Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 77 of 264
PDF/HTML Page 106 of 293

 

kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan

[
77

paramanogatan mUrtadravyan vikalan visheSheNAvabudhyate tanmanaparyayagnAnam, yatsakalAvaraNAtyantakShaye keval ev mUrtAmUrtadravyan sakalan visheSheNAvabudhyate tatsvAbhAvikan kevalagnAnam. mithyAdarshanodayasahacharitamAbhinibodhikagnAnamev kumatignAnam, mithyAdarshanoday–sahacharitan shrutagnAnamev kushrutagnAnam, mithyAdarshanodayasahacharitamavadhignAnamev vibhanggagnAnamiti svarUpAbhidhAnam. itthan matignAnAdignAnopayogAShTakan vyAkhyAtam.. 41.. ----------------------------------------------------------------------------- visheShata avabodhan karatA hai vah svAbhAvik kevalagnAn hai, [6] mithyAdarshanake udayake sAthakA AbhinibodhikagnAn hI kumatignAn hai, [7] mithyAdarshanake udayake sAthakA shrutagnAn hI kushrutagnAn hai, [8] mithyAdarshanake udayake sAthakA avadhignAn hI vibhangagnAn hai. – is prakAr [gnAnopayogake bhedonke] svarUpakA kathan hai.

is prakAr matignAnAdi ATh gnAnopayogonkA vyAkhyAn kiyA gayA.

bhAvArtha– pratham to, nimnAnusAr pAnch gnAnonkA svarUp hai– nishchayanayase akhaNDa–ek–vishuddhagnAnamay aisA yah AtmA vyavahAranayase sansArAvasthAmen karmAvRutta vartatA huA, matignAnAvaraNakA kShayopasham hone par, pAnch indriyon aur manase mUrta–amUrta vastuko vikalparUpase jo jAnatA hai vah matignAn hai. vah tIn prakArakA hai upalabdhirUp, bhAvanArUp aur upayogarUpa. matignAnAvaraNake kShayopashamase janit arthagrahaNashakti [–padArthako jAnanekI shakti] vah upalabdhi hai, jAne hue padArthakA puna puna chintan vah bhAvanA hai aur ‘yah kAlA hai,’ ‘yah pIlA hai ’ ityAdirUpase arthagrahaNavyApAr [–padArthako jAnanekA vyApAr] vah upayog hai. usI prakAr vah [matignAn] avagrah, IhA, avAy aur dhAraNArUp bhedon dvArA athavA koShThabuddhi, bIjabuddhi, padAnusArIbuddhi tathA sambhinnashrotRutAbuddhi aise bhedon dvArA chAr prakArakA hai. [yahAn, aisA tAtparya grahaN karanA chAhiye ki nirvikAr shuddha anubhUtike prati abhimukh jo matignAn vahI upAdeyabhUt ananta sukhakA sAdhak honese nishchayase upAdey hai, usake sAdhanabhUt bahirang matignAn to vyavahArase upAdey hai.]