pUrvikAyA kShetrasankhyAyA eken pradeshenaikAkAshapradeshAtivartitadgatipariNAmAvachchhinnasamayapUrvikAyA kAlasankhyAyA aikan pradeshen padvivartijaghanyavarNAdibhAvAvabodhapUrvikAyA bhAvasankhyAyA pravibhAg– karaNAt pravibhaktA sankhyAyA apIti.. 80..
khandhantaridan davvan paramANu tan viyANAhi.. 81..
skandhAntaritan dravyan paramANun tan vijAnihi.. 81..
paramANudravye guNaparyAyavRuttiprarUpaNametat.
sarvatrApi paramANau rasavarNagandhasparshA sahabhuvo guNA. te cha kramapravRuttaistatra svaparyAyairvartante. tathA hi– panychAnAn rasaparyAyANAmanyatamenaikenaikadA raso vartate. -----------------------------------------------------------------------------
anvayArtha– [tan paramANun] vah paramANu [ekarasavarNagandh] ek rasavAlA, ek varNavAlA, ek gandhavAlA tathA [dvisparshe] do sparshavAlA hai, [shabdakAraNam] shabdakA kAraN hai, [ashabdam] ashabda hai aur [skandhAntaritan] skandhake bhItar ho tathApi [dravyan] [paripUrNa svatantra] dravya hai aisA [vijAnIhi] jAno.
TIkA– yah, paramANudravyamen guN–paryAy vartanekA [guN aur paryAy honekA] kathan hai.
sarvatra paramANumen ras–varNa–gandh–sparsha sahabhAvI guN hote hai; aur ve guN usamen kramavartI nij paryAyon sahit vartate hain. vah is prakAra– pAnch rasaparyAyomense ek samay koI ek [rasaparyAy] sahit ras vartatA hai; pAnch varNaparyAyommense ek samay kisI ek [varNaparyAy] sahit varNa vartatA hai ; --------------------------------------------------------------------------
te shabdahetu, ashabda chhe, ne skandhamAn paN dravya chhe. 81.
130