kahānajainaśāstramālā] ṣaḍdravya–paṁcāstikāyavarṇan
evaṁ jīvo‘pi bhāvaparyāyeṇ pravartamānātmadravyarūpeṇ kartr̥tāmanubibhrāṇo, bhāvaparyāyagaman– śaktirūpeṇ karaṇatāmātmasātkurvan, prāpyabhāvaparyāyarūpeṇ karmatāṁ kalayan, pūrvabhāvaparyāy–vyapāye‘pi dhruvatvālaṁbanādupāttāpādānatvam, upajāyamānabhāvaparyāyarūpakarmaṇāśrīyamāṇatvādupoḍh–saṁpradānatva;, ādhīyamānabhāvaparyāyādhāratvādgr̥hītādhikaraṇatvaḥ, svayamev ṣaṭkārakīrūpeṇ vyavatiṣṭhamāno na kārakāṁtaramapekṣate. ataḥ karmaṇaḥ karturnāsti jīvaḥ kartā, jīvasya karturnāsti karma kartr̥ niścayeneti.. 62.. ----------------------------------------------------------------------------- saṁpradānapaneko prāpta aur [6] dhāraṇ kiye hue pariṇāmakā ādhār honese jisane adhikaraṇapaneko grahaṇ kiyā hai aisā – svayamev ṣaṭkārakarūpase vartatā huā anya kārakakī apekṣā nahīṁ rakhatā.
is prakār jīv bhī [1] bhāvaparyāyarūpase pravartamān ātmadravyarūpase kartr̥tvako dhāraṇ karatā huā, [2] bhāvaparyāy prāpta karanekī śaktirūpase karaṇapaneko aṁgīkr̥t karatā huā, [3] prāpya aisī bhāvaparyāyarūpase karmapanekā anubhav karatā huā, [4] pūrva bhāvaparyāyakā nāś hone par dhruvatvakā avalamban karanese jisane apādānapaneko prāpta kiyā hai aisā, [5] utpanna hone vāle bhāvaparyāyarūp karma dvārā samāśrit honese [arthāt utpanna hone vālā bhāvaparyāyarūp kārya apaneko diyā jānese] sampradānapaneko prāpta aur [6] dhāraṇ kī huī bhāvaparyāyakā ādhār honese jisane adhikaraṇapaneko grahaṇ kiyā hai aisā – svayamev ṣaṭkārakarūpase vartatā huā anya kārakakī apekṣā nahīṁ rakhatā.
isaliye niścayase karmarūp kartāko jīv kartā nahīṁ hai aur jīvarūp kartāko karma kartā nahīṁ hai. [jahān̐ karma kartā hai vahān̐ jīv kartā nahīṁ hai aur jahān̐ jīv kartā hai vahān̐ karma kartā nahīṁ hai.]
bhāvārthaḥ– [1] pudgal svataṁtrarūpase dravyakarmako karatā honese pudgal svayaṁ hī kartā hai; [2] svayaṁ dravyakarmarūpase pariṇamit honekī śaktivālā honese pudgal svayaṁ hī karaṇ hai; [3] dravyakarmako prāpta karatā – pahun̐catā honese dravyakarma karma hai, athavā dravyakarmase svayaṁ abhinna honese pudgal svayaṁ hī karma [–kārya] hai; [4] apanemese pūrva pariṇāmakā vyay karake dravyakarmarūp pariṇām karatā honese aur pudgaladravyarūpase dhruv rahatā honese pudgal svayaṁ hī apādān hai; [5] apaneko dravyakarmarūp pariṇām detā honese pudgal svayaṁ hī sampradān hai; [6] apanemeṁ arthāt apane ādhārase dravyakarma karatā honese pudgal svayaṁ hī adhikaraṇ hai.