ઇસ પ્રકાર યહાઁ [ઐસા કહા કિ], પુદ્ગલપરિણામ જિનકા નિમિત્ત હૈ ઐસે જીવપરિણામ ઔર જીવપરિણામ જિનકા નિમિત્ત હૈ ઐસે પુદ્ગલપરિણામ અબ આગે કહે જાનેવાલે [પુણ્યાદિ સાત] પદાર્થોંકે બીજરૂપ અવધારના.
ભાવાર્થઃ– જીવ ઔર પુદ્ગલકો પરસ્પર નિમિત્ત–નૈમિત્તિકરૂપસે પરિણામ હોતા હૈ. ઉસ પરિણામકે કારણ પુણ્યાદિ પદાર્થ ઉત્પન્ન હોતે હૈં, જિનકા વર્ણન અગલી ગાથાઓંમેં કિયા જાએગા.
પ્રશ્નઃ– પુણ્યાદિ સાત પદાર્થોંકા પ્રયોજન જીવ ઔર અજીવ ઇન દો સે હી પૂરા હો જાતા હૈ, ક્યોંકિ વે જીવ ઔર અજીવકી હી પર્યાયેં હૈં. તો ફિર વે સાત પદાર્થ કિસલિએ કહે જા રહે હૈં?
ઉત્તરઃ– ભવ્યોંકો હેય તત્ત્વ ઔર ઉપાદેય તત્ત્વ [અર્થાત્ હેય ઔર ઉપાદેય તત્ત્વોંકા સ્વરૂપ તથા ઉનકે કારણ] દર્શાનેકે હેતુ ઉનકા કથન હૈ. દુઃખ વહ હેય તત્ત્વ હૈ, ઉનકા કારણ સંસાર હૈ, સંસારકા કારણ આસ્રવ ઔર બન્ધ દો હૈં [અથવા વિસ્તારપૂર્વક કહે તો પુણ્ય, પાપ, આસ્રવ ઔર બન્ધ ચાર હૈં] ઔર ઉનકા કારણ મિથ્યાદર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર હૈ. સુખ વહ ઉપાદેય તત્ત્વ હૈ, ઉસકા કારણ મોક્ષ હૈ, મોક્ષકા કારણ સંવર ઔર નિર્જરા હૈ ઔર ઉનકા કારણ સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર હૈ. યહ પ્રયોજનભૂત બાત ભવ્ય જીવોંકો પ્રગટરૂપસે દર્શાનેકે હેતુ પુણ્યાદિ ૧સાત પદાર્થોંકા કથન હૈ.. ૧૨૮– --------------------------------------------------------------------------
અજ્ઞાની જીવ નિર્વિકાર સ્વસંવેદનકે અભાવકે કારણ પાપપદાર્થકા તથા આસ્રવ–બંધપદાર્થોંકા કર્તા હોતા
દ્વારા, ભવિષ્યકાલમેં પાપકા અનુબન્ધ કરનેવાલે પુણ્યપદાર્થકા ભી કર્તા હોતા હૈ. જો જ્ઞાની જીવ હૈ વહ,
નિર્વિકાર–આત્મતત્ત્વવિષયક રુચિ, તદ્વિષયક જ્ઞપ્તિ ઔર તદ્વિષયક નિશ્ચલ અનુભૂતિરૂપ અભેદરત્નત્રયપરિણામ
દ્વારા, સંવર–નિર્જરા–મોક્ષપદાર્થોંકા કર્તા હોતા હૈ; ઔર જીવ જબ પૂર્વોક્ત નિશ્ચયરત્નત્રયમેં સ્થિર નહીં રહ
સકતા તબ નિર્દોષપરમાત્મસ્વરૂપ અર્હંત–સિદ્ધોંકી તથા ઉનકા [નિર્દોષ પરમાત્માકા] આરાધન કરનેવાલે
આચાર્ય–ઉપાધ્યાય–સાધુઓંકી નિર્ભર અસાધારણ ભક્તિરૂપ ઐસા જો સંસારવિચ્છેદકે કારણભૂત, પરમ્પરાસે
મુક્તિકારણભૂત, તીર્થંકરપ્રકૃતિ આદિ પુણ્યકા અનુબન્ધ કરનેવાલા વિશિષ્ટ પુણ્ય ઉસે અનીહિતવૃત્તિસે નિદાનરહિત
પરિણામસે કરતા હૈ. ઇસ પ્રકાર અજ્ઞાની જીવ પાપાદિ ચાર પદાર્થોંકા કર્તા હૈ ઔર જ્ઞાની સંવરાદિ તીન
પદાર્થોંકા કર્તા હૈે.
૧૯૦
૧૩૦..
૧. અજ્ઞાની ઔર જ્ઞાની જીવ પુણ્યાદિ સાત પદાર્થોંમેસેં કિન–કિન પદાર્થોંકે કર્તા હૈં તત્સમ્બન્ધી આચાર્યવર શ્રી