Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 158 of 264
PDF/HTML Page 187 of 293

 

] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda

158

sparakAryakAraNIbhUtAnAdirAgadveShapariNAmakarmabandhasantati–samAropitasvarUpavikAran tadAtvenubhUyamAnamavalokya tatkAlonmIlitavivekajyoti karmabandhasantati–pravartikAn rAgadveShapariNatimatyasyati, sa khalu jIryamANasneho jaghanyasnehaguNAbhimukhaparamANu– badbhAvibandhaparAngmukha pUrvabandhAtprachyavamAna shikhitaptodakadausthyAnukAriNo dukhasya parimokShan vigAhat iti.. 103.. -----------------------------------------------------------------------------

isImen kahe hue jIvAstikAyamen 1antargat sthit apaneko [nij AtmAko] svarUpase atyanta vishuddha chaitanyasvabhAvavAlA nishchit karake 2paraspar kAryakAraNabhUt aise anAdi rAgadveShapariNAm aur karmabandhakI paramparAse jisamen 3svarUpavikAr 4Aropit hai aisA apaneko [nij AtmAko] us kAl anubhavamen AtA dekhakar, us kAl vivekajyoti pragaT honese [arthAt atyanta vishuddha chaitanyasvabhAvakA aur vikArakA bhedagnAn usI kAl pragaT pravartamAn honese] karmabandhakI paramparAkA pravartan karanevAlI rAgadveShapariNatiko chhoDatA hai, vah puruSh, vAstavamen jisakA 5sneh jIrNa hotA jAtA hai aisA, jaghanya 6snehaguNake sanmukh vartate hue paramANukI bhAnti bhAvI bandhase parAngmukh vartatA huA, pUrva bandhase chhUTatA huA, agnitapta jalakI 7dusthiti samAn jo dukh usase parimukta hotA hai.. 103.. -------------------------------------------------------------------------- 1. jIvAstikAyamen svayam [nij AtmA] samA jAtA hai, isaliye jaisA jIvAstikAyake svarUpakA varNan kiyA

gayA hai vaisA hI apanA svarUp hai arthAt svayam bhI svarUpase atyanta vishuddha chaitanyasvabhAvavAlA hai.

2. rAgadveShapariNAm aur karmabandha anAdi kAlase ek–dUsareko kAryakAraNarUp hain. 3. svarUpavikAr = svarUpakA vikAra. [svarUp do prakArakA hai [1] dravyArthik nayake viShayabhUt svarUp, aur

[2] paryAyArthik nayake viShayabhUt svarUpa. jIvamen jo vikAr hotA hai vah paryAyArthik nayake viShayabhUt svarUpamen
hotA hai, dravyArthik nayake viShayabhUt svarUpamen nahIn; vah [dravyArthik nayake viShayabhUt] svarUp to sadaiv atyanta
vishuddha chaitanyAtmak hai.]

4. Aropit = [nayA arthAt aupAdhikarUpase] kiyA gayA. [sphaTikamaNimen aupAdhikarUpase honevAlI rangit

dashAkI bhAnti jIvamen aupAdhikarUpase vikAraparyAy hotI huI kadAchit anubhavamen AtI hai.]

5. sneh = rAgAdirUp chikanAhaTa. 6. sneh = sparshaguNakI paryAyarUp chikanAhaTa. [jis prakAr jaghanya chikanAhaTake sanmukh vartatA huA paramANu

bhAvI bandhase parAngmukh hai, usI prakAr jisake rAgAdi jIrNa hote jAte hain aisA puruSh bhAvI bandhase parAngmukh
hai.]

7. dusthiti = ashAnt sthiti [arthAt tale–upar honA, khadbad honA] asthiratA; kharAb–burI sthiti. [jis

prakAr agnitapta jal khadbad hotA hai, tale–upar hotA rahatA hai, usI prakAr dukh AkulatAmay hai.]