Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >

Tiny url for this page: http://samyakdarshan.org/GcwEM1c
Page 158 of 264
PDF/HTML Page 187 of 293


This shastra has been re-typed and there may be sporadic typing errors. If you have doubts, please consult the published printed book.

Hide bookmarks
background image
158
] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda
sparakAryakAraNIbhUtAnAdirAgadveShapariNAmakarmabandhasantati–samAropitasvarUpavikAran
tadAtvenubhUyamAnamavalokya tatkAlonmIlitavivekajyoti karmabandhasantati–pravartikAn
rAgadveShapariNatimatyasyati, sa khalu jIryamANasneho jaghanyasnehaguNAbhimukhaparamANu–
badbhAvibandhaparAngmukha pUrvabandhAtprachyavamAna shikhitaptodakadausthyAnukAriNo dukhasya parimokShan vigAhat
iti.. 103..
-----------------------------------------------------------------------------
isImen kahe hue jIvAstikAyamen 1antargat sthit apaneko [nij AtmAko] svarUpase atyanta
vishuddha chaitanyasvabhAvavAlA nishchit karake 2paraspar kAryakAraNabhUt aise anAdi rAgadveShapariNAm aur
karmabandhakI paramparAse jisamen 3svarUpavikAr 4Aropit hai aisA apaneko [nij AtmAko] us
kAl anubhavamen AtA dekhakar, us kAl vivekajyoti pragaT honese [arthAt atyanta vishuddha
chaitanyasvabhAvakA aur vikArakA bhedagnAn usI kAl pragaT pravartamAn honese] karmabandhakI paramparAkA
pravartan karanevAlI rAgadveShapariNatiko chhoDatA hai, vah puruSh, vAstavamen jisakA
5sneh jIrNa hotA
jAtA hai aisA, jaghanya 6snehaguNake sanmukh vartate hue paramANukI bhAnti bhAvI bandhase parAngmukh vartatA
huA, pUrva bandhase chhUTatA huA, agnitapta jalakI 7dusthiti samAn jo dukh usase parimukta hotA
hai.. 103..
--------------------------------------------------------------------------
1. jIvAstikAyamen svayam [nij AtmA] samA jAtA hai, isaliye jaisA jIvAstikAyake svarUpakA varNan kiyA
gayA hai vaisA hI apanA svarUp hai arthAt svayam bhI svarUpase atyanta vishuddha chaitanyasvabhAvavAlA hai.

2. rAgadveShapariNAm aur karmabandha anAdi kAlase ek–dUsareko kAryakAraNarUp hain.

3. svarUpavikAr = svarUpakA vikAra. [svarUp do prakArakA hai [1] dravyArthik nayake viShayabhUt svarUp, aur
[2] paryAyArthik nayake viShayabhUt svarUpa. jIvamen jo vikAr hotA hai vah paryAyArthik nayake viShayabhUt svarUpamen
hotA hai, dravyArthik nayake viShayabhUt svarUpamen nahIn; vah [dravyArthik nayake viShayabhUt] svarUp to sadaiv atyanta
vishuddha chaitanyAtmak hai.]

4. Aropit = [nayA arthAt aupAdhikarUpase] kiyA gayA. [sphaTikamaNimen aupAdhikarUpase honevAlI rangit
dashAkI bhAnti jIvamen aupAdhikarUpase vikAraparyAy hotI huI kadAchit anubhavamen AtI hai.]

5. sneh = rAgAdirUp chikanAhaTa.

6. sneh = sparshaguNakI paryAyarUp chikanAhaTa. [jis prakAr jaghanya chikanAhaTake sanmukh vartatA huA paramANu
bhAvI bandhase parAngmukh hai, usI prakAr jisake rAgAdi jIrNa hote jAte hain aisA puruSh bhAvI bandhase parAngmukh
hai.]

7. dusthiti = ashAnt sthiti [arthAt tale–upar honA, khadbad honA] asthiratA; kharAb–burI sthiti. [jis
prakAr agnitapta jal khadbad hotA hai, tale–upar hotA rahatA hai, usI prakAr dukh AkulatAmay hai.]