kahānajainaśāstramālā] navapadārthapūrvak–mokṣamārgaprapaṁcavarṇan
ih hi saṁsāriṇo jīvādanādibaṁdhanopādhivaśen snigdhaḥ pariṇāmo bhavati. pariṇāmātpunaḥ pudgalapariṇāmātmakaṁ karma. karmaṇo nārakādigatiṣu gatiḥ. gatyadhigamanā–ddehaḥ. dehādindriyāṇi. indriyebhyo viṣayagrahaṇam. viṣayagrahaṇādrāgadveṣau. rāgadveṣābhyāṁ punaḥ snigdhaḥ pariṇāmaḥ. pariṇāmātpunaḥ pudgalapariṇāmātmakaṁ karma. karmaṇaḥ punarnārakādigatiṣu gatiḥ. gatyadhigamanātpunardehaḥ. dehātpunarindriyāṇi. indriyebhyaḥ punarviṣayagrahaṇam. viṣayagrahaṇātpunā rāgadveṣau. rāgadveṣābhyāṁ punarapi snigdhaḥ pariṇāmaḥ. evamidamanyonyakāryakāraṇabhūtajīvapudgal–pariṇāmātmakaṁ karmajālaṁ saṁsāracakre jīvasyānādyanidhanaṁ anādisanidhanaṁ vā cakravatparivartate. tadatra pudgalapariṇāmanimitto jīvapariṇāmo jīvapariṇāmanimittaḥ pudgalapariṇāmaśca vakṣyamāṇ–padārthabījatven saṁpradhāraṇīy iti.. 128–130.. -----------------------------------------------------------------------------
anvayārthaḥ– [yaḥ] jo [khalu] vāstavameṁ [saṁsārasthaḥ jīvaḥ] saṁsārasthit jīv hai [tataḥ tu pariṇāmaḥ bhavati] usase pariṇām hotā hai [arthāt use snigdha pariṇām hotā hai], [pariṇāmāt karma] pariṇāmase karma aur [karmaṇaḥ] karmase [gatiṣu gatiḥ bhavati] gatiyoṁmeṁ gaman hotā hai.
[gatim adhigatasya dehaḥ] gatiprāptako deh hotī hai, [dehāt indriyāṇi jāyaṁte] dehathī indriyān̐ hotī hai, [taiḥ tu viṣayagrahaṇaṁ] indriyoṁse viṣayagrahaṇ aur [tataḥ rāgaḥ vā dveṣaḥ vā] viṣayagrahaṇase rāg athavā dveṣ hotā hai.
[evaṁ bhāvaḥ] aise bhāv, [saṁsāracakravāle] saṁsāracakrameṁ [jīvasya] jīvako [anādinidhanaḥ sanidhanaḥ vā] anādi–ananta athavā anādi–sānta [jāyate] hote rahate haiṁ–[iti jinavaraiḥ bhaṇitaḥ] aisā jinavaroṁne kahā hai.
ṭīkāḥ– is lokameṁ saṁsārī jīvase anādi bandhanarūp upādhike vaś snigdha pariṇām hotā hai, pariṇāmase pudgalapariṇāmātmak karma, karmase narakādi gatiyoṁmeṁ gaman, gatikī prāptise deh, dehase indriyān̐, indriyoṁse viṣayagrahaṇ, viṣayagrahaṇase rāgadveṣ, rāgadveṣase phir snigdha pariṇām, pariṇāmase phir pudgalapariṇāmātmak karma, karmase phir narakādi gatiyoṁmeṁ gaman, gatikī prāptise phir deh, dehase phir indriyān̐, indriyoṁse phir viṣayagrahaṇ, viṣayagrahaṇase phir rāgadveṣ, rāgadveṣase phir punaḥ snigdha pariṇāma. is prakār yah anyonya 1kāryakāraṇabhūt jīvapariṇāmātmak aur pudgalapariṇāmātmak karmajāl saṁsāracakrameṁ jīvako anādi–anantarūpase athavā anādi–sāntarūpase cakrakī bhān̐ti punaḥ– punaḥ hote rahate haiṁ. --------------------------------------------------------------------------
jīvako anādi–sānta hote haiṁ.]
1. kārya arthāt naimittik, aur kāraṇ arthāt nimitta. [jīvapariṇāmātmak karma aur pudgalapariṇāmātmak karma