kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
nishchayen jIvakarmaNoshchaikakartRutvepi vyavahAreN karmadattaphalopalambho jIvasya na virudhyat ityatroktam.
jIvA hi moharAgadveShasnigdhatvAtpudgalaskandhAshcha svabhAvasnigdhatvAdbandhAvasthAyAn paramANu– dvandvAnIvAnyonyAvagAhagrahaNapratibaddhatvenAvatiShThante. yadA tu te parasparan viyujyante, tadodit–prachyavamAnA -----------------------------------------------------------------------------
anvayArtha– [jIvA pudgalakAyA] jIv aur pudgalakAy [anyonyAvagADh–grahaNapratibaddhA] [vishiShTa prakArase] anyonya–avagAhake grahaN dvArA [paraspar] baddha hain; [kAle viyujyamAnA] kAlamen pRuthak hone par [sukhadukhan dadati bhunyjanti] sukhadukh dete hain aur bhogate hain [arthAt pudgalakAy sukhadukh dete hain aur jIv bhogate hain].
TIkA– nishchayase jIv aur karmako ekakA [nij–nij rUpakA hI] kartRutva hone par bhI, vyavahArase jIvako karme dvArA diye gaye phalakA upabhog virodhako prApta nahIn hotA [arthAt ‘karma jIvakoe phal detA hai aur jIv use bhogatA hai’ yah bAt bhI vyavahArase ghaTit hotI hai] aisA yahAn kahA hai.
jIv moharAgadveSh dvArA snigdha honeke kAraN tathA pudgalaskandh svabhAvase snigdha honeke kAraN, [ve] bandha–avasthAmen– paramANudvandvonkI bhAnti–[vishiShTa prakArase] anyonya–avagAhake grahaN dvArA baddharUpase rahate hain. jab ve paraspar pRuthak hote hain tab [pudgalaskandha nimnAnusAr phal dete hain aur jIv use bhogate hain]– uday pAkar khir jAnevAle pudgalakAy sukhadukharUp AtmapariNAmonke -------------------------------------------------------------------------- paramANudvandva= do paramANuonkA joDA; do paramANuonse nirmit skandh; dvi–aNuk skandha.