Panchastikay Sangrah-Hindi (Gujarati transliteration). Gatha: 113.

< Previous Page   Next Page >


Page 171 of 264
PDF/HTML Page 200 of 293

 

કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] નવપદાર્થપૂર્વક–મોક્ષમાર્ગપ્રપંચવર્ણન

[
૧૭૧

એતે જીવનિકાયાઃ પઞ્ચવિધાઃ પૃથિવીકાયિકાદ્યાઃ.
મનઃપરિણામવિરહિતા જીવા એકેન્દ્રિયા ભણિતાઃ.. ૧૧૨..

પૃથિવીકાયિકાદીનાં પંચાનામેકેન્દ્રિયત્વનિયમોઽયમ્.
પૃથિવીકાયિકાદયો હિ જીવાઃ સ્પર્શનેન્દ્રિયાવરણક્ષયોપશમાત્
શેષેન્દ્રિયાવરણોદયે

નોઇન્દ્રિયાવરણોદયે ચ સત્યેકેન્દ્રિયાઅમનસો ભવંતીતિ.. ૧૧૨..

અંડેસુ પવડ્ઢંતા ગબ્ભત્થા માણુસા ય મુચ્છગયા.
જારિસયા તારિસયા જીવા એગેંદિયા
ણેયા.. ૧૧૩..

અંડેષુ પ્રવર્ધમાના ગર્ભસ્થા માનુષાશ્ચ મૂર્ચ્છાં ગતાઃ.
યાદ્રશાસ્તાદ્રશા જીવા એકેન્દ્રિયા જ્ઞેયાઃ.. ૧૧૩..

-----------------------------------------------------------------------------

ગાથા ૧૧૨

અન્વયાર્થઃ– [એતે] ઇન [પૃથિવીકાયિકાદ્યાઃ] પૃથ્વીકાયિક આદિ [પઞ્ચવિધાઃ] પાઁચ પ્રકારકે

[જીવનિકાયાઃ] જીવનિકાયોંકો [મનઃપરિણામવિરહિતાઃ] મનપરિણામરહિત [એકેન્દ્રિયાઃ જીવાઃ] એકેન્દ્રિય જીવ [ભણિતાઃ] [સર્વજ્ઞને] કહા હૈ.

ટીકાઃ– યહ, પૃથ્વીકાયિક આદિ પાઁચ [–પંચવિધ] જીવોંકે એકેન્દ્રિયપનેકા નિયમ હૈ.

પૃથ્વીકાયિક આદિ જીવ, સ્પર્શનેન્દ્રિયકે [–ભાવસ્પર્શનેન્દ્રિયકે] આવરણકે ક્ષયોપશમકે કારણ તથા શેષ ઇન્દ્રિયોંકે [–ચાર ભાવેન્દ્રિયોંકે] આવરણકા ઉદય તથા મનકે [–ભાવમનકે] આવરણકા ઉદય હોનેસે, મનરહિત એકેન્દ્રિય હૈ.. ૧૧૨..

ગાથા ૧૧૩

અન્વયાર્થઃ– [અંડેષુ પ્રવર્ધમાનાઃ] અંડેમેં વૃદ્ધિ પાનેવાલે પ્રાણી, [ગર્ભસ્થાઃ] ગર્ભમેં રહે હુએ પ્રાણી [ચ] ઔર [મૂર્ચ્છા ગતાઃ માનુષાઃ] મૂર્છા પ્રાપ્ત મનુષ્ય, [યાદ્રશાઃ] જૈસે [બુદ્ધિપૂર્વક વ્યાપાર રહિત] હૈં, [તાદ્રશાઃ] વૈસે [એકેન્દ્રિયાઃ જીવાઃ] એકેન્દ્રિય જીવ [જ્ઞેયાઃ] જાનના.

ટીકાઃ– યહ, એકેન્દ્રિયોંકો ચૈતન્યકા અસ્તિત્વ હોને સમ્બન્ધી દ્રષ્ટાન્તકા કથન હૈ. --------------------------------------------------------------------------

જેવા જીવો અંડસ્થ, મૂર્છાવસ્થ વા ગર્ભસ્થ છે;
તેવા બધા આ પંચવિધ એકેંદ્રિ જીવો જાણજે. ૧૧૩.