kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
karmajIvayoranyonyAkartRutvenyadattaphalAnyopabhogalakShaNadUShaNapurasara pUrvapakShoyam..63.. ath siddhAntasutrANi–
-----------------------------------------------------------------------------
anvayArtha– [yadi] yadi [karma] karma [karma karoti] karmako kare aur [sa AtmA] AtmA [AtmAnam karoti] AtmAko kare to [karma] karma [phalam kathan dadAti] AtmAko phal kyon degA [cha] aur [AtmA] AtmA [tasya phalan bhuDkte] usakA phal kyon bhogegA?
TIkA– yadi karma aur jIvako anyonya akartApanA ho, to ‘anyakA diyA huA phal anya bhoge’ aisA prasang AyegA; – aisA doSh batalAkar yahAn pUrvapakSha upasthit kiyA gayA hai.
bhAvArtha– shAstrommen kahA hai ki [paudgalik] karma jIvako phal dete hain aur jIv [paudgalik] karmakA phal bhogatA hai. ab yadi jIv karmako karatA hI na ho to jIvase nahIn kiyA gayA karma jIvako phal kyon degA aur jIv apanese nahIn kiye gaye karmake phalakoe kyon bhogegA? jIvase nahIn kiyA karma jIvako phal de aur jIv us phalako bhoge yah kisI prakAr nyAyayukta nahIn hai.
-------------------------------------------------------------------------- shrI pravachanasAramen 168 vIn gAthA is gAthAse milatI hai.
avagADh gADh bharel chhe sarvatra pudgalakAyathI
A lok bAdar–sukShmathI, vidhavidh anantAnantathI. 64.