220
] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda
dravyakarmamokShahetuparamanirjarAkAraNadhyAnAkhyAnametat.
evamasya khalu bhAvamuktasya bhagavata kevalina svarUpatRuptatvAdvishrAntasrukhadukhakarma–
vipAkakRutavikriyasya prakShINAvaraNatvAdanantagnAnadarshanasampUrNashuddhagnAnachetanAmayatvAdatIndriyatvAt
chAnyadravyasanyogaviyuktan shuddhasvarUpevichalitachaitanyavRuttirUpatvAtkathanychiddhayAnavyapadeshArhamAtmana
svarUpan pUrvasanchitakarmaNAn shaktishAtanan patanan vA vilokya nirjarAhetutvenopavarNyat iti.. 152..
is prakAr vAstavamen is [–pUvokta] bhAvamukta [–bhAvamokShavAle] bhagavAn kevalIko–ki
jinhen svarUpatRuptapaneke kAraN 1karmavipAkRut sukhadukharUp vikriyA aTak gaI hai unhen –AvaraNake
prakShINapaneke kAraN, ananta gnAnadarshanase sampUrNa shuddhagnAnachetanAmayapaneke kAraN tathA atIndriyapaneke
kAraN jo anyadravyake sanyog rahit hai aur shuddha svarUpamen avichalit chaitanyavRuttirUp honeke kAraN
jo kathanchit ‘dhyAn’ nAmake yogya hai aisA AtmAkA svarUp [–AtmAkI nij dashA] pUrvasanchit
karmonkI shaktiko shAtan athavA unakA patan dekhakar nirjarAke heturUpase varNan kiyA jAtA hai.
-----------------------------------------------------------------------------
anyadravyase asanyukta aisA [dhyAnan] dhyAn [nirjarAhetu jAyate] nirjarAkA hetu hotA hai.
TIkA– yah, dravyakarmamokShanake hetubhUt aisI param nirjarAke kAraNabhUt dhyAnakA kathan hai.
23
bhAvArtha– kevalIbhagavAnake AtmAkI dashA gnAnadarshanAvaraNake kShayavAlI honeke kAraN,
shuddhagnAnachetanAmay honeke kAraN tathA indriyavyApArAdi bahirdravyake Alamban rahit honeke kAraN
anyadravyake sansarga rahit hai aur shuddhasvarUpamen nishchal chaitanyapariNatirUp honeke kAraN kisI prakAr
‘dhyAn’ nAmake yogya hai. unakI aisI AtmadashAkA nirjarAke nimittarUpase varNan kiyA jAtA hai
kyonki unhen pUrvopArjit karmonkI shakti hIn hotI jAtI hai tathA ve karma khirate jAte hai.. 152..
-------------------------------------------------------------------------
1. kevalIbhagavAn nirvikAr –paramAnandasvarUp svAtmotpanna sukhase tRupta hain isaliye karmakA vipAk jisamen
nimittabhUt hotA hai aisI sAnsArik sukh–dukharUp [–harShaviShAdarUp] vikriyA unheen virAmako prApta huI
hai.
2. shAtan = patalA honA; hIn honA; kShIN honA
3. patan = nAsh; galan; khir jAnA.