔர [௪] வஹ ஏக ப்ரதேஶ த்வாரா உஸமேஂ விவர்தந பாநேவாலே [–பரிவர்தித, பரிணமித] ஜகந்ய
வர்ணாதிபாவகோ ஜாநநேவாலே ஜ்ஞாநஸே லேகர பாவஸஂக்யாகே விபாக கரதா ஹை.. ௮௦..
--------------------------------------------------------------------------
௧. விபாஜக = விபாக கரநேவாலா; மாபநேவாலா. [ஸ்கஂதோஂமேஂ த்ரவ்யஸஂக்யாகா மாப [அர்தாத் வே கிதநே அணுஓஂ–
பரமாணுஓஂஸே பநே ஹைஂ ஐஸா மாப] கரநேமேஂ அணுஓஂகீ–பரமாணுஓஂகீ–அபேக்ஷா ஆதீ ஹை, அர்தாத் வைஸா மாப பரமாணு
த்வாரா ஹோதா ஹை. க்ஷேத்ரகா மாபகா ஏகக ‘ஆகாஶப்ரதேஶ’ ஹை ஔர ஆகாஶப்ரதேஶகீ வ்யாக்யாமேஂ பரமாணுகீ அபேக்ஷா ஆதீ
ஹை; இஸலியே க்ஷேளகா மாப பீ பரமாணு த்வாரா ஹோதா ஹை. காலகே மாப ஏகக ‘ஸமய’ ஹை ஔர ஸமயகீ வ்யாக்யாமேஂ
பரமாணுகீ அபேக்ஷா ஆதீ ஹை; இஸலியே காலகா மாப பீ பரமாணு த்வாரா ஹோதா ஹை. ஜ்ஞாநபாவகே [ஜ்ஞாநபர்யாயகே]
மாபகா ஏகக ‘பரமாணுமேஂஂ பரிணமித ஜகந்ய வர்ணாதிபாவகோ ஜாநே உதநா ஜ்ஞாந’ ஹை ஔர உஸமேஂ பரமாணுகீ அபேக்ஷா
ஆதீ ஹை; இஸலியே பாவகா [ஜ்ஞாநபாவகா] மாப பீ பரமாணு த்வாரா ஹோதா ஹை. இஸ ப்ரகார பரமாணு த்ரவ்ய, க்ஷேத்ர, கால
ஔர பாவ மாப கரநேகே லியே கஜ ஸமாந ஹை]

௨. ஏக பரமாணுப்ரதேஶ ஜிதநே ஆகாஶகே பாககோ [க்ஷேத்ரகோ] ‘ஆகாஶப்ரதேஶ’ கஹா ஜாத ஹை. வஹ ‘ஆகாஶப்ரதேஶ’
க்ஷேத்ரகா ‘ஏகக’ ஹை. [கிநதீகே லியே, கிஸீ வஸ்துகே ஜிதநே பரிமாணகோ ‘ஏக மாப’ மாநா ஜாயே, உதநே
பரிமாணகோ உஸ வஸ்துகா ‘ஏகக’ கஹா ஜாதா ஹை.]

௩. பரமாணுகோ ஏக ஆகாஶப்ரதேஶேஸே தூஸரே அநந்தர ஆகாஶப்ரதேஶமேஂ [மஂதகதிஸே] ஜாதே ஹுஏ ஜோ கால லகதா ஹை உஸே
‘ஸமய’ கஹா ஜாதா ஹை.

Page 130 of 264
PDF/HTML Page 159 of 293
single page version

௧௩௦
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
பூர்விகாயாஃ க்ஷேத்ரஸஂக்யாயாஃ ஏகேந ப்ரதேஶேநைகாகாஶப்ரதேஶாதிவர்திதத்கதிபரிணாமாவச்சிந்நஸமயபூர்விகாயா
காலஸஂக்யாயாஃ ஐகந ப்ரதேஶேந பத்விவர்திஜகந்யவர்ணாதிபாவாவபோதபூர்விகாயா பாவஸஂக்யாயாஃ ப்ரவிபாக–
கரணாத் ப்ரவிபக்தா ஸஂக்யாயா அபீதி.. ௮௦..
ஏயரஸவண்ணகஂதஂ தோபாஸஂ ஸத்தகாரணமஸத்தஂ.
கஂதஂதரிதஂ தவ்வஂ பரமாணு
தஂ வியாணாஹி.. ௮௧..
ஏகரஸவர்ணகஂதஂ த்விஸ்பர்ஶ ஶப்தகாரணமஶப்தம்.
ஸ்கஂதாஂதரிதஂ த்ரவ்யஂ பரமாணுஂ தஂ விஜாநிஹி.. ௮௧..
பரமாணுத்ரவ்யே குணபர்யாயவ்ருத்திப்ரரூபணமேதத்.
ஸர்வத்ராபி பரமாணௌ ரஸவர்ணகஂதஸ்பர்ஶாஃ ஸஹபுவோ குணாஃ. தே ச க்ரமப்ரவ்ருத்தைஸ்தத்ர ஸ்வபர்யாயைர்வர்தந்தே. ததா
ஹி– பஞ்சாநாஂ ரஸபர்யாயாணாமந்யதமேநைகேநைகதா ரஸோ வர்ததே.
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௮௧
அந்வயார்தஃ– [தஂ பரமாணுஂ] வஹ பரமாணு [ஏகரஸவர்ணகஂத] ஏக ரஸவாலா, ஏக வர்ணவாலா, ஏக
கஂதவாலா ததா [த்விஸ்பர்ஶே] தோ ஸ்பர்ஶவாலா ஹை, [ஶப்தகாரணம்] ஶப்தகா காரண ஹை, [அஶப்தம்] அஶப்த
ஹை ஔர [ஸ்கஂதாஂதரிதஂ] ஸ்கந்தகே பீதர ஹோ ததாபி [த்ரவ்யஂ] [பரிபூர்ண ஸ்வதஂத்ர] த்ரவ்ய ஹை ஐஸா
[விஜாநீஹி] ஜாநோ.
டீகாஃ– யஹ, பரமாணுத்ரவ்யமேஂ குண–பர்யாய வர்தநேகா [குண ஔர பர்யாய ஹோநேகா] கதந ஹை.
ஸர்வத்ர பரமாணுமேஂ ரஸ–வர்ண–கஂத–ஸ்பர்ஶ ஸஹபாவீ குண ஹோதே ஹை; ஔர வே குண உஸமேஂ க்ரமவர்தீ நிஜ
பர்யாயோஂ ஸஹித வர்ததே ஹைஂ. வஹ இஸ ப்ரகாரஃ– பா஁ச ரஸபர்யாயோமேஂஸே ஏக ஸமய கோஈ ஏக [ரஸபர்யாய]
ஸஹித ரஸ வர்ததா ஹை; பா஁ச வர்ணபர்யாயோஂமேஂஸே ஏக ஸமய கிஸீ ஏக [வர்ணபர்யாய] ஸஹித வர்ண வர்ததா ஹை ;
--------------------------------------------------------------------------
ஏக ஜ வரண–ரஸ–கஂத நே பே ஸ்பர்ஶயுத பரமாணு சே,
தே ஶப்தஹேது, அஶப்த சே, நே ஸ்கஂதமாஂ பண த்ரவ்ய சே. ௮௧.

Page 131 of 264
PDF/HTML Page 160 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௩௧
பஞ்சாநாஂ வர்ணபர்யாயாணாமந்யதமேநைகேநைகதா வர்ணோ வர்ததே. உபயோர்கஂதபர்யாயயோரந்யதரேணைகேநைகதா கஂதோ வர்ததே.
சதுர்ணாஂ ஶீதஸ்நிக்தஶீதரூக்ஷோஷ்ணஸ்நிக்தோஷ்ணரூக்ஷரூபாணாஂ ஸ்பர்ஶபர்யாயத்வஂத்வாநாமந்யதமேநைகேநைகதா ஸ்பர்ஶோ வர்ததே.
ஏவமயமுக்தகுணவ்ருத்திஃ பரமாணுஃ ஶப்தஸ்கஂதபரிணதிஶக்திஸ்வபாவாத் ஶப்தகாரணம். ஏகப்ரதேஶத்வேந
ஶப்தபர்யாயபரிணதிவ்ருத்த்யபாவாதஶப்தஃ. ஸ்நிக்தரூக்ஷத்வப்ரத்யயபஂதவஶாதநேகபரமாண்வேக–
த்வபரிணதிரூபஸ்கஂதாஂதரிதோபி ஸ்வபாவமபரித்யஜந்நுபாத்தஸஂக்யத்வாதேக ஏவ த்ரவ்யமிதி.. ௮௧..
உவபோஜ்ஜமிஂதிஏஹிஂ ய இஂதியகாயா மணோ ய கம்மாணி.
ஜஂ ஹவதி முத்தமண்ணஂ தஂ ஸவ்வஂ புக்கலஂ ஜாணே.. ௮௨..
உபபோக்யமிந்த்ரியைஶ்சேந்த்ரியகாயா மநஶ்ச கர்மாணி.
யத்பவதி மூர்தமந்யத் தத்ஸர்வஂ புத்கலஂ ஜாநீயாத்.. ௮௨..
-----------------------------------------------------------------------------
தோ கஂதபர்யாயோஂமேஂஸே ஏக ஸமய கிஸீ ஏக [கஂதபர்யாய] ஸஹித கஂத வர்ததா ஹை; ஶீத–ஸ்நிக்த, ஶீத–ரூக்ஷ,
உஷ்ண–ஸ்நிக்த ஔர உஷ்ண–ரூக்ஷ இந சார ஸ்பர்ஶபர்யாயோஂகே யுகலமேஂஸே ஏக ஸமய கிஸீ ஏக யுகக ஸஹித
ஸ்பர்ஶ வர்ததா ஹை. இஸ ப்ரகார ஜிஸமேஂ குணோஂகா வர்தந [–அஸ்தித்வ] கஹா கயா ஹை ஐஸா யஹ பரமாணு
ஶப்தஸ்கஂதரூபஸே பரிணமித ஹோநே கீ ஶக்திரூப ஸ்வபாவவாலா ஹோநேஸே ஶப்தகா காரண ஹை; ஏகப்ரதேஶீ ஹோநேகே
காரண ஶப்தபர்யாயரூப பரிணதி நஹீ வர்ததீ ஹோநேஸே அஶப்த ஹை; ஔர
ஸ்நிக்த–ரூக்ஷத்வகே காரண பந்த
ஹோநேஸே அநேக பரமாணுஓஂகீ ஏகத்வபரிணதிரூப ஸ்கந்தகே பீதர ரஹா ஹோ ததாபி ஸ்வபாவகோ நஹீஂ
சோ஡தா ஹுஆ, ஸஂக்யாகோ ப்ராப்த ஹோநேஸே [அர்தாத் பரிபூர்ண ஏககே ரூபமேஂ ப்ருதக் கிநதீமேஂ ஆநேஸே]
அகேலா
ஹீ த்ரவ்ய ஹை.. ௮௧..
காதா ௮௨
அந்வயார்தஃ– [இந்த்ரியைஃ உபபோக்யம் ச] இந்த்ரியோஂஂ த்வாரா உபபோக்ய விஷய, [இந்த்ரியகாயாஃ] இந்த்ரியா஁, ஶரீர,
[மநஃ] மந, [கர்மாணி] கர்ம [ச] ஔர [அந்யத் யத்] அந்ய ஜோ குச [மூர்த்தஂ பவதி] மூர்த ஹோ [தத்
ஸர்வஂ] வஹ ஸப [புத்கலஂ ஜாநீயாத்] புத்கல ஜாநோ.
--------------------------------------------------------------------------
௧. ஸ்நிக்த–ரூக்ஷத்வ=சிகநாஈ ஔர ரூக்ஷதா.

௨. யஹா஁ ஐஸா பதலாயா ஹை கி ஸ்கஂதமேஂ பீ ப்ரத்யேக பரமாணு ஸ்வயஂ பரிபூர்ண ஹை, ஸ்வதஂத்ர ஹை, பரகீ ஸஹாயதாஸே ரஹித ,
ஔர அபநேஸே ஹீ அபநே குணபர்யாயமேஂ ஸ்திதஹை.

இந்த்ரிய வடே உபபோக்ய, இந்த்ரிய, காய, மந நே கர்ம ஜே,
வளீ அந்ய ஜே கஂஈ மூர்த தே ஸகளுஂய புத்கல ஜாணஜே. ௮௨.