buddhiprasare cha sati shubhasyAshubhasya vA karmaNo na nirodhosti. tato rAgakalivilAsamUl evAyamanarthasantAn iti.. 168..
siddhesu kuNadi bhattin NivvANan teN pappodi.. 169..
siddheShu karoti bhaktin nirvANan ten prApnoti.. 169..
rAgakalinisheShIkaraNasya karaNIyatvAkhyAnametat. ----------------------------------------------------------------------------- aur buddhiprasAr hone par [–chittakA bhramaN hone par], shubh tathA ashubh karmakA nirodh nahIn hotA. isalie, is anarthasantatikA mUl rAgarUp kleshakA vilAs hI hai.
bhAvArtha– arhantAdikI bhakti bhI rAg binA nahIn hotI. rAgase chittakA bhramaN hotA hai; chittake bhramaNase karmabandh hotA hai. isalie in anarthonkI paramparAkA mUl kAraN rAg hI hai.. 168.. 2
anvayArtha– [tasmAt] isalie [nivRuttikAma] mokShArthI jIv [nissangga] nisang [cha] aur [nirmama] nirmam [bhUtvA puna] hokar [siddheShu bhakti] siddhonkI bhakti [–shuddhAtmadravyamen sthiratArUp pAramArthik siddhabhakti] [karoti] karatA hai, [ten] isalie vah [nirvANan prApnoti] nirvANako prApta karatA hai.
TIkA– yah, rAgarUp kleshakA nisheSh nAsh karaneyogya honekA nirUpaN hai. 3 -------------------------------------------------------------------------
te kAraNe mokShechchhu jIv asang ne nirmam banI
siddho taNI bhakti kare, upalabdhi jethI mokShanI. 169.
246
1. buddhiprasAr = vikalponkA vistAr; chittakA bhramaN; manakA bhaTakanA; manakI chanchalatA.
2. is gAthAkI shrI jayasenAchAryadevavirachit TIkAmen nimnAnusAr vivaraN diyA gayA hai–mAtra nityAnand jisakA
svabhAv hai aise nij AtmAko jo jIv nahIn bhAtA, us jIvako mAyA–mithyA–nidAnashalyatrayAdik
samastavibhAvarUp buddhiprasAr rokA nahIn jA sakatA aur yah nahIn rukanese [arthAt buddhiprasArakA nirodh nahIn
honese] shubhAshubh karmakA samvar nahIn hotA; isalie aisA siddha huA ki samasta anarthaparamparAonkA
rAgAdivikalpa hI mUl hai.
3. nisheSh = sampUrNa; kinchit sheSh na rahe aisA.