
astikAyatvan, na tathA lokAkAshapradeshasankhyAnAmapi kAlANUnAmek–pradeshatvAdastyastikAyatvam. at
ev cha panychAstikAyaprakaraNe na hIh mukhyatvenopanyasta kAla.
jIvapudgalapariNAmAvachchhidyamAnaparyAyatven tatpariNAmAnyathAnupapatyAnumIyamAnadravyatvenA–
traivAntarbhAvita.. 102..
lakShaNonkA sadbhAv honese] ‘dravya’ sangnAko prApta karatA hai. is prakAr chhah dravya hain. kintu jis
prakAr jIv, pudgal, dharma, adharma aur AkAshako
[asankhya] hai tathApi – ekapradeshIpaneke kAraN astikAyapanA nahIn hai. aur aisA honese hI [arthAt
kAl astikAy na honese hI] yahAn panchAstikAyake prakaraNamen mukhyarUpase kAlakA kathan nahIn kiyA
gayA hai; [parantu] jIv–pudgalonke pariNAm dvArA jo gnAt hotI hai – mApI jAtI hai aisI usakI
paryAy honese tathA jIv–pudgalonke pariNAmakI anyathA anupapatti dvArA jisakA anumAn hotA hai
aisA vah dravya honese use yahAn
2. antarbhUt karanA=bhItar samA lenA; samAviShTa karanA; samAvesh karanA [is ‘panchAstikAyasangrah nAmak shAstramen
pudgalAstikAyake pariNAmonkA varNan karate hue, un pariNAmonn dvArA jisake pariNAm gnAt hote hai– mApe jAte
hain us padArthakA [kAlakA] tathA un pariNAmonkI anyathA anupapatti dvArA jisakA anumAn hotA hai us
padArthakA [kAlakA] gauNarUpase varNan karanA uchit hai – aisA mAnakar yahAn panchAstikAyaprakaraNamen gauNarUpase
kAlake varNanakA samAvesh kiyA gayA hai.]