kahAnajainashAstramAlA] navapadArthapUrvak–mokShamArgaprapanchavarNan
mokShamArgasvarUpAkhyAnametat.
jIvasvabhAvaniyatan charitan mokShamArga. jIvasvabhAvo hi gnAnadarshane ananyamayatvAt. ananyamayatvan cha tayorvisheShasAmAnyachaitanyasvabhAvajIvanirvRuttatvAt. ath tayorjIvasvarUpabhUtayo– rgnAnadarshanayoryanniyatamavasthitamutpAdavyayadhrauvyarUpavRuttimayamastitvan rAgAdipariNatyabhAvAdaninditan tachcharitan; tadev mokShamArga iti. dvividhan hi kil sansAriShu charitan– svacharitan paracharitan cha; svasamayaparasamayAvityartha. tatra svabhAvAvasthitAstitvasvarUpan svacharitan, parabhAvAvasthitAsti– tvasvarUpan paracharitam. tatra yatsva– -----------------------------------------------------------------------------
anvayArtha– [jIvasvabhAvan] jIvakA svabhAv [gnAnam] gnAn aur [apratihat–darshanam] apratihat darshan haie– [ananyamayam] jo ki [jIvase] ananyamay hai. [tayo] un gnAnadarshanamen [niyatam] niyat [astivam] astitva– [aninditan] jo ki anindit hai– [chAritran cha bhaNitam] use [jinendronne] chAritra kahA hai.
TIkA– yah, mokShamArgake svarUpakA kathan hai.
jIvasvabhAvamen niyat chAritra vah mokShamArga hai. jIvasvabhAv vAstavamen gnAn–darshan hai kyonki ve [jIvase] ananyamay hain. gnAnadarshanakA [jIvase] ananyamayapanA honekA kAraN yah hai ki 1 visheShachaitanya aur sAmAnyachaitanya jisakA svabhAv hai aise jIvase ve niShpanna hain [arthAt jIv dvArA
gnAnadarshan rache gaye hain]. ab jIvake svarUpabhUt aise un gnAnadarshanamen niyat–avasthit aisA jo utpAdavyayadhrauvyarUp vRuttimay astitva– jo ki rAgAdipariNAmake abhAvake kAraN anindit hai – vah chAritra hai; vahI mokShamArga hai.
sansArIyommen chAritra vAstavamen do prakArakA hai– [1] svachAritra aur [2] parachAritra; [1]svasamay aur [2] parasamay aisA artha hai. vahAn, svabhAvamen avasthit astitvasvarUp [chAritra] vah svachAritra hai aur parabhAvamen avasthit astitvasvarUp [chAritra] vah parachAritra hai. usamense ------------------------------------------------------------------------- 1. visheShachaitanya vah gnAn haie aur sAmAnyachaitanya vah darshan hai. 2. niyat=avasthit; sthit; sthir; draDharUp sthita. 3. vRutti=vartanA; honA. [utpAdavyayadhrauvyarUp vRutti vah astitva hai.]